مجله طب نظامی
سال هشتم شماره 2 (پیاپی 24، تابستان 1385)

سهم ایران از سوانح و پدیده های نامطلوب طبیعی حدود 6 درصد کل پدیده های جهان است و از آن جا که ایران بر روی قسمت میانی کمربند لرزه خیز آلپ - هیمالیا قرار دارد، زلزله سهم عمده ای از سوانح را به خود اختصاص می دهد. پس از زلزله ویرانگر منجیل که منجر به مرگ بیش از 20000 نفر گردید در ساعت پنج و بیست و دو دقیقه بامداد روز پنجم دی ماه 1382 مصادف با 26 دسامبر 2003 زلزله دیگری در شهرستان بم از توابع استان کرمان در جنوب شرقی ایران با شدت 5/6 درجه در مقیاس ریشتر اتفاق افتاد که منجر به مرگ بی ش از 40000 نفر و تخریب حدود %85 شهر و خرابی % 100 خانه های خشتی و گلی به خصوص در بخش قدیمی شهر شد که در کل، مجموعه خسارات از نظر اقتصادی معادل 5/1 میلیارد دلار ارزیابی گردید. این مطالعه با هدف ارا ئ ی ه راهکارهایی مناسب برای مدیریت پسماندهای جامد در هنگام رخ دادهای طبیعی منجمله نظیر زلزله در مناطق مختلف کشور انجام شد.
در این مطالعه، مدیریت و میزان پسماندهای جامد تولیدی، وضعیت جمع آوری و حمل و نقل و دفع آنها قبل و بعد از زلزله بم بر اساس آمار و اطلاعات به دست آمده از مراکز شهرداری، مراکز بهداشتی استان، و نیز مشاهده و مصاحبه در شهر بم مورد بررسی قرار گرفت. . (جناب آقای دکتر شکر چی:مواد و روش ها بسیار ناقص است.) میزان پسماندهای جامد شهر بم قبل از زلزله حدود 120 تن در روز، نحوه جمع آوری روش خانه به خانه و حمل و نقل توسط وانت و کامیون و محل دفن 22 کیلومتری شرق شهر در بین کوه های دارستان بوده است که بعد از زلزله میزان پسماند جامد تولیدی به حدود 200 تن در روز رسید. پسماندها پس از جمع آوری از اردوگاه ها به ایستگاه انتقال داده شده و، سپس به محل دفن سابق منتقل می شد و در آن جا پسماندها را به طور روزانه آتش می زدند و نخاله های ساختمانی نیز به دره ای در 20 کیلومتری شهر منتقل می شد؛ اما به دلیل عدم نظارت در طول جاده بم _ - براوات پخش می شد.
بحث: دو عملکرد مدیریتی در رابطه با ضایعات زلزله و مدیریت پسماندهای تولیدی عبارتند از اقدامات پیش از وقوع و اقدامات پس از وقوع زلزله که در ارتباط با مدیریت ضایعات تولیدی این نکته را باید توجه داشت که هر گونه برنامه ریزی از قبل تعیین شده در برابر زلزله و ضایعات آن می تواند مشکلات و هزینه های اضافی را کاهش دهد و با توجه به تجارب به دست آمده از زلزله بم و موارد و مشکلات موجود، ارا ئ ی ه راه کارهای اساسی در مدیریت پسماندهای جامد قبل و بعد از زلزله می تواند راهگشای مناسبی در این زمینه باشد.

ایدز یک بیماری کشنده است و پرستاران در معرض ابتلای شغلی به این ویروس می باشند. از این رو، آگاهی پرستاران از راه های انتقال، پیشگیری و کنترل ایدز مهم است. این مطالعه به منظور بررسی وضع آگاهی پرستاران در این زمینه انجام شده است.
