فهرست مطالب

پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی - سال سیزدهم شماره 3 (پیاپی 45، پاییز 1386)

فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی
سال سیزدهم شماره 3 (پیاپی 45، پاییز 1386)

  • 175 صفحه، بهای روی جلد: 15,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1386/09/15
  • تعداد عناوین: 6
|
  • یعقوب انتظاری، حسن طایی، علی عرب مازار یزدی صفحه 1
    هدف از نگارش این مقاله ارائه الگویی برای تبیین رفتار فنی بنگاه دانش به عنوان تولید کننده دانش است. در این خصوص، ابتدا رفتار فنی بنگاه دانش به طور نظری تحلیل و تابع تولیدی برای آن معرفی شده است، آن گاه با استفاده از روش «تحلیل مرز تصادفی تولید» و با بهره برداری از داده های تولید دانش در صنعت دانش ایران، تابع تولید بنگاه دانش و عوامل برونزای مؤثر بر کارایی آن به طور تجربی مطالعه شده است.
    یافته های «تحلیل مرز تصادفی تولید» حکایت از این امر دارند که برخلاف بنگاه های صنعتی، فرایند بنگاه دانش یک فرایند دو مرحله ای است. در مرحله اول دانش آشکار جدید از طریق تحقیق تولید می شود؛ در مرحله دوم دانش آشکار جدید با دانش ضمنی ترکیب و به محصولات دانش تبدیل می شود و تجاری سازی صورت می گیرد. در هر دو مرحله بازدهی نزولی نسبت به مقیاس حاکم است. برخلاف انتظار در مرحله تولید دانش آشکار عدم کارایی وجود ندارد، اما در فرایند تبدیل دانش میزان عدم کارایی بالا ست. مالکیت، اندازه بنگاه دانش و همکاری تحقیقاتی با مراکز غیر دانشگاهی، سرریزهای دانش و مهارتهای مدیریت از جمله عواملی هستند که کارایی بنگاه های دانش در مرحله تبدیل دانش را تحت تاثیر قرار می دهند.
    کلیدواژگان: بنگاه دانش، تابع تولید دانش، بنگاه دانش بر، بنگاه مبتنی بر دانش، مرز تصادفی تولید، کارایی فنی
  • حمیدرضا آراسته صفحه 31
    شیوه های رهبری، باورها و ارزشهای مدیران در هدایت دانشگاه ها و به طور کلی، سازمان های علمی نقش مهمی دارد. اگر چه ساختارهای سازمانی و بهره برداری از فناوری های مدیریت در ارتقای کیفیت دانشگاه ها مهم تلقی می شوند، اما مطالعه درباره سازکارهای رهبری و مدیریتی بدون شناخت بیشتر از ماهیت فعالیتهای روزانه رئیسان دانشگاه ها به بهبود کیفیت رهبری و مدیریت کمک چندانی نخواهد کرد. هدف از این پژوهش شناخت بیشتر ماهیت رهبری رئیسان دانشگاه های دولتی از طریق بررسی فعالیتهای روزانه و نظرها آنهاست. در این مطالعه با استفاده از پرسشنامه ویژگی ها و فعالیتهای روزانه و همچنین، سؤالات باز موضوع بررسی شد. این پژوهش بر اساس جمع آوری داده ها از رئیسان دانشگاه ها انجام شد. برای شناختی عمیق تر از داده های جمع آوری شده در طول تحقیق از روش پیمایشی و تحلیل محتوا، شامل کاهش اطلاعات جمع آوری شده و کد گذاری، استفاده شد. تحلیل داده ها به خوبی نشان داد که ماهیت دانشگاه ها رئیسان را به دیوانسالارهایی برای انجام دادن فعالیتهای خرد اجرایی تبدیل ساخته است. در پایان پیشنهادهایی برای بهبود کیفیت رهبری و مدیریت در دانشگاه های کشور ارائه شده است.
