فهرست مطالب

پژوهش های قرآنی - سال یازدهم شماره 4 (پیاپی 51، زمستان 1384)

نشریه پژوهش های قرآنی
سال یازدهم شماره 4 (پیاپی 51، زمستان 1384)

  • 256 صفحه، بهای روی جلد: 6,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1384/11/25
  • تعداد عناوین: 15
|
  • پژوهش های موضوعی
  • شهره شاهسوندی صفحه 6
    یکی از مباحث قرآنی مورد بحث اندیشمندان مسلمان ترجمه پذیری و ترجمه ناپذیری قرآن است. برخی قایل به ترجمه پذیری آن و گروهی نیز آن را امری غیر ممکن و حرام تلقی نموده اند. هر دو دیدگاه در میان متقدمان و متاخران طرفدارانی دارد. این مقوله از جنبه شرعی و نیز از جنبه زبان شناختی و امکان برگردان متن قرآن به زبان های دیگر قابل بررسی است. مقاله حاضر، به ترجمه پذیری و ترجمه ناپذیری قرآن از منظر زبانی پرداخته است.
    کلیدواژگان: قرآن، ترجمه، علوم قرآن، تفسیر، زبان شناختی
  • سید حیدر علوی نژاد صفحه 26
    بحث پیرامون نظریات موجود درباره ترجمه است. دو نظریه زبان شناختی نسبیت زبانی که از ترجمه ناپذیری پشتیبانی می کند، و نظریه همگانی های زبان، در زبان شناسی گشتاری که از ترجمه پذیری بر مبنای مشترکات زبان ها و فرهنگ ها دفاع می کند. در این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته است.
    نظریه ژرف ساخت که مربوط به این دیدگاه است مورد استفاده کتاب علم ترجمه، یو جین آ، نایدا قرار گرفت و او با تصرفاتی در این نظریه و تلفیق آن با نظریات نسبیت زبانی و فرهنگی نظریه ای را در باب ترجمه عنوان کرد و گسترش داد.
    در میان دانشمندان مسلمان نیز بحث ترجمه پذیری مطرح بوده است که از آن میان دیدگاه شاطبی درباره دو سطح دلالت زبانی، ترجمه ناپذیری در یک سطح و ترجمه پذیری در سطحی دیگر است، در این مقاله دیدگاه شاطبی با دیدگاه های زباشناختی مدرن به خصوص دیدگاه نایدا مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: ترجمه پذیری، زبان شناسی قرآن، علم ترجمه، نایدا، شاطبی، نسبیت زبانی، همگانی های زبان
  • محمد بهرامی صفحه 58
    مترجمان و نظریه پردازان ترجمه به سه گروه تقسیم می شوند: الف: متن محوری، ب: مؤلف محوری، ج: مخاطب محوران، گروه نخست با محور قرار دادن متن در پی عرضه معنای لغوی واژگان و جملات به مخاطب هستند. گروه دوم در پی فهم پیام و مراد مؤلف و انتقال آن به مخاطب می باشند. گروه سوم مخاطب ترجمه را ملاک می دانند و متن را برابر با خواسته ایشان ترجمه می کنند. ترجمه نویسان قرآن بیشتر متن محور می نمایند.
    ایشان بیشتر برابریابی می کنند و با ترجمه تحت اللفظی پایبندی شدید خود را به متن ابراز می کنند، این گروه خود به دو دسته تقسیم می شوند: عده ای در ترجمه آیات برابرها را در قالب زبان مبدا می ریزند و شماری دیگر واژگان زبان مقصد را در قالب دستوری زبان مقصد قرار می دهند و از تغییر شکل متن مبدا نگران نیستند. در میان متن محوران برخی مترجمان مؤلف محور نیز هستند. برای نمونه ابوبکر عتیق نیشابوری در ترجمه برخی آیات مؤلف محور می نماید. مؤلف محوران مراد خداوند را گاه در داخل پرانتز می آورند و گاه در داخل قلاب و... برخی از مترجمان قرآن در برگردان آیات از باورهای خویش سود می برند، اما همین گروه از یک رویه ثابتی در ترجمه پیروی نمی کنند. گاه برخی آیات را به گونه ای ترجمه می کنند که سازگار با باور ایشان نماید و گاه از بار خود در ترجمه سود نمی برند و آیات ناسازگار با باورهای خویش را ترجمه تحت اللفظی می کنند.
    کلیدواژگان: ترجمه قرآن، متن محوری، مؤلف محوری، مخاطب محوری، تحت اللفظی، روش شناسی ترجمه
  • محمد علی رضایی اصفهانی صفحه 70
    این نوشتار در پی آسیب شناسی ترجمه های قرآن است. نویسنده آغاز به روش شناسی نقد ترجمه ها پرداخته و از دو روش نام می برد:1 نقد و بررسی خاص، نقد و بررسی عام، آنگاه از تاریخچه نقد ترجمه سخن گفته و به کتاب ها و مقالاتی که در زمینه نقد، نگارش یافته است اشاره می کند. سپس آسیب های ترجمه قرآن را مورد بررسی قرار داده و آنها را به پنج نوع تقسیم می کند: آسیب های علمی، آسیب های فنی، آسیب های مبنایی، آسیب های اخلاقی، آسیب های ترجمه مستشرقان. در ادامه، به توضیح هر یک از عناوین فوق با بیان موارد و مصادیق آنها می پردازد.
