فصلنامه ره آورد نور
سال ششم شماره 18 (پیاپی 35، بهار 1386)

رشد اطلاعات و دانش در سالهای اخیر بسیار سریع بوده است و از این منظر عصر حاضر را عصر انفجار اطلاعات نامیده‌اند. به طوری که80% یافته‌های دانش بشری و نیز90% تمام دانش و اطلاعات فنی جهان در قرن بیستم تولید شده است. این درحالی است که در هر پنج سال و نیم حجم آن دو برابر می‌شود. ازسوی دیگر بسیاری از آنها درکمتر از 4 سال کهنه می‌شوند!
امروزه اطلاعات و دانش به عنوان یک منبع ارزشمند و راهبردی و یک دارایی مطرح است و ارایه محصولات و خدمات با کیفیت و قیمت مناسب بدون مدیریت و استفاده صحیح از این منبع ارزشمند، امری دشوار و در برخی موارد غیرممکن است.

در اینجا، اصل را بر این می گذاریم که تعریفی از فناوری ارایه دهیم، و در پرتو آن به مساله مورد نظر بپردازیم. چون ما در زمینه فلسفه اخلاق سابقه دیرینه داریم و انواع و اقسام بحث های مختلف از باستان یعنی از زمان تاسیس فلسفه در جریان بوده است و مفاهیم برجسته ای در آنجا ساخته شده و مفهوم پردازی شده است و شکل ظاهرا قطعی یافته که امروز لااقل می توانیم بگوییم که وقتی صحبت از فلسفه اخلاق می کنیم صحبت از اصول مجردی می کنیم که به کمک این اصول مجرد می کوشیم مفاهیمی را که انگیزه اصلی برای تاسیس فلسفه اخلاق بوده انواع و اقسام مفاهیمی که به صورت پرسش فلسفی مثل عدالت چیست، آزادی چیست و مانند آن را تبیین کنیم؛ مفاهیمی که در آن چارچوب صورت پردازی شده است امروز به کمک مفاهیم، اصول مختلفی در چارچوب نظام اجتماعی معاصر صورت بندی می شود و از آن بر اساس انواع و اقسام مسایلی که جامعه یا افراد یا نهاد های اجتماعی با آن مواجه می شوند استفاده می گردد.
هنگامی که سعی می کنیم ارتباطی برقرار کنیم، می خواهیم بفهمیم که آیا مثلا فلان فناوری آزادی های ما را گسترش می‌دهد یا سبب گسترش عدالت می‌شود و یا نه. اما برخلاف فلسفه اخلاق، فلسفه فناوری بر خلاف انتظار یک بحث کاملا جدیدی است و حتی طول عمرش از یک قرن یا یک قرن و نیم بیشتر نمی گذرد با اینکه امروز به نحوی فلسفه فناوری و فلسفه علم در هم تداخل کردند و با هم پا به پا پیش می روند و ارتباطشان مشهودتر و مشهوتر شده است ولی به طریقی در دوره باستان آن اهمیتی که برای معرفت نظری یا علمی قایل می شدند برای جسم یا معرفت عملی قایل نشدند و این بی اعتنایی روی هم رفته دوام پیدا کرد. تا عصر معاصر که به دلایل مختلفی که در ارتباط با فناوری بشر با موقعیت های معینی مواجه شد، فناوری از حالت پس زمینه خارج شد و با بیگانه کردن نسبت به متن اجتماعی مان که فناوری درش درج شده بود، توانستیم از فناوری پدیده ای بسازند که ارزش فکر کردن داشته باشد و بتوانیم در موردش مطالبی بگوییم که از آن جنبه مادی فناوری آن طور که تداعی می شود فراتر برود. اکنون سعی می کنیم به نحوی به ماهیت فناوری اطلاعاتی یا ارتباطی نزدیک شویم. برای این منظور این سوال مطرح می شود که آیا مصنوعات سیاست دارند؟

