فهرست مطالب

ره آورد نور - سال پنجم شماره 16 (پیاپی 33، پائیز 1385)

فصلنامه ره آورد نور
سال پنجم شماره 16 (پیاپی 33، پائیز 1385)

  • 80 صفحه، بهای روی جلد: 4,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1385/08/15
  • تعداد عناوین: 10
|
  • دین، فرهنگ و فناوری اطلاعات
  • صابر محمدی صفحه 2

    سال 1995 از سوی مطبوعات به عنوان «سال اینترنت» شناخته شد. در سال 1996 نیز فرض بر این بود که اطلاعات و آگاهی‌‌های بشری در مورد این شبکه به خوانندگان انتقال یابد. برای اولین بار «اعتیاد به اینترنت» از سوی «ایوان گلدبرگ» روان‌پزشک نیویورکی به طنز مطرح شد. «گلدبرگ» از این که شوخی وی در مورد ابعاد گسترده از شبکه اینترنت تا این حد جدی شده است ابراز شگفتی کرد.
    «اعتیاد به اینترنت» اصطلاحی بود که نخستین بار به وسیله «یانگ» معرفی گردید که مورد توجه روان‌شناسان، روان‌پزشکان، دانشمندان و به خصوص کابران اینترنت قرار گرفت. این اختلال با عنواین متفاوتی از قبیل: «وابستگی رفتاری به اینترنت»، «استفاده مرضی از اینترنت»، «استفاده مشکل‌زا از اینترنت »، «استفاده بیش از حد از اینترنت»، «سوء استفاده از اینترنت»، «غیر سازشی»و «اختلال اعتیاد به اینترنت» در نوشته‌های اخیر یانگ پراتلی و همکاران، کرات و همکاران، بیشتر از عناوین دیگر به کار رفته است. گاهی نیز از این بیماری تحت عنوان «اعتیاد مجازی» نام برده می شود.

  • محمد فتحیان صفحه 12

    بشر در طی مسیر تکاملی خود با جوامع متعددی روبه‌رو گشته است. از آن جمله می‌توان به جامعه ایلیاتی‌، جامعه روستایی و جامعه صنعتی اشاره کرد. اختراع رایانه در اواسط قرن بیستم، گسترش شبکه‌های ارتباطی و اهمیت اطلاعات در حیات اجتماعی، منشا تحولات نوینی در زندگی انسان گردیده است. دوران جدید که به عصر اطلاعات موسوم است، نتیجه فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌باشد. امروزه انسان، جامعه‌ای مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات را تجربه می‌کند که از ویژگی‌های خاص خود برخوردار است. چنین جامعه‌ای را جامعه اطلاعاتی گویند. در این گونه از جوامع، مفاهیم سنتی موجود در زمینه‌هایی همچون: اقتصاد، آموزش، کسب و کار، مدیریت، تجارت و جنگ دچار تحول می‌گردد.
    در این مقاله، ضمن تعریف جامع اطلاعاتی، تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر وجوه مختلف جامعه به اجمال بررسی خواهد شد. باشد که این مختصر، تاثیری هر چند ناچیز بر طرز تفکر مدیران و برنامه‌ریزی بهینه در کلیه بخش‌های جامعه به منظور ورود متفکران به عصر اطلاعات داشته باشد.

    کلیدواژگان: عصر اطلاعات، جامعه اطلاعاتی، فناوری اطلاعات
  • نرم افزارهای اسلامی
  • محمد مهدی نمازی صفحه 26

