فهرست مطالب

تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران - سال بیست و دوم شماره 3 (پیاپی 33، پائیز 1385)

مجله تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
سال بیست و دوم شماره 3 (پیاپی 33، پائیز 1385)

  • 103 صفحه، بهای روی جلد: 18,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1385/11/10
  • تعداد عناوین: 14
|
  • گلناز قاضیان تفریشی، مجید عزیزی، محمد فارسی صفحه 172
    گل راعی(Hypericum perforatum) متعلق به خانواده Hypericaceae، یک گیاه دارویی مهم است که مواد موثر آن یعنی هیپریسین و هیپرفورین دارای خواص مهمی مانند خاصیت ضد افسردگی، ضد ویروس و ضد باکتری می باشند و در صنایع دارویی کاربرد فراوانی دارند. دلیل توجه به جنبه های مختلف کشت بافت گیاهان دارویی، بهینه نمودن این روش ها به عنوان ابزار مهم جهت مطالعات بعدی مربوط به عوامل موثر در بیوسنتز متابولیت های ثانویه و همچنین کاربرد آنها در اصلاح گیاهان دارویی می باشد. در این تحقیق برای اولین بار نحوه کال زایی، شاخه زایی و ریشه زایی گل راعی بومی ایران مورد مطالعه قرار گرفت. ماده گیاهی مورد استفاده در این آزمایش بذر گل راعی بومی ایران توده بومی اردبیل بود. محیط کشت مورد استفاده MS و از هورمونهای 2،4-D (25/0، 5/0، 1، 2 و 5 میلی گرم در لیتر) و BA (25/0، 5/0، 1، 2و 5 میلی گرم در لیتر) یا Kin (25/0، 5/0، 1، 2 و 5 میلی گرم در لیتر) برای کال زایی در بذر و از سطوح مختلف BA (5/0، 1، 2 و 5 میلی گرم بر لیتر) به تنهایی و یا یک سطح ثابت NAA (1 میلی گرم بر لیتر) به همراه سطوح مختلف Kin (1، 2 و 5 میلی گرم بر لیتر) برای شاخه زایی استفاده شد. همچنین تیمارهای NAA (صفر، 5/0، 1، 2 و 5 میلی گرم در لیتر) برای ریشه زایی در قلمه تهیه شده از گیاهچه استریل استفاده شد. نمونه های کشت شده، در دمای 21 درجه سانتیگراد و روشنایی 16 ساعت قرار گرفتند. پس از گذشت 2 هفته روند کال زایی، شاخه زایی و ریشه زایی در نمونه ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه داده ها در سطح 5 درصد نشان داد که بیشترین مقدار کالوس از نظر وزن در تیمار حاوی 1 میلی گرم در لیتر Kin به همراه 25/0 میلی گرم در لیتر 2،4-D (1937/2 گرم وزن تر کالوس) بود. همچنین بررسی نتایج شاخه زایی و ریشه زایی با آزمون دانکن در سطح 5 درصد نشان داد که بیشترین تعداد و طول شاخه در تیمار 1 میلی گرم بر لیترNAA به همراه 1 میلی گرم بر لیتر Kin (95 شاخه از کالوس و میانگین طول 4 سانتیمتر) و بیشترین ریشه زایی از نظر تعداد و طول ریشه در تیمار بدون هورمون (7/4 عدد ریشه در هر قلمه و میانگین طول ریشه ها 2/2 سانتیمتر) بود.
    کلیدواژگان: گل راعی، کال زایی، ریشه زایی، شاخه زایی
  • علیرضا آستارایی صفحه 180
    به منظور بررسی تاثیر کمپوست زباله شهری و ورمی کمپوست تولیدی بر گیاه اسفرزه این تحقیق با چهار نسبت کمپوست به خاک (10MC، 20MC، 30MC و 50 (MC، ورمی کمپوست به خاک (10MCW، 20MCW، 30MCW و 50 (MCWو خاک شاهد (C) در شرایط گلخانه انجام شد. مقایسه تیمارهای 20MC و 20MCW با شاهد به ترتیب 7% و 5/23% افزایش در ارتفاع گیاه را نشان دادند. طول سنبله تیمار 20MCW نسبت به 20MC معادل 33% افزایش داشت. بیشترین تعداد سنبله در بوته در تیمار 20MCW مشاهده شد که نسبت به شاهد معادل 5/23% افزایش داشت. بیشترین وزن دانه در سنبله در تیمار 20MCW و کمترین آن در 50 MCWمشاهده شد و به ترتیب در مقایسه با شاهد 20% افزایش و 8/16% کاهش معنی داری داشتند. تعداد دانه در سنبله تیمارهای 20MCW و 50MCW نسبت به شاهد به ترتیب 14% افزایش و 16% کاهش معنی داری داشتند. وزن دانه در بوته تیمار 20MCW در مقایسه با 20MC معادل 8/37% افزایش و هر کدام نسبت به شاهد به ترتیب 5/48% و 7/7% افزایش داشتند. وزن کاه و کلش در بوته تیمارهای 30MCW و 20 MCWحداکثر شد. وزن 1000 دانه تیمار 20 MCWدر مقایسه با سایر تیمارها و شاهد (3/29%) افزایش معنی داری داشت. نسبت وزن دانه به وزن کاه و کلش که بیانگر تاثیر تیمارهای آزمایشی بر تولید دانه یا کاه و کلش بیشتر می باشد، ورمی کمپوست (20MCW) نسبت به کمپوست زباله شهری (20MC) با 4/39 درصد و شاهد با 24% افزایش دانه بیشتر در مقایسه با کاه و کلش برتری داشت. مناسبترین مخلوط کمپوست زباله شهری با خاک جهت تهیه ورمی کمپوست در نسبت80/20 مشاهده شد که در اکثر مولفه های اندازه گیری شده برتری خود را نسبت به سایر تیمارهای آزمایشی آشکار نموده است.
