فهرست مطالب

علوم کشاورزی و منابع طبیعی - سال چهاردهم شماره 2 (پیاپی 58، خرداد و تیر 1386)

نشریه علوم کشاورزی و منابع طبیعی
سال چهاردهم شماره 2 (پیاپی 58، خرداد و تیر 1386)

  • تاریخ انتشار: 1386/06/15
  • تعداد عناوین: 19
|
  • چوب و کاغذ
  • فرهاد یغمایی، علیرضا شاکری صفحه 1

    در این پژوهش از نتایج حاصل از آزمون کششی بر روی فرآورده مرکب پلی وینیل کلرید – خمیر کاغذ و یک مدل آماری جهت پیش بینی خواص مکانیکی فرآورده مرکب استفاده شده است. برای تهیه فرآورده مرکب خمیر کاغذ – پلی وینیل کلرید (PVC) دو نوع خمیر کاغذ نیمه شیمیایی سولفیت خنثی (NSSC) و خمیر کاغذ شیمیایی مکانیکی (CMP) در سه سطح 10، 20 و 30 درصد وزنی، با پلی وینیل کلرید مخلوط شدند. ترکیب گاما – آمینو پروپیل تری اتوکسی سیلان (A-1100) به عنوان سازگار کننده در سه سطح 0، 1 و 2 درصد وزنی نسبت به خمیر کاغذ به کار رفت. اثر این متغیرها بر روی استحکام کششی، مدول کششی و ازدیاد طول در تقطه پارگی بر اساس آزمایش های فاکتوریل 3×2×3 تعیین شد. آنالیز واریانس آزمایش ها و مقادیر پیش بینی شده از مدل ارایه شده، با اندازه گیری های تجربی با یک تقریب نسبتا خوب مطابقت نشان می دهد، به طوری که مقادیر برازش شده با مقادیر واقعی نزدیک می باشند.

    کلیدواژگان: خمیر کاغذ، پلی وینیل کلرید (PVC)، فرآورده مرکب، مدل آماری، پیش بینی خواص مکانیکی
  • خاکشناسی
  • امیرحسین بقایی، حسین خادمی، جهانگرد محمدی صفحه 11

    فعالیت های صنعتی، باعث آلودگی و تجمع فلزات سنگین در خاک و در نهایت منجر به جذب این فلزات توسط گیاهان می شود. با توجه به اهمیت استان اصفهان از نظر فعالیت های صنعتی و کشاورزی، این تحقیق با هدف ارزیابی وضعیت آلودگی خاک های اطراف ذوب آهن و مجتمع فولاد مبارکه به فلزات سرب و نیکل صورت گرفته است. در این تحقیق 208 نمونه خاک بر روی شبکه منظم با فواصل 4 کیلومتر برداشت شد و با نزدیک شدن به دو کارخانه فواصل تا 500 متر کاهش یافت. مقدار قابل جذب عناصر به وسیله عصاره گیر DTPA اندازه گیری شد. نتایج اولیه نشان داد که غلظت عنصر سرب در اطراف ذوب آهن و نیکل در اطراف زمین های هر دو کارخانه نسبت به سایر نقاط بالاتر بوده است. الگوی کروی بهترین مدل برازش داده شده برای این متغیرها می باشد. به منظور تعیین دقت تخمین های انجام شده از میانگین خطای تخمین و میانگین مجذور خطای تخمین استفاده گردید که نتایج حاکی از دقت بالای مقادیر تخمین مخصوصا برای نیکل می باشد.

    کلیدواژگان: آلودگی، ذوب آهن، مجتمع فولاد مبارکه، تغییرات مکانی
  • زکیه جودی، سید علیرضا موحدی نایینی صفحه 20

    در این تحقیق تاثیر زئولیت سمنان)کلینوپتی لولیت(، لیکا)رس سبک منبسط شده(و کمپوست پوست درخت اضافه شده به خاک لوم رسی سیلتی در گلدان بر خصوصیات فیزیکی خاک شامل تبخیر، حرارت، ذخیره رطوبت و مقاومت مکانیکی خاک در پتانسیل تبخیر آزمایشگاه ارزیابی شد. لیکا و کمپوست به صورت سطحی و مخلوط با خاک و زئولیت به صورت مخلوط با خاک استفاده گردید. مالچ لیکا و کمپوست نوسانات حرارتی و مقاومت مکانیکی خاک را کاهش دادند. کاربرد لیکا و کمپوست به صورت سطحی از کاربرد آن به صورت مخلوط بر کنترل تبخیر موثرتر بود. کمپوست به صورت مخلوط با خاک با کاهش وزن مخصوص ظاهری سبب افزایش آب قابل دسترس گیاه گردید در حالی که زئولیت و لیکای مخلوط با خاک تاثیری بر خصوصیات فیزیکی خاک نداشتند

    کلیدواژگان: زئولیت، لیکا، کمپوست، تبخیر و مقاومت مکانیکی
  • زراعت و اصلاح نباتات
  • سودابه شبیری، کاظم قاسمی گلعذانی، احمد گلچین، جلال صبا صفحه 32

