فهرست مطالب

تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران - سال بیست و سوم شماره 2 (پیاپی 36، تابستان 1386)

مجله تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
سال بیست و سوم شماره 2 (پیاپی 36، تابستان 1386)

  • 140 صفحه، بهای روی جلد: 25,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1386/05/14
  • تعداد عناوین: 14
|
  • مریم نگهبان، سعید محرمی پور صفحه 146
    با توجه به خسارت بالای آفات انباری و اثر سو سموم شیمیایی، استفاده از ترکیبها و اسانسهای گیاهی بهترین وسیله برای کنترل آفات انباری محسوب می شوند. در این تحقیق اثرات اسانسهای دو گونه Artemisia sieberi Besser و Artemisia scoparia Waldst et Kit روی بازدارندگی تخم ریزی، تفریخ تخم مرغ و مرگ و میر لاروهای سن اول سوسک چهار نقطه ای حبوبات مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در شرایط دمایی 27±1 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 65±5 درصد و تاریکی مورد بررسی قرار گرفت. از هر اسانس گیاهی غلظتهای مختلف در 5 تکرار مورد آزمایش قرار گرفت. با افزایش غلظت اسانسها تاثیر آنها روی بازدارندگی تخم ریزی، کاهش تفریخ تخم و مرگ و میر لاروهای سن اول آفت افزایش یافت. همچنین در غلظت 0.14 میکرولیتر بر گرم غذا اسانس A. sieberi و A. scoparia باعث بازدارندگی کامل تخم ریزی سوسک چهار نقطه ای حبوبات شدند. همچنین در بالاترین غلظت اسانسها (2.86 میکرولیتر بر لیتر هوا) باعث صد درصد مرگ و میر لارو سن اول شدند. گرچه اثر بازدارندگی تخم ریزی اسانس A. scoparia از A. sieberi بیشتر بوده است، اما اسانس این دو گیاه از نظر اثرات تخم کشی و لاروکشی اختلاف معنی داری با هم نداشته اند. مقادیر LC50 محاسبه شده برای تفریخ تخم و مرگ و میر لارو سن اول A. scoparia به ترتیب 1.11 و 1.06 میکرولیتر بر لیتر هوا بوده است که اختلاف معنی داری با A. sieberi ندارد. با توجه به خاصیت حشره کشی شدید هر دو گونه اسانس روی سوسک چهار نقطه ای حبوبات، استفاده از اسانس این گیاهان به عنوان یک حشره کش کم خطر و یا به عنوان الگویی برای ساخت حشره کش های جدید برای کنترل آفت انباری توصیه می شود.
    کلیدواژگان: سوسک چهار نقطه ای حبوبات، اسانس گیاهی، بازدارندگی تخم ریزی، فعالیت زیستی
  • پرویز اولیاء، حوریه صادری، حمید آقایی، رویا یارایی، فرید زائری صفحه 157
    ویروس هرپس سیمپلکس 1 عامل عفونتهای مختلفی چون تبخال، انسفالیت، کراتوکونژ نکتیویت و بسیاری از عفونتهای دیگر است که در مواردی می تواند سبب مرگ بیمار شود و از طرفی گیاه مورد (Myrtus communis L.) سالهاست که در طب سنتی کاربرد دارد. در این مطالعه اثر غلظت های مختلف اسانس مورد بر عفونت ویروس هرپس سیمپلکس 1 در موش آزمایشگاهی مورد آزمایش قرار داده شد. برای انجام این تحقیق، ویروس HSV-1 را در کشت سلولی تکثیر داده و بعد از عیار آن بر حسب PFU/ml تعیین گردید. از PFU با رقت 10-6 ویروس جهت آلودگی موشها استفاده شد. بعد از زدودن موهای ناحیه پهلوی حیوان، با سوزن سرنگ، خراش پوستی ایجاد و 5 میکرولیتر از ویروس PFU 10-6 روی آن تلقیح گردید. موشها در گروه های 5 تایی تقسیم شدند. سه گروه تحت درمان، با غلظت های 5، 10 و mg/ml 15 اسانس قرار گرفتند و گروه چهارم کنترل بود که با وازلین (بدون دارو) تیمار شدند. گروه پنجم و ششم هم با داروی تجاری میرتوپلکس و آسیکلوویر مداوا شدند. نتایج نشان داد که ایجاد وزیکول در گروه های اسانس مورد با غلظت 5mg/ml، 10mg/ml و 15mg/ml نسبت به گروه شاهد (وازلین) تاخیر داشته است. همچنین مشخص شد که ایجاد پوسچول در گروه اسانس مورد با غلظت 15mg/ml نسبت به گروه شاهد و گروه های دیگر به تاخیر افتاده است. ارزیابی آماری بر روی سه گروه اسانس مورد با غلظت های فوق نشان دهنده این بود که به صورت معنی داری زمان ایجاد ضایعه پوسچول در گروه اسانس مورد با غلظت 15mg/ml نسبت به گروه های با غلظت 5mg/ml، 10mg/ml تاخیر داشته است. تحقیق حاضر نشان می دهد که اسانس مورد با غلظت 15mg/ml باعث ایجاد تاخیر در زمان ایجاد پوسچول می شود و احتمالا با تحقیقات بیشتر می توان از این اسانس در درمان تبخال استفاده کرد.