این یک مطالعه ی توصیفی- مقطعی در پرستاران بیمارستان بقیه ا... (عج) می باشد. در این مطالعه، یک پرسشنامه شامل اطلاعات دموگرافیک و 33 سوال در مورد بیماری ایدز تهیه گردید. 200 نفر از پرستاران به روش تصادفی ساده انتخاب و یافته ها با استفاده از برنامه ی آماری SPSS12 آنالیز آماری شدند.. (جناب آقای دکتر شکر چی:مواد و روش ها بسیار ناقص است.) پاسخ دهندگان در این مطالعه 129 نفر زن (%5/64) و 71 نفر (%5/35) مرد بودند و میانگین سنی آنان 5/0 ± 16/31 سال بود. سطح تحصیلات لیسانس بیشترین فراوانی را دارا بود (%5/69) و میانگین مدت اشتغال 4/0 ± 81/6 سال تعیین شد. سطح آگاهی پرستاران در %5/13 موارد عالی، %5/34 خوب، %43 متوسط و در %9 موارد ضعیف بود. کمترین پاسخ درست مربوط به نوع احتیاط (%5/1) و بیشترین پاسخ درست مربوط به انتقال بیماری از طریق دندانپزشکی (%94) بود.
بحث: نتایج این مطالعه نشان داد که سطح آگاهی پر ستاران از راه های انتقال بیماری ایدز مطلوب نیست؛ بنابراین، با توجه به خطر انتقال شغلی ایدز، آموزش های لازم برای کاهش و جلوگیری از ابتلا به ایدز برای پرستاران توصیه می شود.

در یک مطالعه در استان ایلام روی مصدومین مین، مرگ و میر %4/36 در 1082 مصدوم گزارش شد. به دنبال این مطالعه و با هدف کاهش درصد مرگ و میر یک سیستم پیش بیمارستانی جهت رسیدگی به مصدومین استان طراحی شد.
در مطالعه مداخله ای که در سطح اورژانس شهر مهران از توابع استان ایلام و شبکه های بهداشت روستایی حومه آن انجام شد، 109 نفر از پزشکان، پرستاران و پرسنل اورژانس و هلال احمر شهر ایلام، شهرستان مهران و حومه آموزش های مقدماتی و پیشرفته نجات حیات ATLS (Advance trauma life support) و (Basic trauma life support) BTLS را به روش آموزش بر روی حیوان فراگرفتند و جهت امدادرسانی با کیف های احیاء مجهز شدند؛ در سطح روستایی نیز 4725 نفر آموزش های مقدماتی نجات حیات را در چند سطح مختلف آموزش دیدند و به عنوان امداد رسان به سیستم امداد و نجات کمک کردند. بین سالهای 2002 تا 2005 اطلاعات پزشکی تعداد 288 مجروح مین ثبت شد و به این ترتیب فاکتورهای بهبودی (نتیجه درمان بر شدت آسیب و مرگ و میر) در بیمارستان مرکزی شهر ایلام جمع آوری گردید. از نمره شدت آسیب [Injury Severity Score (ISS)]، برای نشان دادن این شاخص استفاده شد و شرایط فیزیولوژیک مجروح با سیستم نمره دهی (PSS)Physiologic Severity Score قبل از بیمارستان و پس از رسیدن به بیمارستان مرکزی شهر ایلام بررسی و مقایسه گردید.. (جناب آقای دکتر شکر چی:مواد و روش ها بسیار ناقص است.) سیستم امداد فوق الذکر، علاوه بر کمک رسانی به انواع بیماران ترومایی، به 288 مجروح مین نیز امداد رسانی کرد. م یانگین نمره شدت آسیب (ISS) در این مطالعه 73/20 بود. %34 مجروح در گروه ترومای شدید قرار گرفتند و ISS بیشتر از 15 داشتند. مرگ و میر کلی در این مطالعه سه ساله %27 بود. میانگین PSS قبل از بیمارستان 40/6 و پس از رسیدن به بیمارستان شهر 43/7 شده بود و این اختلاف، معنی دار است (9107/0- 189/1-)، ((CI of difference=95%. بحث: برقراری سیستم کم هزینه با تکنولوژی پیشرفته آموزشی، در زمان قبل از ورود به بیمارستان می تواند با افزایش مراقبت های قبل از بیمارستان باعث کاهش مرگ و میر مصدومین شود.