    یک آزمایش اسپیلت پلات با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1381 در مرکز تحقیقات کشاورزی استان زنجان انجام شد تا اثرات آبیاری کامل، آبیاری تا گلدهی، یک بار آبیاری در گلدهی و بدون آبیاری بر روند رشد و عملکرد سه رقم نخود)جم، هاشم و پیروز(مورد ارزیابی قرار گیرد. نتایج تجزیه رشد بر مبنای درجه روزهای رشد (GDD) نشان داد که تجمع ماده خشک (DMA)، سرعت رشد محصول (CGR)، سرعت رشد نسبی (RGR)، شاخص سطح برگ (LAI) و عملکرد دانه در اثر کمبود به طور قابل توجهی کاهش یافت. تجمع ماده خشک، CGR و LAI در رقم پیروز کمتر از ارقام جم و هاشم بود، اما بین ارقام جم و هاشم از نظر LAI اختلاف معنی داری وجود نداشت. محصول دانه رقم جم به طور معنی داری بیشتر از دو رقم دیگر بود. هر چند رقم هاشم نیز محصول بیشتری نسبت به رقم پیروز تولید کرد، ولی تفاوت عملکرد این دو رقم معنی دار نبود. حداکثر ماده خشک و حداکثر CGR با عملکرد دانه نخود همبستگی بالایی داشتند. همبستگی این دو شاخص رشد با میانگین وزن صد دانه معنی دار نبود، ولی همبستگی آنها با تعداد نیام و تعداد دانه در بوته مثبت و معنی دار بود که نشان می دهد شاخص هایی چون حداکثر ماده خشک و CGR بیشتر از طریق تاثیر روی تعداد دانه در بوته، عملکرد دانه نخود را تحت تاثیر قرار می دهند.

    کلیدواژگان: نخود، تنش خشکی، عملکرد، تجمع ماده خشک، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی
  • سعید حمزی الوانق، سید علی محمد مدرس ثانوی، مجید آقاعلیخانی صفحه 44

    به منظور بررسی اثر تغییر در سایه انداز گیاهی از طریق قطع برگ بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم ذرت دانه ای یک آزمایش مزرعه ای به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با عامل رقم در 3 سطح 700)، 604 و (301 و عامل قطع برگ در 4 سطح (بدون قطع برگ، قطع برگ بلال، قطع برگ های بالای بلال، و قطع برگ های پایین بلال) و با سه تکرار طراحی و در سال 1384 اجرا شد. نتایج نشان داد که قطع برگ، رقم و ترکیبات آنها بر طول بلال، کچلی، تعداد ردیف در بلال و عملکرد دانه تاثیر معنی داری گذاشت. تعداد دانه در ردیف ارقام متفاوت بود و قطع برگ نیز آن را تحت تاثیر قرار داد. وزن هزار دانه تحت تاثیر هیچکدام از تیمارهای قطع برگ قرار نگرفت. در مجموع تیمارهای بدون قطع برگ، قطع برگ بلال و قطع برگ های پایین بلال، طول بلال مشابهی داشتند و قطع برگ های بالای بلال سبب کاهش طول بلال شد. کاهش طول بلال و کچلی آن، تعداد دانه در ردیف بلال و عملکرد به ترتیب نزولی در ارقام 700، 604 و 301 مشاهده شد. بیشترین تعداد ردیف در بلال، تعداد دانه در ردیف و عملکرد از تیمار شاهد به دست آمد. تیمار قطع برگ بلال و تیمار قطع برگ های پایین بلال از نظر میزان این سه صفت مذکور در درجه دوم قرار گرفتند. تیمار قطع برگ های بالای بلال کمترین تعداد ردیف، تعداد دانه در ردیف و عملکرد را تولید نمود. در رقم زودرس 301 تیمارهای قطع برگ های پایین بلال و بدون قطع برگ عملکرد مشابهی داشتند اما در ارقام متوسط رس 604 و دیر رس 700 عملکرد در تیمار بدون قطع برگ بیش از تیمارهای دیگر بود. عکس العمل رقم زود رس 301 نسبت به حذف و قطع بخشی از برگ ها (source) به مراتب شدیدتر از رقم دیر رس 700 است. تاثیر ناچیز و غیر معنی دار حذف برگ های پایین بلال در میزان عملکرد دانه ذرت، نشان می دهد که به ترتیب ارقام متوسط رس و زود رس 604 و 301 مورد بررسی را می توان در تراکم های بالاتری کشت نمود و همچنین توان کشت مخلوط با سایر گیاهان)حبوبات(را دارند.

    کلیدواژگان: قطع برگ، ذرت، عملکرد، اجرای عملکرد
  • علیر ضا قدس ولی، محمدحسین حداد خداپرست، منوچهر وثوقی صفحه 52