    کلیدواژگان: ویروس هرپس سیمپلکس 1، مدل حیوانی، اسانس مورد
  • سید حسن حجازیان صفحه 166
    تاثیرات ضد دردی مواد مختلف از طریق گیرنده های متفاوت اعمال می شود که مهمترین آنها ضد دردهای اوپیوییدی است که بی دردی را با اتصال به گیرنده های اختصاصی جفت شده با پروتئین G تولید می کند و از طریق تعامل بر روی باز و بسته شدن کانالهای یونی اثر می نماید. این گیرنده ها به طور عمده در مناطقی از مغز و نخاع که درگیر انتقال و تنظیم درد هستند قرار دارد. گیاه رازک hops با نام علمی Humulus lupulus L. دارای اثرات هورمونی و ضد دردی است که ماده لوپولون موجود در آن دارای این اثرات است. در این مطالعه، آزمون فرمالین به عنوان یک آزمون استاندارد ایجاد کننده درد مورد استفاده قرار گرفت و اثر ضد دردی نالوکسان به میزان 5 میلی گرم بر کیلوگرم به عنوان یک مهار کننده گیرنده اوپیوئیدی به عصاره رازک با غلظت 10 میلی گرم بر کیلوگرم مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش حاضر نشان می دهد که با تزریق اولیه نالوکسان عصاره رازک بر تسکین درد اثری نداشته و شدت آن با نرمال سالین معنی دار نمی باشد. یافته های بدست آمده از این تحقیق نشان می دهد با تزریق اولیه نالوکسان درد در فاز التهابی ناشی از فرمالین به صورت معنی داری افزایش یافته که این اثر ممکن است ناشی از رازک از طریق گیرنده های اوپیوییدی بوده باشد.
    کلیدواژگان: نالوکسان، _ Humulus lupulus L، تست فرمالین، ضد دردی، گیرنده های اوپیوییدی، گیاهان دارویی
  • فاطمه سفیدکن، لیلا صادق زاده، مریم تیموری، فاطمه عسگری، شهلا احمدی صفحه 174
    جنس Satureja با نام فارسی مرزه، در ایران 15 گونه گیاه علفی یک ساله و چند ساله دارد که 9 تا از آنها انحصاری هستند. در این تحقیق سرشاخه S. bachtiarica Bunge و S. khuaistanica Jamzad در دو مرحله (قبل از گلدهی و گلدهی کامل) از رویشگاه های طبیعی آنها جمع آوری گردید و پس از خشک شدن در محیط آزمایشگاه، به روش تقطیر با آب مورد اسانس گیری قرار گرفت. سپس ترکیبهای تشکیل دهنده اسانسها با استفاده از کروماتوگرافی گازی تجزیه ای (Analytical GC) و گازکروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) و محاسبه اندیس های بازداری، مورد شناسایی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اسانس S. bachtiarica در زمان قبل از گلدهی حاوی 20% کارواکرول و 19% تیمول و در زمان گلدهی کامل حدود 26% کارواکرول و 5% تیمول است. اسانس S. khuaistanica در مرحله قبل از گلدهی و گلدهی کامل حاوی حدود 90% کارواکرول بود. با توجه به خواص ضد میکروبی ترکیبهای فنلی تیمول و کارواکرول، اثرات ضد میکروبی اسانسها با روش Disk diffusion بر روی پنج نوع باکتری گرم مثبت (Bacillus subtilis، Bacillus cereus، Micrococcus loteus، Staphylococcus sp. و (Staphylococcus areous و سه نوع باکتری گرم منفی (Kellebsiella pneumonia، Kellebsiella oxytoca و (Pseudomonas aeroginosa بررسی شد. نتایج نشان داد که اسانسهای S. khuaistanica در هر دو مرحله برداشت و اسانس S. bachtiarica در مرحله قبل از گلدهی دارای اثرات ضد میکروبی قابل ملاحظه ای هستند که می توانند به عنوان جایگزینی مناسب برای آنتی بیوتیک های سنتزی که مقاومت باکتری ها به آنها روز به روز در حال افزایش است بکار روند.
    کلیدواژگان: Satureja bachtiarica، Satureja khuzistanica، اسانس، اثرات ضد میکروبی
  • فضل الله صفی خانی، حسین حیدری شریف آباد، سیدعطاء الله سیادت، ابراهیم شریفی عاشورآبادی، سیدمنصور سیدنژاد، بهلول عباس زاده صفحه 183
    به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر عملکرد و صفات مرفولوژیک جمعیتها گیاه دارویی بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.)، در یک آزمایش کرتهای خرد شده در قالب بلوک هایی با 4 تکرار در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور طی سالهای 84-1383 مورد بررسی قرار گرفت. فاکتور اصلی شامل سه جمعیت گیاه بادرشبو جمع آوری شده از استانهای تهران، اصفهان و فارس بودند. فاکتورهای فرعی را سه سطح تنش رطوبتی 100%، 60% و 40% ظرفیت زراعی تشکیل دادند. بر اساس نتایج حاصل عامل جمعیت بر ویژگی های مرفولوژیک و عملکرد کمی گیاه موثر نبودند. اما تاثر تنش خشکی بر طول، عرض و سطح برگ، ارتفاع و قطر ساقه، تعداد ساقه های فرعی، طول بزرگترین میانگره، وزن هزار دانه و عملکرد ریشه، سرشاخه گلدار، برگ، ساقه و بیولوژیک معنی دار بود. همچنین تیمار بدون تنش رطوبتی (s1) در سال اول و دوم به ترتیب با میانگین تولید 4126 و 4033 کیلوگرم سرشاخه گلدار در هکتار و همچنین با تولید 4929 و 4921 کیلوگرم عملکرد بیولوژیک در هکتار نسبت به سایر تیمارها اختلاف معنی داری داشت. مقایسه میانگین اثرات متقابل جمعیتهای مختلف گیاه و سطوح مختلف تنش خشکی نشان داد که بین تیمارهای بدون تنش و تنش ملایم رطوبتی به لحاظ تولید سرشاخه گلدار اختلاف معنی داری وجود نداشت. بیشترین عملکرد بیولوژیک مربوط به تیمارهای بدون تنش هر سه جمعیت بود که نسبت به سایر تیمارها اختلاف داشتند. در این بررسی مشخص گردید که اگر هدف، برداشت گیاه در مرحله گلدهی باشد، می توان از تنش ملایم استفاده کرد.