    تبلیغ و ترویج دین مقدس اسلام،  با بیان احکام و آموزش مسایل شرعی پیوند خورده است. مبلغان دینی پس از آشنا نمودن مردم با کلیات اسلام و مبانی اعتقادی، به بیان مسایل شرعی می‌پردازند. آن‌ها برنامه‌ عملی اسلام را برای پرستش و عبودیت پروردگار یکتا و پیوستن به صفوف مومنان برای علاقه‌مندان بازگو می‌کنند. احکام شرعی که امروزه به این صورت در دسترس ما قرار دارد تاریخ یک هزار ساله‌ای را  برای استنباط، تدوین و تبویب پشت سر گذاشته است. عالمان و دانشمندان مسلمان صدها سال است که در حوزه‌های درس و بحث دینی برای استخراج احکام شرعی از منابع کتاب و سنت، تلاش طاقت‌فرسایی را متحمل شده‌اند.
    در مکتب اسلام،  عمل به تکالیف شرعی و انجام وظایف دینی از سن معینی واجب می‌شود که اصطلاحا به آن سن تکلیف می‌گویند. نوجوانان پسر یا دختر پس از ورود به این سن، مکلف نامیده می‌شوند. در واقع، نقطه شروع سیر کمال انسانی و ورود به جرگه بندگی خداوند متعال از سن بلوغ که تحولات جسمی ‌و روحی تازه‌ای را در آدمی به‌وجود می‌آورد، آغاز می‌گردد. این تحولات انسان را برای به دوش کشیدن امانت الهی و انجام تکالیف شرعی آماده می‌سازد. رسیدن به سن بلوغ اولین شرط از شرایط تکلیف شمرده می‌شود،  شروط دیگری مانند عقل و قدرت نیز برای وجوب عمل به احکام الهی وجود دارد.
     مکتب انسان‌ساز اسلام، اعتقاد به مبانی نظری اسلام و اصول دین را امری غیرتقلیدی می‌داند و پذیرش آن را انتخابی خودخواسته و با آگاهی و درک فردی مطلوب می‌شمارد و معتقد است که پس از شناخت واقعی حق و آگاهی از اصول مترقی دین مبین اسلام، پذیرش قلبی و تسلیم در برابر آن امری فطری و درونی است که هر انسان پاک‌نهادی آن را خواهد پذیرفت. اصول اعتقادات اسلام، در حقیقت، مجموعه‌ای از جهان‌بینی الهی است که هر مسلمان برای درک صحیح، مستدل و اصولی آن باید تلاش کند و با یقین آن را  بپذیرد و در این زمینه نمی‌تواند از کسی تقلید کند.  هر مسلمان پس از پذیرش مبانی اعتقادی اسلام و تسلیم در برابر خداوند یگانه، عمل به مسایل عملی و انجام تکالیف شرعی بر او واجب می‌گردد و برای فراگیری و عمل به احکام شرعی؛ چنانچه خود مجتهد نباشد و یا نتواند به احتیاط عمل نماید، باید از مجتهد جامع‌الشرایط و مرجع اعلم که در قید حیات باشد؛ تقلید کند. از  این‌رو، اسلام برنامه زندگی بشر را در دو جدول: کسب معارف دین و فراگیری مبانی آن و نیز تکالیف و وظایف شرعی و عمل به آن، تنظیم نموده است. این دین آسمانی، دو اصل علم و عمل را برای رسیدن به کمال چون دو بال پرواز به سوی خداوند دانسته و همواره افزایش درجات ایمان را فرایندی از افزایش همراهی این دو اصل بر شمرده است.
    احکام شرعی باید‌ها و نبایدهایی است برگرفته از قرآن کریم و سنت معصومین (علیهم‌السلام) که هر مسلمان موظف است برنامه‌ریزی زندگی خود را  بر اساس آن‌ها نتظیم کند. ملاک شناخت مومنان، میزان پایبندی آنان به احکام شرع مقدس اسلام است. کسانی که به واجبات و محرمات دین آشنایی داشته و به رعایت آن‌ها پای‌بندند، متقی به حساب آمده و کسانی که به این احکام عمل نکنند، از گروه مومنان پرهیزگار فاصله گرفته‌اند. مطابق فتوای مراجع تقلید احکامی ‌را که انسان غالبا به آن‌ها نیاز دارد، واجب است که یاد بگیرد. از این ‌رو، فراگیری احکام شرعی در محدوده زندگی روزمره و تعاملات اجتماعی، امری ضروری محسوب می‌گردد.