    از دو روش برای آماده سازی نمونه های آزمایشگاهی از دانه کامل)کنجاله(و بدون پوسته)آرد(ارقام کانولا کوانتوم، پی. اف 7045.91 و هایولا 401 استفاده شد. روش تک فازی یا استخراج روغن به وسیله هگزان و روش دوفازی یا استخراج روغن به وسیله متانول- آب و هگزان. تاثیر رقم، پوست گیری و روش استخراج روغن روی میزان گلوکزینولات، پروتئین و اسید فیتیک معنی دار (p<0.01) بود، چنانکه پروتئین نمونه های دوفازی 8.9-12.4 درصد بیشتر از نمونه های هگزانی بود. نتایج نشان داد که کاهش بین 4.0-60.8 درصد میزان گلوکزینولات نمونه های دوفازی وجود داشت. برخی از خصوصیات عملکردی)شاخص دیسپرس پروتئین، شاخص حلالیت نیتروژن، جذب آب و روغن، خصوصیات امولسیون کنندگی و خصوصیات کف زایی(نمونه های آزمایشگاهی تعیین گردید. واریته، پوست گیری و روش استخراج روغن تاثیر بسیار معنی دار (P<0.01) روی PDI و NSI داشتند، چنان که میانگین کاهش PDI کنجاله و آردهای دو فازی به ترتیب 47 و 48 درصد بود. یک رابطه خطی بین این دو شاخص با ضریب همبستگی r = 0.96 بدست آمد. نمونه های آزمایشگاهی جذب آب نسبتا بالایی)متجاوز از 200 درصد(نشان دادند و به خوبی با کنجاله سویا قابل مقایسه می باشند. جذب روغن کنجاله دو فازی حدود 10-15 درصد بالاتر از کنجاله هگزانی بود. روش استخراج دو فازی تاثیر معنی دار (P<0.01) بر خصوصیات امولسیون کنندگی کنجاله ها نداشت. تاثیر حرارت بر فعالیت امولسیون کنندگی معنی دار (P<0.05) نبود. نتایج این تحقیق نشان دهنده تاثیر معنی دار (p<0/01) واریته، پوست گیری و روش استخراج روی ظرفیت کف زایی نمونه های آزمایشگاهی بود. پایداری کف نمونه های دو فازی 60-120) دقیقه(، بیشتر از هگزانی 20-40) دقیقه(بود. نمونه های آرد)دانه فاقد پوسته و روغن کشی شده(تهیه شده از ارقام مورد بررسی، پتانسیل استفاده در مصارف انسانی را دارند و می توان از آنها به عنوان اتصال دهنده و یا حجم دهنده در صنایع گوشت استفاده کرد.

    کلیدواژگان: کلزا، کانولا، کنجاله کانولا، خصوصیات عملکردی، استخراج دو فازی
  • شهرام لک، احمد نادری، سید عطاالله سیادت، امیر آینه بند، قربان نورمحمدی صفحه 63

    این پژوهش به منظور بررسی اثرات تنش کمبود آب، مقادیر متفاوت نیتروژن و تراکم بوته بر عملکرد دانه و ماده خشک، کارآیی زراعی نیتروژن، کارآیی مصرف نیتروژن و بازیافت ظاهری نیتروژن ذرت دانه ای هیبرید سینگل کراس 704 در تابستان 1383 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان واقع در شهر ملاثانی اجرا گردید. این پژوهش متشکل از سه آزمایش هر یک به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی بود. در هر یک از آزمایش ها یک سطح تیمار آبیاری شامل آبیاری مطلوب، تنش ملایم خشکی و تنش شدید خشکی)به ترتیب آبیاری پس از تخلیه 30، 40 و 50 درصد ظرفیت زراعی خاک(اعمال گردید. تیمارهای آبیاری از مرحله چهار تا پنج برگی)مرحله استقرار گیاهچه(انجام شد و تا 10 روز پیش از رسیدگی فیزیولوژیک ادامه یافت. در هر آزمایش نیتروژن به عنوان تیمار اصلی دارای سه سطح کاربرد معادل 140، 180 و 220 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و تراکم بوته نیز به عنوان تیمار فرعی دارای سه سطح 6، 7.5 و 9 بوته در متر مربع بودند. هر آزمایش دارای سه تکرار بود. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که تاثیر تنش خشکی، نیتروژن و تراکم بوته بر عملکرد دانه و ماده خشک، شاخص سطح برگ و محتوای نسبی آب برگ بلال معنی دار بود. با افزایش شدت تنش خشکی عملکرد دانه و ماده خشک، شاخص سطح برگ و محتوای نسبی آب برگ بلال کاهش یافت. تنش خشکی شدید در مقایسه با تیمار آبیاری مطلوب باعث کاهش عملکرد دانه به میزان تقریبی 40 درصد گردید. این کاهش بیشتر بدلیل کاهش تعداد دانه در بلال و وزن دانه بود. با افزایش کاربرد نیتروژن عملکرد دانه و ماده خشک افزایش یافت. عکس العمل عملکرد دانه و ماده خشک نسبت به افزایش تراکم مثبت بود. افزایش شدت تنش خشکی و افزایش مصرف نیتروژن موجب کاهش معنی دار کارآیی زراعی، کارآیی مصرف و بازیافت ظاهری نیتروژن گردید. عکس العمل این کارآیی ها نسبت به افزایش تراکم بوته مثبت بود. نتایج این پژوهش نشان داد که در شرایط مختلف رطوبتی، جهت افزایش کارآیی مصرف نهاده ها و کاهش هزینه ها، تناسب میان میزان مصرف نیتروژن و تراکم بوته ها با فراهمی آب در خاک الزامی است.