    کلیدواژگان: Dracocephalum moldavica L، تنش خشکی، عملکرد بیولوژیک، صفات مرفولوژیک
  • حسین زینلی، سید رضاطبایی عقدایی، مسعود عسگرزاده، عباس کیانی پور، مرتضی ابطحی صفحه 195
    به منظور ارزیابی عملکرد گل در هر بوته و اجزا عملکرد در گل محمدی، آزمایشی در قالب بلوک کامل تصادفی با سه تکرار بر روی 35 ژنوتیپ گل محمدی در ایستگاه تحقیقات مناطق خشک و بیابانی کاشان انجام شد. چهارده صفت مورفولوژیکی و عملکردی اندازه گیری شدند. همبستگی عملکرد گل در هر بوته با صفات وزن تر گل، عملکرد گل در هر شاخه، تعداد گل در هر شاخه و ارتفاع گیاه مثبت و معنی دار و با صفات طول غنچه منفی و معنی دار بود. تجزیه و تحلیل رگرسیون مرحله ای برای عملکرد گر در هر بوته نشان داد که صفت وزن تر هر گل و تعداد گل در هر بوته به ترتیب وارد مدل شدند و 99 درصد تغییرات عملکرد گل در بوته را توجیه نمودند. تجزیه عاملها، 5 عامل پنهانی را معرفی نمود که در مجموع 83.2 درصد از واریانس بین صفات را بیان نمودند. در عامل اول، صفات تعداد گل در هر شاخه، عملکرد گل در هر شاخه، قطر تاج پوشش، تعداد گل در هر بوته، طول نهنج و طول دوره گلدهی دارای بار عامل بالایی بودند. این فاکتور تحت عنوان فاکتور عملکردی نامگذاری گردید. تجزیه و تحلیل ضرایب مسیر نشان داد که تعداد گل در بوته، وزن تر گل و عملکرد گل در هر شاخه بالاترین اثر مستقیم را بر عملکرد گل داشتند. بنابراین، این تحقیق پیشنهاد می کند که تعداد گل در هر بوته، وزن تر هر گل و تعداد گل در هر شاخه می توانند معیار انتخاب مناسبی برای بهبود عملکرد گل در هر بوته در ژنوتیپ های گل محمدی باشند.
    کلیدواژگان: گل محمدی، همبستگی، تجزیه رگرسیون مرحله ای، تجزیه ضرایب مسیر، تجزیه عاملها
  • عباس زارع زاده *، سید محمد میروکیلی، محمدرضا عرب زاده صفحه 204

    این پژوهش به منظور آشنایی با نحوه کاشت، داشت، برداشت، سازگاری و تولید گیاهان دارویی جهت مصارف سنتی و تامین مواد اولیه برای کارخانه های داروسازی و کاهش فشار بهره برداری از طبیعت و جلوگیری از انهدام و انقراض این نعمت خدادادی از سال 1373-1384 به مدت 12 سال درکلکسیون گیاهان دارویی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد به اجرا درآمد. بذرها و نهالهای گیاهان مورد نظر از طبیعت و گونه های زراعی و وارداتی از سایر استانها و خارج از کشور تامین و به صورت مستقیم و غیر مستقیم در فصول مختلف کشت گردیدند. بدین طریق فصل کاشت، فنولوژی و سازگاری گیاهان با شرایط اقلیمی ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. در این پژوهش از 206 گونه گیاه دارویی کشت شده، 138 گونه با شرایط اقلیمی ایستگاه سازگار، 46 گونه نسبتا سازگار و 4 گونه اصلا سازگار نبودند و به علاوه بذرهای 18 گونه کشت شده سبز نشدند. از مجموع گیاهان کشت شده 36 گونه وارداتی (غیر بومی) بودند که از این تعداد 21 گونه سازگاری خوبی با شرایط اقلیمی ایستگاه از خود نشان دادند. علاوه بر سازگاری و فنولوژی گیاهان، آفات و بیماری ها و علف های هرز مزرعه نیز در حد امکان مورد شناسایی قرار گرفتند.