  • احمد ودادی، حسن جعفرزاده، حسین نوروزی صفحه 32

    فناوری ارتباطات و اطلاعات، وجه تمایز عصر ما با دوران گذشته است. بسیاری از ‌اندیشمندان اعتقاد دارند که این فناوری فرصتی استثنایی در اختیار کشورهای درحال توسعه قرار داده است. یکی از زمینه‌های کاری زیرمجموعه این فناوری که در کشور ما از مزیت خوبی برخوردار است، زمینه تولید و صادرات نرم‌افزار می‌باشد. نرم‌افزارهای علوم اسلامی ‌که زیرمجموعه بزرگی از این مجموعه می‌باشد، علاوه بر مزایای فوق الذکر از پتانسیل، ظرفیت‌ها و فرصت‌های بسیاری برخوردار است. در چند سال گذشته، اگرچه نشانه‌هایی از موفقیت در زمینه تولید و صادرات این نوع نرم‌افزارها مشاهده گردیده است، اما همچنان از دستیابی به جایگاه مناسب در سطح جهانی بازمانده است. در تحقیق پیش رو، به بررسی علل وعوامل عدم توسعه در تولید و صادرات نرم‌افزارهای علوم اسلامی ‌از منظر تولید کنندگان و صادرکنندگان پرداخته شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که ضعف سیاست‌‌های حمایتی از نظر تولید کنندگان و صادرکنندگان، مهم‌ترین عامل بازدارنده بیان شده است.

  • پایگاه های اسلامی
  • احمد اکبری صفحه 40

    مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی که از پیشگامان و پیشتازان عرصه اطلاع رسانی در علوم اسلامی و حوزوی بوده است، اینک در تلاشی دیگر با هدف ترویج فرهنگ استفاده‌های پژوهشی از شبکه اینترنت و تسهیل دسترسی محققان و پژوهشگران به منابع دینی، کتابخانه دیجیتالی روی خط خود را راه‌اندازی کرده است. این پایگاه که گنجینه‌ای عظیم و ارزشمند از منابع علوم اسلامی است، به زودی در فاز اول آن 6000 جلد کتاب مربوط به حوزه علوم اسلامی را در خود جای می‌دهد.
    بدین بهانه، در محفلی صمیمانه به حضور دو تن از دست‌اندر کاران تهیه این برنامه رسیدیم تا از چند و چون این پایگاه مطلع شویم. جناب آقای سقایی، معاونت فنی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی به عنوان مجری پروژه و جناب حجت الاسلام آقای بهرامی سرپرست معاونت شبکه اطلاع رسانی نور به عنوان متکفل این پروژه هستند که در این میزگرد ما را همراهی می‌کنند. در این نوشتار، ضمن تشکر از این عزیزان، حاصل گفتگوی آنان پیرامون این پروژه را از منظر خوانندگان محترم می‌گذرانیم.

  • محمد نافعی صفحه 48

    در جهت نیل به اهداف متعالی اسلام و تحقق ارزش‌های انقلاب اسلامی‌، در سال 1380 بر مبنای رهنمودهای مقام معظم رهبری، رویکرد جدیدی در زمینه استفاده از فناوری روز جهت اجرای وظایف و دستیابی به اهداف سازمان تبلیغات اسلامی، در این سازمان دنبال شد و با توجه به تاثیرات قابل توجهی که ارتقای روزافزون فناوری ارتباطات و اطلاعات (ICT) در دگرگونی مناسبات اجتماعی و توسعه دانش و فرهنگ در سال‌های اخیر ایفا نموده است، تصمیم بر آن شد که موسسه مستقلی برای پرداختن به این مقوله مهم تاسیس گردد.

     انگیزه اصلی سازمان تبلیغات اسلامی بر پایه این استدلال استوار است که محتوای مطالب و موضوعات دینی و مذهبی باید در فرآیندی شکل‌یافته بر مبنای فناوری روز ارائه گردد تا از جذابیت‌های بیشتری برخوردار بوده، تمایل مخاطبان، به‌خصوص جوانان و نوجوانان را به آن محتوا  افزایش دهد. با درک رسالت فوق، موسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان با هدف فعالیت در زمینه فناوری ارتباطات و اطلاعات‌، پایگاه اطلاع‌رسانی تبیان را راه‌اندازی کرده است این پایگاه از اول تیر سال 1381 ایجاد گردید که در بخش‌هایی چند فعالیت‌های خود را ارائه و گسترش می‌دهد. هم اکنون این پایگاه پنجمین سال حیات خویش را سپری می‌کند و از آغاز تا کنون تغییر و تحولات فراوانی را به خود دیده است.