    کلیدواژگان: تنش کمبود آب، نیتروژن، تراکم بوته، کارآیی زراعی، کارآیی مصرف و بازیافت ظاهری نیتروژن
  • شیلات
  • حجت الله جعفریان، قباد آذری تاکامی، ابوالقاسم کمالی، مهدی سلطانی، مهران حبیبی رضایی صفحه 77

    این مطالعه به منظور ارزیابی اثرات مخلوط 5 سویه از باسیلوس های پروبیوتیکی بر روی رشد و بقای لارو تاس ماهی ایرانی از طریق غنی سازی آرتمیا ارومیانا (Artemia urmiana) انجام شد. این آزمایش به صورت طرح کاملا تصادفی در قالب 4 تیمار صورت پذیرفت. مخلوط باسیلوس های پروبیوتیکی به نام های آکوا – 1، آکوا – 2، آکوا – 3 و آکوا – 4 در سه غلظت 105×1.09، 105×2.20 و 105×3.18 باکتری به ازای هر میلی لیتر در سوسپانسیون محیط غنی سازی مورد استفاده قرار گرفت. ناپلی های آرتمیا هر روز به ترتیب با یکی از مخلوط های باکتری یابی فوق الذکر به مدت 10 ساعت در هر یک از غلظت های یاد شده غنی سازی و به لاروهای تاس ماهی ایرانی در تیمارهای آزمایشی خورانده شد. تیمار شاهد از ناپلی های آرتمیا بدون غنی سازی تغذیه نمودند. لاروها به تعداد 6 بار در روز به فاصله زمانی 4 ساعت با ناپلی های غنی شده تغذیه شدند. نتایج نشان داد که باکتری های پروبیوتیکی بر مبنای غلظت های بکار رفته در سوسپانسیون های غنی سازی، در دستگاه گوارش لاروهای تاس ماهی ایرانی جایگزین شده و روی پارامترهای رشد)وزن نهایی، نرخ رشد ویژه، درصد کارآیی تبدیل غذا و میزان بقا(تاثیرات مثبت و معنی دار گذاشتند (P<0.05)، در حالی که ضریب تبدیل غذایی به طور معنی دار کاهش یافت (P<0.05)، فاکتور وضعیت در تیمارهای مورد مطالعه اختلاف معنی داری نداشت (P>0.05). همبستگی مثبت معنی داری بین پارامترهای رشد و تعداد CFU/larvae باکتری های پروبیوتیکی در لارو تاس ماهی ایرانی مشاهده گردید (P<0.05). آزمایش نشان داد که توانایی باسیلوس های پروبیوتیکی در تاثیرگذاری بر ارتقای عملکرد رشد در لارو ماهی قره برون نسبتا بالا می باشد.

    کلیدواژگان: آکوا، پروبیوتیک، غنی سازی، قره برون، ناپلی آرتمیا
  • افشین قلیچی، عبدالمجید حاجی مرادلو، سارا جرجانی صفحه 88

    هدف از این تحقیق بررسی مقادیر هورمون استروئیدی 17 آلفا – هیدروکسی پروژسترون (17-OHP) و روند رسیدگی تخمک ها پس از القای هورمونی مولدین ماده ماهی کفال خاکستری (Mugil cephalus) می باشد. در این مطالعه جهت القای تخمریزی دوازده مولد کفال خاکستری، ترکیباتی از هورمون های هیپوفیز کپور، HCG و LRH-a2 در دو مرحله تزریق گردید. به سه مولد دیگر که به عنوان شاهد در نظر گرفته شدند، فقط سرم فیزیولوژی تزریق گردید. از تمامی نمونه ها در طول 48 ساعت نمونه هایی از خون و تخمدان برداشته شد. شصت و هفت درصد از مولدینی که به آنها هورمون تزریق شد، تخمریزی کردند. تخمک های این مولدین در ابتدای آزمایش در انتهای مرحله 4 رسیدگی)مرحله دانه های زرده(بود. مقادیر 17-OHP در سرم خون این ماهیان تا 30 ساعت پس از تزریق اول افزایش و بعد از آن کاهش یافت. این تغییرات همزمان با آبگیری تخمک، تجزیه وزیکول زاینده و اوولاسیون بود. مقادیر 17-OHP در سرم خون مولدینی که تخمریزی نکردند، تا انتهای آزمایش افزایش یافت. تخمک های این مولدین در ابتدای آزمایش در اواسط مرحله 4 بود که در انتهای آزمایش تا ابتدای مرحله 5 (مرحله بلوغ(تکامل یافتند. تغییر معنی داری در مقادیر 17-OHP و روند تکامل تخمک های مولدین شاهد در مقایسه با مولدینی که به آنها هورمون تزریق شده بود، مشاهده نگردید. بنابراین با توجه به نتایج، 17-OHP یکی از مهمترین استروئیدهای القا کننده بلوغ نهایی در کفال خاکستری می باشد.

