پژوهشنامه زلزله شناسی و مهندسی زلزله
سال نهم شماره 2 (پیاپی 32، تابستان 1385)

الگوریتم کنترل بهینه آنی روشی است قدرتمند برای کنترل سازه هایی که تحت اثر بارهای پیش بینی نشده مانند بادهای شدید یا زلزله قرار گرفته اند؛ اما این الگوریتم نسبت به گامهای زمانی انتخاب شده برای تحلیل بسیار حساس است. از طرف دیگر، یافتن یک ماتریس وزن مناسب برای آن نیز چندان ساده نیست. در این مقاله در ابتدا روشی ساده، مستقیم و منسجم برای یافتن روابط کنترل بهینه آنی ارائه شده و سپس مشکل گام زمانی مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین، نشان داده شده است که در این روش فقط روابط کنترل حلقه بسته قابل دستیابی است و روابط کنترل حلقه باز و کنترل حلقه باز – بسته معنی دار نیستند. برای تشریح کارایی سیستم کنترل بهینه آنی در مقایسه با دیگر روش های کنترل بهینه از یک سازه هشت طبقه برشی مجهز به یک سیستم میراگر جرم فعال (AMD) استفاده شده است

مطالعه پراکندگی خسارت در زلزله های مختلف مبین اهمیت تاثیر ساختگاه بر مشخصات زمین لرزه می باشد. امواج زلزله در هنگام انتشار از سنگ بستر به سطح زمین تحت اثر خصوصیات دینامیکی آبرفت در فرکانس های خاصی تقویت و یا تضعیف می شوند. در صورت برابری این فرکانس با فرکانس طبیعی سازه، پدیده تشدید رخ می دهد که این پدیده سازه را تخریب می کند. در این تحقیق، اثر ساختگاه با استفاده از نگاشتهای ثبت شده در زمین لرزه داهوئیه در27 ایستگاه شتابنگاری واقع درمحدوده 54 تا 59 درجه طول و 29 تا 32 درجه عرض جغرافیایی بررسی شده است. در این بررسی، ابتدا تابع بزرگنمایی ساختگاه با استفاده از نسبت طیفی مؤلفه افقی به قائم (HV/SR) در حوزه فرکانسی محاسبه شده است. سپس با استفاده از تابع بزرگنمایی محاسبه شده در هر ساختگاه، فرکانس غالب ساختگاه تعیین و بر اساس فرکانس غالب به دست آمده، ساختگاه های مورد مطالعه طبقه بندی گردیده است. بر اساس این طبقه بندی از مجموع 27 ایستگاه ثبت کننده زلزله اصلی زرند، 5 ساختگاه در طبقه خاکهای با سختی متوسط (گروه III) و 22 ساختگاه در طبقه نرم (گروه IV) قرار گرفتند. به منظور مقایسه نتایج نیز از روش های آیین نامه 2800 وUBC،1997 استفاده شده است. پس از دسته بندی ساختگاه ها، طیف پاسخ شتاب برای مؤلفه های افقی و قائم نگاشت ثبت شده در هر طبقه بندی محاسبه شده است. پس از آن طیفهای پاسخ محاسبه شده برای مؤلفه افقی در ساختگاه های هر طبقه با طیفهای طراحی ارائه شده در آیین نامه 2800 ویرایش اول (مصوب 1366)، ویرایش دوم (مصوب آذرماه 1378) و ویرایش سوم (مصوب 1384) مقایسه شده است. این مقایسه مبین آن است که طیفهای ارائه شده در ویرایش سوم آیین نامه 2800 همخوانی خوبی با نتایج تجربی نشان می دهند.