حوادث غیر مترقبه دارای دو ویژگی احتمال وقوع کم و لیکن تاثیر زیاد هستند. در این شرایط تعداد زیادی از مجروحان وآسیب دیدگان به منظور بهره گیری از تسهیلات بهداشتی درمانی به سوی بیمارستان ها سرازیر می گردند. واکنش مناسب نسبت به حوادث غیر مترقبه نیازمند آمادگی مناسب است. در هر بیمارستان باید یک برنامه ی آمادگی برای حوادث غیر مترقبه وجود داشته باشد. مدیران مو سسات بهداشتی درمانی بایستی ضمن شناخت مخاطرات به بالا بردن توان و استانداردها و کاهش مخاطرات ناشی از حوادث غیرمترقبه بپردازند. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی میزان آمادگی بیمارستانهای شهر تهران از نظر آسیب پذیری و مقاومت سازه ای، سازماندهی امکانات و تسهیلات، ارتباطات و اطلاعات، مدیریت بحران و آموزش کارکنان برای مقابله با حوادث غیر مترقبه بود.
این مطالعه به صورت مقطعی – مشاهده ای انجام شد. جامعه ی آماری پژوهش شامل روسا و مدیران ارشد بیمارستانهای منتخب شهر تهران اعم از مدیران مراکز، مدیران پرستار ی، مدیران ادار ی و مالی و مسولان کمیته های بحران در بیمارستان ها می شد؛ این افراد در مجموع 21 نفر بودند. بیمارستانها با توجه به اهداف پژوهش و از دانشگاه های علوم پزشکی شهر تهران انتخاب شدند، به این صورت که بیمارستان های بقیه الله (عج)، نجمیه و جماران از دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)، بیمارستان شریعتی و مجتمع درمانی امام از دانشگاه علوم پزشکی تهران، بیمارستان های شهدای تجریش و مدرس از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و بیمارستان های حضرت رسول (ص) و شهدای هفتم تیر از دانشگاه علوم پزشکی ایران انتخاب گردید ند. گردآوری داده ها از طریق پرسشنامه و مشاهده ی مستق ی م اسناد و مدارک و تکم ی ل چک ل ی ست انجام گرفت. آنالیز توصیفی با استفاده از فراوانی، درصد فراوانی، میانگین و انحراف معیار بیان شدند. آنالیز تحلیلی با استفاده از آزمونهای آماری ANOVA و Tukey HSD انجام شد.
در این پژوهش، بیمارستان های مورد مطالعه با کسب امتیاز 30/3، از نظر آسیب پذیری در حوادث غیر مترقبه در وضعیتی مطلوب قرار داشتند. عملکرد کمیته ی بحران با کسب میانگین امتیاز 85/2، در حد متوسط بود. نتایج ارزیابی سازماندهی کارکنان در شرایط بحرانی، ظرفیت پذیرش بخشهای بحرانی و وضعیت سیستم های اطلاعاتی و ارتباطی بیمارستان ها به ترتیب با کسب میانگین امتیاز 77/1، 81/1 و 83/1 نامطلوب بودند. ارزیابی وضعیت مدیریت بحران و سیستم فرماندهی بحران با میانگین امتیاز 88/1 و سیستم های ثبت حوادث و مرگ و میر با میانگین امتیاز 61/1 نامطلوب ارزیابی گردیدند. در نهایت وضعیت آموزش کارکنان و وضعیت تسهیلات و ملزومات بیمارستان در شرایط بحرانی به ترتیب با میانگین امتیاز 06/2 و 16/2 در حد متوسط ارزیابی گردیدند.
بحث: ضعف در مدیریت و ارتباطات، مشکلات ساختاری، کمبود امکانات و تسهیلات، سازماندهی نامناسب منابع انسانی و تخصیص نادرست منابع از مهمترین مشکلات بیمارستانها در مواجهه با حوادث غیر مترقبه هستند. به منظور ارتقائ آمادگی بیمارستان ها در حوادث، ضروری است ساختاری منطقی و سامانه های ی مشتر ک و در عین حال ساده در بیمارستان ها ایجاد شوند. سیستم فرماندهی و مدیریت بیمارستانی در حوادث غیر مترقبه (HEICS) سیستمی فرماندهی استانداردی است که می تواند در سطوح رده هایی ملی و محلی توسط بیمارستان ها به کار گرفته شود. به کار بردن این سیستم در بیمارستان، با آرایش منظم منابع انسانی و تقسیم دقیق وظایف مدیریتی و ایجاد اصل وحدت فرماندهی موجب بهبود مدیریت حوادث در بیمارستان می گردد.

