مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز
سال بیست و چهارم شماره 1 (پیاپی 53، بهار 1381)

همانطور که می دانیم عوامل زیادی برای کسب نتایج موفقیت آمیز بی حسی نخاعی دخالت دارند که یکی از مهمترین عوامل میزان دانش، آگاهی و طرز نگرش قبلی و فعلی بیماران نسبت به این نوع روش بیحسی می باشد. هدف از این مطالعه بررسی نقطه نظرات بیماران در مورد بیحسی نخاعی بوده است.
این مطالعه در بیمارستان الزهرا (س) وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تبریز در مورد یک صد خانم حامله که جهت سزارین انتخابی مراجعه نمودند انجام شده است. جمع آوری اطلاعات در دوره قبل، حین و بعد از عمل از طریق پرسشنامه بوده است. تجزیه و تحلیل داده ها با روش آماری SPSS WIN و با آزمون Chi-square انجام گردید.
محدوده سنی بیماران مورد مطالعه 35-25 سال بود. 26% بیماران بیسواد و 74% باسواد بودند. در بررسی نتایج به دست آمده مهمترین فاکتورهای تاثیر گذار در مورد بیحسی منطقه ای شامل بر تهوع و استفراغ (27%)، ترس از احساس درد (34%)، ترس از وارد کردن سوزن (15%) و احساس درد موقع برگشت حس و حرکت (6%) بودند، بیدار ماندن حین جراحی و اطلاع از تولد نوزاد در غالب موارد (19%) خوش آیندترین مرحله در این نوع بیحسی بوده است.
چنین به نظر می رسد دادن آگاهی به بیماران در ملاقات قبل از عمل و رعایت اصول و تکنیک صحیح برای اداره و اجرای روش بیحسی می تواند میزان مقبولیت این نوع روش بیحسی را افزایش دهد.

آنسفالوسل یکی از ناهنجاری های مادرزادی مغز بوده و عمدتا با آنومالی ها و سندرمهای مختلف همراه است. تشخیص پری ناتال آنسفالوسل و آنومالی های همراه آن با اولتراسونوگرافی از اهمیت خاصی برخوردار است. این ناهنجاری در سه ماهه دوم حاملگی توسط سونوگرافی تشخیص داده می شود. هدف از این مطالعه بررسی میزان شیوع و علل آنسفالوسل و آنومالی های همراه آن در شهر تبریز در سالهای 1369 لغایت 1378 می باشد.
در طی دوره 10 ساله تعداد 66129 زن حامله جهت ارزیابی سلامت جنین به کلینیک فجر تبریز مراجعه نموده و تحت بررسی با سونوگرافی قرار گرفتند.
نتایج بررسی، 28 مورد آنسفالوسل را نشان می دهد. میزان شیوع آن 4.2 در 10000 برآورد گردید. از بین 28 آنسفالوس، 10 مورد (%53.71) به صورت ایزوله و 18 مورد (%64.28) به صورت آنسفالوسل همراه با آنومالی های مختلف بودند. از نظر ارتباط فامیلی والدین (%47.82) از آنها ازدواجهای فامیلی و (%52.17) از آنها ازدواجهای غیرفامیلی داشتند. اختلاف معنی داری بین ارتباط فامیلی والدین و آنسفالوسل مشاهده شد(p=0.04). سونوگرافی پری ناتال روش مناسبی برای تشخیص به موقع ناهنجاری های مغزی است و ازدواجهای فامیلی نقش مهمی در شیوع ناهنجاری های مادرزادی مغزی دارد.