    کلیدواژگان: ترجمه قرآن، آسیب شناسیترجمه، آسیب شناسی علمی، آسیب شناسی فنی، آسیب شناسی اخلاقی، ترجمه های مستشرقان
  • نقد
  • ماشاء الله بیات مختاری صفحه 90
    این نوشتار نگاهی نقادانه به ترجمه الهی قمشه ای از قرآن دارد. نویسنده نخست به شرح زندگی مترجم می پردازد. سپس از انواع ترجمه، شرایط مترجم و تنگناهای ترجمه سخن می گوید. آنگاه مزایا و امتیازات ترجمه مرحوم الهی قمشه ای را بر می شمارد. در ادامه از نقدهایی که بر این ترجمه شده است، یاد می کند و در پایان به نقد و بررسی نارسایی های ترجمه پرداخته و با آوردن نمونه های متعدد اشکالات ادبی، ویرایشی، ابهام زدایی، نقل به معنا و افتادگی ها را توضیح می دهد.
    کلیدواژگان: الهی قمشه ای، ترجمه قرآن، ویژگی های ترجمه الهی قمشه ای، نارسایی های ترجمه الهی قمشه ای
  • مهدی سلطانی رنانی صفحه 106
    ترجمه فارسی استاد محمد مهدی فولادوند از قرآن کریم در حال حاضر در شمار یکی از بهترین و موفق ترین ترجمه ها قرار داد که به دور از گرایش های خاص و رویکردهای افراطی به انجام رسیده است. مترجم محترم در این ترجمه اصل را بر روانی و خوشخوانی نهاده و ترجمه ای شایسته و در خور تقدیر ارائه داده است. این اثر، ترجمه ای مبسوط و گاه تفسیرآمیز از قرآن کریم است که سطح علمی و تحقیقی آن در خور اعتناست. ولی با وجود همه محاسن و ارزش هایش همانند سایر ترجمه ها در خور نقد و بررسی و دارای نقاط قوت و ضعف علمی است. در این نوشتار ترجمه یاد شده از ابعاد مختلف صرفی، نحوی و ادبی مورد بررسی قرار می گیرد.
    کلیدواژگان: ترجه قرآن، ویژگی های ترجمه دکتر فولادوند، ویژگی های صرفی، ویژگی های نحوی، ویژگی های ادبی
  • گفت و گو
  • ثابت و متغیر در فهم قرآن / گفت و گو با علامه سید محمدحسین فضل الله
    صفحه 118
    در این گفتگو علامه فضل الله به پرسش های چندی راجع به چگونگی فهم قرآن پاسخ می دهد. معیارهای فهم متن، ثابت و متغیر در فهم قرآن و متون دینی، ماهیت تفسیر، نص و ظاهر، نسبیت ثبات و تغییر در فهم، نقش فرهنگ ها در فهم قرآن، نقش روایات در تفسیر آیات، کارکرد باورهای مفسر در تفسیر قرآن، نقش ابزارهای زبانی در فهم آیات و سرانجام جایگاه قرآن در فقه و اجتهاد فقهی، موضوعاتی است که در این گفت و گو مورد بحث و بررسی قرار است.
    کلیدواژگان: فهم قرآن، ثابت و متغیر، فهم متن، ابزارهای فهم، ماهیت تفسیر، روایات تفسیری
  • تک نگاری های قرآنی
  • محمد اخوان صفحه 144
    این نوشتار در پی بیان ارزش تعدد و اختلافات قرائات در قرآن است. نویسنده در آغاز به تعریف واژه هایی چون قرائت، علم قرائت، حجیت قرائات می پردازد سپس از اهمیت دانش قرائت سخن می گوید. آنگاه تاریخچه قرائات را به بحث می گیرد و راز اختلاف قرائات را توضیح می دهد در ادامه نسبت میان قرآن و قرائات را بیان کرده، ضوابط حجیت قرائات را بررسی می کند. نویسنده در این بخش از دیدگاه های گوناگون نسبت به حجیت قرائات سخن گفته و دلایل آنها را مطرح می کند. ویژگی های قرائت ایده آل و جمع بندی از مباحث، بخش های دیگری است که در این نوشتار بدان پرداخته شده است.
