فهرست مطالب

فصلنامه تحقیقات اقتصادی
پیاپی 78 (بهار 1386)

  • تاریخ انتشار: 1386/07/17
  • تعداد عناوین: 8
|
  • حمید ابریشمی، محسن مهرآرا، یاسمین آریانا صفحه 1
    شواهد موجود نشان می دهد که قیمت نفت خام یک گام تصادفی است به طوری که بهترین پیش بینی از قیمت در هر زمان مقدار آن در دوره قبل می باشد. اما بررسی سری زمانی روزانه قیمت نفت خام وست تگزاس اینترمدیت ((WTI، از سال 1990 الی آخر نیمه اول سال 2005 نشان می دهد که این سری دارای نوسان خوشه ایاست که به طور معمول نمی توان آن را در پیش بینی ها نادیده گرفت و یا حذف نمود. به همین دلیل مساله اصلی در این تحقیق پیش بینی بی ثباتی (واریانس شرطی) قیمت نفت خام می باشد. برای این منظور از خانواده مدل های اتورگرسیو واریانس ناهمسان شرطی (ARCH) استفاده نمودیم که با استفاده از معیارهای عملکرد پیش بینی مورد ارزیابی قرار گرفتند. با توجه به نتایج به دست آمده مدل های GARCH)) و (TGARCH) عملکرد بهتری نسبت به سایرمدل های واریانس شرطی در رابطه با پیش بینی بی ثباتی قیمت نفت خام دارند. به علاوه پدیده موسوم به اثرات اهرمی در بازار نفت مشاهده می شود.
    کلیدواژگان: بی ثباتی (Volatility)، پیش بینی، قیمت نفت خام، مدل های GARCH، ARCH، _ واریانس شرطی
  • تیمور رحمانی، میثم امیری صفحه 23
    سرمایه اجتماعی یکی از مفاهیمی است که در چند سال اخیر مورد توجه اقتصاددانان قرار گرفته و مطالعات گسترده ای در باب نحوه اثرگذاری آن بر روی اقتصاد صورت گرفته است. مفهوم سرمایه اجتماعی یک مفهوم گسترده است که از مولفه های مختلفی مانند اعتماد، هنجارها و غیره تشکیل شده است که به منظور بررسی دقیق تر سرمایه اجتماعی بر روی اقتصاد باید هریک از این مولفه ها را به صورت جداگانه بررسی کرد. به این منظور در مقاله حاضر به بررسی اثر اعتماد بر روی رشد اقتصادی که یکی از اصلی ترین مولفه های سرمایه اجتماعی می باشد، پرداخته می شود. ما در این مقاله با مروری کوتاه بر مفهوم اعتماد و نحوه اثرگذاری آن بر رشد اقتصادی به یک مدل تعمیم یافته رشد دربردارنده اعتماد اشاره می کنیم. سپس با استفاده از اطلاعات پیمایش های دفتر طرح ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مرکز آمار ایران و بانک مرکزی و براساس مدل های رشد اقتصادی تاثیر اعتماد بر رشد 28 استان کشور طی دوره 82-1379 مورد بررسی قرار گرفته است. در این مقاله برای تخمین مدل از روش اقتصاد سنجی فضایی و نرم افزار مت لب کمک گرفته شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که با ورود متغیر پرونده های مختومه چک بلامحل که شاخصی برای بیان کاهش اعتماد به افراد جامعه به خصوص کاهش اعتماد در تعاملات اقتصادی در نظر گرفته می شود، قدرت توضیح دهندگی مدل به میزان04/0 درصد افزایش می یابد و نتیجه گرفته می شود که این متغیر دارای تاثیر منفی و معنی داری بر روی رشد اقتصادی می باشد؛ به این ترتیب که با ثابت بودن سایر شرایط افزایش یک واحد در این متغیر رشد اقتصادی به میزان 11/0 درصد کاهش می یابد که بیان کننده اثر مثبت اعتماد بر روی رشد اقتصادی می باشد.