    کلیدواژگان: گیاهان دارویی، کلکسیون، فنولوژی، سازگاری، یزد
  • محمد امین سلطانی پور صفحه 218
    به منظور بررسی ارتباط عوامل اکولوژیک با انتشار و فراوانی گونه با انتشار و فراوانی گونه Salvia mirzayanii Rech. & Esfand، این تحقیق از سال 1380 به مدت دو سال در استان هرمزگان انجام شد. گونه Salvia mirzayanii یکی از گونه های دارویی مهم استان هرمزگان است که از زمانهای قدیم در درمان بیماری های گوارشی چون سنگینی و سوزش معده، اسهال، شکم درد، مسمومیت، درد مفاصل، سردرد، التیام زخم و کاهش چرب و قند خون توسط بومیان استان هرمزگان مصرف می شود. در این بررسی علاوه بر تهیه نقشه پراکنش، وضعیت اقیمی، آب و هوایی، خاک، زمین شناسی، قابلیت اراضی و فلور مناطق انتشار طبیعی، شاخصهای رویشی همچون ارتفاع، سطح تاج پوشش، تراکم و درصد پوشش تاجی مورد اندازه گیری قرار گرفت. این گونه در مناطق کوهستانی استان بر روی سازنده های آهک ها و مارنهای میوسن و آهک های آسماری جهرم از ارتفاع 2100-600 متر از سطح دریا پراکنش دارد. خاک مناطق پراکنش دارای بافت لومی شنی با هدایت الکتریکی 0.71 تا 0.31 میلی موس بر سانتیمتر و اسیدیته 8.46 تا 8.21 است. حداقل و حداکثر مطلق درجه حرارت مناطق پراکنش گونه صفر و پنجاه درجه سانتیگراد می باشد.
    کلیدواژگان: عوامل اکولوژیک، _ Salvia mirzayanii Rech، & Esfand، استان هرمزگان
  • احمد موحدیان، صدیقه عسگری، غلامعلی نادری، حسین صادقی منصورخانی صفحه 226
    دیدگاه عمومی در مورد ایمن بودن فرآورده های گیاهی منجر به افزایش مصرف این محصولات شده است. با توجه به توزیع محصولات گیاهی و خطر خوددرمانی بیماران و نیز با توجه به گزارشهای موجود در خصوص اثرات سمی برخی از گیاهان دارویی، تحقیق حاضر انجام گرفت. بدین منظور اثر قطره های پروستاتان، شیرافزا، سنکل و هایپیران در دوزهای مختلف شامل دوز حداقل، دوز حداکثر و 2.5 برابر دوز حداکثر ارایه شده در بروشور قطره ها بر عملکرد کبدی رت مورد بررسی قرار گرفت. دوزهای مورد نظر برای مدت 50 روز به طریق خوراکی (feeding tube) به حیوانات تجویز گردید و پس از اتمام دوره عوامل مربوط به عملکرد کبدی آلبومین، اوره، آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)، آلانین آمینوترانسفراز (ALT)، لاکتات دهیدروژناز (LDL)، آلکالین فسفاتاز (ALP) و پروتئین توتال در سرم رتهای تیمار با استفاده از روش اسپکتروفتومتریک اندازه گیری گردید و کبد حیوانات نیز از نظر پاتولوژیک مورد بررسی قرار گرفت.نتایج حاصل نشان می دهد که قطره پروستاتان در دوزهای تجویز شده تغییر معنی داری بر پارامترهای اندازه گیری شده نداشته ولی قطره شیرافزا در بالاترین دوز تجویز شده باعث افزایش LDH به میزان 34% نسبت به گروه کنترل گردیده و قطره های سنکل و هایپیران نیز در دوزهای بالا بطور معنی دار باعث افزایش آنزیمهای ALT، AST و LDH نسبت به گروه کنترل شده اند. یافته های هیستولوژیک تاثیر احتمالی قطره های سنکل و هایپیران را بر سلولهای بافت کبدی نشان می دهد.
    کلیدواژگان: هایپیران، سنکل، شیرافزا، پروستاتان، ALT، AST، LDH، آلبومین
  • مهناز حیدری ریکان، لاله ملک محمدی صفحه 234
    دره قاسملوی ارومیه یکی از عرصه های جالب و تیپیک در منطقه غرب کشور بوده و گونه های گیاهی بسیاری را در خود جای داده است. این ذخیره گاه در مسیر جاده ارومیه- اشنویه بوده و به عنوان گردشگاهی طبیعی مورد بازدید علاقه مندان قرار می گیرد. در طی دو سال، گیاهان دارویی منطقه جمع آوری شده و پس از هر باریومی کردن شناسایی گردیدند. نمونه های جمع آوری شده 180 گونه بوده که در 51 تیره و 141 جنس قرار گرفته و تیره های مهم گیاهی مانند Asteraceae با 36 گونه و Fabaceae با 19 گونه و Lamiaceae با 16 گونه و Rosaceae با 15 گونه و... را شامل می شود. شکلهای زیستی گیاهان ذخیره گاه بر اساس طبقه بندی رانکیه تعیین گردید. نتایج حاصل از این طبقه بندی نشان می دهد که همی کریپتوفیتها 47.22 درصد، ترفیتها 23.33 درصد، فانروفیتها 15.55 درصد، کریپتوفیتها 7.2 درصد و کامه فیتها 6.66 درصد، مهمترین شکلهای زیستی منطقه مورد مطالعه را در بر می گیرند. با انجام این کار تحقیقاتی به طور قابل توجهی به تعداد گیاهان دارویی ثبت شده منطقه افزوده می شود. عمده شکل مصرفی این گیاهان علاوه بر جنبه دارویی، مصرف خوراکی آنها از طرف مردم بومی بوده که به صورت سبز به فروش می رسند. با توجه به تعداد قابل توجه گونه های دارویی در این محدوده نسبتا کوچک می توان گفت این ذخیره گاه می تواند به عنوان یک رویشگاه طبیعی محلی برای آموزش اصولی بهره برداری از منابع طبیعی به خصوص، برداشت گیاهان دارویی باشد.