    کلیدواژگان: قرآن، قرائات، حجیت قرائات، اختلاف قرائات، دانش قرائت
  • محمد مهدی مسعودی صفحه 166
    در این مقاله با نیم نگاهی به تاریخ و سیر پیشرفت علم و دانش های تجربی این گونه نتیجه گیری می شود که با توجه به این نکته مهم که رشد علم و تکنولوژی در غرب مبتنی بر حذف دین بوده است. در طول تاریخ خود همواره دارای اثرات مخربی بوده است و در نقطه مقابل آن به جامعه درخشان و پیشرفته مسلمانان در دورانی که اروپا غرق در بدبختی و سیاهی بوده اشاره می شود و علل آن پیشرفت علمی سودمند را، داشتن پشتوانه ای نظیر دین اسلام می داند. مقاله با طرح آیاتی از قرآن مجید نشان می دهد که این کتاب آسمانی چگونه به صورتی دقیق حقایق مسلم علمی را بیان کرده آن هم در عصری که مردم کوچکترین آگاهی و اطلاعاتی از این حقایق نداشتند و این خود دلیل محکمی بر الاهی بودن نگارش این کتاب می باشد. امروزه نیز که به واسطه کشفیات فیزیک مدرن و متلاشی شدن بنیان تئوری ورافیزیک کلاسیک و جای گیری اصل عدم قطعیت در مقابل دانشمندانی که ادعا داشتند با یافتن علت و قانون علمی، هر پدیده ای را می توانند توضیح بدهند، بیش از پیش نقش قدرت علمی نهفته در دین، اسلام و قرآن آشکار می گردد. دین همواره راهی میانی را ارایه داده است: نه رویکرد علمی مدرن را رد و محکوم می کند و نه مجبور می شود که برای آن مقام الوهیت و یزدانی قایل شود.
    کلیدواژگان: قرآن، علوم تجربی، تمدن اسلامی، نماز، روزه، سلامتی، ورزش، مرگ، زندگی، پیوند اعضا، سقط جنین
  • مسعود ربیعی آستانه صفحه 192
    نویسنده در این نوشتار به معرفی ابن عباس و جایگاه وی در تفسیر می پردازد. در این راستا نخست بیوگرافی ابن عباس را مطرح می کند آنگاه احادیث نقل شده در مورد وی را می آورد. سپس از دیدگاه های دانشمندان مسلمان راجع به ابن عباس سخن می گوید، در پایان آثار تفسیری ابن عباس و روش تفسیری ویرا به بحث می گیرد.
    کلیدواژگان: ابن عباس، آثار تفسیری ابن عباس، روش تفسیری ابن عباس
  • نسرین تولیت صفحه 202
    در این نوشتار مبانی و روش های تربیت دینی از نگاه قرآن بحث می شود. نویسنده نخست از روش های تربیت سخن گفته و از عناوینی چون حکمت عیار سنجش فضیلت اخلاقی جهت بخشی، برنامه ریزی، به گزینی، بهره گیری از پیش آمدها، الگو نمایی، یادآوری، تهدید، داستان سرایی و عادت سازی یاد می کند. در بخش دیگر مقاله، انسان شناسی تربیتی به عنوان مبانی تربیت مطرح شده و از ویژگی های انسان سخن به میان آمده است.
    کلیدواژگان: تربیت دینی، روش های تربیت، فضیلت اخلاقی، انسان شناسی تربیتی
  • محمد هاشم زمانی صفحه 216
    این مقاله به معرفی و ارزیابی معجم های موضوعی قرآن می پردازد. نویسنده نخست از ضرورت معجم موضوعی سخن گفته سپس اهداف معجم نویسی موضوعی را مطرح می کند. آنگاه پیشینه معجم های موضوعی را به صورت فشرده بررسی می کند و سپس معجم ها و فرهنگ های موضوعی قرآن را که به زبان عربی و فارسی منتشر شده است به صورت جداگانه بررسی و ارزیابی کرده نقاط قوت و ضعف آنها را بیان می کند و در پایان به ارزیابی «فرهنگ قرآن» فراهمآمده توسط آیت الله هاشمی رفسنجانی و پژوهشگران مرکز فرهنگ و معارف قرآن پدراخته و ویژگی های ممتاز آن را توضیح می دهد.
    کلیدواژگان: معجم موضوعی، معجم نویسی، فرهنگ قرآن، فرهنگ های موضوعی، آیت الله رفسنجانی
  • محسن مسچی صفحه 234
    در این نوشتار نویسنده به معرفی امکانات و قابلیت های نرم افزاری قرآنی»جامع تفاسیر نور«می پردازد.
    روند تهیه، هدف تولید، تعداد کتابهای موجود، تعداد تفاسیر و ترجمه ها، لغت نامه ها،، قابلیت تنظیم، امکانات برنامه، قابلیت های صوتی و تصویری و ویژگی های دیگر نرم افزار، موضوعاتی است که نویسند از آن سخن گفته است.
    کلیدواژگان: نرم افزارهای قرآنی، نرم افزار جامع تفاسیر نور، امکانات، قابلیت صوتی، قابلیت تصویری
  • ابوعلی نجفی صفحه 242
  • چکیده انگلیسی
    احمد رضوانی صفحه 1