    کلیدواژگان: کمپوست زباله شهری، ورمی کمپوست، گیاه اسفرزه
  • مجتبی محمدی ارانی صفحه 188
    در این تحقیق، اثر غلظت و مدت زمان استفاده از اسانس میخک (Eugenia caryophyllata) به روش غوطه وری بر مراحل بیهوشی و بازگشت بچه ماهی خاویاری ایران (تاس ماهی ایرانی یا قره برون، Acipenser persicus) در مرکز شهید رجایی ساری در استان مازندران بررسی گردید. بچه ماهی ها در اندازه انگشت قد، در سه گروه وزنی 25/4 گرم (9 تا 11 سانتیمتر)، 33/3 گرم (7 تا 9 سانتیمتر) و 89/1 گرم (5 تا 7 سانتیمتر) بودند که با غلظت های 25 تا ppm 120 اسانس میخک در شرایط معمول آب کارگاه شامل 31/8= pH و دمای 22 درجه سانتیگراد، مورد بیهوشی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که هر چه غلظت و مدت قرارگیری ماهی در آب حاوی ماده بیهوش کننده بیشتر باشد مراحل بیهوشی سریعتر و مراحل بازگشت آهسته تر اتفاق می افتد (05/0< α). بهترین غلظت اسانس میخک برای بیهوشی و بازگشت تاس ماهی ایرانی انگشت قد در این آزمایشها ppm 75 تعیین گردید. برمبنای یافته های این تحقیق اسانس میخک در غلظت های ppm 50 تا ppm 120 برای بیهوشی تاس ماهی انگشت قد ایرانی مناسب به نظر می رسد.
    کلیدواژگان: اسانس میخک، تاس ماهی ایرانی، Acipenser persicus، بیهوشی
  • مهدی فراوانی، سید علیرضا رضوی، محمد فارسی صفحه 193
    بیست و هشت توده سیاهدانه از نقاط مختلف خراسان در طی سالهای 1378 -1376 جمع آوری و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی کشت گردیدند. در طی فصل رشد یادداشت برداری از صفات مختلف مورفولوژیکی انجام گردید وجهت بررسی آناتومیکی تعداد دستجات آوندی، اقطار آوندهای چوب و آبکش و صفات مختلف زراعی نمونه برداری صورت گرفت. توده های سیاهدانه از نظر ارتفاع بوته، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، تعداد انشعابهای ساقه، وزن کپسول، تعداد روزنه، تعداد دستجات آوندی و اقطار آوند چوب-آبکش تفاوت معنی دار)05/0 (P< داشتند. اما، از نظر شاخص برداشت، تعداد دانه در کپسول و وزن تک بوته درسطح 5% تفاوت آماری معنی داری وجودنداشت. از میان صفات مورد بررسی، عملکرد بیولوژیکی، HIو تعداد انشعاب ساقه با 977/0 =R2 تغییرات عملکرد دانه را توجیه نمود. شاخص برداشت و عملکرد بیولوژیکی بیشترین توارث پذیری و بازده ژنتیکی را داشتند و بنابراین در گزینش و اصلاح نباتات بایستی مد نظر قرار گیرند.
    کلیدواژگان: سیاهدانه، صفات زراعی، توده های محلی
  • مجید عزیزی، لیلا علیمرادی، محمدحسن راشد محصل صفحه 198
    به منظور بررسی اثرات آللوپاتی اسانس بذر زیره سیاه و زیره سبز بر جوانه زنی بذرهای سه گونه علف هرز، این پژوهش انجام شد. در این تحقیق در دو آزمایش جداگانه تاثیر غلظتهای متفاوت اسانس زیره سیاه (ppm 200، ppm 500، ppm 700، ppm 1000 و ppm 2000) و زیره سبز (ppm 100، ppm 300، ppm 500، ppm 700 و ppm 1000) بر فرآیند جوانه زنی بذرهای علف پشمکی (Bromus tectorum)، گل گندم (Centaurea ovina) و خاکشیر (Descurainia sophia) بر اساس طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان دادند که بیشترین درصد جوانه زنی هر سه گونه در تیمار شاهد رخ می دهد (به ترتیب 67/96، 73 و 67/96 درصد).. اسانس زیره سیاه با غلظت ppm 700 و ppm 1000 به ترتیب جوانه زنی بذرهای گل گندم و علف پشمکی را کاملا متوقف نمود، در حالی که بذرهای خاکشیر حساستر بوده و جوانه زنی آن در غلظت ppm 500 و بیشتر کاملا متوقف گردید. در علف پشمکی بین تیمارهای ppm 200 و ppm 500 اسانس زیره سیاه از نظر درصد جوانه زنی اختلاف معنی داری وجود نداشت (بترتیب 54 و 43 درصد). تیمار ppm 500 اسانس زیره سیاه درصد جوانه زنی بذرهای گل گندم را نسبت به شاهد درحدود 25 درصد کاهش داد (از 73 درصد به 48.67 درصد). این در حالی بود که تیمار ppm 200 اسانس زیره سیاه درصد جوانه زنی بذرهای خاکشیر را 69 درصد کاهش داد (از 67/96 به 67/27 درصد). اسانس زیره سبز نیز بر فرآیند جوانه زنی بذرهای مورد بررسی در این تحقیق موثر بود. جوانه زنی بذرهای علف پشمکی، گل گندم و خاکشیر به ترتیب با تیمارهای ppm 2000، ppm 1000 و ppm 500 اسانس زیره سبز کاملا متوقف گردید. افزایش غلظت اسانس زیره سبز از ppm 100 به ppm 1000 درصد جوانه زنی بذرهای علف پشمکی، گل گندم و خاکشیر را به ترتیب به میزان 67/46، 51 و 53 درصد کاهش داد. بررسی سرعت جوانه زنی نشان داد که تمام تیمارها باعث کاهش سرعت جوانه زنی در هر سه بذر علف هرز گردید و اسانس زیره سیاه توانست سرعت جوانه زنی را در علف پشمکی، گل گندم و خاکشیر به ترتیب از 14/4، 5/17، 25/11 (در تیمار شاهد) به صفر برساند. با توجه به نتایج بدست آمده می توان اظهار نمود که اسانس زیره سبز و زیره سیاه به عنوان ترکیبهای قوی برای کنترل این علفهای هرز می توانند نتایج امیدوارکننده ای را در راستای کشاورزی ارگانیک درپی داشته باشند.