خودکشی مرگی است که آگاهانه و از روی عمد جهت نابودسازی خود صورت می گیرد. خودکشی در میان تمام گروه های سنی وجود دارد، ولی فراوانی آن در میان جوانان و به ویژه سربازان، به خاطر شرایط خاص آنان در این دوره، بیشتر است. افکار خودکشی مقدمه ی اقدام به خودکشی است و علل متعددی از جمله عوامل جسمی، روانی، اجتماعی، خانوادگی و شغلی می توانند به وجود آورنده ی افکار خودکشی باشند. محیط های نظامی به علت ماهیت استرس زای خود می توانند سبب افزایش افکار خودکشی در سربازان شوند. مقاله ی حاضر به بررسی عوامل مرتبط با افزایش میزان افکار خودکشی در سربازان پرداخته است.
جامعه ی مورد مطالعه را سربازان نیروی زمینی سپاه تشکیل دادند. از میان این سربازان 1329 نفر به شیوه ی نمونه گیری تصادفی خوشه ایانتخاب شدند. ابزارهای پژوهش عبارت بودند از مقیاس اندیشه پردازی خودکشی بک (BSSI)، پرسشنامه ی سلامت عمومی گلدبرگ (GHQ) و پرسشنامه ی محقق ساخته. داده های به دست آمده با آزمون های آماری همبستگی (r)، ضریب کندال (T)، ضریب فی (ø)، ضریب V کرامر، ضریب توافقی (C)، و خی دو (X2) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
یافته های پژوهش نشان داد که میزان افکار خودکشی در سربازان 8/5 درصد است. همچنین بین سطح تحصیلات پایین، سابقه ی اقدام قبلی به خودکشی، اعتیاد به مواد مخدر و سیگار، عدم رضایت از خدمت سربازی، نامناسب بودن وضعیت روانی و درگیری با دیگر سربازان و مسوول مافوق، با افزایش افکار خودکشی سربازان رابطه معنادار وجود داشت.
بحث: افکار خودکشی در سربازان امری است که کنترل آن نیازمند برنامه ریزی های کوتاه مدت و بلند مدت است.

استافیلوکوکوس اورئوس سموم پروتئینی و فاکتورهای بیماریزایی خارج سلولی مختلفی تولید می کند. یکی از مهمترین پروتئین های خارج سلولی، انتروتوکسین می باشد که عامل ایجاد مسمومیت غذایی به وسیله ی این گونه از باکتری است. این توکسین ها از دستگاه گوارش به دستگاه گردش خون وارد شده، سپس مرکز عصبی غیرارادی استفراغ را تحریک کرده، باعث ایجاد حالت تهوع، استفراغ، دل پیچه و اسهال می شود که می تواند باعث کم آب شدن بدن گردد. روش های مستقیم متعددی برای شناسایی انتروتوکسین ها وجود دارد (الایزا، روش های ایمنی اگلوتیناسیون لاتکس و...)، اما با روش های تکثیر DNA [واکنش های زنجیره ای پلیمراز) [-1] (PCR] می توان حضور سویه های استافیلوکوکوس اورئوس انتروتوکسوژنیک را قبل از بیان انتروتوکسین و بر اساس توالی اختصاصی ژن نشان داد.
در این مطالعه سویه های استافیلوکوکوس اورئوس جداسازی شده از نمونه های بیماران، ناقلین سالم و محیطی با آزمایش های بیوشیمیایی شناسایی شدند. سپس نسبت به طراحی پرایمرهای مورد نظر اقدام و در واکنش PCR، ژن انتروتوکسین استافیلوکوکی تایپ A (sea) و ژن نوکلئاز استافیلوکوکی (nuc) تکثیر گردید. قطعات تکثیر یافته DNA برای ژن نوکلئاز استافیلوکوکی، 279جفت باز و برای ژن انتروتوکسین استافیلوکوکی تایپ A، 552 جفت باز بود که توسط هضم آنزیمی مورد تایید قرار گرفت. باکتری استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس به عنوان کنترل منفی در این واکنش مورد استفاده قرار گرفت که فاقد هرگونه محصول در واکنش PCR بود.