    پایگاه اطلاع‌رسانی تبیان که با پشتکار و تلاش‌های شبانه‌روزی دست‌اندرکارانش مشغول فعالیت است، تاکنون بیش از شصت میلیون بازدید کننده داشته است که این رقم به  طورمتوسط شامل روزانه 38000 بازدید کننده درهر روز می‌باشد. تنوع مطالب، تعدد زبان‌ها، کاربردی و به روز بودن مطالب، عدم نیاز به کارت اینترنت و موارد موثر دیگر، عواملی هستند که در کنار هم جمع شده‌اند تا پایگاه تبیان  هم اینک به یک اینترانت بزرگ و قدرتمند داخلی تبدیل شود؛ به طوری که کمتر کاربر اینترنتی را می‌توان یافت که با  نام و نشانی این پایگاه آشنا نباشد و تاکنون به آن سری نزده باشد.

    بررسی اهداف شکل‌گیری و مطلوبیت هدف‌گذاری‌ها، میزان همخوانی عملکرد با اهداف، میزان موفقیت در رسیدن به اهداف، میزان موفقیت در حفظ مخاطب پس از جذب شدن، باز خورد و تاثیر فرهنگی  مثبت یا منفی در مخاطب و در یک کلام نقد کمی و کیفی  این پایگاه نیاز به فرصت بیشتری دارد که این نوشتار را یارای آن نیست؛ اما آنچه این مقاله در پی آن است، معرفی گزارش‌گونه‌ای از محتویات پایگاه تبیان است تا خوانندگان محترم با مهم‌ترین موضوعات و مطالبی که در این پایگاه ارائه می‌شود، آشنا شده واز ظرفیت‌های بالفعل آن مطلع گردند.

  • وبلاگ های اسلامی
  • وبلاگ های فارسی، گرایش ها و چالش ها / تحلیل محتوای وبلگ های فارسی در 6 ماهه اول سال 1385
    صفحه 54

    وبلاگ‌های فارسی در سال‌های اخیر از رشد شتابانی برخوردار بود‌هاند، به طوری که توانسته‌اند نتنها فعال‌ترین کشور وبلاگ‌نویس در خاورمیانه باشند، بلکه رتبه سوم وبلاگ‌ها را در جهان کسب کنند. بخش اعظم محتوای این وبلاگ‌ها را مسایل اجتماعی و روزنامه‌نگاری (مسایل شخصی) تشکیل می‌دهد ولی تعداد وبلاگ‌های سیاسی در مقایسه با کل وبلاگ‌ها، اندک اما تاثیرگذار است. به این معنی که بازدیدکنندگان وبلاگ‌های سیاسی فراوان بوده و این نکته را با بازبینی کانترهای اینگونه وبلاگ‌ها میتوان به دست آور د. به دلیل نو بودن این پدیده هنوز کار تحلیلی و نظری چندانی بر روی وبلاگ‌ها صورت نگرفته است. این گزارش دریچهای به سوی شناخت نسبی محتوای وبلاگ‌ها به صورت موضوعی است.

  • صفحه 59

    پس از رشد روزافزون وبلاگ نویسی در بین ایرانیان شاهد نمایان شدن ابتکار عملهایی نیز هستیم از جمله آنها همکاری و انجام برنامه‌هایی به صورت جمعی است اما این بار با حفظ استقلال آن هم در خارج از ایران، گروهی که هر یک از اعضایش به تنهایی وبلاگی پر بیننده دارند به هم پیوسته‌اند و وبلاگ ایرانیان وب نویس خارج از کشور را تاسیس کرده‌اند با توجه به نو بودن این ایده بخش وبلاگهای فصلنامه از مدیران این پایگاه خواست تا آنرا معرفی کنند متن زیر حاصل پاسخ مثبت آنهاست. لازم است از همکاری صمیمانه آقای محسن از هندوستان تشکر نماییم.
    ایروا مخفف کلمات اختصار به هم پیوسته ایرانیان وب نویس خارج از کشور است.

  • تازه ها