    کلیدواژگان: استان های کشور، اعتماد، اقتصادسنجی فضایی، رشد اقتصادی، سرمایه اجتماعی
  • تجمع های صنعتی در توسعه صنعتی و منطقه ای
    حسین عباسی نژاد، گیلدا عبدلی صفحه 58
    مزیت های موجود در تجمع های صنعتی که در آغاز به صرفه های ناشی از مقیاس برای ارائه امکانات زیربنایی محدود می شد، به تدریج ارتقا یافته و به صورت دسترسی به خدمات حمایتی، رقابت پذیری و تقویت همکاری صنایع نمود یافته است. از طرف دیگر ایجاد تجمع های صنعتی، توزیع منطقه ای اشتغال و تولید را نیز متوازن می نماید. در این مقاله منافع مذکور مورد توجه قرار گرفته و اهمیت تجمع های صنعتی در برنامه ریزی توسعه و سازگاری صنایع با شرایط حاکم بر رقابت جهانی، مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.
    کلیدواژگان: پارک صنعتی، تجمع صنعتی، توسعه صنعتی، توسعه منطقه ای، حمایت از صنایع کوچک و متوسط، خوشه صنعتی، رقابت پذیری، شهرک صنعتی، ناحیه صنعتی
  • محمدحسین پورکاظمی*، حسینعلی سلطانی صفحه 87
    هدف اصلی بنگاه های اقتصادی همواره این بوده است که با حداقل منابع موجود، حداکثر استفاده را به دست آورند که این مسئله اشاره به بهبود کارایی و بهره وری در بنگاه ها دارد. بخش حمل و نقل و به ویژه حمل و نقل ریلی به جهت تاثیر گذاری مستقیم و عمده بر روی توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور ها دارای اهمیت زیادی است. در این مقاله با توجه به داده های آماری 24 کشور منطقه خاورمیانه وآسیا، عضو اتحادیه بین المللی راه آهن ها و سازمان همکاری راه آهن ها برای دوره زمانی 5 ساله از سال 2000 تا 2004 به بررسی کارایی و بهره وری راه آهن کشور های مذکور با تاکید بر راه آهن کشورمان از طریق تکنیک تحلیل پوششی داده ها و شاخص بهره وری مالم کوئیست پرداخته شده است. آنچه که این مقاله را از مقالات قبلی متمایز می کند، استفاده از همین شاخص است و به کمک آن تغییرات بهره وری را اندازه گرفت. همچنین کارائی تحت شرایط بازده به مقیاس ثابت و بازده به مقیاس متغیر محاسبه گردیده است. میانگین کارائی فنی راه آهن ایران در شرایط CRS برابر 590/0 و در شرایط VRS برابر6/0 بوده است. به علاوه در تمام شیوه های رتبه بندی راه آهن ایران رتبه ای بهتر از یازدهم از نظر کارائی نداشته است. به کمک شاخص مالم کوئیست نشان می دهیم. مقادیر کارائی فنی در طول دوره مورد نظر روند افزایشی داشته است. و ناکارائی موجود بیشتر به دلیل ناکارائی مدیریتی بوده تا ناکارائی مقیاس. همچنین روند تغییرات بهره وری کل عوامل تولید راه آهن کشور در طول دوره نامشخص بوده است. ولی همواره از میانگین کل کشور های مذکور بالاتر است. همچنین راه آهن کشور جهت تحقق شرایط مطلوب بایستی خدمات بیشتری را ارائه نماید و کشور های کره جنوبی، فلسطین اشغالی به عنوان الگو ارائه می گردد