    کلیدواژگان: گیاهان دارویی، دره قاسملو، ارومیه
  • محمدرضا اردکانی، بهلول عباس زاده، ابراهیم شریف عاشورآبادی، محمدحسین لباسچی، فرزاد پاک نژاد صفحه 251
    تاثیر تنش خشکی بر ویژگی های کمی و کیفی گیاه دارویی بادرنجبویه (Melissa officinalis L)، در سال 1385 در شرایط مزرعه در شهرستان کرج مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار با منظور نمودن تیمارهای T1 (بدون تنش)، T2 (80% ظرفیت زراعی)، T3 (60% ظرفیت زراعی)، T4 (40% ظرفیت زراعی) و T5 (20% ظرفیت زراعی) اجرا گردید. تاثیر تنش خشکی بر عملکرد اندام هوایی، عملکرد و بازده اسانس، عملکرد برگ و ساقه، ارتفاع، تعداد پنجه، طول و عرض برگ، قطر ساقه و طول میانگره در سطح یک درصد معنی دار بود. تاثیر تنش خشکی بر تعداد ساقه جانبی بی تاثیر بود. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که بیشترین عملکرد اندام هوایی خشک در تیمار T1 (بدون تنش) با میانگین 6469 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. بیشترین عملکرد اسانس با 12.970 کیلوگرم در هکتار و بالاترین درصد اسانس با میانگین 0.3012 درصد را به ترتیب در تیمارهای T3 (60% ظرفیت زراعی) و T5 (20% ظرفیت زراعی) حاصل گردید. بالاترین ارتفاع، طول و عرض برگ به ترتیب با میانگین 65.32، 6.275 و 4.580 سانتیمتر مربوط به تیمار T1 (بدون تنش) بود. بیشترین قطر ساقه در تیمار T5 (20% ظرفیت زراعی) مشاهده گردید. نتایج این بررسی نشان داد که به منظور تولید اسانس از گیاه بادرنجبویه می توان از تنش متوسط (60% ظرفیت زراعی) استفاده کرد.
    کلیدواژگان: بادرنجبویه، تنش خشکی، ظرفیت زراعی، اسانس
  • کامکار جایمند، محمدباقر رضایی، اکبر نجفی آشتیانی صفحه 262
    زعفران (Crocus sativus L.) از گیاهان مهم ایران است که در سراسر جهان مورد استفاده قرار می گیرد. بخش اعظم زعفران دنیا را استان خراسان تامین می نماید. از کلاله زعفران خشک به عنوان رنگ، رایحه، و به عنوان دارو در داروسازی استفاده می گردد. در این تحقیق تاثیر شرایط نگهداری کلاله زعفران بر میزان ترکیب کروسین زعفران مورد بررسی قرار گرفت. نمونه ها در آذرماه سال 1382 از مزرعه ای در منطقه تربت حیدریه جمع آوری و به مدت 20 ماه، در شرایط نور، محیط تاریک و در یخچال نگهداری گردید. پس از تهیه عصاره، میزان ترکیب کروسین با دستگاه HPLC مورد بررسی قرار گرفت. میزان این ترکیب در شرایط نور، تاریکی و یخچال به ترتیب 0.032 درصد، 0.038 درصد و 0.028 درصد بدست آمد. با توجه به نتایج به دست آمده بهترین شرایط نگهداری کلاله زعفران جهت حفظ بیشتر ترکیب کروسین، محیط تاریک می باشد.
    کلیدواژگان: زعفران، کروسین، شرایط نگهداری، HPLC
  • محمدهادی فکور، عبدالامیر علامه، یارج رسولی، منصوره مظاهری صفحه 269
    اثر ضد قارچی اسانسهای آویشن شیرازی (Zataria multiflora Boiss.) و آویشن کرکی (Thymus eriocalyx (Ronniger) Jalas) از طریق مهار رشد قارچ آسپرژیلوس پارازیتیکوس NRRL 2999 مولد آفلاتوکسین بررسی شد. کمترین غلظت مهاری (MIC) و کمترین غلظت قارچ کشی (MFC) و سنیتیک مرگ میکروارگانیسم نسبت به اسانسهای فوق اندازه گیری شد. اسانسهای فوق توسط گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنجی جرمی (GC/MS) آنالیز شدند تا ترکیبهای اسانسهای موثر بر مهار کامل رشد قارچ فوق بدست آید. اطلاعات گاز کروماتوگرافی و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی نشان داد که اسانس Thymus eriocalyx از 18 ترکیب و اسانس Zataria multiflora از 22 ترکیب تشکیل شده اند. این دو اسانس از نظر دارا بودن هشت ترکیب آلفا- پینن، آلفا- توژن، تیمول، سیس سابینن هیدرات، پارا- سیمن، 8، 1- سینئول، میرسن و سابینن یکسان بودند. نتایج حاصل، حاکی از قدرت فوق العاده اسانسهای فوق به عنوان ترکیب قارچ کش قارچ مولد آفلاتوکسین و نگهدارنده ایمن مواد غذایی بود.