    کلیدواژگان: آللوپاتی، اسانس، زیره سیاه، زیره سبز، علفهای هرز
  • فرحناز هوشیدری، فاطمه سفیدکن، زیبا جمزاد صفحه 209
    جنس مریم گلی در ایران 58 گونه گیاهی علفی و چند ساله دارد که اسانس برخی از این گونه ها، قبلا مورد بررسی قرار گرفته است. استفاده از اسانس بعضی از گونه های سالویا در صنایع دارو سازی، عطر سازی، فرآورده های بهداشتی، آرایشی و در صنایع غذایی به عنوان طعم دهنده و چاشنی متداول است. Salvia bracteata Bank & Soland یکی از گونه های جنس Salvia است که در غرب و شمال غرب ایران می روید. در این تحقیق که برای اولین بار در مورد این گونه در ایران صورت گرفته است، اندام هوایی گیاه در دو مرحله رویشی قبل از گلدهی و زمان گلدهی کامل از چناره مریوان جمع آوری و پس از خشک کردن به روش تقطیر با آب اسانس گیری شد. سپس ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس ها به وسیله دستگاه های GC و GC/MS مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. در اسانس این گونه در مرحله قبل از گلدهی 17 ترکیب و در مرحله گلدهی کامل 19 ترکیب شناسائی شد. ترکیبهای عمده اسانس شامل بتا-کاریوفیلن (6/49 % و 7/41 %)، گاما-مورولن (3/18% و 8/22 %) و بی سیکلوجرماکرن (5/9 % و 8/8 %) به ترتیب در زمان قبل از گلدهی و گلدهی کامل بودند. نتایج نشان داد که با پیشرفت دوره رشد گیاه از قبل از گلدهی به سمت گلدهی کامل از درصد نسبی بتا کاریوفلن در اسانس کاسته شده و در عوض درصد نسبی گاما مورولن افزایش می یابد. تغییراتی نیز در نوع و درصد برخی از دیگر ترکیبهای اسانس مشاهده شد.
    کلیدواژگان: Salvia bracteata، اسانس، مراحل رشد، بتا، کاریوفیلن، گاما، مورولن
  • مریم مکی زاده تفتی، رضا توکل افشاری، ناصر مجنون حسینی، حسنعلی نقدی بادی، علی مهدی زاده صفحه 216

    گاوزبان (Borago officinalis L.) دارای خواص متعدد صنعتی، علوفه ای و دارویی می باشد. نظر به اهمیت این گیاه و مشکلات موجود در زمینه جوانه زنی آن، تحقیق حاضر در راستای تکنولوژی آبگیری بذر و به منظور بررسی تاثیر آماده سازی اسمزی (اسموپرایمینگ) بذرها بر درصد و میانگین روزهای جوانه زنی بذرهای گاوزبان به صورت آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با چهار تکرار اجرا گردید.تیمارهای آزمایش شامل پتانسیل اسمزی محلول پلی اتیلن گلیکول با چهار سطح (آب مقطر، 4-، 8- و 12- بار) و طول دوره آماده سازی اسمزی بذر با سه سطح (24، 48 و72 ساعت) بود. نتایج نشان داد که تاثیر پتانسیل اسمزی محلول پلی اتیلن گلیکول بر درصد جوانه زنی و میانگین روزهای جوانه زنی بذرهای گاوزبان معنی دار بوده و بالاترین درصد جوانه زنی و کمترین میانگین روزهای جوانه زنی مربوط به پتانسیل اسمزی 8- بار می باشد. نتایج نشان داد طول دوره آماده سازی اسمزی بذر اثر معنی داری بر درصد جوانه زنی و میانگین روزهای جوانه زنی ندارد. همچنین اثر متقابل دو عامل پتانسیل اسمزی و طول دوره آماده سازی اسمزی نیز معنی دار نمی باشد که حاکی از واکنش یکسان توانهای اسمزی مختلف محلول پلی اتیلن گلیکول بر درصد و میانگین روزهای جوانه زنی،در زمانهای مختلف آماده سازی اسمزی می باشد.البته میانگین های اثرات متقابل پتانسیل های اسمزی مختلف و طول دوره آماده سازی اسمزی بذر،نشان داد که کمترین میانگین روزهای جوانه زنی و بیشترین درصد جوانه زنی در پتانسیل اسمزی 8- بار و به مدت 72 ساعت آماده سازی اسمزی بذر حاصل می گردد.

    کلیدواژگان: گاوزبان، پتانسیل اسمزی، آماده سازی اسمزی، جوانه زنی
  • بهلول عباس زاده، ابراهیم شریفی عاشور آبادی، محمدرضا اردکانی، محمدحسین لباسچی، فضل الله صفی خانی، محمود نادری حاجی باقرکندی صفحه 223
    به منظور بررسی تاثیر روش مصرف کود نیتروژن بر بازده اسانس و درصد ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس گیاه دارویی بادرنجبویه، آزمایشی در سال 1383 تحت شرایط مزرعه در مجتمع تحقیقات البرز کرج در مدت 7 ماه اجرا شد. این آزمایش با دو سطح 5/4 و 6 درصد کود نیتروژن خالص به فرم اوره و محلول پاشی بر روی اندام هوایی گیاه، دو سطح 60 و 90 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار مصرف در خاک مزرعه و در حضور شاهد که هر یک از تیمارها در طول دوره رشد گیاه در طی سه تقسیط مساوی اعمال گردیدند. این تحقیق در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار برای هر تیمار اجرا شد. با آغاز گلدهی اقدام به برداشت گیاه گردید و از سرشاخه گلدار گیاه با استفاده از روش کلونجر اسانس گیری بعمل آمد. اسانس های هر تیمار به منظور بررسی بیشتر توسط دستگاه GC و GC/MS آنالیز گردید. درصد اسانس و عملکرد اسانس در هکتار برای هر تیمار مشخص گردید. طبق نتایج حاصل از تجزیه واریانس، تاثیر مقادیر مختلف کود نیتروژن و روش های مصرف آن بر درصد اسانس و عملکرد اسانس معنی دار بود. همچنین نتایج حاصل از بررسی طیف های GCو GC/MS نشان دادند که کاربرد مقادیر مختلف کود نیتروژن و روش های مصرف آن بر درصد ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس بادرنجبویه موثر بود. با مصرف نیتروژن، درصد تعدادی از ترکیبهای موجود در اسانس نسبت به شاهد کاهش و یا افزایش یافت.