    کلیدواژگان: بهره وری، تحلیل پوششی داده ها، حمل ونقل ریلی، حمل ونقل ریلی- کارائی، راه آهن، شاخص مالم کوئیست، کارائی
  • مرتضی سامتی*، محسن رنانی، مژگان معلمی صفحه 123
    از دیدگاه اقتصاد بخش عمومی، تمرکززدایی مهمترین رهیافت اصلاح نظام تصمیم گیری درونی دولت محسوب می شود. هزینه ها و منافع متعددی در خصوص رهیافت تمرکززدایی و واگذاری اختیارات به لایه های پایینی دولت مطرح شده اند که هر یک با توجه به ساختار و سطح تمرکززدایی در مناطق مختلف جهان از جایگاه خاصی برخوردار است. این مقاله به طور خاص بر منافع ناشی از افزایش کارایی در بخش دولتی تمرکز دارد. مبانی نظری موجود، ارتباط تئوریک کارایی و تمرکززدایی را نشان می دهند. مقاله حاضر سعی دارد با تدوین و بسط نظری یک الگوی ریاضی به تبیین این ارتباط تئوریک بپردازد. از این رو در این مقاله با به کارگیری ابزارهای مرسوم اقتصاد خرد و در چارچوب حداکثرسازی مطلوبیت مصرف کننده میانی، رهیافت جدیدی در زمینه تاثیر سیاست تمرکززدایی بر کارایی اقتصادی ارائه شده است. به عبارت دیگر در چارچوب این رهیافت جدید، وضعیت تدارک کالای عمومی محلی توسط دولت مرکزی و محلی مورد مقایسه قرار می گیرد. نتایج الگوی بسط یافته از دیدگاه نظری نشان می دهد که افزایش تمرکززدایی می تواند افزایش کارایی را نیز به همراه داشته باشد.
    کلیدواژگان: بهینه پرتو، تمرکززدایی، دولت مرکزی، دولت های محلی، کارایی
  • عزت الله عباسیان، نادر مهرگان صفحه 153
    روش تحلیل پوششی داده ها، از طریق مقایسه نسبی بخش های اقتصادی و براساس مقادیر داده ها و ستانده های آنها به برآورد مقادیر کارایی و بهره وری می پردازد. در این روش به کمک داده های ارائه شده، مرزی به نام”مرز کارائی“در نظر گرفته می شود که تمام بخش های مورد بررسی، با این مرز بهینه مقایسه می شوند. با استفاده از آمار های مربوط به ارزش افزوده، بهره وری بخش های مختلف اقتصادی محاسبه می شود. نتایج نشان می دهد که اگر چه در مجموع روند بهره وری اقتصادی کشور با روند خفیفی افزایش یافته است لیکن عملکرد کلی بسیاری از فعالیت های اقتصادی با توجه به منابع مادی و انسانی قابل توجهی که در اختیار داشته اند قابل توجیه نمی باشد. در این زمینه بخش خدمات به دلیل گسترگی دامنه فعالیت ها و خیل عظیم نیرو های شاغل، از مشکلات بیشتری رنج می برد. رشد مداوم و پویایی بخش خدمات، مشخصه عمده نظامهای اقتصادی موفق و توسعه یافته در دنیای معاصر می باشد. بنابراین بی توجهی به مسائل و مشکلات این بخش نظیر پایین بودن بهره وری نسبی علاوه بر این که بسیاری از فرصت های رشد و توسعه اقتصادی را سلب می نماید می تواند زمینه ساز بسیاری از مشکلات و مسائل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در آینده باشد.