نابرابری واقعی در دسترسی و استفاده از اطلاعات و فناوری‌های ارتباطی بین کشورها (شکاف جهانی دیجیتالی) و بین گروه های داخل کشورها (شکاف داخلی دیجیتالی) حقیقتی است که آمار و اطلاعات فراوانی در تایید آن موجود است. این نابرابری که خود را به صورت شکاف دیجیتالی نشان می‌دهد در کشورهای کمتر توسعه یافته عمیق‌تر است. برای مثال در سراسر قاره آفریقا تنها 14 میلیون خط تلفن وجود دارد که خیلی کمتر از تعداد خطوط مانهتن یا توکیو است. از هر دو نفر آمریکایی یک نفر به اینترنت متصل است حال آنکه از هر 250 نفر آفریقایی تنها یک نفر به شبکه متصل است. در بنگلادش برای داشتن یک رایانه هزینه برابر با میانگین 8 سال حقوق یک فرد لازم است. با وجود این تمام کشورها، حتی فقیرترین آنها در صدد افزایش دسترسی به فناوری‌های ارتباطات و اطلاعات و استفاده از آن هستند. با این حال کشورهای دارای اطلاعات دسترسی خود را به این فناوری‌ها به اندازه‌ای توسعه داده‌اند که افزایش شکاف بین کشورها را به همراه داشته است. روند نابرابری در تمام سطوح استفاده، در دسترس بودن آن، در آموزش، محتوای مرتبط، همکاری و رشد کاملا نمایان است.
به نظر می‌رسد پیش از آن که شکاف دیجیتالی بین کشورهای غنی و فقیر در استفاده از اطلاعات و فناوری‌های ارتباطات مطرح ‌باشد در بیشتر موارد شکاف در باورها، عقاید، فرهنگ، سواد، آموزش، درآمد سرانه و نداشتن حداقل امکانات زیربنایی در بین کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته نمود می‌کند.
دستیابی به تمامی اهداف فناوری اطلاعات چالش مهمی محسوب می‌گردد. سیستم‌های اقتصادی موجود در سراسر دنیا برای پاسخ گویی به این چالش به طرق مختلف در حال اتخاذ راهبردهای مناسب با توجه به شرایط حاکم بر جوامع خود می‌باشند تا از فناوری اطلاعات در توسعه بهره‌بری، رشد اقتصادی و بهبود کیفیت زندگی برای تمامی اعضای جوامع خود استفاده نمایند.
در این مقاله بر آنیم تا با استفاده از مفاهیم رفتار سازمانی همانند سن، جنس، تحصیلات، موقعیت جغرافیایی، متوسط درآمد و همچنین بررسی اثر آنها بر شکاف دیجیتالی، بتوانیم امکان‌پذیری کاهش شکاف موجود را با استفاده از عوامل فوق مورد سنجش قرار دهیم.

در شماره هشتم فصلنامه تخصصی ره آورد نور، نسخه نخست پرسمان معرفی گردید و خوانندگان محترم با قابلیت ها و بایسته های این نرم افزار آشنا شدند. (1) در این نوشتار، بر آن شدیم تا به بررسی امکانات و محتوای نسخه جدید پرسمان به نام «پرسمان 2» بپردازیم و بار دیگر این برنامه نفیس را که مشتمل بر هزاران پرسش و پاسخ دانشجویی است، بکاویم و با قابلیت های راهگشا و محتوای ارتقا یافته آن بیشتر آشنا شویم. در ضمن، در این مقاله کوشیده ایم تا بررسی مقایسه گونه ای با پرسمان 1 نیز داشته باشیم و روند رو به رشد محتوای برنامه را در نسخه حاضر مورد بررسی قرار دهیم و در پایان سخن نیز برخی از مهم ترین بایسته ها و کاستی های برنامه را گوشزد نماییم.
نرم افزار پرسمان 2 که به همت اداره مشاوره و پاسخ معاونت آموزش و تبلیغ نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری تهیه و تنظیم شده، از سوی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی صورت نرم افزاری یافته و ساختار فنی لازم و خوبی را جهت استفاده علاقه مندان و محققان پیدا نموده است. (2)