    کلیدواژگان: 17 آلفا - هیدروکسی پروژسترون، القای تخمریزی، رسیدگی تخمک، کفال خاکستری، گمیشان
  • سعید یلقی، عبدالمجید حاجی مرادلو، رسول قربانی، عبدالوهاب کر صفحه 98

    در این مطالعه برخی پارامترهای زیستی از قبیل نرخ رشد، رابطه طول – وزن و ترکیب سنی تعداد 194 ماهی نر و 710 ماهی ماده ازون برون صید شده در طی سال های 1380 – 1384 در صیدگاه های شیلاتی نوار ساحلی جنوب شرقی دریای خزر در زمان مهاجرت های تولید مثلی مورد بررسی قرار گرفت. بیشترین فراوانی ماهیان نر و ماده صید شده به ترتیب در محدوده سنی 9 – 13 و 12 – 13 سال بودند و ماهیان با سنین بالای 15 سال در صد پایینی از صید را به خود اختصاص دادند. مسن ترین و بزرگ ترین ماهی نر صید شده به ترتیب 17 سال و 156 سانتیمتر و ماهی ماده 27 سال و 178 سانتی متر بودند. الگوی رشد در هر دو جنس نر و ماده آلومتریک منفی بودند. رابطه سن– طول چنگالی و سن- وزن کل در هر دو جنس از همبستگی بالایی برخوردار بودند. از نتایج حاصل در این تحقیق می توان در مانیتورینگ ماهی خاویاری ازون برون در دریای خزر و ارزیابی ذخایر آن استفاده نمود.

    کلیدواژگان: ازون برون، ترکیب سنی، جنوب شرقی دریای خزر، رشد
  • غلامعلی بندانی، بهرام حسن زاده کیابی، رضا اکرمی صفحه 108

    تعداد 239 نمونه ماهی شوریده Otolithes rubber در فواصل زمانی آذر 1381 لغایت فروردین 1382 در سواحل چابهار جمع آوری شدند و ترکیبات معده آنها با استفاده از روش شمارشی مورد بررسی قرار گرفت. در صد احتمالی و فراوانی نوع لطمه، در صد خالی بودن و غالبیت طعمه در ماه های مختلف، گروه های طولی، جنسیت و مراحل مختلف رسیدگی جنسی مطالعه شد. نتایج نشان دادند که در ماهی شوریده نوع طعمه ماهی، صید غالب و اختصاصی است. شدت تغذیه در طول سال روند منظمی نداشته و ضعیف بود. درصد خالی بودن معده در فروردین ماه از میزان بالاتر و در آذر ماه از میزان کمتری نسبت به بقیه ماه ها برخوردار بود. شاخص خالی بودن معده نشان داد این ماهی در زمره ماهیان با تغذیه متوسط می باشد. غذای اصلی ماهیان نابالغ میگو بود در حالی که در ماهیانی که در مرحله ششم رسیدگی جنسی قرار داشتند، ماهی به عنوان غذای اصلی جایگزین شد

    کلیدواژگان: عادات تغذیه ای، ماهی شوریده Otolithes rubber، آب های ساحلی چابهار، ایران
  • رسول قربانی، عبدالمجید حاجی مرادلو، ناصر آق، مهدی سلطانی، فرزانه نوری، عبدالجبار ایرانی صفحه 117

    قابلیت انتقال اکسولینیک اسید توسط ناپلی آرتمیا ارومیانا و انتقال آن به لاروهای تاس ماهی ایرانی، تعیین میزان دفع دارو از بدن ناپلی پس از ذخیره سازی در انکوباتور سرد 4) درجه سانتی گراد (و در بدن لاروماهی در شرایط مورد مطالعه 19-21) درجه سانتی گراد(بررسی گردید. بین دفع دارو و زمان نگهداری ناپلی در انکوباسیون سرد همبستگی معنی داری وجود داشت (P<0.05). میزان دفع دارو از ناپلی آرتمیا در 12 ساعت اول در دو دوز 10 و 5 در صد وزنی / وزنی اسید چرب غیر اشباع به ترتیب معادل 13.05 و 23.16 درصد و در 24 ساعت به ترتیب معادل 41.09 و 58.86 درصد نسبت به زمان صفر) زمان انتقال به انکوباتور که معادل پایان غنی سازی 24 ساعته(کاهش معنی دار نشان داد (P<0.05). در دوز 20 درصد میزان دفع در زمان های 24، 12، 8 و 4 ساعت نسبت به زمان صفربه ترتیب معادل 55.51، 18.48، 14.80 و 10.89 درصد کاهش نشان داد. رابطه بین میزان دفع دارو از بدن ناپلی و زمان ذخیره سازی ناپلی از ضریب همبستگی بسیار بالایی)بالای 95 درصد(برخوردار بود و با گذشت زمان این کاهش یا دفع دارو از ناپلی معنی دار بود (P<0.05). در لارو ماهی میزان دفع دارو یک سیر نزولی را نشان داد که در دوزهای 20، 10 و 5 درصد در 12 ساعت اول میزان کاهش به ترتیب معادل 70.51، 43.58 و 5.7 درصد بود که در دوزهای 20 و 10 در صد این کاهش معنی دار بود.