    کلیدواژگان: DEA، اجزاء بهره وری، بهره وری بخش ها، بهره وری عوامل تولید
  • محمدرضا علیرضایی، محسن افشاریان*، بیتا آنالویی صفحه 177
    بهره وری کل عوامل (TFP)، معیاری برای محاسبه میزان بهره وری در یک سازمان است. این شاخص توصیف کننده روند تبدیل هزینه کل به درآمد کل است و لذا افزایش آن در یک سازمان می تواند منجر به پیشرفت در بازار رقابتی، بهبود عملکرد بخش های مختلف، نزدیک شدن هر چه بیشتر به اهداف برنامه ریزی شده، کاهش هزینه ها، افزایش درآمد، بهبود کیفیت تولید یا خدمات و غیره گردد. در برنامه چهارم توسعه آمده است که همه دستگاه های اجرائی مکلفند سهم ارتقای بهره وری در رشد تولید مربوطه را تعیین کرده و الزامات و راهکار های لازم برای تحقق آن ها را برای تحول کشور از یک اقتصاد نهاده محور به یک اقتصاد بهره ور محور مشخص نمایند، به طوری که سهم بهره وری کل عوامل در رشد تولید ناخالص داخلی(GDP) حداقل به 3/31 درصد و متوسط رشد سالیانه بهره وری نیروی کار، سرمایه و کل عوامل تولید به ترتیب به مقادیر حداقل، 5/3، 1 و 5/2 درصد برسد. لذا لزوم تعیین رشد بهره وری کل عوامل و عوامل تاثیرگذار بر آن، به منظور برنامه ریزی و ارائه راهکارهایی در جهت ارتقای بهره وری، با توجه به این قانون و موارد ذکر شده، کاملا مشخص می شود. این مقاله به جهت پوشش اهداف مذکور، روشی را با تلفیق مدل های ناپارامتری تحلیل پوششی داده ها (DEA) و شاخص رشد بهره وری تورنکوئیست ارائه می دهد که علاوه بر محاسبه رشد TFP، میزان تاثیر تغییرات کارایی و تغییرات تکنولوژی را در رشد مربوطه، در طول زمان و با وجود تنها یک واحد تصمیم گیرنده (DMU)، محاسبه می نماید. این مقاله همچنین، به منظور بررسی دقیق تر موارد شرح داده شده، در یک مطالعه موردی در صنعت برق، به بررسی رشد TFP و عوامل موثر در رشد آن در طی سال های 1347 تا 1383 می پردازد.
    کلیدواژگان: بهره وری کل عوامل، تحلیل پوششی داده ها، شاخص بهره وری تورنکوئیست، صنعت برق
  • مهیندخت کاظمی، سیدجواد پورمقیم صفحه 207
    سیاست استراتژیک تجاری، مطالعه سیاست تجاری با وجود انحصار چند جانبه است. در این شرایط مداخله استراتژیک دولت سبب می شود، هزینه های تولید شرکت داخلی کاهش یابد. نتیجه این کاهش در هزینه ها به صورت سود بیشتر، عاید شرکت های صادراتی داخلی خواهد شد. اما سود دیگری که با مداخله دولت برای شرکت های داخلی حاصل می شود، سودی است که به واسطه کاهش صادرات و سهم بازار شرکت خارجی صادراتی، عاید شرکت صادراتی داخلی می گردد. در این مقاله، هدف ما، نشان دادن نقش دخالت دولت به شکل پرداخت یارانه، بر روی میزان صادرات بنگاه ها در قالب رقابت کورنو است. مدل ارائه شده و کار تجربی انجام شده در این مقاله نتایج جالبی به شرح زیر را نشان می دهد: اول، پرداخت یارانه توسط دولت ها در رقابت کورنو، موجب افزایش تولید و صادرات بنگاه ها می شود. دوم، مداخله یک طرفه بهترین نوع مداخله برای دولت های رقیب است و رفاه دولت ها در مداخله یک طرفه بزرگتر از رفاه آن ها در حالت عدم مداخله است. سوم، اگر دولت رقیب سیاست مداخله را انتخاب کند، مداخله دولت خودی برای جلوگیری از کاهش صادرات و کاهش سهم بازار ضروری است. چهارم، نه تنها پرداخت یارانه به یک صنعت مهم است بلکه رقم یارانه پرداختی نیز حائز اهمیت است.