رادیولژیستها مانند سایر پزشکان درمعرض اشتباه های تشخیصی و گاهی درمانی قرار دارند و با گسترده تر شدن روش های تشخیصی و مداخله ای، امروزه اشتباه خیلی بیشتر از زمانهای گذشته اتفاق می افتد. هدف از این مقاله بررسی شایعترین اشتباه ها در رادیولژی و علل عمده آنها و سفارش ویژه برای اجتناب از اشتباه ها و یا کاستن آنها به حداقل ممکن است. با مطالعه پرونده بیمارانی که طی پنج سال گذشته به بخشهای Imagingمرکز آموزشی و درمانی امام خمینی تبریز و کلینیک خصوصی نویسندگان مراجعه و تحت بررسی با روش های مختلف تصویرگیری قرار گرفته اند و نیز بررسی مقالاتی که در تعدادی از مجلات معتبر بین المللی منتشر گردیده، عمده ترین اشتباهات جمع آوری و مورد بررسی قرار گرفتند.
این قسمت شامل سه بخش زیر است: الف- اشتباه ها و خطاهای تشخیصی شامل موارد مربوط به رادیولژی سنتی (عمومی)، سونوگرافی، CTاسکن و سایر روش های تصویرگیری تشخیصی.
ب- عوارض روش های مختلف تشخیصی و مداخله ای رادیولژیک.
پ- عمده ترین علل اشتباه ها و خطاها.
با توجه به گستردگی و تنوع امتحانهای رادیولژیک و افزایش روزافزون اشتباهات، آشنایی با روش های مختلف و میزان کارایی ومحدودیتهای آنها و صرف وقت و دقت بیشتر، اهمیت بسزایی در کاهش اشتباه ها و خطاهای شغلی دارد.

عفونت هلیکوباکترپیلوری در انسان مسبب چندین بیماری است، این بیماری ها شامل التهاب مزمن معدی که فاقد علامت بوده تا سو هاضمه مرتبط با هلیکوباکترپیلوری، بیماری زخم معده، آدنوکارسینومای گاستریک و لنفوم MALT می باشد.
مطالعه حاضر به منظور ارزیابی عفونت هلیکوباکترپیلوری و بررسی حساسیت، ویژگی، ارزش پیشگویی مثبت و منفی دو تست تشخیصی رایج هلیکوباکترپیلوری (الیزا و تست اوره آز سریع) بر روی 120 بیمار با علایم سو هاضمه مراجعه کننده به بخش آندوسکوپی مرکز آموزشی درمانی امام (ره) در این بخش و نیز بخش ایمونولوژی دانشکده پزشکی تبریز صورت گرفته است.
جهت انجام تست اوره آز سریع نمونه های بیوپسی از آنتر معده بیماران تهیه شد و آنتی بادی های ضد هلیکوباکترپیلوری (IgG) نیز به روش سرولوژیکی (ELISA) مورد ارزیابی قرار گرفتند.
در این مطالعه بیمارانی که هر دو تست انجام شده در آنها مثبت بود به عنوان افراد آلوده به هلیکوباکترپیلوری در نظر گرفته شدند. بدین ترتیب 86 نفر (%71.6) آلوده به هلیکوباکترپیلوری و 34 نفر (%28.4) با دو تست منفی غیرآلوده به هلیکوباکترپیلوری بودند.
حساسیت، ویژگی و ارزش پیشگویی مثبت و منفی به ترتیب (از راست به چپ) جهت تست اوره آز سریع%89)، %92.6، %97، %75.8) و در تست الیزا: (%97، %75.8، %89، %92.6) می باشد.
با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت به علت غیرتهاجمی بودن و حساسیت بالای تست الیزا، بهتر است این تست ابتدا در افراد مشکوک به هلیکوباکترپیلوری مورد استفاده قرار گرفته، سپس در صورت مثبت بودن تست و با توجه به علایم بالینی، آندوسکوپی انجام گیرد.