    کلیدواژگان: اکسولینیک اسید، دفع، لارو تاس ماهی ایرانی، ناپلی آرتمیا ارومیانا
  • صنایع غذایی
  • محمدهادی خوش تقاضا، مرتضی صادقی، رضا امیری چایجان صفحه 127

    در میان روش های جدید خشک کردن، روش بستر سیال از اهمیت خاصی برخوردار است. در این مطالعه فرآیند خشک کردن شلتوک به روش های بستر ثابت و سیال، از نظر راندمان حرارتی، نرخ خشک شدن و میزان ترک خوردگی دانه مورد مقایسه قرار گرفت. آزمایش ها به کمک یک دستگاه خشک کن بستر سیال آزمایشگاهی که قابلیت کنترل دما و دبی های ورودی به محفظه و اعمال شرایط بستر ثابت و سیال را داشت، صورت پذیرفت. خشک کردن شلتوک از میزان رطوبت اولیه 17.7 درصد تا رطوبت نهایی 11 درصد بر پایه خشک در سه دمای هوای ورودی 40، 60 و 80 درجه سانتی گراد انجام شد. سرعت هوای مورد استفاده در شرایط بستر ثابت، نیمه سیال و سیال کامل به ترتیب 0.1، 1.1 و 3.5 متر بر ثانیه بود. راندمان حرارتی خشک کن با توجه به نسبت انرژی لازم جهت تبخیر رطوبت محصول به انرژی حرارتی صرف شده، محاسبه گردید. بیشترین مقدار راندمان حرارتی 22.84 درصد و کمترین مقدار آن 3.33 درصد، به ترتیب مربوط به شرایط بستر ثابت در دمای 80 درجه سانتی گراد و سیال کامل در دمای 40 درجه سانتی گراد بود. عامل اصلی ترک دانه ها، شرایط بستر ثابت تعیین شد، بطوری که بیشترین زمان خشک شدن 280) دقیقه(و بیشترین مقدار ترک دانه 78) درصد(مربوط به این حالت و دمای 80 درجه سانتی گراد اندازه گیری شد. کمترین زمان خشک شدن 40) دقیقه(و همچنین کمترین مقدار ترک دانه 17) درصد(نیز مربوط به حالت بستر نیمه سیال به ترتیب با دماهای 80 و 40 درجه سانتی گراد بود.

    کلیدواژگان: شلتوک، نیمه سیال، راندمان حرارتی، نرخ خشک شدن، ترک خوردگی
  • علوم دامی
  • سید رضاهاشمی، بهروز دستار، سعید حسنی، یوسف جعفری آهنگری صفحه 138

    این آزمایش برای بررسی اثر مکمل بتائین در جیره های با سطوح متفاوت پروتئین بر صفات تولیدی، دمای بدن و پروتئین خون جوجه های گوشتی در شرایط تنش گرمایی و در سن 21 تا 42 روزگی انجام شد. جوجه های گوشتی سویه راس 308 تا سن 21 روزگی با یک جیره متعادل تغذیه و بر روی بستر پرورش یافتند. در سن 21 روزگی تعداد 432 قطعه جوجه گوشتی با یکی از چهار تیمار غذایی شامل: 1- جیره حاوی مقدار پروتئین توصیه شده انجمن ملی تحقیقات 2- جیره حاوی 85 درصد مقدار پروتئین توصیه شده انجمن ملی تحقیقات 3- جیره اول به اضافه 0.15 درصد مکمل بتائین 4- جیره دوم به اضافه 0.15 درصد مکمل بتائین تغذیه شدند. هر تیمار آزمایش شامل 6 تکرار 18 قطعه ای بود. در طی سه هفته آزمایش پرندگان روزانه به مدت 8 ساعت تحت تنش گرمایی 37 درجه سانتی گراد قرار گرفتند. در هر واحد آزمایش تعداد 6 پرنده به منظور اندازه گیری دمای بدن در زمان قبل و در حین تنش گرمایی در سنین 28، 32 و 38 روزگی و همچنین فرا سنجه های خونی در سن 35 روزگی شماره گذاری شدند. نتایج آزمایش نشان داد صفات تولیدی پرندگان تغذیه شده با جیره حاوی مقدار پروتئین توصیه شده انجمن ملی تحقیقات و بتائین نسبت به سایر تیمارهای آزمایشی بالاتر بود. مقدار پروتئین جیره تاثیری بر دمای بدن پرندگان نداشت (P>0.05) ولی افزودن مکمل بتائین سبب افزایش دمای بدن در 32 روزگی شد (P<0.05). همچنین دمای بدن خروس ها نسبت به مرغ ها در 38 روزگی بالاتر بود (P<0.05). تیمارهای آزمایشی تاثیری بر غلظت پروتئین های خون پرندگان نداشت (P>0.05) و مقدار هماتوکریت در پرندگان تغذیه شده با پروتئین متعادل نسبت به جیره کم پروتئین بالاتر بود (P<0.05). اعمال تنش گرمایی سبب افزایش دمای بدن پرندگان در 32 و 38 روزگی و همچنین افزایش مقدار پروتئین تام، آلبومین و هماتوکریت شد (P<0.05) ولی بر دمای بدن پرندگان در 28 روزگی و مقدار گلوبولین تاثیری نداشت (P>0.05).