در این تحقیق 98 سویه مورد بررسی قرار گرفتند که 89 سویه جداسازی شده با استفاده از واکنش Multiplex PCR به عنوان استافیلوکوکوس اورئوس مورد تایید قرار گرفته، وجود ژن انتروتوکسین مورد ارزیابی قرار گرفت. شش سویه (%74/6) از استافیلوکوکوس اورئوس جدا شده، واجد ژن انتروتوکسین تایپ A بودند. نه سویه ی جداسازی شده (%18/9) که در آزمایش های بیوشیمیایی به عنوان استافیلوکوکوس اورئوس شناسایی شده بودند در بررسی مولکولی مورد تایید واقع نشدند.
بحث: این روش سریع، حساس، اختصاصی، ارزان و متفاوت نسبت به سنجش های مرسوم بیوشیمیایی و سرولوژیکی بوده، قادر است عامل تولید کننده ی انتروتوکسین استافیلوکوکی تایپ A را شناسایی نماید.

خارش مزمن، به عنوان یکی از شایعترین عوارض پوستی در بسیاری از جانبازان شیمیایی دیده شده، می تواند منجر به کاهش کیفیت زندگی بیمار گردد. با توجه به عوارض درمان طولانی مدت با برخی از داروها از جمله کورتیکواستروئیدها، همچنین کم اثر و عارضه دار بودن اغلب آنتی هیستامینهای نسل اول و کاربردهای جدیدی که داروی داکسپین در درمان خارش دارد، بر آن شدیم تا میزان اثربخشی و ایجاد عوارض جانبی سه داروی ستریزین، هیدروکسی زین و داکسپین را بررسی کرده، با یکدیگر مقایسه نماییم.
این مطالعه به صورت دو سویه کور و تصادفی بر روی 75 بیمار در بیمارستان بقیه الله (عج) در طی سال 1384 انجام شد (25 بیمار در هر گروه). پیش از شروع درمان، امتیاز خارش بر اساس جدول استاندارد و نیز با استفاده از آنالیز چشمی یا Visual Analysis Score (VAS) برای کلیه ی بیماران اندازه گیری شد. سپس بیماران به صورت تصادفی به سه گروه تقسیم شدند: گروه اول کپسول داکسپین با دوز 10 میلی گرم روزانه، گروه دوم هیدروکسی زین با دوز 25 میلی گرم روزانه و گروه سوم کپسول ستریزین با دوز 10 میلی گرم روزانه به مدت یک ماه مصرف کردند. پس از پایان مداخله ی دارویی و همچنین در پایان یک ماه دوره ی پیگیری، مجددا معیارهای خارش در بیماران ارزیابی شد.
امتیاز خارش و VAS در بیماران هر سه گروه، پس از یک ماه درمان کاهش معنی داری پیدا کرد (05/0> p) ولی در پایان یک ماه دوره ی پیگیری مجددا وضعیت خارش به حالت اولیه بازگشت. 18 بیمار در گروه هیدروکسی زین، 14 بیمار در گروه داکسپین و 6 بیمار در گروه ستریزین دچار خواب آلودگی ناشی از درمان شدند. در نهایت، هیدروکسی زین در مقایسه با داکسپین تاثیر تقریبا مساوی داشته (05/0< p)، هر دو کاهش معنی داری در نمره ی خارش و VAS بیماران ایجاد کردند (05/0> p)، در حالی که ستریزین نیز علیرغم کاهش قابل ملاحظه در معیار فوق (05/0 >p) نسبت به دو داروی قبل تاثیر کمتری داشت.