کودکان مبتلا به کلستئاتوما را جهت تعیین اینکه کدام عوامل در سر انجام درمان جراحی تاثیر می گذارد، بررسی نمودیم. کلستئاتوم در کودکان یک بیماری تهاجمیتر نسبت به بزرگسالان است. نتایج ماستوئیدکتومی با حفظ دیواره کانال و ماستوئیدکتومی با پایین آوردن دیواره کانال به عنوان دو تکنیک جراحی متفاوت بررسی شدند.
بیماران مورد مطالعه به صورت بررسی گذشته نگر در مرکز پزشکی کودکان طی 10 سال اخیر از سال 1365 تا 1375 تحت عمل جراحی قرار گرفتند. اطلاعات بیماران از پرونده های اتولوژی و ادیولوژی بیماران به دست آمد.
58 بیمار با محدوده سنی 15-2 سال درمان شدند و به طور متوسط 37.3 ماه (12.2 ماه تا 12.5 سال) پیگیری شدند. هفده بیمار در وهله اول تحت عمل ماستوئیدکتومی با پایین آوردن دیواره کانال با تمپانوپلاستی قرار گرفتند دو بیمار (%12) دارای کلستئاتوم باقی مانده بودند و در عمل دوم کلستئاتوم باقی مانده در آنها پیدا شد. هیچ نوع کلستئاتوم در بقیه این گروه پیدا نشد. هفتاد و دو درصد آستانه فهم کلمات (SRT) کمتر از 30 دسی بل داشتند. 41 بیمار تحت عمل ماستوئیدکتومی اولیه با حفظ دیواره کانال توام با تمپانوپلاستی قرار گرفتند. نوزده درصد این بیماران به علت پاتولوژی باقی مانده به دومین عمل جراحی نیاز پیدا کردند و 22 درصد این بیماران عود کلستئاتوم را نشان دادند و در %75 این بیماران آستانه فهم کلمات (SRT) کمتر از 30 دسی بل بود.
این نتایج ماستوئیدکتومی با حفظ دیواره کانال با تمپانوپلاستی و ادامه آن را در کودکان توصیه می کند.
اگر جراحی برای مرحله دوم برنامه ریزی شود نتایج دراز مدت با شنوایی مفید با مشکلات اندکی که ناشی از مواظبت اوتیت میانی مزمن حاصل می شود راضی کننده خواهد بود.

بررسی میزان کارایی روش های پیشگیری از بارداری و همچنین آشنا کردن استفاده کنندگان ازمیزان اثربخشی هریک از روش های جلوگیری از بارداری اهمیت زیادی در برنامه های تنظیم خانواده دارد. هدف از این مطالعه تعیین اثر بخشی (میزان کارایی) وسایل مختلف پیشگیری از بارداری در خانمهای 49-15 ساله همسردار می باشد.
به منظور تعیین میزان کارایی روش های مختلف جلوگیری از بارداری و ارتباط آن با بعضی از متغیرها مطالعه ای طی سالهای 1376 تا پایان سال 1377 در 20 خانه بهداشت شهرستان تبریز انجام گرفت، روش مطالعه دراین بررسی از نوع طولی آینده نگر(Longitudinal-Study) می باشد، و افراد مورد مطالعه را 1172 زن 49-15 ساله همسردار تشکیل می دادند. برای تجزیه و تحلیل یافته ها از آزمون کای اسکویر و نرم افزارSPSS استفاده گردید.
نتایج مطالعه نشان داد که بالاترین میزان کارایی مربوط به آمپولهای دپوپرورا، کپسولهای کاشتی (نورپلانت) و وازکتومی است که صد در صد می باشد و کمترین میزان کارایی مربوط به کاندوم است که %85.51می باشد، همچنین نتایج مطالعه نشان داد که رابطه معنی داری بین کلیه روش ها پیشگیری از بارداری اعم از روش های شیمیایی، مکانیکی و عقیم سازی و میزان کارایی آنها وجود نداشت. (p=0.35) در این مطالعه تاثیر متغیرهای مستقل مانند سطح تحصیلات، شغل، سن و تعداد فرزندان مادران مورد بررسی قرار گرفت و نتایج مطالعه نشان داد که رابطه معنی داری بین میزان کارایی روش های پیشگیری از بارداری با تحصیلات مادر (P=0.47)، سن مادر (P=0.59) و تعداد فرزندان آنها (P=0.43) وجود نداشت اما ارتباط معنی داری بین میزان کارایی روش های جلوگیری از بارداری با جنس کودک قبلی وجود داشت (P=0.05)، به طوریکه از مجموع مادرانی که فرزند قبلی آنها دختر بود. %3.3 با وجود استفاده از وسیله جلوگیری از بارداری حامله شده بودند، در حالی که از کل زنانی که دارای فرزند قبلی پسر بودند فقط %0.8 در حین استفاده از وسیله حامله شده اند.
نتیجه کلی اینکه بررسی میزان کارایی روش های مختلف پیشگیری از بارداری ضروری می باشد تا ضمن مقایسه کارایی هریک از وسایل جلوگیری از بارداری آموزشهای لازم در خصوص انتخاب بهترین روش با کارایی بالا و با توجه به شرایط فرهنگی کشور به زوجین ارایه و به کار گمارده شود.