    کلیدواژگان: دمای بدن، هماتولوژی، تنش گرمایی، جوجه گوشتی
  • گیاهپزشکی
  • راحیل اسدی، علی اصغر طالبی، یعقوب فتحی پور، سعید محرمی پور صفحه 148

    در این تحقیق ترجیح مرحله سنی میزبان و واکنش تابعی زنبور پارازیتوئید Diglyphus isaea (Walker) به عنوان یکی از مهمترین دشمنان طبیعی مراحل لاروی مگس مینوز سبزیجات Liriomyza sativae (Blanchard) در اطاق رشد با دمای 25±1 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 60±5 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی و روی بوته های لوبیا رقم سانری بررسی شد. ترجیح مرحله سنی در دو وضعیت مختلف با استفاده از تعداد مساوی از دو مرحله لاروهای جوان)سن اول(و لاروهای مسن)سن دوم و سوم(مگس در قالب دو آزمایش ترجیح غیر انتخابی و ترجیح انتخابی میزبان انجام شد. بر اساس نتایج به دست آمده میانگین تعداد لاروهای پارازیته شده سن اول و سنین دو و سه در آزمایش ترجیح غیر انتخابی به ترتیب 2.83±0.95 و 11.83±0.95 عدد و در آزمایش ترجیح انتخابی به ترتیب 1.67±0.80 و 7.83±1.0 عدد تعیین شد. بین میانگین تعداد لاروهای پارازیته شده سن یک با سنین دو و سه در هر دو آزمایش اختلاف معنی دار وجود داشت. مقادیر عددی ضریب ترجیح در آزمایش اول برای لاروهای جوان و لاروهای مسن به ترتیب 0.253±0.08 و 6.61±2.3 و در آزمایش دوم به ترتیب 0.203±0.11 و 5.81±1.5 به دست آمد که نشان می دهد زنبور D.isaea لاروهای مسن را با اختلاف معنی دار ترجیح می دهد. برای بررسی واکنش تابعی یک جفت زنبور نر و ماده به مدت 24 ساعت در معرض تراکم های 2، 4، 8، 16، 30 و 60 لارو سن 2 و 3 میزبان قرار داده شدند. هر تراکم دارای 5 تکرار بود. تجزیه داده های واکنش تابعی در دو مرحله با استفاده از نرم افزار SAS انجام شد. در مرحله اول برای تعیین نوع واکنش تابعی از رگرسیون لجستیک و در مرحله دوم برای تعیین پارامترهای قدرت جستجو (a) و زمان دستیابی (Th) از رگرسیون غیر خطی استفاده شد. نتایج حاصل از رگرسیون رجستیک نشان داد که واکنش تابعی از نوع سوم می باشد. قدرت جستجو و زمان دستیابی با استفاده از مدل راجرز (1972) به ترتیب 0.0048 و 1.789 به دست آمد.

    کلیدواژگان: واکنش تابعی، ترجیح مرحله سنی، Diglyphus isaea و Liriomyza sativae
  • محمد هادی پهلوانی، سیداسماعیل رضوی صفحه 157

    این مطالعه با هدف جداسازی عامل بیماری پوسیدگی ذغالی و تعیین نحوه واکنش ژنوتیپ ها در گلرنگ زراعی (Carthamus tinctorius L.) انجام شد. بدین منظور در سال 1382 از بوته های آلوده گلرنگ که دارای علایم بیماری پوسیدگی ذغالی بودند، نمونه برداری صورت گرفت. علایم بیماری به صورت قهوه ای شدن در محل طوقه و پوسیدگی خشک ریشه و همچنین سیاه شدگی مقطع داخلی طوقه و بخش های پایینی ساقه بود. جداسازی بیمارگر با کشت قطعاتی از بافت ریشه، طوقه و قسمت های پایینی ساقه بر روی محیط کشت سیب زمینی– دکستروز- آگار اسید دار صورت گرفت. همچنین جهت تولید پیکنیدیوم از قطعات ساقه های گلرنگ وخلال دندان اتوکلاو شده بر روی محیط کشت PDA یک هفته ای استفاده شد. رنگ پرگنه های قارچ در ابتدا سفید خاکستری و در ادامه با تشکیل اسکلروت ها برنگ سیاه تغییر نمود. اسکلروت ها سیاه، صاف و سخت با ابعاد 158-163×58-63 میکرومتر مشاهده شدند. در روی بافت های خشبی پیکنیدیوم ها به صورت توده ای و یا تکی شکل می گرفتند. پیکنیدیوم ها دارای گردن کشیده، به رنگ قهوه ای تیره و حاوی پیکنیدیوسپورهای شفاف، بیضوی به ابعاد 21×9 میکرومتر بودند، که با خصوصیات قارچ Macrophomina phaseolina (Tassi) Goid مطابقت کامل داشت. جدایه های به دست آمده به روش نوک ریسه ای خالص سازی شدند و برای آزمون بیماری زایی بر روی سه ژنوتیپ گلرنگ در شرایط مزرعه مورد استفاده قرار گرفتند. جهت مایه زنی قطعاتی از محیط کشت 10 روزه حاوی 104×6 اسکلروت در سانتی متر مربع در زیر پوست ناحیه طوقه بوته های 6 تا 8 برگی قرار داده شد. بوته ها در مرحله گلدهی از نظر میزان و شدت علایم بیماری مورد ارزیابی و نمره دهی قرار گرفتند. بر اساس نتایج به دست آمده سه ژنوتیپ مورد بررسی IUTC129، Saffire و AC-Stirling از نظر نحوه واکنش به عامل بیماریزای پوسیدگی ذغالی به ترتیب مقاوم، نیمه حساس و حساس گروه بندی شدند.

