ماهنامه بازتاب اندیشه
پیاپی 86 (خرداد 1386)

آقای دکتر عبدالکریم سروش معتقدند که گفت و گوی تمدن ها که در واکنش به طرح برخورد تمدن ها مطرح شد از کارآمدی لازم برخوردار نیست زیرا اصولا تمدن ها با هم سر سازش و گفت و گو ندارند. در مقابل گفت و گوی فرهنگ ها را جایگزین مناسب آن ایده می دانند و در این میان اسلام سخن فراوانی برای گفت و گو خواهد داشت. اما قبل از گفت و گوی اسلام با سایر فرهنگ ها و ادیان, گفت و گوی درون دینی میان مذاهب و فرهنگ های موجود در جهان اسلام را لازم می دانند.

نویسنده ابتدا پیرامون لزوم اصل وجود قدرت به عنوان عامل نهایی بحث می کند. وی معتقد است امپریالیسم عبارت است از یک تفسیر مسلط از پدیده ای به نام قدرت متراکم لیبرالی. در ادامه ایشان به بحث رابطه بین قدرت و امپریالیسم می پردازد. ایشان اعتقاد دارد که حفظ امنیت دنیا بر عهده قدرت متراکم لیبرالی که همان امپریالیسم است می باشد جنگ جهانی دوم می توانست چهره دنیا را عوض کند اما لیبرالیسم اجازه نداد بنابراین بدبختی جوامع را نباید به قدرت های لیبرالی نسبت دهیم. وی مدعی است قدرت متراکم لیبرالی مهم ترین مدافع صلح و امنیت است.

موضوع گفت و گو نقد آقای حجاریان در مورد اصلاح طلبان و موضع آنها در قبال سیاست های جاری درجامعه است. به نظر ایشان اصلاح طلبان فرصت های خویش را در تبدیل نیروهای اجتماعی به نیروهای سیاسی جهت رسیدن به اهدافشان از دست دادند آنان به جای توجه به نیروهای اجتماعی و بسیج آنها به چانه زنی با حکومت پرداختند و در نتیجه هم مردم را از دست دادند و هم توفیقی در چانه زنی به دست نیاوردند و موفق به تغییر خط مشی های حکومت نشدند. اصلاحات مرد و برای سازماندهی مجدد و بازگشت به صحنه باید نیروهای اصلاح طلب غربال شوند و نیروها را از نو...

نویسنده معتقد است پست مدرنیسم یک بحرانی است که مدرنیته دچار آن است. بنابراین برای فهم پست مدرنیسم فهمیدن مدرنیسم لازم است. ایشان در ادامه تاکید می کند علت عقب ماندگی ایران عدم تفکیک بین میراث و سنت است. آنچه که وی در پایان بحث به آن می پردازد بحث روشن فکری دینی است از نظر ایشان اصطلاح روشن فکری دینی فی الواقع یک پارادوکس محسوب می شود.

این مقاله به بحث تصور انسان از وجود خداوند و باور به او و نقش این باور در حیات بشر می پردازد. در این مقاله رویکردها و آرای مختلف در مورد تصور از خداوند نقل شده است و نتیجه گرفته شده که بشر امروزین نیازمند شناختی متناسب با قرن 21 از خداوند می باشد.

نگارنده در این مقاله سعی می نماید تحت عنوان ضرورت پرداختن به جامعه شناس فقه این موضوع را مورد توجه قرار دهد که در سیر تاریخ فقه و استنباطات فقهی, مقتضیات زمانی- مکانی و تعلقات قومی-طبقاتی بر فتاوا تاثیرگذار بوده و معمولا مذاق و شم فقهی فقها به دلیل آن که در معرض سوالات فقهی مردم هستند و با ایشان حشر و نشر دارند به سوی مراجعین گرایش می یابد و همین باعث شده که فقه هویت ساز باشد و از اسلام حقیقت متمایز گردد. لذا لازم است مطالعاتی تحت عنوان جامعه شناسی فقه انجام گیرد.

بنیادگرایی اصطلاحی متعلق به سنت پروتستان است. ژیل کپل معتقد است. جنبش های اسلامی به دو دسته قابل تقسیم است: دسته اول:جنبش های هستند که با از دست دادن بخشی از اعتقادات انقلابی اش وارد حوزه دنیای مدرنیته شدند. دسته دوم: جنبش های همانند انقلاب اسلامی که تنها کشوری است که با حفظ قدرت خود و اعتقاد خود خود را در دنیای مدرن حفظ کرده است. بنابراین اختلاف این جنبش ها, بر سر معنای اسلام است.

نویسنده محترم معتقد است که در ایران فرهنگ نقد دارای جایگاه شایسته ای نیست و حاکمان هیچ گاه تحمل نقد را نداشته اند و عواملی مانند فرهنگ سکوت و پنهان کاری خود ستیزی و دگرپرستی و تمکین و تملق ایرانیان در به وجود آمدن این روحیه برای گفتمان های مسلط نقش به سزایی داشته است.

آقای نوری علا در مقاله ای با عنوان ریشه های دشمنی اسلام با ایران معتقد است که ازلحاظ ضوابط سنتی, بنی امیه کاروان داری را دون شان اشرافیت مکه می دانستند و با توجه به این که دست نشانده شاهان ایران بودند. از همکاری با رومیان در هراس بودند. این نویسنده کعبه را بتخانه معرفی کرده و مراسم حج را طواف به دور بتخانه می داند. وی معتقد است که با مرگ عبد مناف پرده داری کعبه به بنی امیه رسید و در نتیجه ثروتمند گشتند و بنی هاشم هیچ گونه سمتی در کعبه به دست نیاوردند و لذا فقیر شدند و به کار چوپانی و... پرداختند. شرایطی پیش آمد که به عنوان مقاطعه کار..