 سازمان ها و شرکت های تولیدکننده نرم افزار، به منظور کشف بیشترین تعداد مشکلات امنیتی نرم افزار تولید شده در یک پروژه، باید ابزار پویش امنیت را در چرخه حیات تولید نرم افزار جای دهند. از سویی دیگر نیز لحاظ این مهم در نرم افزار های اسلامی بیش از پیش احساس و به تبیین آن در این مقوله تاکید می شود.
مقدمه سال ها است که برنامه های نرم افزاری نوشته می شوند و سال ها است که امنیت، کم و بیش، در آنها لحاظ می شوند؛ شاید حتی بدون آن که بسیاری از مشتریان از کیفیت و قابلیت اعتماد آن آگاهی کافی داشته باشند. با فراگیر شدن وب و نرم افزارهای کاربردی وب محور، همچنین هوشمندانه تر شدن تهاجم ها و تقلب ها، امنیت نرم افزارها بیش از پیش اهمیت یافته است. این امر بدین معنی نیست که در نرم افزارهای غیر وب (که به نرم افزارهای رومیزی یا ویندوزی معروف اند) امنیت حایز اهمیت نیست. کم رنگ تر بودن احساس نیاز به امنیت در نرم افزارهای رومیزی بیشتر از این روست که اصولا میزان دسترسی به آنها محدودتر از برنامه های وب محور است. به هر حال، امنیت نیازی است که در هر نوع نرم افزاری باید لحاظ شود و به نظر می رسد که رویکردهایی که تزریق امنیت در نرم افزار را به مرحله پس از تولید وامی گذارند، چندان در این امر کارآمد نبوده اند. از این رو، مکتب نوینی در این وادی به وجود آمده است که اعمال تمهیدات امنیتی در نرم افزار را در سراسر چرخه تولید نرم افزار مناسب و مطلوب می داند.
مطالعات بی شمار و توصیه های تحلیل گران بیان گر اهمیت ارتقای امنیت نرم افزار در چرخه حیات تولید نرم افزار(Software Development Life Cycle - SDLC)،به جای کشف و رفع آن پس از تولید و توزیع گسترده آن می باشد. گمان بر این است توجیه این قضیه روشن باشد. شرکت های تولیدکننده نرم افزار برای کشف نقایص امنیتی در نرم افزار خود، به صورت مستقیم و غیرمستقیم هزینه می کنند. تخصیص منابع لازم برای رفع نقص و تهیه وصله های امنیتی و انتشار آن می تواند میلیون ها دلار هزینه در بر داشته باشد. به علاوه، سوءاستفاده از یک نقص امنیتی در نرم افزاری که در سطح جهان گسترده شده است می تواند به مجموعه شرکت هایی که از نرم افزار استفاده می کنند، میلیاردها دلار خسارت وارد کند. از سوی دیگر، تولیدکنندگان نرم افزار به دلیل وجود چنین نقیصه هایی در نرم افزارشان، به خاطر از دست دادن اعتبار، مخدوش شدن نام تجاری خود و یا مزایای موجود در محصولات رقیبان، نیز متضرر شوند. تحقیقی که در سال 2005 توسط موسسه کارنگی – ملون (Carnegie-Melon) انجام شد، نشان داد که چنین شرکت هایی با کاهشی معادل 63/0% در ارزش سهام خود در NASDAQ مواجه بوده اند.
گرچه تحقیقی با این جزییات در مورد نرم افزارهای ابرسازمانی (Enterprise)که توسط خود سازمان ها تولید یا برون سپاری (Outsource) شده اند در دست نیست، ولی توافق همگانی بر این است که هر چه نقیصه های نرم افزار در مراحل آغازین تولید آن کشف و رفع شود، هزینه نهایی تولید کمتر خواهد بود. چنان که در نمودار زیر نیز نشان داده شده است،

دست یافتن به منابع اصلی تحقیق در حیطه های مختلف علوم اسلامی و همچنین شناسایی تحقیقات و پژوهشهای انجام شده در حوزه مورد بحث، از جمله مهمات و مشکلاتی است که از دیرباز محققین با آن مواجه بوده اند، نسخ خطی به عنوان یکی از مهمترین منابع تحقیقی از دیرباز موردتوجه محققان و پژوهشگران بوده است، مع الاسف امروزه به جهت عدم آموزش صحیح روش تحقیق در دانشگاه ها و حوزه های علمیه  کمتر اهتمامی به شناسایی و بررسی این منابع مهم و اصیل می شود، اما کم نیستند محققان و پژوهشگران عمقگرایی که استفاده درست و موشکافانه از این منابع را در دستور کار خود قرار داده اند.
در خصوص برخی از دلایل عدم شیوع استفاده از نسخ خطی می توان به موارد زیر اشاره نمود:

در شرایطی که میلیون ها پایگاه و وبلاگ در اینترنت بر سر تصاحب جایگاه بالاتر در بین نتایج جستجوگرها رقابت و مبارزه می کنند، کسب رتبه در موتورهای جستجو، کار سخت و دشواری است و کسانی در این راه موفق می‌شوند که از چگونگی عملکرد موتورهای جستجو آگاه باشند و خود را با اصول مورد نظر جستجوگرها سازگار کنند. این مساله برای پایگاه های اسلامی نیز به مراتب کم اهمیت‌تر از محتوا و شیوه های آسان‌سازی دسترسی کاربران به محتوا نیست.
معیار گوگل برای این ارزیابی یا «رنکینگ»، لینک‌ها، اسم ها و اعتبار شما نزد دیگر صفحات اینترنت
می‌باشد و بر اساس نمره یا رنک(RANK) ، مخاطبانتان و تعداد آنان، اهمیت شما را مشخص می‌کند. این ارزیابی ثابت نمی باشد؛ در واقع، گوگل هر چند ماه یک بار در اینترنت جستجو (SURF) می کند و رنک صفحات را کم و زیاد می کند.
پایگاه‌ها و وبلاگ‌ها پیج رنک‌های مختلفی دارند. معتبرترین پایگاه‌های اینترنتی اعم از گوگل، یاهو، بی‌بی‌سی، W3.ORG، نیویورک تایمز، MSN، بلاگر و چندین و چند پایگاه دولتی و غیر دولتی دیگر دارای نمره 9 یا 10 می باشند که دارنده بیشترین امتیاز در اینترنت می باشند.