    کلیدواژگان: پوسیدگی ذغالی، Macrophomina phaseolina، گلرنگ و ژنوتیپ مقاوم
  • محسن خانی، حشمت الله رحیمیان، غلام خداکرمیان صفحه 165

    به منظور بررسی بقای جدایه ای Pseudomonas syringae pv. Syringae عامل بیماری نوار قرمز نیشکر در غیاب نیشکر، در مزرعه و یا زمان هایی که شرایط برای ایجاد بیماری مناسب نمی باشد، جمعیت باکتری روی علف های هرز مزارع نیشکر و حاشیه آنها در ماه های آبان و دی 1380 و خرداد 1381 بررسی گردید. جمعیت جدایه ها روی گیاهان چسبک (viridis Setaria)، مرغ (Cynodon dactylon)، خونی واش (Phalaris minor)، قیاق (Sorghum halopense)، ذرت (Zea mays) و تاج خروس (Amaranthus retroflexus) در دی ماه بالاتر و در خرداد ماه پایین تر از دو فصل دیگر نمونه برداری بود. بنابراین به نظر می رسد گیاهان چسبک و مرغ میزبان های اپی فیتی مناسبی برای این باکتری باشند.

    کلیدواژگان: میزبان اپی فیتی، بیماری نوار قرمز نیشکر، Pseudomonas syringae pv، Syringae، مازندران
  • راحله مقصودلو، عبدالحسین طاهری، کامران رهنما صفحه 175

    این تحقیق در سال زراعی 82-83 به منظور شناسایی گونه های فوزاریوم جدا شده از ریشه و طوقه از یازده مزرعه حومه شهرستان گرگان شامل: نودیجه، ورسن، حیدرآباد، مزارع گندم در ابتدای جاده قدیم کردکوی، سدن، سیاهتلو، جلین، سرخنکلاته، آلوکلا، تقی آباد و نوده ملک صورت گرفت. در این تحقیق قطعاتی از بافت های پوسیده و قهوه ای شده ریشه و طوقه گندم، پس از ضدعفونی سطحی روی محیط کشت سیب زمینی –دکستروز- آگار (PDA) اسید دار کشت گردیدند و تحت شرایط استاندارد نگهداری شدند. از بافت های آلوده 18 جدایه فوزاریوم به دست آمد که با استفاده از کلیدهای معتبر شناسایی و بر اساس خصوصیات ماکروسکوپی در 6 گونه:Fusarium moniliforme, F.nygamai, F. sloni, F. oxysporium, F. equiseti F. semitectum جای گرفتند. کونه های F.solani, F. monilform, f. oxysporum, F. equiseti, F. semitectum, برای آزمون بیماری زایی انتخاب شدند و روی گیاهچه های گندم در شرایط گلخانه با استفاده از روش سوسپانسیون اسپور و تهیه مایه روی دانه گندم مورد مطالعه قرار گرفتند که گونه های F. semitectum و F. equiseti بیماری زا شناخته شدند.

    کلیدواژگان: گونه های فوزاریوم، گندم، پوسیدگی ریشه و طوقه، گرگان
  • مهندسی آب
  • ابوالفضل مساعدی، مجتبی خلیلی زاده صفحه 190

    پل ها از جمله مهمترین و پرکاربردترین سازه های رودخانه ای هستند که از دیر باز مورد استفاده قرار گرفته اند. در این تحقیق اثر پل های احداث شده در مسیر حوزه شهری رودخانه زیارت گرگان، بر عمق و پهنه های سیل بررسی شده است. به این منظور پس از تهیه نقشه های توپوگرافی و کاربری اراضی منطقه، پلان و پروفیل های طولی و عرضی رودخانه زیارت ترسیم و رودخانه به 9 بازه تقسیم گردید. سپس هیدروگراف های سیل با روش SCS در دوره های بازگشت مختلف تعیین گردید و پس از روندیابی سیل ها به روش ماسکینگام – کانژ در هر یک از بازه ها، دبی اوج سیلاب ها مشخص شدند. با انجام عملیات میدانی و نقشه برداری، اطلاعات هندسی رودخانه و تمامی پل ها برداشت شدند. آنگاه پروفیل سطح آب در دوره های بازگشت معین در دو حالت وجود پل ها و حذف فرضی آنها به کمک نرم افزار HEC-RAS محاسبه گردید. سپس با استفاده از نرم افزار ArcView GIS، نقشه های پهنه بندی سیل در دوره های بازگشت معین در دو حالت ذکر شده ترسیم و عمق و سطح سیل گیری با یکدیگر مقایسه گردید. همچنین در این تحقیق اثر هر یک از پل ها به صورت مجزا بررسی شدند و پل های با بیشترین تاثیر در افزایش سطح پهنه های سیل، مشخص گردید. علاوه بر این علت تاثیر پل ها بر افزایش سطح پهنه سیل بررسی و در نهایت پیشنهادهای لازم ارایه گردید.

    کلیدواژگان: پل، پهنه سیل، عمق سیل گیری، HEC، RAS، سامانه اطلاعات جغرافیایی، رودخانه زیارت گرگان