    کلیدواژگان: بادرنجبویه، محلول پاشی، کود نیتروژن، اسانس، ترکیبهای اسانس
  • عبدالحمید حاجبی، محمد امین سلطانی پور صفحه 231
    به منظور بررسی تاثیر محل جمع آوری و تیمارهای پیش رویشی بر روی جوانه زنی بذر مورتلخ، طرح فوق در سال 1382 انجام گردید. ابتدا بذر این گونه، از دو رویشگاه اصلی آن در مناطق تنگ زاغ و سیرمند جمع آوری شده و بعد چهار تیمار پیش رویشی شامل آب گرم، اسید سولفوریک 98 درصد به مدت 15 و 30 دقیقه و خراش دهی مکانیکی (Scarification) بر روی آنها اعمال گردید و آنگاه بذرها به مدت 14 روز در پتریدیش کشت و صفات مورد نظر اندازه گیری شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی و امور دام هرمزگان در سال 1381 انجام گرفت. نتایج نشان داد که بین دو رویشگاه جمع آوری بذر و همچنین بین تیمارهای پیش رویشی اعمال شده اختلاف بسیار معنی داری وجود دارد. مقایسه میانگین ها نشان داد که از بین دو محل جمع آوری، بذر تهیه شده از سیرمند و از تیمارهای پیش رویشی، تیمار اسید سولفوریک 15 دقیقه، بیشترین درصد و سرعت جوانه زنی را داشتند. همچنین شاخص بنیه بذر رویشگاه سیرمند نسبت به تنگ زاغ بیشتر بود.
    کلیدواژگان: مور تلخ، Salvia mirzayanii Rech، f، & Esfand، تیمارهای پیش رویشی، درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، شاخص بنیه بذر
  • عزت الله قائمی، دیدار خورشیدی، عبدالوهاب مرادی، اختر سیفی، معصومه مازندرانی، مسعود بازوری صفحه 242
    مقاومت روزافزون استافیلوکوکوس اورئوس به انواع آنتی بیوتیکها به ویژه پنی سیلین و متی سیلین سبب شده است که توجه زیادی به یافتن داروهای جدید معطوف گردد.در مطالعه آزمایشگاهی (in vitro) مشخص گردید که عصاره الکلی گیاه به لیمو می تواند از رشد استافیلوکوکو س اورئوس جلوگیری نماید، به همین دلیل بر آن شدیم تا اثر این عصاره را در درمان ضایعات جلدی استافیلوکوکی در موش آزمایشگاهی (in vivo) بررسی نماییم. برروی کتف 63سر موش سوری نر 20-25 گرمی، 200 میکرولیتر از سوسپانسیون میکروبی با کدورت معادل لوله 5/0 مک فارلند حاوی استافیلوکوکوس اورئوس را تلقیح نمودیم، سپس موشها را به 4 گروه تقسیم کردیم، دو گروه کنترل: گروه کنترل منفی (بدون درمان)، گروه کنترل مثبت (درمان با موپیروسین) و دو گروه مورد: گروه مورد تحت درمان با فرم پمادی عصاره الکلی و گروه مورد تحت درمان با فرم تزریقی عصاره الکلی. وضعیت زخم و میزان بهبودی هر روز تا 8 روز و نیز وجود کانون چرکی در محل تزریق بعد از تشریح موشها، بررسی و ثبت گردید و با یکدیگر مقایسه شد. زخمهای ایجاد شده در روز دوم آزمایش در گروه کنترل منفی بیش از 3 گروه دیگر بود.توانایی میوپیروسین و عصاره پمادی به لیمو در جلوگیری از ایجاد عفونت زخم تا روز دوم بیشتر از عصاره تزریقی بود. در2/84%گروه کنترل بدون درمان تا روز نهائی بررسی زخم وجود داشت، میزان دوام زخم در موشهای تحت درمان با فرم تزریقی به لیمو بیش از دو گروه دیگر تحت درمان بود. نتایج این مطالعه نشان می دهد که فرم تزریقی عصاره اتانولی گیاه به لیمو نمی تواند در پیشگیری ودرمان عفونت ناشی از استافیلوکوکوس اورئوس مفید باشد، ولی پماد تهیه شده از این عصاره قادر است بروز عفونت را در محل آلوده به تاخیر بیاندازد، ولی قادر به جلوگیری از بروز عفونت زخم نمی باشد.