    کلیدواژگان: رهبری، رئیسان دانشگاه ها، ویژگیها، فعالیتهای روزانه، ایران
  • امیرحسین کیذوری صفحه 57
    این پژوهش با هدف معرفی برخی شاخص های نشان دهنده پویایی کیفیت دانشگاهی برای استفاده در بودجه ریزی نظام دانشگاهی انجام شده است. برای انجام پژوهش سه فعالیت عمده انجام شد. ابتدا روش های مختلف بودجه ریزی دانشگاهی به صورت تطبیقی مورد بررسی قرار گرفت، سپس بر اساس مدل «مدیریت کیفیت جامع»، تعدادی از شاخصهای کیفیت قابل استفاده در روش های متداول بودجه ریزی انتخاب و توصیف شد و روش با عنوان «بودجه ریزی بر مبنای شاخصهای کیفیت نظام دانشگاهی» تدوین گردید. سرانجام اطلاعات مربوط به شاخصهای کیفیت تعدادی از دانشگاه ها جمع آوری شده و مدل مورد آزمون قرار گرفت. به منظور استانداردسازی عوامل، ملاکها و شاخص های کیفیت نظام دانشگاهی دو نوع پرسشنامه طراحی گردید: الف. پرسشنامه استانداردسازی و تعیین وزن عوامل و ملاکها که نظرات تعداد 74 نفر از مدیران دانشگاهی یا مؤسسات آموزش عالی کشور با استفاده از آن جمع آوری شد؛ ب. پرسشنامه استانداردسازی و تعیین وزن شاخص های کیفیت نظام دانشگاهی که 296 نفر از متخصصان حوزهآموزش عالی، آن را تکمیل کردند. پس از انجام اصلاحات لازم، مدل نهایی تدوین گردید. در این مقاله یافته های پژوهش با تاکید بر معرفی شاخص های پویایی کیفیت دانشگاهی ارائه می شود.
    کلیدواژگان: شاخص، کیفیت دانشگاهی، بودجه ریزی دانشگاهی و مدیریت کیفیت جامع
  • سعید محمدزاده، یوسف حجازی، عباس بازرگان صفحه 85
    تجارب بین المللی نشان می دهد که یک الگوی جهانشمول تضمین کیفیت که برای تمام کشورها کاربرد داشته باشد، وجود ندارد و هر کشوری با توجه به مختصات اجتماعی و فرهنگی خود الگوی تضمین کیفیت را طراحی و اجرا می کند. با این حال، یک سری مؤلفه و ابعاد به عنوان مخرج مشترک الگوهای تضمین کیفیت قابل تشخیص است که می تواند سنگ بنای تدوین الگوی تضمین کیفیت نظام آموزش عالی هر کشوری قرار گیرد. در این تحقیق با توجه به تجارب جهانی هشت بعد برای الگوهای تضمین کیفیت منظور شده است که عبارت اند از: نهاد تضمین کیفیت، نحوه مشارکت مؤسسات آموزش عالی در فرایند تضمین کیفیت، مبنای تعریف کیفیت، روش های ارزیابی، حوزه تاکید یا تمرکز، هدف(کارکرد)، گزارشدهی و فعالیته ای پیگیری. هدف اصلی تحقیق حاضر طراحی الگویی برای تضمین کیفیت در نظام آموزش عالی ایران از دیدگاه اعضای هیئت علمی بر اساس ابعاد هشت گانه یاد شده است. بر اساس نتایج حاصل از تحقیق، ایجاد کننده و اداره کننده ساختار تضمین کیفیت در سطح کشور باید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری باشد و نهادهای مدنی ضمن تعیین استانداردها (الزامات) در فرایند ارزیابی بیرونی مشارکت داشته باشند و در هر دانشگاه یک دفتر با داشتن واحدهایی در دانشکده ها به منظور تضمین کیفیت درونی تاسیس شود. علاوه بر این، لازم است از رویه های داوطلبانه- تشویقی، مشارکتی و نرم به جای رویه های کاملا اجباری – تنبیهی، متمرکز، قضاوتی و سخت استفاده شود تا فرهنگ کیفیت در آموزش عالی ایران رایج شود.
    کلیدواژگان: تضمین کیفیت، ارزیابی کیفیت، آموزش عالی، ارزیابی درونی و ساختارسازی
  • مهرناز روشنایی صفحه 109
    دانشجویان به طرق مختلف مطلب مورد یادگیری را پردازش و درک می‎کنند. رهیافت یک نظریه هدفدار است که نشان می دهد دانشجو چگونه مطالب درسی را یاد می گیرد. یادگیرنده با توجه به نیازهای محیط و اهداف شخصی رهیافت خود را انتخاب می کند. بعضی از دانشجویان مفاهیم جدید را با دقت بررسی و بر نکات اصلی تمرکز می کنند تا بتوانند معنی مطلب را بفهمند (رهیافت عمیق)، بعضی دیگر اطلاعات را به صورت غیرفعال دریافت می کنند، به بخشهای یادگیری به صورت جداگانه می نگرند و مطالب را حفظ می کنند (رهیافت سطحی) و برخی دیگر برای یادگیری برنامه ریزی می کنند، از راهبردهایی استفاده می کنند که بتوانند اطلاعات را درک و تنظیم کنند و نسبت به نیازهای ارزیابی حساس هستند (رهیافت کسب موفقیت). هدف اصلی این پژوهش پیدا کردن رهیافتهای یادگیری دانشجویان است. هدف دوم پیدا کردن ارتباط رهیافتهای یادگیری دانشجویان و ترجیحات آموزشی آنان است.