این بررسی برای تعیین شیوع گلوکوم در بیماران مبتلا به خونریزی اطاق جلویی چشم (هایفما) در اثر ضربه غیرنافذ به عمل آمد.
پرونده 310 بیمار (257 مرد و 53 زن) که در بین سالهای 74-78 به علت هایفمای ناشی از ضربه چشمی غیرنافذ در بیمارستان نیکوکاری بستری شده بودند، از نظر سن، جنس، میزان هایفما و فشار داخل چشم مورد بررسی قرار گرفت. %37 بیماران را افراد زیر ده سال تشکیل می دادند و بیشترین میزان هایفما Grade 1 (%67) بود. فشار داخل چشمی بالا (بیش از 21 میلی متر جیوه) در 48 مورد (%15.5) مشاهده شد که در%50 موارد با هایفمای Grade 4 همراه بود. دید ابتدایی در %58 بیماران کمتر از 2/10و دید نهایی در %66 موارد 5/10یا بهتر بود.
اقدامات پیشگیری برای ضربه های چشمی بخصوص در بچه های زیر 10 سال ضروریست.

بیمارانی که عفونت حاد کره چشم دارند با توجه به مجاورت نزدیک سینوسهای پارانازال با کره چشم و شیوع زیاد آن در اطفال احتمال عوارض چشمی و سینوزیتها را باید در نظر داشت. در مطالعه حاضر 18 بیمار که با عفونت حاد کره چشم بدنبال سینوزیت در مرکز پزشکی کودکان تبریز بخش گوش و حلق و بینی اطفال بستری و تحت درمان بودند، مورد بررسی قرار گرفتند که از این بیماران 6 نفر با عمل جراحی و 12 نفر با آنتی بیوتیک درمان شدند. این بیماران از نظر سینوس و یا سینوسهای گرفتار، سن، جنس، نوع التهاب چشمی (آبسه یا سلولیت و وسعت گرفتاری چشمی)، چشم راست یا چپ مورد بررسی قرار گرفتند. در این بیماران همزمان با تورم چشمی گرفتاری در چند سینوس وجود داشت. بطوری که گرفتاری سینوس فکی واتموئید با هم %53.3 و گرفتاری اتموئید به تنهایی %33.3 و سینوزیت فکی به تنهایی %13.5 بوده است. بیشترین عارضه چشمی بصورت سلولیت اوربیتال بوده که به تنهایی %33.3 و همراه با سایر عوارض چشمی %83.3 بود. یعنی 15 بیمار گرفتاری وسیع کره چشم داشتند. سلولیت پره سپتال %16.6 آبسه ساب پریوستئال %16.6 و ترومبوزسینوس کاورنو یک مورد بوده است. از نظر گروه سنی در گروه 12-3 ساله با میانگین سنی 3.7 سال بودند. از نظر جنس، مونث %44.5 و مذکر %55.5 بود. گرفتاری چشم چپ 14 نفر(%77.7) و چشم راست 4 نفر (%22.3) بود که با استفاده از روش goodness of fill تست شد که اختلاف میزان شیوع گرفتاری چشم چپ نسبت به چشم راست معنی دار بود (p<0.005). تشخیص بر مبنای علایم کلینیکی و رادیوگرافی ساده وCT اسکن بود که در تمام بیماران انجام شده است. چون عوارض اوربیتال سینوزیتها در اطفال خیلی شایع است لذا نیاز به ارزیابی دقیق دارد و انجام سی تی اسکن در مواردی که عوارض اوربیتال همراه با سینوزیت باشد توصیه می شود.