    کلیدواژگان: Zataria multiflora Boiss، _ Thymus eriocalyx (Ronniger) Jalas، اسانس، آسپرژیلوس پارازیتیکوس، آفلاتوکسین
  • مهدی میرزا، زهرا باهرنیک صفحه 278
    کابرد اسانس گونه های مختلف مریم گلی (Salvia) در فرآورده های دارویی، غذایی و بهداشتی و فعالیت بیولوژیکی آن بستگی تام به ترکیبهای شیمیایی موجود در اسانس دارد؛ لذا با توجه به اهمیت اسانس گونه های مختلف این گیاه، به منظور تعیین میزان کمی و نوع ترکیبهای موجود در اسانس گونه Salvia lachnocalyx Hedgr.، اقدام به جمع آوری سرشاخه های گلدار گیاه در اردیبهشت ماه از استان فارس گردید. سپس اسانس نمونه جمع آوری شده، به روش تقطیر با آب استخراج شده و ترکیبهای موجود در آن با استفاده از گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگراف متصل با طیف سنجس جرمی (GC/MS) جداسازی و شناسایی گردیدند. با توجه به نتایج بدست آمده، 34 ترکیب در اسانس مورد شناسایی قرار گرفت که 99.7% اسانس را به خود اختصاص دادند. در میان ترکیبهای شناسایی شده به ترتیب ترکیبهای بی سیکلوجرماکرن (31.3%)، آلفا- پینن (13.2%)، سابینن (11.7%) و بتا- پینن (10.3%) بالاترین مقدار را به خود اختصاص دادند. از سایر ترکیبهای اصلی می توان از آلفا- ترپنیل استات (7.0%)، بتا- کاریوفیلین (7.4%)، لیمونن (2.8%) و 1، 8- سینئول (2.3%) نام برد.
    کلیدواژگان: _ Salvia lachnocalyx Hedgr، تیره نعناعیان اسانس، بی سیکلوجرماکرن، آلفا، پینن، سابینن
|
  • M. Negahban, S. Moharramipour Page 146
    In regard to the invasion of various food commodities by insects and harmful effects of chemical pesticides, essential oils are among the best known substances tested against stored product pests. Effects of essential oils from Artemisia sieberi Besser and Artemisia scoparia Waldst et Kit were tested against oviposition deterrence, egg hatching and first instar larvae of Callosobruchus maculatus F. at 27 ± 1˚C and 65 ± 5% R.H. under dark condition. For each essential oil, five replications were conducted. Increasing the essential oil concentrations resulted in increase if insecticidal activity of essential oils on eggs, first instar larvae and oviposition deterrence. At 0.14 mL/g food, the essential oils of A. sieberi and A. scoparia resulted in inhibition of oviposition of the insect. The maximum concentration of essential oils (2.86 mL/L air) caused 100% mortality of first instar larvae. Although, oviposition deterrence of A. scoparia was stronger than A. sieberi, however, ovicidal and larval mortality caused by both essential oils were not significantly different. LC50 values indicated that essential oil of A. scoparia with 1.11 and 1.06 mL/L air against eggs and first instar larvae do not have significant difference with A. sieberi. It was found that plant essential oils can be used as a safe pesticide or model for new synthetic pesticides to control stored pests.
    Keywords: Callosobruchus maculatus, plant essential oil, oviposition deterrence, ovicide, bioactivity
  • P. Owlia, H. Saderi, H. Aghaee, F. Zayeri Page 157
    Herpes simlex virus causes various infections such as cold sore, encephalitis, keratoconjunctivitis and many other infections. In some cases, these diseases may lead to the patient's death. Myrtus communis L. essential oil is used in traditional medicine since antiquity. In this study, we have evaluated the effect of the Myrtus communis essential oil at various concentrations on the infection caused by the Herpes simplex 1 virus in mice. The HSV-1 virus was reproduced in cell culture and then its titer was determined in terms of PFU/ml. PFU of 10-6 of the virus dilution was used to infect mice. After shaving hair on body sides of the animals, a scratch was created by the needle and five micro liters of the 10-6 PFU was inoculated onto the scratch. The mice were divided into five member groups. Tree groups were treated with 5, 10 and 15 mg/ml concentration of the Myrtus communis essential oil, the fourth was the control group that was treated with the vaselin (free from the medicine). The fifth and sixth groups were treated with commercial Myrtoplex and Asiclovir ointments. The mice were treated for 10 days and probable deaths and wounds were examined. The time of initiation and development of wounds or deaths in the experimental and those of the control groups were recorded. Results obviously showed the creation of vesicles in the group treated with Myrtus communis essential oil (5, 10 and 15 mg/ml) was delayed as compared to the control group (vaselin). The results also clearly show a delay in the creation of pustules in the group treated with Myrtus communis essential oil at 15 mg/ml concentration as compared to the group treated at 5mg/ml and 10 mg/ml concentrations (P=0.001). This study show that Myrtus communis essential oil at 15mg/ml concentration delays the creation of pustules that could be used in control or treatment of herpes simplex.
    Keywords: Herpes simplex virus 1, Animal model, Myrtus communis, essential oil
  • S.H. Hejazian Page 166
    The substances can produce analgesia by different receptors and the most important receptor is opiate receptor. Opiates agonists produced analgesia by binding specific G protein-coupled receptors located primarily in brain and spinal cord regions involved in the transmission and modulation of pain. Hops with its scientific name Humulus Lupulus have hormonic and analgesic properties which is produced by Lopolon in plant. In this study formalin test was used as a standard pain inducing test and the analgesic effect of naloxan (5mg/kg) as an inhibitor of opiate receptor were compared to 10mg/kg of hops extract. The results show that, hops extract has no analgesic property by pretreatment of naloxan and the pain response is not significant as compared to normal saline. The pretreatment of naloxan by applying hops extract pain response is significantly increased in inflammatory phase of formalin test. This may be due to the hops arising from opiate receptors.