هدف اصلی این بررسی شناخت محتوای وبلاگهای سیاسی و اجتماعی و فرآیندهای حاکم بر آن در دوره 6 ماهه پاییز و زمستان 1385 و مقایسه تطبیقی آن با تحقیق مشابه در دوره 6 ماهه اول همان سال است .
روش تحقیق در این طرح تحلیل محتوا  ((Content Analysis  می‌باشد.
تحلیل محتوا مطالعه ارتباطات است. تکنیک تحلیل محتوا به منظور بررسی محتوای متون به کار گرفته می شود.
(Lasswell & Pool) لاسول و پول  چارچوب اصلی تحلیل محتوا را در سوال « چه کسی، چه چیزی را، چگونه و با چه تاثیری می گوید؟»  توصیف  کرده اند . هولستی «چرا» را هم به این فرایند اضافه کرده است.
تحقیق حاضر این موضوع را دقیقا در چارچوب عملکرد وبلاگهای فارسی به عنوان یک رسانه دنبال می‌کند.
آندرو گرومت می‌گوید: وبلاگها به ما این امکان را داده اند که به راحتی وارد عرصه انتشار خبر شویم. وبلاگها با فناوری ساده و قابل وصول جایگزینی برای جریان خبری سنتی شده اند. هر شهروند می توانند خود یک خبرنویس باشد و از آنجا که پوشش خبری تاثیر زیادی روی مسایل سیاسی دارد و بلاگها به عنوان رسانه های جدیدی برای انتشار خبر می توانند تاثیر زیادی روی پوشش خبری و سیاست بگذارند.
با استفاده از روش نمونه گیری غیر احتمالی هدفدار (Purposive Samples)  100 وبلاگ سیاسی و اجتماعی با توجه به قدمت و سابقه و کانترینگ آنها به عنوان نمونه تحقیق برگزیده شده اند . این وبلاگها با ذکر دقیق نشانی و اسامی گردانندگان آنها در متن تحقیق ذکر شده‌اند. دوره زمانی مورد بررسی دومین شماره از این سلسله پژوهشها  1/7/1385 تا 29/12/ 1385  می باشد.

عناوین مطالب بخش تازه های اطلاع رسانی اسلامی18:-        دسترسی آزمایشی به بانک اطلاعاتی Brill در کافی نت تخصصی نور، فراهم شد 
-        راه‌اندازی پایگاه هفت زبانه مجمع تقریب مذاهب اسلامی 
-        «Abuturab»؛ سایت اینترنتی اختصاصی درباره حضرت علی(ع)  
-        افتتاح پایگاه اینترنتی کربلایی کاظم ساروقی؛ حافظ قرآن 
-        «مکتب القرآن» پایگاهی برای علاقه‌مندان به حفظ قرآن‌کریم 
-        فروشگاه اینترنتی شهر الکترونیکی قرآن افتتاح شد 
-        لوح فشرده «رحیق مختوم» شرحی بر حکمت متعالیه
-        نرم‌افزار «در حریم طوس» تولید شد 
-        اخبارمهدویت به وسیله GPRS بروی گوشی‌های همراه 
-        نرم‌افزار «حج، سفر آسمانی»؛ منبعی جامع برای حجاج بیت‌الله الحرام 
-        مروری بر نرم‌افزار چندرسانه‌ای «شهید باهنر» 
-        نسخه جدید قرآن دیجیتالی «الذکر» عرضه شد 
-        «لی‌لی‌یا»؛ نرم‌افزاری قرآنی برای کودکان 
-        نرم افزار «نهج البلاغه گویا» تولید شد
-        نرم‌افزار «طلوع»؛ دایره‌المعارفی برای اصطلاحات علوم اسلامی 
-        نرم‌افزار «ابراهیم خلیل الله» تولید شد 
-        نگاهی به لوح فشرده زندگی‌نامه «امام خمینی(ره)» 
-        در پایگاه پارس قرآن ، نسخه الکترونیکی قرآن مجید ارایه شد
-        نرم‌افزار چندرسانه‌ای «ارمغان پیامبر اعظم(ص)» عرضه شد 
-        نرم‌افزار «موبایل مذهبی» منتشر شد 
-        مجموعه نرم افزاری دروس آیت الله مظاهری تولید شد
-        نرم افزار «حضرت محمد(ص)» منتشر شد
-        نرم افزار «المساجد و المعالم»؛ مرجعی برای معرفی مساجد