در ساعت 4:47:02 (به وقت محلی)، روز 11 فروردین ماه 1385، زمین لرزه ای با بزرگی1.6 ML=، در محدوده جنوب شرقی بروجرد رخ داد. زمین لرزه 62/33 درجه عرض شمالی و 91/48 درجه طول خاوری و با عمقی در حدود 14 کیلومتر به وقوع پیوست و شدت رو مرکز VIII در مقیاس شدت مرکالی تخمین زده شده است. زمین لرزه با پدیده های زمین شناسی مهندسی و ژئوتکنیکی فراوانی همراه بوده است. مهمترین پدیده ژئوتکنیکی مشاهده شده، تفاوت تخریب در دشت و مناطق قرار گرفته بر روی دامنه های سنگی می باشد که شاهدی آشکار از تاثیر ساختگاه است. علاوه بر آن، پدیده روانگرایی در شش نقطه از دشت سیلاخور شامل اطراف روستاهای لبان، عربان، الک آباد، کارخانه سفیدکن، حیدر آباد و باباپشمان دیده شده است که روانگرایی ایجاد شده در لبان پایین همراه با گسترش جانبی بوده است. به رغم ایجاد ریزشهای فراوان در اطراف روستاهای آسیب دیده، آثاری از وقوع زمین لغزشهای پیوسته و عمیق مشاهده نشده و زلزله تنها موجب تجدید فعالیت برخی از زمین لغزشهای موجود در منطقه شده است. علاوه بر پدیده های مذکور، آثار فرونشست در نقاط محدودی از منطقه نیز مشاهده گردیده است.

در این بررسی، نونه واحدی از گسیختگی سطحی هملرز در پهنه چین خورده ساده کوه های زاگرس (جنوب خاور ایران) ثبت شده است. بنابر مشاهدات صحرایی، زلزله ششم آذر ماه 1384 جزیره قشم با گسیختگی شیبداری رو به شمال و روند شمال خاور- جنوب باختر با بیشینه جابه جایی تقریبا سه سانتیمتر همراه بوده است. مشاهدات صحرایی با سازوکار گزارش شده این زلزله همخوانی داشته و نشانه گسلش معکوس با مؤلفه کوچک راستالغز راست بر بر روی گسلی با روند 240 تا 260 درجه است. گسیختگی سطحی هملرز دیگری در راستای گسلی با روند شمال، شمال باختر با بیشینه جابه جایی راستالغز راست بر تقریبا 5/1 سانتیمتر توسعه یافته است. به نظر می رسد این زلزله بر اثر چکانش گسل راستالغز راست بر با روند 300 درجه توسط رویداد اول رخ داده است.

بررسی و پردازش حجم وسیعی از داده های لرزه ای، بایگانی و نگهداری آنها تنها در قالب یک سیستم اطلاعاتی (IS) میسر است. با بکارگیری چنین سیستمی، نمایش وابستگی اطلاعات و امکان دسترسی به آنها توسط کاربران و استفاده کنندگان نیز به صورتی سریع تر و آسانتر قابل اجرا خواهدبود.
در چنین سیستمی، از یک طرف داده ها باید بر اساس ویژگی هایشان از قبیل حجم، نوع و میزان نیاز به دسترسی بررسی شوند و از طرف دیگر، میزان ارتباط آنها با یکدیگر مشخص گردد تا بتوان مدل جامعی برای آن تهیه کرد.
در این مطالعه سعی شده است در مورد یک سیستم اطلاعاتی لرزه ای که قابلیت الگوبرداری برای داده های شتابنگاری را هم دارد، در قالب تهیه یک مدل بانک اطلاعاتی که هسته و قسمت اصلی یک سیستم اطلاعاتی می باشد، بروشنی بیان شود. داده های ذخیره شده در این بانک اطلاعاتی لرزه ای، عبارتند از:اطلاعات مربوط به شبکه و ایستگاه ها؛ فیلترهای اعمال شده بر روی داده های دریافت شده و تجهیزات مستقر در ایستگاه ها؛ اطلاعات مربوط به یک رویداد لرزه ای و بایگانی آنها؛ شیوه پردازش یک رویداد و نتایج حاصل از آن.
با بررسی داده های مربوط به هر کدام از این چهار بخش، هر یک از آنها با کمک نمودار Entity Relationship Model(ERM) مدلسازی می شوند و در نهایت ادغام (link) آنها با یکدیگر مدل کامل یک بانک اطلاعاتی لرزه ای را تشکیل می دهد. با در دست داشتن این مدل، راه اندازی یک سیستم اطلاعاتی امکانپذیر خواهدبود.