    کلیدواژگان: مدل کورنو، نظریه بازی ها
|
  • Hamih Abrishami, Mohsen Mehrara, Yassamin Ariana Page 1
    In the last few decades, world financial markets have faced numerous volatilities and fluctuations. As a result active economic agents have become more intereted in how to understand and foresee these fluctuation. Forecasting developments of the oil market has became ever more important after the oil crisis of the 1970s. The objective was to reduce the potential risk of such fluctuations by having advance knowledge of expected changes. Review of time series data of the West Texas Intermediate (WTI) prices indicate the presence of clustering volatility, can not be ignored in forcasting. This has led us to focus in this study on the forecasting volatility of crud oil prices. We have used ARCH models to evaluate statistical errors of forecasts. The study results indicate continuous effect of shocks on conditional variance of crude oil prices. Future volatility of crude oil prices is dependent on oil price changes in the past. GARCH and TGARCH models perform better than other models of conditional variance in forecasting volatility of crude oil prices.
    Keywords: Oil prices – Volatility_ARCH models_Forecasting_Conditional variance
  • Teimoor Rahmani, Maysam Amiri Page 23
    Social capital has increasingly attracted the interests of the economists and there have been many studies on this subject and its influence on economic performance.The concept of social capital consists of elements such as network, norms and trust. The present study has examined the effect of trust, as one of the most important aspects of social capital, on the economic growth of Iran's provinces.In this paper, we review the definitions and concepts of trust. Then we review channels through which trust affects the economic growth. In the context of generalized neoclassical growth models, we introduce a model of the effect of trust on economic growth. In empirical examination we use the data on surveys of "Iranian’s Values and Judgments"," Iranian’s Cultural Behaviors", the data of Statistic Center of Iran and the Central Bank. On the basis of models of economic growth, we examine the effect of trust on the economic growth of Iran's provinces during the time period 2000-2003 (1379-82).The empirical findings indicate that trust has a positive effect on the economic growth.
    Keywords: Economic growth_Social capital – Trust_Spatial econometrics_Country's provinces
  • Industrial Agglomeration in Industrial and Regional Development
    Hossein Abbasi, Nejad, Gilda Abdoli Page 58
    The Advantages of industrial agglomeration that initially limited to economies of scale, have gradually improved to cover support services, competitiveness and efforts of firms in some industrial cluster for cooperation. On the other hand, industrial agglomeration balances regional distribution of employment and production. This paper examines these benefits and analyses the important of industrial agglomeration in development planning and creating consistency for industries, within the context of the golobal competition.
    Keywords: Industrial Agglomeration, Industrial Estate, Industrial Park, Industrial Cluster, Industrial district, Economic Development, Promotion of SME– Competitiveness, Regional Development
  • Mohammad Hossein Pourkazemi*, Hossein Ali Soltani Page 87
    In this article, by looking at the statistical data of 24 countries in Middle East and Asia, being the members of union International des Chemins Defer (UIC) and Organization for Cooperation of Railways for a period of 5 years from 2000 Up to 2004, the efficiency and productivity of the railways of those countries, have been examined by using Malemquist Index based on the Technique of Data Development Analysis. The line of distinction between this article and the former ones is exactly the usage of the above index which can be used for measuring changes in efficiency, that is, efficiency under conditions of constant and changeable returns to scale. The average technical efficiency of the Iranian Railways system under CCR condition is equal to 0.590 and BCC condition equals 0.6. Furthermore, in all approaches for ranking Iranian railways, there has been no better ranking than" eleven" in terms of efficiency which belongs to the "Iranian Railways System".
    Keywords: Railways_Railway transportation – Efficiency – Productivity_Data Development Analysis_Malenquist Index
  • Morteza Sameti*, Mohsen Renani, Mozhgan Moallemi Page 123
    According to public economics theories, decentralization leads to more efficiency of public sector policies. Decentralization policies have some benefits and costs which are different in various countries according to their structures and the level of decentralization. This article focuses on increasing public sector efficiency as one of the benefits of decentralization policies. Therefore, the article uses a new approach based on conventional tools in microeconomics as well as maximum of median consumer's utility to study the effects of decentralization on economic efficiency. The findings of analytical study show that the devolution of authorities to local government may lead to increasing of economic efficiency.