بحث: با توجه به اثر بخشی بهتر هیدروکسی زین و داکسپین در درمان خارش بیماران در این مطالعه و با توجه به عوارض جانبی بیشتری که در گروه مصرف کنندگان هیدروکسی زین دیده شد، به نظر می رسد در بین سه داروی فوق، داکسپین تاثیر بهتری در کاهش خارش مزمن داشته باشد.

کمبود آب بهداشتی در عملیات نظامی باعث کاهش بهداشت دست می شود. هدف این مطالعه، بررسی تاثیر ژل آنتی باکتریال در مقایسه با آب و صابون در تامین بهداشت دست می باشد.
مطالعه به شکل تجربی و به صورت تصادفی ساده در دو گروه 35 نفره از نظامیان نیروی هوایی مرکز آیت الله کاشانی شهر کاشان در سال 85 انجام شد. به فاصله 5 دقیقه قبل و بعد از مصرف صابون و ژل آنتی باکتریال، دو نمونه گرفته شد؛ نمونه ها در محیط های BA و EMB کشت داده شد و با تست های بیوشیمیایی نوع باکتری مشخص گردید. یافته ها با آزمونهای آماری مک نمار، مجذورکای و test - t آنالیز شد و 05/0> p معنی دار محسوب گردید.
شایعترین جرم قبل از مداخله در هر دو گروه استافیلوکوک کوآگولاز مثبت بود. ژل آنتی باکتریال باعث کاهش %5/93 در تعداد کولونی های استافیلوکوکی و %100 در گونه های دیگر گردید (01/0 >p). تعداد شمارش کولونی باکتری ها با مصرف آب و صابون کاهش معنی داری نداشت (25/0p).
بحث: در این مطالعه مشخص شد که ژل آنتی باکتریال، نسبت به آب وصابون، تاثیر بیشتری در تامین بهداشت دست دارد، کاربرد آن آسانتر است و احتیاج به آب هم ندارد. به همین خاطر استفاده از ژل آنتی باکتریال، به جای صابون، برای تامین بهداشت دست در عملیات نظامی در منطقه ی با بهداشت عمومی پایین توصیه می شود.

خودکشی یکی از علایم آسیب شناختی اجتماعی است و سالانه منجر به از بین رفتن حدود یک میلیون نفر می گردد. ضرورت انجام مطالعات خودکشی در مجروحین جنگی در تمامی کشورها مشخص شده است. مطالعه حاضر با هدف بررسی فراوانی خودکشی و عوامل مرتبط با آن در جانبازان ایرانی صورت گرفته است. تحقیق حاضر به صورت گذشته نگر انجام شد. تعداد 1463 مورد مرگ جانبازان به روش نمونه گیری غیرتصادفی ساده از بین 1709 مورد مرگ ثبت شده در بنیاد جانبازان از تاریخ 1359 تا 1381 مورد برررسی قرارگرفتند. داده های دموگرافیک و داده های مرتبط به جانبازی مورد بررسی قرار گرفتند. توسط کمیسیون بنیاد جانبازان علت مرگ به دو گروه خودکشی و سایر موارد تقسیم شد. فراوانی انواع خودکشی برای حلق آویز کردن، دارو، خودسوزی، خفگی، اسلحه و سایر موارد مشخص گردید.. (جناب آقای دکتر شکر چی:مواد و روش ها بسیار ناقص است.) 70 مورد (%9/4) از کل موارد، مرگ بر اثر خودکشی بود. فراوانی انواع خودکشی برای حلق آویز کردن (%1/27) 19، دارو (%4/21) 15، خودسوزی (%20) 14، خفگی (%5/11) 8، اسلحه (%3/4) 3، نامشخص (%3/14)10 و سایر موارد (%4/1) 1 و میانگین سن زمان خودکشی 6/7 ± 6/36 سال بود. خودکشی به عنوان علت مرگ با وضعیت تاهل، درصد جانبازی، مواجهه با مواد شیمیایی، سابقه موج گرفتگی، سابقه تروما، سابقه بستری به دلیل بیماری طبی، سابقه بستری به دلیل روانپزشکی، سابقه جراحی، سابقه مصرف داروی روانپزشکی و سابقه بیماری طبی رابطه داشت (001/0>p). بین خودکشی به عنوان علت مرگ و سابقه اسارت و ترکش رابطه معنی دار وجود نداشت (p>0.05). سن موارد مرگ بر اثر خودکشی و سایر موارد اختلاف معنی داری را نشان نداد (p>0.05). میانگین (انحراف معیار) فاصله زمانی مجروح شدن تا مرگ یا خودکشی با سایر موارد ارتباط معنی داری نداشتند (p>0.05). بحث: بر اساس این مطالعه، خودکشی یکی از علل مرگ جانبازان ایرانی است، که به مرگ جانبازان در سنین پایین (کمتر از 40 سال) منجر می شود و نشان دهنده ضرورت توجه به این موضوع در جانبازان می باشد. بر اساس این مطالعه، گروه های خاصی از جانبازان از نظر خودکشی، بیشتر در معرض خطر می باشند.