    Keywords: naloxan, (Humulus lupulus L.), formalin test, analgesic, opiate receptors, Medicinal herb
  • F. Sefidkon, L. Sadeghzadeh, M. Teimouri, F. Asgari, Sh. Ahmadi Page 174
    The genus Satureja represents 15 species in Iran, 9 of them are endemic. In this study, the aerial parts of Satureja khuzistanica Jamzad and Satureja bachtiarica Bunge were collected at two stage of plant growth (before flowering and full flowering) from their natural habitats. After drying the plant materials in shade, essential oils were obtained by hydro-distillation and analyzed by capillary gas chromatography, using flame ionization and mass spectrometric detection. The results showed the oil of S. bachtiarica contained 20% carvacrol and 19% thymol before flowering and 26% carvacrol and 5% thymol at full flowering stage, as main components. The oil of S. khuzistanica, in both harvesting time contained about 90% carvacrol. Due to the antimicrobial effect of phenolic compounds, thymol and carvacrol, the antimicrobial effects of these oils were determined against five gram positive bacteria (Bacillus subtilis, Bacillus cereus, Micrococcus loteus, Staphylococcussp. and Staphylococcus areous) and three gram negative bacteria (Kellebsiella pneumonia, Kellebsiella oxytoca and Pseudomonas aeroginosa). The result showed the oil of S. khuzistanica had strong anti-bacterial effect in both harvesting stage. The anti-bacterial effect of S. bachtiarica oil was stronger before flowering stage, because of more percentage of phenolic compounds. So these oils can be used instead of synthetic antibiotics that their resistance against bacteria increased daily.
    Keywords: Satureja khuzistanica Jamzad, Satureja bachtiarica Bunge, essential oil, antimicrobial effect
  • H. Zeinali, S.R. Tabaei Aghdaei, M. Asgarzadeh, A. Kiyanipor, M. Abtahi Page 195
    In order to evaluate the relationship of flower yield per plant and yield components in Rosa damascene Mill., an experiment was conducted in a Complete Randomized Block Design with three replications and with 35 genotypes of Rosa damascena, in Kashan dry land and desert research station. Fourteen characters of morphological and yielding were measured. Flower yield per plant exhibited a significant positive correlation with fresh weight of flower, flower yield per branch, number of flower per branch and plant height, but with bud length had a significant negative correlation. Result of stepwise regression analysis for flower yield per plant showed that fresh weight per flower and number of flower per plant entered the model, respectively, and justified 90 percent of total variation of flower yield per plant. Factor analysis revealed 5 factors which justified 83.2 percent of the total variation among characters. In the first factor, traits of number of flowers per branch, flower yield per branch, canopy diameter, number of flower per plant, length of receptacle and flowering time had greater loadings and was named flower yielding factor. Path analysis showed that number of flower per plant, fresh weight of flower and flower yield per stem had the highest direct effects on flower yield per plant, therefore, this research suggest the number of flowers per plant, fresh weight per flower and number of flowers per branch can be good selection criteria for improving flower yield per plant in Rosa damascene.
    Keywords: Rosa damascene Mill, Correlation, stepwise regression, path analysis, Factor analysis
  • A. Zarezadeh, S.M. Mirvakili, M.R. Arabzadeh Page 204

    This Study had been performed from 1993-2005 in Yazd medicinal plants research institute to introduce the methods of cultivating, protecting, gathering, compatibllity and producing of medicinal plants. The seeds and seedlings were taken from natural resources and other provinces cultivated species. They were planted in different seasons directly and indirectly. Phenology and compatibility of species with climatic conditions of Yazd medicinal plants research station were investigated. The results showed that 138 species out of 206 species were compatible with that climatic conditions in the station 46 species were relatively compatible. 4 species were in compatible and 18 species did not germinate. In addition plant pests, diseases and weeds have been identified as far as possible.

    Keywords: Medicinal plants, Collection, Phenology, Compatibility, Yazd
  • M.A. Soltanipoor Page 218
    This research was carried out for investigation on relationship between ecological factors and natural distribution and density of Salvia mirzayanii since 2001 for two years. Salvia mirzayanii is one of the important species of Hormozgan Province that is used for diarrhea, stomachache, headache, wound, sugar and high blood cholesterol from ancient times by natives of Hormozgan. In this investigation, distribution map, climate, soil and geologic characters, natural flora of habitats and land uses were provided and also vegetative parameters as height, aerial cover density and aerial cover percentage per hectare were measured. This species located in mountainous region on Miocene limestones and marnes and asmari-jahrom limestones formations from 600–2100 m above sea level. Habitat soil was sandy loam with EC= 0.31-0.71 mm/cm and pH= 8.21–8.46. The minimum and maximum of absolute temperature of habitat were zero and 50 centigrade.
    Keywords: Ecological factor, Salvia mirzayanii Rech., Esfand, Hormozgan Province
  • A. Movahedian, S. Asgary, G.A. Naderi, H. Sadeghi Mansoorkhani Page 226
    As a result of the public view on the advantage of herbal medicines, there has been an increasing demand for these products. Since they are wildly available and are used as self-remedies and also due to the reports regarding their toxic effects, the present study was conducted to investigate the effects of some Iranian herbaceous products such as prostatan, sankol, shirafza, and hypiran drops on liver function in rats. Three doses of each drug (highest beeng 2.5 times the maximum recommended dose) were administrated orally to the animals for seven weeks. The rats were then sacrificed, the blood sample was collected and the serum was separated at the end of treatment’s period. The parameters related to liver function were determined using spectrophotometric methods. The liver itself was also examined for pathological damage. The obtained results showed that prostatan did not alter the measured parameters significantly while shirafza resulted in a 34% increase in LDH levels when highest dose was used. Sankol and hypiean also increased serum ALT, AST and LDH in high doses when compared to the control group. Histopathological studies demonstrated a possible effect of sankol and hypyiran on rat liver tissue.