    کلیدواژگان: به لیمو، استافیلوکوکوس اورئوس، عصاره الکلی، عفونت جلدی، مدل حیوانی
  • مهدی میرزا، زهرا باهر نیک صفحه 250
    میوه گیاه پرتقال ((Citrus sinensis از تیره مرکبات (Rutaceae)، در فصل پاییز از منطقه شمال جمع آوری گردید و پس از جدا سازی پوست از میوه به روش پرس سرد (Cold-press) اسانس گیری انجام شده و بعد با استفاده از دستگاه GC و طیف سنجی جرمیGC/MS، ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس مورد شناسایی دقیق قرار گرفت. در مجموع 21 ترکیب در اسانس پوست پرتقال شناسایی شد که عمده ترین ترکیبهای آن لیمونن)3/94%)، میرسن (5/1%)، لینالول (9/0%)، دکانال (5/0%)، آلفا-پینن (4/0%) و اکتانول (3/0%) بود. پس از عمل ترپن زدایی که به وسیله تقطیر جزء به جزء و با استفاده از پمپ خلاء انجام پذیرفت تغییرات مختلفی در اسانس پوست پرتقال بوجود آمد. عمده ترین ترکیبها در اسانس حاصل لیمونن (2/92%)، لینالول (5/1%)، میرسن (5/0%)، آلفا-پینن (1/0%) و دکانال (7/0%) بودند.
    کلیدواژگان: Citrus sinensis، مرکبات، اسا نس، لیمونن، سیترونلول، آلفا، پینن، اکتانول
  • عباس حسنی صفحه 256
    بادرشبو(Dracocephalum moldavica) گیاهی علفی، یکساله و متعلق به تیره نعناع است که به عنوان گیاهی اشتهاآور و آرامبخش شناخته شده است. اسانس آن دارای خاصیت ضدباکتریایی بوده و در صنایع غذایی و دارویی مورد استفاده قرار می گیرد. به منظور بررسی اثر سطوح مختلف تنش آبی بر رشد، عملکرد و میزان اسانس گیاه بادرشبو، آزمایشی گلدانی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تیمار و چهار تکرار انجام گردید. تیمارهای تنش آبی عبارت بودند از:100% ظرفیت مزرعه ای (بدون تنش)، 85% ظرفیت مزرعه ای (تنش آبی ملایم)، 70% ظرفیت مزرعه ای (تنش آبی متوسط) و 55% ظرفیت مزرعه ای (تنش آبی شدید). نتایج تجزیه های آماری نشان دادند که تنش آبی اثر معنی داری بر مولفه های رشدی، عملکرد پیکر رویشی و عملکرد اسانس دارد. با کاهش مقدار آب خاک، ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد و طول شاخه های جانبی، عملکرد ماده تر و خشک در گلدان و عملکرد اسانس کاهش یافت. از نظر درصد اسانس اختلاف معنی داری میان تیمارهای مختلف وجود نداشت. بیشترین درصد اسانس (35/0 میلی لیتر در صد گرم ماده خشک) و عملکرد اسانس (115/0 میلی لیتر در گلدان) به ترتیب در شرایط رطوبتی 70% و 100% ظرفیت مزرعه ای بدست آمد.
    کلیدواژگان: بادرشبو، تنش آبی، عملکرد، اسانس
  • محمدعلی دری صفحه 262
    این آزمایش در ایستگاه تحقیقاتی مراوه تپه واقع در شمال شرقی استان گلستان در طول شرقی 57 °55 و عرض شمالی 48 ° 37، در شرایط دیم با ارتفاع 430 متر از سطح دریا، بافت خاک سیلتی لوم تا سیلتی کلی لوم، بارش متوسط سالیانه 330 میلیمتر و اسیدیته خاک در حد خنثی، انجام شد. این طرح به صورت طرح کرتهای یکبار خردشده اجرا شد. تیمارهای مورد بررسی عبارت بودند از: میزان بذر (2، 4 و 6 کیلوگرم در هکتار) و تاریخ کاشت به فواصل پانزده روز (نیمه دوم بهمن ماه و نیمه اول اسفند ماه) در نظرگرفته شد. درصد جوانه زنی بذر در آزمایشگاه با کشت در پتریدیش تعیین و براساس آن میزان بذر مورد نیاز در هر کرت تعیین گردید. در طی رشد مراحل رشد ثبت گردید. برای محاسبه تولید بذر در واحد سطح، در زمان رسیدگی بذر، از وسط کرتها نمونه برداری انجام شد. برای اندازه گیری مولفه های طول سنبله، تعداد سنبله در بوته، تعداد دانه در سنبله از وسط هرکرت پنج بوته به صورت تصادفی انتخاب شد. طول سنبله، تعداد دانه در سنبله و تعداد سنبله در هر بوته تحت تاثیر تاریخ کاشت قرار نگرفت، اما تحت تاثیر میزان کاشت بذر قرار گرفته و به ترتیب در سطح احتمال 5، 1 و1 درصد اختلاف معنی داری را نشان دادند. شاخص برداشت (HI) در سطح احتمال 1و 5 درصد اختلاف معنی داری نداشت و تحت تاثیر میزان کشت بذر و تاریخ کشت قرار نگرفت. تاریخ کاشت اثر معنی داری بر عملکرد بذر نداشت، اما براساس نتایج بدست آمده اثر میزان کاشت بذر بر عملکرد بذر در سطح 5 درصد اختلاف معنی داری داشت و بالاترین عملکرد در میزان کاشت 6 کیلوگرم در هکتار بدست آمد.
    کلیدواژگان: Plantago ovata، تاریخ کشت، عملکرد، دیم
  • حمزه امیری، محمد هادی مشکات سادات، حسین لاری یزدی، اردشیر گودرزی صفحه 270

    reuterana گیاهی علفی و پایا متعلق به تیره نعناع است که در بعضی از مناطق ایران از جمله استان لرستان به صورت وحشی می روید. بخش های هوایی این گیاه در مرحله پس از گلدهی از ارتفاعات شمال شهرستان الشتر واقع در استان لرستان در اوایل خرداد ماه 1384 جمع آوری گردید و پس از خشک شدن در سایه، با روش تقطیر با آب (Hydro-distillation) مورد اسانس گیری قرار گرفت (بازده اسانس 8/0% بود). اسانس بدست آمده از این گیاه به وسیله دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) تجزیه گردید.46 ترکیب در اسانس این گیاه شناسایی گردید که 7/91% از کل اسانس را شامل می شود. جرماکرن D (5/27%)، بتا کاریوفیلن(5/15%)، لینالول (5/12%)، بی سیکلو جرماکرن (2/9%)، کاریوفیلن اکسید (3/6%) و اسپاتولنول (7/5%) ترکیبهای اصلی روغن اسانسی این گونه را تشکیل می دهند.