مواد مخدر با کاهش تعداد سلول های لنفوسیتی و ایمنوگلوبولین ها باعث تضعیف سیستم ایمنی و استعداد ابتلا به عفونت های خطرناک می شوند. در سال های اخیر مواد مخدر تزریقی به نام های تمجیزک و نورجیزک به طور وسیعی مورد استفاده قرار می گیرند. با توجه به ناشناخته بودن عوارض مواد مخدر جدید این مطالعه جهت تعیین میزان مرگ و میر و بیماری های عفونی ناشی از مصرف مواد مخدر مختلف تدوین گردید.
این مطالعه به صورت مقطعی و بر روی تمام بیماران بستری طی 2 سال (1384 و 1383) در بخش عفونی بیمارستان الزهرا (س) اصفهان انجام شد. بیماران به پنج گروه معتاد به هروئین، تریاک تزریقی، نورجیزک، تمجیزک و گروهی که به طور مشخصی یک نوع ماده مخدر مصرف نمی کردند تقسیم شدند و علایم بدو مراجعه، نوع بیماری و نحوه ترخیص به صورت مرگ، رضایت شخصی، فرار یا بهبودی ثبت و مورد تحلیل قرار گرفت.
در طی 2 سال بالغ بر 690 بستری در بخش عفونی انجام شده است؛ در 104 مورد علت بستری، عوارض تزریق مواد مخدر بوده است که %15 کل بستری ها را تشکیل می دهد. متوسط سن این افراد 01/31 سال بود. %1/61 از بیماران در گروه معتاد به هروئین، %5/14 نورجیزک، %1/6 تمجیزک، %3/3 تریاک و %4/14 در گروه مصرف کنندگان مواد مختلف بودند. مصرف کنندگان نورجیزک جوانتر از گروه هروئین و تریاک بودند. شایعترین عارضه در مصرف کنندگان هروئین، آبسه محل تزریق و در مصرف کنندگان نورجیزک، اندوکاردیت بود. تعداد مرگ و میر در سال 1383، 4 مورد (%10) و در سال 1384، 9 مورد (%17) بود که در گروه هروئین %9/17 و در گروه نورجیزک %5/37 افراد بستری شده فوت کرده اند. %70 بیماران در بدو پذیرش تب داشتند و تاکی کاردی و تاکی پنه در نیمی از آنان وجود داشت. اکثر مراجعان فشار خون طبیعی داشتند.
بحث: مواد مخدر جدید مانند نورجیزک علاوه بر عوارض شدیدتر و بیماری های خطرناکتری که ایجاد می کند موجب مرگ و میر بسیار بالاتری نیز می شود. تعداد بیماران مصرف کننده این مواد در سال 1384 نسبت به 1383 افزایش یافته که موجب مرگ و میر بالاتری در کل بیماران بستری به علت عوارض تزریق مواد مخدر در این سال نسبت به سال قبل شده است. با توجه به عوارض شدیدتر و خطرناکتر مواد مخدر جدید مانند نورجیزک و تمجیزک در مقایسه با سایر مواد مخدر، لازم است هر چه سریعتر اقدامی در جهت جلوگیری از گسترش این مواد در سطح کشور و آگاهی دادن معتادان به عوارض این مواد صورت گیرد.