    Keywords: Prostatan, Sankol, Shirafza, Hypiran, Liver Enzyme, herbal medicines
  • M. Heidari Rikan, L. Malekmoohamadi Page 234
    Ghasemloo valley is one of the most interesting fields in west. of Iran. Ghasemloo Reserve covers an area of about 577 hectares situated in the south of Uromieh. This site is visited by many people as a natural park. Enduring two years the medicinal plants collected and after provided as a herbarium specimen. Specimens were recognized in 51 family, 141 genus and 180 species. The largest families are Asteraceae with, Fabaceae 19, Lamiaceae 16, Rosaceae 15, Brassicaceae 11 and Apiaceae 7 species. Hemicryptophytes (47.22%), Therophytes (23.33%), phanerophytes (15.55%), Cryptophytes (7.2%) and Chamaephytes (6.66%) are the most important life forms of reserve. This site due to especial scenery and medicinal plants can be used as an educational, recreational and ecotourism place.
    Keywords: Medicinal plants, Ghasemloo valley, Uromieh
  • M.R. Ardakani, B. Abbaszadeh, E. Sharifi Ashourabadi, M.H. Lebaschi, F. Packnejad Page 251
    In order to study drought stress effect on quantitative and qualitative features of balm (Melissa officinalis L.) a research was conducted under field condition in Karaj, Iran in 2005. Experiment was conducted using Randomized Complete Block Design with 4 replications. Treatment included T1 (non stress), T2 (80%FC), T3 (60%FC), T4 (40%FC) and T5 (20%FC). Effect of drought stress on shoot yield, essential oil yield, percentage of essential oil, leaf and stem yield, height, tiller number, length and width of leaf, stem diameter and internodes was significant (α=0.001). Effect of drought stress on number of lateral stem was not significant. Comparison of treatment means showed that highest shoot yield was related to T1 (non Stress) (6469kg/ha), highest essential oil (12.970 kg/ha) and highest essential oil percentage (0.3012%) was related to T4 (40%FC) and T5 (20%FC), respectively. Highest height (65.32 cm), leaf length (6.27 cm) and width (4.58 cm) were related to T1 (non stress). Highest stem diameter was related to T5 (20%FC). It could be concluded that moderate drought stress is beneficial for balm essential oil.
    Keywords: Melissa officinalis L, drought stress, field capacity, essential oil
  • K. Jaimand, M.B. Rezaee, A. Najafi Ashtiany Page 262
    Crocus sativus L. is one of the most important plants in Khorasan provience and exported to the whole world. It is used in food for color and flavour and also in medicine. In this study effects of storage condition of Crocus sativus L. for determining crocin were under investigation in Khorasan Provience. Samples were collected on November 2003. We kept samples for 20 months in three different conditions as light, darkness and refrigerator on zero degree. On November 2005 samples were analyzed by High Performance Liquid Chromatography (HPLC) which crocin percentage content in light were 0.032%, dark 0.038% and refrigerator 0.028%. According to the results the best condition to kept stigmata is darkness.
    Keywords: Crocus sativus L, Crocin, storage condition, HPLC
  • M.H. Fakoor, A. Allameh, I. Rasooli, M. Mazaheri Page 269
    The antifungal properties of Zataria multiflora Boiss. and Thymus eriocalyx (Ronniger) Jalas essential oils were studied on growth inhibition of Aspergillus parasiticus NRRL 2999. Minimal inhibitory (MIC) and fungicidal (MFC) and kinetics of fungal spore death as a result of exposure to the oils were studied. The oils were analyzed by GC and GC/MS and their chemical components were identified. 22 and 19 compounds were identified in Zataria multiflora Boiss. and Thymus eriocalyx (Ronniger) Jalas essential oils respectively. Eight compounds viz; α-thujene, α-pinene, sabinene, myrcene, p-cymene, 1,8-cineole, cis sabinene hydrate and thymol were common in both oils but in different concentrations. The results indicated powerful antifungal properties of both oils inhibiting growth and aflatoxin production that could be applied to food as preservatives.
    Keywords: Zataria multiflora Boiss, Thymus eriocalyx (Ronniger) Jalas, essential oil, Aspergillus parasiticus, Aflatoxin
  • M. Mirza, Z. Baher Nik Page 278
    Use of the essential oils of Salvia genus in medical, culinary, food and cosmopolitic products and their biological activities depends on the chemical constitutes, therefore based on the importance of these essential oils, for determination the quantity and quality of the essential oil of Salvia lachnocalyx Hedge, we collected the aerial parts of plant in May from Fars province. Then the essential oil was isolated by water distillation and analyzed by GC and GC/MS. The thirty-four compounds were identified in the essential oil concluded 99.7% of the total oil. The major components were bicyclogermacrene (31.3%), α-pinene (13.2%), sabinene (11.7%) and β-pinene (10.3%). Other constitutes were α-terpinyl acetate (7.0%), β-caryophyllene (7.4%), limonene (2.8%) and 1,8-cineole (2.3%).
    Keywords: Salvia lachnocalyx Hedge, Labiateae, essential oil, bicyclogermacrene, α, pinene, sabinene