    کلیدواژگان: Salvia reuterana، روغن اسانسی، تیره نعناع، جرماکرن D، بتا کاریوفیلن، لینالول، بی سیکلو جرماکرن
|
  • G. Ghazian Tafrishi, M. Azizi, M. Farsi Page 172
    St Johns Wort (Hypericum perforatum L.) from Hypericaceae is an important medicinal plant, which its secondary metabolites, hypericin and hyperforine, have several medicinal effects such as antidepressant, antiviral, antibacterial and etc. The importance of studying in vitro culture of medicinal plants is optimizing these protocols for subsequent studies about effective factors on biosynthesis of secondary metabolites and applying these methods in improving medicinal plants. Since now there are no report on in vitro culture of Iranian St Johns Wort and for the first time we studied the callogenesis, shoot regeneration and rooting process of this plant. The seeds of Iranian St Johns Wort were collected from Ardebil province and the base growth media was MS and for callogenesis we studied the effect of several levels of 2,4-D (0.25, 0.5, 1, 2 and 5 mg/l) and BA (0.25, 0.5, 1 mg/l) or KIN (0.25, 0.5, 1, 2 and 5 mg/l) and NAA (0.5, 1, 2 and 5 mg/l). Several levels of BA (0.25, 0.5, 1and 5 mg/l) and several levels of KIN (1, 2 and 5 mg/l) accompanied by 1 mg/l NAA were used for shoot regeneration in callus. Several levels of NAA (0, 0.5, 1, 2 and 5 mg/l) were used for rooting of the shoots. The growth condition was 25°c and 16/8 hours period for rooting and shoot regeneration, darkness for callogenesis. The results of callogenesis with Duncans Multiple Range Test at 5% showed that highest callus fresh weight (2.1937 gr) was obtained in 0.25 mg/l 2,4-D with 1 mg/l KIN. Results of shoot regeneration in level 5% showed that maximum number of shoots (95 shoots/call and 4 Cm length) obtained in treatment contain 1 mg/l NAA with 1 mg/l KIN. Results also showed that maximum root number (4.7 roots per shoot and 2.2 Cm length) was in hormone free media.
    Keywords: St Johns Wort, callogenesis, rooting, shoots regeneration
  • A.R. Astaraei Page 180
    A green house experiment with four compost to soil (MC10, MC20, MC30, MC50), vermicompost to soil ratios (MCW10, MCW20, MCW30, MCW50) and the control (soil) was carried out to investigate the effects of municipal solid waste compost (MC) and vermicompost produced from it (MCW) on psyllium. Treatments MC20 and MCW20 compared to the control, showed 7% and 23.5% increase in plant height respectively. MCW20 compared to MC20 showed an increase of 33%, and both when compared to the control increased the spike length by 28.4 and 3.4% respectively. Highest number of spike per plant in MCW20 had a significant increase comparing to other treatments, and the control (23.5%). Grain weight per spike was highest in MCW20 and lowest in MCW50 and both had 20% increase and 16.8% decrease respectively compared to the control. Number of grain per spike of MCW20 and MCW50 increased by 14% and decreased by 16% respectively when compared to the control. Grain weight per plant of MCW20 compared to MC20, proved to be superior by 37.8 increases and with respect to the control both showed an increase of 48.5% and 7.7%, respectively. Straw weight per plant of MCW30 and MCW20 treatments was highest. 1000 grain weight in MCW20 increased significantly when compared to other treatments and the control (+29.3%). Grain to straw weight ratio is usually considered detrimental in finding the treatments’ effect on more production of grain or straw, vermicompost (MCW20) proved to be superior by 39.4% and 24% compared to municipal solid waste compost (MC20) and the control respectively in producing more grain than straw. The best urban solid waste compost-soil mixture was found at 20/80 ratio for vermicompost preparation which proved its superiority in almost all parameters when compared to other treatments.
    Keywords: municipal solid waste compost, vermicompost, Pysllium
  • M. Mohammadi Arani Page 188
    In this research the effect of different concentrations and exposure time of clove oil (Eugenia caryophyllata) on anesthesia and recovery stages of fingerlings of Persian sturgeon (Acipenser persicus) in three groups of 4.25 g (9-11 cm), 3.33 g (7-9 cm) and 1.89 g (5-7 cm) was investigated at Shahid Rajaee center in Sari in Mazandaran Province by immersion method. The pH and temperature of water were 8.31 and 22°C, respectively. Different concentrations of clove oil (25-120 PPM) showed significant effect according to data of this research (mean range of anesthesia and recovery stages were 39-527 and 247-773 seconds, respectively). Based on the results, when the concentration and exposure time enhanced, the anesthesia stages happened rapidly, while recovery stages take placed more slowly (α<0.05). The 75 PPM of clove oil was determined as the best concentration for anesthesia and recovery. This study shows the high potential of clove oil for fish anesthesia, and the clove oil different concentrations (50-120 PPM) seems to be suitable for anesthetization of Persian sturgeon fingerlings.
    Keywords: Clove oil, Persian sturgeon, Acipenser persicus, Anesthesia
  • F. Faravani, S.A. Razavi, M. Farsi Page 193
    The 28 landraces of Nigella sativa were collected from Khorasan province in 1997-1999 and cultivated in the randomized complete blocks design. Morphological and anatomic characters were analyzed during the plant growth and other agronomic characters were measured after harvesting. Significant differences (P<0.01) were observed in plant height, weight of 1000 kernel, seed yield, number of stem branches, vascular bundles, weight of capsule and xylem and phloem diameter were significant at P2=0.977 confirmed the seed yield variation. Biological yield, HI and stem branches had maximum inheritability and genetic efficiency.