    در این پژوهش 135 دانشجوی دانشکده پزشکی دانشگاه شهید بهشتی (85 دختر و 53 پسر) با میانگین سنی 57/19 در دروس میکروبیولوژی، ژنتیک و انگل شناسی شرکت کردند. روش تحلیل داده ها تحلیل عاملی، روش استخراج حداکثر درستنمایی و روش چرخش واریمکس با استفاده از برنامه SPSS بود. سه عامل رهیافت سطحی، رهیافت کسب موفقیت و رهیافت عمیق با ارزشهای ویژه «بیش از یک» استخراج شد. متغیرهای در برگیرنده هر عامل با یکدیگر سازگاری درونی داشتند (8/0> α). دو آزمون تحلیل عاملی و همبستگی پیرسون ارتباط آماری مثبت و معنی دار بین رهیافت عمیق و رهیافت کسب موفقیت با ترجیح برای درک مطلب و رهیافت سطحی با ترجیح برای ارائه مجدد اطلاعات را نشان داد. در این پژوهش عوامل محیطی نیز که یادگیری عمیق را تشویق می کند، مورد بحث قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: تنظیم مفاهیم، ارتباط فعال با موضوع یادگیری، ترجیحات آموزشی، حفظ کردن، رهیافتهای یادگیری، فهمیدن، محیط یادگیری و یادگیری دانشجویان
  • محمدعلی نعمتی صفحه 143
    نوآوری و کارآفرینی به عنوان مؤلفه های اساسی توسعه اقتصادی مبتنی بر دانایی محسوب می شوند. به دلیل ابهام در شناخت و تعریف جامع از بازار یا محصول در اقتصاد مبتنی بر دانایی، محصولات تولید شده در این رویکرد جدید اقتصادی با پیچیدگی ها و عدم اطمینانهای فراوانی مواجه هستند. در دهه های اخیر، پارکها و مراکز رشد با هدف توسعه بنگاه های اقتصادی کوچک زود بازده، حمایت از نوآوران و کارآفرینان جوان، ارائه پاسخی مناسب به مشکل بیکاری در جامعه و گسترش تعاملات میان سه نهاد تاثیرگذار دولت، دانشگاه و صنعت پا به عرصه وجود گذاشته اند. شاخصهای عملکردی کلیدی ابزارهای اندازه گیری کارآمدی هستند که عوامل کلیدی موفقیت سازمان را تعیین و اهداف و راهبردهای آتی آن و شیوه های سنجش میزان تحقق این اهداف و راهبردها را شناسایی می کنند.
    هدف از ارائه مقاله حاضر معرفی جایگاه شاخصهای عملکردی کلیدی در فرایند سنجش عملکرد و موفقیت مراکز رشد و همچنین، تحلیل و مقایسه این شاخصها در پنج مرکز رشد واحدهای فناور کشور است. در این خصوص، ابتدا تعاریف، مفاهیم و تاریخچه پارکها و مراکز رشد کشور بررسی و سپس فرایند طراحی و تدوین شاخصهای عملکردی کلیدی مناسب برای سنجش عملکرد مراکز رشد واحدهای فناور کشور بیان و شاخصهای عملکردی کلیدی پنج مرکز رشد مورد مطالعه در این پژوهش تحلیل و مقایسه شده است و در نهایت، راهکارهای پیشنهادی به منظور بهبود عملکرد مدیران مراکز رشد واحدهای فناور کشور ارائه شده است.
    کلیدواژگان: شاخصهای عملکردی کلیدی، پارکها و مراکز رشد و شرکتهای مستقر در مراکز رشد
|
  • Dr. Yagoub Entezari, Dr. Hassan Taei, Dr. Ali Arabmazar Yazdi Page 1
    The main purpose of this paper is to analize the technical efficiency of knowledge firms as a knowledge producer. First, the knowledge production process is modeled using a stochastic frontier of knowledge production. Then, the model is tested using knowledge firm data in Iran. The empirical results indicate that production process in knowledge firm includs two main stages: research and knowledge conversion. In research stage, the knowledge firm uses knowledge worker, knowledge capital and scientific equipments to produce new explicit knowledge. In conversion stage, it uses new explicit knowledge and tacit knowledge to produce knowledge products. In these stages, firm characteristics such as size, ownership, research collaboration with other organizations have influence an efficiency of knowledge firms.