    Keywords: Decentralization, Local Governments, Central Government, Efficiency, Pareto Optimality
  • Ezatollah Abbasian, Nader Mehregan Page 153
    This paper intends to improve our understanding of productivity growth performance in Iranian economy during the past three decades. This carried out by focusing on the role of resource reallocations between sectors and its contribution to aggregate productivity growth by using DEA approach.DEA lends itself naturally to economic sectors performance because of its employment for assessing relative performance of sectors using various inputs to produce outputs. DEA is an ideal method to measure efficiency relative to the best performing sector. This allows us to identify efficient and non-efficient sectors and driving factors determining the efficiency of sectors. To do so, DEA calculates an efficiency score for each sector and generates a best practices frontier. To get this, in this study, TFP analysis is done by using value added data for each sector in Iranian economy. By analysing data we find that TFP changes for all economic sectors has been roughly increased during the period of study but the service sector situation is unsatisfactory. However, because of the role of service sector in economic growth and development process more attention is needed. Furthermore, the potential for improvements in productivity growth in service sector through increased use of ICT is still possible.
    Keywords: Iranian Economic Sectors – Efficiency_TFP_DEA
  • M.R. Alirezaee, M. Afsharian*, B. Analui Page 177
    Total Factor Productivity (TFP) as an index for calculating productivity level in an organization, describes the conversion procedure of total expenditure into total income. Therefore TFP growth will result improvements in market competition, production and services quality and performance, progress in planned targets, expenses reduction, incomes expansion and etc. In order to evolue from an input oriented to productivity oriented economy, all administrations are bound to declare the portion of productivity growth in their respective production growth in the Fourth Development planning. Such that at the end of the Fourth planning the TFP portion in GDP growth has to reach 31.3%. Although an average growth of 3.5% in Labor, 1% in Capital and 2.5% in Total Factor have to be achieved annually during the Fourth planning. However, recognizing the sources of productivity growth for planning and deriving solutions is of great importance. In addition to TFP growth calculation, using a combination of non-parametric Data Envelopment Analysis (DEA) method and Tornquist productivity growth index, provide a decomposition of efficiency and technological changes quota in the respective TFP growth for one Decision Making Unit (DMU) in adjacent time periods. To examine the proposed method more accurately, in this study the TFP growth and effective factors through years (1347-1383) in Iran’s Electric Power industry has been analyzed.
    Keywords: Total Factor Productivity, Data Envelopment Analysis, Tornqvist Productivity Index, Electric Power Industry
  • Mahin, Dokhte Kazemi, Seyed Javad Pourmoghim Page 207
    Strategic trade policy focuses primarily on trade policy in the presence of oligopoly. This policy is defined as trade policy that alters a strategic relationship between firms. This definition implies that the existence of a strategic relationship between firms is a necessary precondition for the application of strategic trade policy. In this term, domestic government may undertake some trade policy intervention. If it intervenes, it changes the payoffs to the firms arising from the various possible combinations of actions by the firms. Introducing or increasing an export subsidy to the domestic firms causes the output and profit of the domestic firm to rise and output and profit of the foreign firms to fall. In this paper, I show some interesting results as follows: First, It is shown that when the governments decided to subsidize firms in the cournot competition, it increases both firm's output and export. Second, in the cournot competition, when each firm has identical cost, the welfares under the bilateral intervention are smaller than under no intervention. Third, in the cournot competition, when each firm has identical cost, the welfare under the unilateral intervention is bigger than under no intervention. Forth, if the rival government choose intervention policy, national government has to interven to prevent a decrease in export and the market share of internal firms.
    Keywords: Strategic trade policy, Export subsidy, Cournot competition, Market share