    Keywords: Nigella sativa, Agronomic, Anatomic, Variation
  • M. Azizi, L. Alimoradee, M.H. Rashedmohassel Page 198
    In order to investigate the allelopathic effects of the essential oils of Bunium persicum and Cuminum cyminum, this research conducted in two separate experiments to find out the effects of different essential oils concentration of Bunium persicum (200, 500, 700, 1000 and 2000 ppm) and Cuminum cyminum (100, 300, 500, 700 and 1000 ppm) on germination activity of Bromus tectorum, Centura ovina and Descurainia sophia. Each experiment was conducted in RCBD with 4 replications. Results showed that germination percentage of all the weeds were high in control plots(96.67, 73 and 96.67 respectively). Germination of Centura ovina and Bromus tectorum were completely inhibited by Bunium persicum essential oils at 700 and 1000 ppm respectively. Descurainiaseeds were more sensitive to Bunium persicum essential oils and its germination completely inhibited at 500 ppm. There was no significant difference between 200 ppm and 500ppm of Bunium persicum essential oils as germination percentage of Bromus tectorum as concerned (54% and 44% respectively). Bunium persicum essential oils at 500ppm decreased germination percent of Centura ovina by 25% (from 73% to 48.67%). But 200ppm Bunium persicum essential oils decreased germination percent of Descurainia sophia by 69% (from 96.67 to 27.67). Cuminum cyminum essential oils also affected germination process of all the weeds that were tested in the experiments. Germination of Bromus tectorum, Centura ovina and Descurainia sophia completely inhibited by 2000, 1000 ppm and 500 ppm, respectively. Concentration increasing of Cuminum cyminum essential oils from 100ppm to 1000ppm decreased germination percent of Bromus tectorum, Centura ovina and Descurainia sophia by 46.67%, 51% and 53 % respectively. In respect to germination rate data showed that all the treatments decreased germination rate and it decreased from 11.25, 4.14, 17.5 seed/day in control plot to zero in treated seeds with Bunium persicum essential oils. Germination rate of Bromus,Centura and Descurainia were also affected by Cuminum cyminum treatments and it decreased from 18.77, 5.82 and 13.6 in control plot to zero respectively. It was concluded that Bunium persicum and Cuminum cyminum essential oils as an allelopathic agents for the weeds control should be a good agent for organic culture.
    Keywords: Allelopathy, essential oil, Bunium persicum, Cuminum cyminum, weed species
  • F. Hooshidari, F. Sefidkon, Z. Jamzad Page 209
    The aerial parts of Salvia bracteata were collected in two stages of plant growth (before flowering and full flowering) from Chenareh-marivan (Kurdistan province) in west of Iran. The essential oils were obtained by hydro-distillation method. The oils were analyzed by GC and GC/MS. The yields of essential oils were 0.22% before flowering stage and 0.28% full flowering stage. Before flowering stage 17 compounds and full flowering stage 19 compounds were characterized. In both of stages, β-caryophyllen and γ-muurolene devoted the highest rates of the compounds. β-caryophyllen had a decreasing trend from before flowing to flowering so that it changes from 49.59% to 41.64% vs. γ-muurolene so the rate of latter compound changed from 18.30% to 22.78%. In samples from Chenareh, Marivan, 17 constituents were common at two stages. (E)-β-ocimene was only before flowering stage and bornyl-acetate, δ-elemene, β-bourbonene were found only at full flowering stage.
    Keywords: Salvia bracteaea, essential oil, growth period, β, caryophyllene, γ, muurolene
  • M. Makkizadeh Tafti, R. Tavakol Afshari, N. Majnoon Hosseini, H.A. Naghdi Badi, A. Mehdizadeh Page 216

    In this experiment, the effect of osmopriming on germination percentage and mean time for germination (MTG) of Borage (Borago officinalis L.) seeds was studied. This study had been conducted at Agronomy Department of Tehran University-Karaj during 2004 in four replications in factorial experiment on the base of randomized complete design. The treatments were osmotic potential of polyethylene glycol (PEG) with four levels (Control, -4, -8 and -12 bar) and priming duration with three levels (24, 48 and 72 h). The results indicated that osmotic potential of PEG had significant effect on germination percentage and mean time for germination. According to the results, the highest percentage was in -8 bar concentration. Also priming duration didn’t affect the percentage of germination and mean time for germination. The results indicated that the interaction of osmotic potential and duration was not significant.

    Keywords: osmopriming, Germination, Borago officinalis L, osmotic potential
  • B. Abbaszadeh, E. Sharifi Ashourabadi, M.R. Ardakani, M.H. Lebaschi, F. Safikhani, M. Naderi Hadjibagher Kandi, F. Sefidkon Page 223
    In order to investigation of application methods of nitrogen fertilizer on essential oil content and composition of Balm, the experiment was conducted during 7 months in field condition at Alborze Research complex in 2004. This experiment was carried out at two levels of suspension nitrogen (4.5% and 6%) spraying on shoot and two levels of solid nitrogen (60 and 90 kg N/ha) application in soil with control. Treatment was implicated to three equal divisions. This experiment was carried out in complete randomized block design with 4 replications. In floral imitation, plants harvested and essential oil were extracted by water distillation. The essential oils were analyzed by GC and GC/MS. The results showed a significant difference (1%) among nitrogen rates application on essential oil yield. Identification of essential oil components showed that some compounds of the oil decreased with more application of nitrogen in two methods of nitrogen application, whereas some other compounds increased with most application nitrogen in both methods.