  • Dr. Hamidreza Arasteh Page 31
    Leadership practices, beliefs and values of presidents play a great role in leading the universities, and academic organizations in general. Even though, organizational structures and usages of management technologies for improvement of leadership and management is considered vital, but studying leadership and management mechanisms without recognizing the nature of daily activities of university presidents will not help its improvement that much. The purpose of this research is to investigate the nature of presidential leadership in public universities affiliated with Ministry of Science, Research and Technology through their daily activities and opinions.In this study, the issue was investigated by using a characteristics and daily activities questionnaire and analysis of open ended questions. The research was based on data gathering from 35 university presidents. The survey method, content analysis, including data reduction and coding, were used to obtain a deeper understanding of the data collected throughout this investigation. Data analysis clearly showed that the nature of universities has made them bureaucrats for doing routing daily activities. At the end, some recommendations are given for improvement of leadership and management in higher education institutions in Iran.
  • Amir Hossein Keyzouri Page 57
    dynamics of university quality for the purpose of the using them in university budgeting. This research includes three main stages: First, we examine different methods of university budgeting comparatively. Then, on the basis of "Total Quality Management", we selecte and describe a few of quality indices contributing to ordinary budgeting methods and formulate a method entitled “Quality based budgeting indices of university system”. Finally, we collect the data related to quality indices of some selected universities and test the model. In order to standardize factors, criteria and quality indices of the university system, we designe two types of questionnaires:a) The questionnaire for standardizing and determining the weight of the factors and criteria by which we collect the viewpoints of 74 educational managers of the universities and higher education institutes.b) The questionnaire for standardizing and determining the weight of the quality indices of university system. This is completed by 296 university evaluation experts. After some revisions, the final model is introduced. This article offers the research findings with the emphasis on the introducing of the indices of dynamics of university quality.
  • Saeed Mohammadzadeh, Dr. Yousef Hedjazi, Dr. Abbass Bazargan Page 85
    International experiences indicate that there is no general model for quality assurance. However, quality assurance practices have some common components in most countries. Based on the review of literature, these are eight elements which are common in most quality assurance practices. These elements are: agency, involvement, reference of quality indicators, assessment methods, focus, purpose (function), reporting and follow up activities. The aim of this research is to develope a quality assurance model based on these eight elments as, perceived by faculty members in agriculture department. The results show that ministry of Science, Research, and Technology should initiate a national agency of quality assurance and the NGOs should determine standards and involve in external assessment process. In addition, every university should establish its own bureau for quality assurance with units in its faculties. In the proposed quality assurance model, voluntary-evaluation, participatory and soft procedures rather than compulsory-penalizing, judgmental, centralized and hard ones are rewarding towards promoting the quality culture in higher education in Iran.
  • Dr. Mehrnaz Roshanaei Page 109
    The study aims to determine medical students’ approaches to learning and to assess whether these are related to the educational preferences of individual learners. Students perceive and process information in a very different way. The use of a specific approach depends on the needs of the environment and the learner’s own objectives.Some students look for the overall meaning of the material and intend to understand the learning material (deep approach). Other students focus upon the details of the information and emphasis upon memorizing individual details (surface approach). Still other students plan, use strategies to monitor and control their learning and have alertness to assessment demands (achieving apporoach). A maximum likelihood factor analysis of 135 medical students (82 females, 53males) mean age 19.57 drown from Shahid Beheshti Medical School produced 3 factor solution (surface, achieving, and deep approach) with Eigen Values greater than one. The results indicate that the variables underlying each factor were internally consistenT 0.80. Two experiments factor analysis and correlation report that deep approach is associated with a preference for instruction which encourages and challenges understanding. On the other hand, the surface approach is linked with a preference for instruction, which transmits information. The discussion focuses on interventions that may encourage the use of deep approach to learning.
  • Mohammad Ali Neamati Page 143
    Intrepreneurship and innovation are essential elements for the success of knowledge based economy development. In its commercialization phase, new technology based product, faces difficulties and uncertainties, because either the product or the market is unknown and undefined. During the past decades, incubators are appeared as tools to help strengthening small business performance, support young entrepreneurs and innovators, a response to the problem of unemployment and relation between government, university, and industry. On the other hand, key performance indicators are quantifiable measurements that reflect the critical success factors of organizations and identify future strategies and ways to measure progress toward those goals.This article has been prepared as an attempt to introduce the reader to the role of key performance indicators in the performance measurement and success of incubators and compare and analyze the key performance indicators of five Iranian technology incubators. It consists of three parts: The first part is designed to give the reader an analytical and historical insight into science and technology parks and incubators of five Iranian technology incubators. The second part of the article, studies the process of identifying the adequate key performance indicators for performance measurement of Iranian technology incubators. In the final part, the main body of the article, the key performance indicators of five important technology incunators are compared and analyzed and recommendations are proposed to incubator's managers for better performance.