    Keywords: Balm (Melissa officinalis L.), suspension nitrogen, N fertilizer, essential oil
  • A.H. Hajebi, M.A. Soltanipoor Page 231
    In this study, the effects of habitat and pre-treatments on seed germination of Salvia mirzayanii were investigated. Seeds were collected from two main habitats (Sirmand and Tange-zagh) and were tested for pre-treatments as scarification, sulfuric acid (for 15 and 30 minutes) and warm water. Seeds were sown in Petri dishes for 14 days. This experiment was carried out in factorial design in CRD with 3 replications. It take placed in Agriculture Resource Research Center of Hormozgan Province in 2002. According to the results, applying sulfuric acid for 15 minutes as pre-treatment on seeds that were collected from Sirmand had higher values of seed germination percent and germination rate. Vigor index of the seed samples that were collected from Sirmand was higher than those that were collected from Tange-zagh
    Keywords: Salvia mirzayanii, pre, germination treatments, germination percent, germination rate, vigor index
  • E. Ghaemi, D. Khorshidi, A. Moradi, A. Seifi, M. Mazendrani, M. Bazouri Page 242
    Daily increasing of Staphylococcus aureus resistance to various antibiotics in particular penicillin and Methecilin has led the scientist to look for new medicines in this area. In an in vitro laboratory studies, it has been demonstrated that ethanolic extract of Lemon verbena can prevent the growth of Staphylococcus aureus. In this study the efficacy of ethanolic extract of Lemon verbena against Staphylococcus aureus skin infection were assessed in an in vivo, in animal model. We inoculated 200λ of Staphylococcus aureus suspension with turbidity equal to 0.5 McFarland, interadermally on the shoulder of 63 laboratory 20-30 gram mice. The mice were divided in to 4 groups, 2 control groups: negative(without treatment) and positive (treated with Mupirocin) and 2 test groups that treated for 7 days by ointment prepared from ethanol extract of Lemon verbena (group3), or injection of Lemon verbena solution (group 4). The status of wounds and the rate of recovery was studied, and the presence of local pus after dissection of mice on day 8 recorded and compared with each other. The wound appearance in the second day, on the injection site of S. aureus, in groups1, 4, 3 and 2 were 84.2%, 66.7%, 46.2% and 23.1%, respectively. In the last day, the lesion still was remained in 78.9, 23.1, 92.3 and 77.7% in group 1 -4, respectively. The necrotic and wide wounds were more observed in groups 1 and 3 versus two other groups. The results from this investigation indicated that the ointment prepared from ethanol extract of Lemon verbena is a proper medication to prevent the skin infection by Staphylococcus aureus in the early phase but injected solution of this extract cannot show this effect, and none of them can prevent the wound itself completely.
    Keywords: Staphylococcus aurous, Lemon verbena, ethanol extract, Animal model, skin infection
  • M. Mirza, Z. Baher Nik Page 250
    The fruits of Citrus sinensis (L.) from Rutacea family were collected from North of Iran and after pilling, the essential oil of the cover was obtained by the methods of cold-press and examined by GC and GC/MS. Twenty-one compounds were characterized representing about 98% of the oil. The yield of total oil was 1.5% (w/w). The oil was characterized by a high content of limonene which composed 94.3% of the oil. The other components were myrcene (1.5%), linalool (0.94%), decanal (0.45%), α-pinene (0.38%) and octanol (0.26%). After deterpination, the percentage of different componenets changed. The main constitute were limonene (92.2%), linalole (1.46%), myrcene (0.52%), a-pinene (0.12%) and decanal (0.73%).
    Keywords: Citrus sinensis (L.), Rutaceae, limonene, linalool, decanal, α pinene, octanol
  • A. Hassani Page 256
    Moldavian balm (Dracocephalum moldavica) is an annual herb plant belonging to the Lamiaceae family. Moldavian balm is considered stomachic and sedative. Essential oil of this plant are used in pharmaceutical and food industries and possesses antimicrobial feature. To study the effects of different levels of water stress on growth, yield and essential oil content of Moldavian balm, a pot experiment in randomized complete block design with four treatments and four replications was conducted. Water stress treatments were: 100% of field capacity (non-stress), 85% of field capacity (mild water stress), 70% of field capacity (moderate water stress) and 55% of field capacity (severe water stress). According to the results of statistical analysis, water stress had significant effect on growth parameters, herb yield and essential oil yield. As the soil water content decreased, plant height, stem diameter, number and length of auxiliary shoots, fresh and dry herb yield in pot and essential oil yield decreased. There was no significant difference between water stress treatments for essential oil content. The highest amounts of essential oil content (0.35 ml/100gr dry weight) and essential oil yield (0.115 ml/pot) were observed in 70% and 100% of field capacity, respectively.
    Keywords: Moldavian balm (Dracocephalum moldavica), Water stress, Yield, essential oil
  • M.A. Dorry Page 262
    This study was conducted to investigate planting date and seed rate on blond psyllium)Plantago ovata Forsk.) in dry land condition. This experiment was designed in a split plot arrangement using complete randomized block design with three replications in Maraveh- tapeh station in Golestan province. The treatments comprised two planting dates and three seed rates: 2, 4 and 6 Kg/ha. Planting date had no significant effect on spike length, number of spikes per plant and number of seed per spike but seed rates effect was significant p< 0.05, p< 0.01, p < 0.01 respectively. Results indicated that seed rates had significant difference (p < 0.05) on seed yield so that the highest yield obtained at the highest seed rate (6 Kg/ha) while planting date had no significant effect on seed yield.
    Keywords: Plantago ovata, Planting date, seed rates, Yield, dry farming
  • H. Amiri, M.H. Meshkat Al Sadat, H. Lari Yazdi, A. Goodarzi Page 270

    Salvia reuterana Boiss is a grassy and permanent herb, and belongs to Labiatae family which grows wild in some regions of Iran including Lorestan province. The aerial parts of Salvia reuterana Boiss. were collected from North of Aleshtar (North of Lorestan province) on June 2005. The essential oil was obtained by hydro-distillation at yield of 0.6% (based on dry weight). The oil was analyzed by GC and GC/MS. Twenty-eight constituents, representing 91.7% of the oil, were identified. The major components of the oil were germacrene-D (27.5%), β-caryophyllene (15.5%), bicyclogermacrene (9.2%), caryophyllene oxide (6.3%) and spathulenol (5.7%).

    Keywords: Salvia reuterana, essential oil, Labiatae, β, caryophyllene, germacrene, D