دیابت شیرین شایعترین بیماری آندوکرینی است که دارای عوارض متعددی بوده که مهمترین آنها، عوارض قلبی عروقی است که علت اصلی مرگ و میر بیماران دیابتی می باشد. یکی از عواملی که میکروسیرکولاسیون را مختل می کند و در میکروآنژیوپاتی دیابتی موثر است، ویسکوزیته خون می باشد.
بررسی حاضر که بر روی 13 بیمار دیابتی مذکر با سن (60-46) با عوارض قلبی و 10 نفر مرد نرمال در همان سن انجام گرفته، ویسکوزیته خون کامل و پلاسما اندازه گیری شده است. فاکتورهای دیگری نظیر قند، فیبرینوژن، پروتئین تام، آلبومین و هماتوکریت که می توانند بر روی ویسکوزیته موثر واقع شوند نیز اندازه گیری شدند.
نتایج به دست آمده نشان دادند که ویسکوزیته خون کامل اختلاف معنی داری(p<0.01) را نشان می دهد. به جز آلبومین بقیه فاکتورها در افراد دیابتی نسبت به افراد کنترل افزایش داشت. مقدار آلبومین در افراد دیابتی نسبت به افراد کنترل کمتر بود اما این اختلافها فقط در مورد قند و فیبرینوژن معنی دار بود (p<0.001) و بقیه فاکتورها اختلاف معنی داری را نشان ندادند.
به نظر می رسد علت افزایش ویسکوزیته خون کامل در بررسی حاضر، تغییر در ترکیب پلاسما (افزایش قند و فیبرینوژن) و اثر آنها در افزایش توده شدن گلبولهای قرمز و کاهش توانایی تغییر شکل آنها باشد.

استرونسیم 90 یکی از رادیونوکلئیدهای خطرناک است که محصول شکافت هسته ای اورانیم و پلوتونیم در انفجارات هسته ای و سوخت رآکتورها بوده و به آسانی از طریق زنجیره غذایی بویژه شیر وارد بدن انسان می گردد. از آنجا که شیر مورد مصرف عموم بوده و بخصوص غذای اصلی نوزادان و کودکان در حال رشد را تشکیل می دهد تشخیص و اندازه گیری میزان غلظت این رادیو عنصر از نظر سلامت جامعه و بویژه کودکان بسیار ضروری است.
در این بررسی غلظت استرونسیم 90 در 50 نمونه از شیر تازه تهران، آذربایجان شرقی و غربی و مازندران و نیز نمونه های شیر خشک وارداتی هلند، دانمارک و ژاپن که به طور تصادفی و در فواصل زمانی مختلف جمع آوری شده بودند، با روش تری بوتیل فسفات اندازه گیری شده است.
نتایج بررسی نشان می دهد که میانگین غلظت استرونسیم 90 در نمونه های شیر استانهای آذربایجان شرقی و غربی و مازندران به ترتیب 1.76، 1.70، 2.90، بکرل بر کیلوگرم و در شیر پاستوریزه تهران 5.43 بکرل بر کیلوگرم بوده است. متوسط غلظت این رادیونوکلئید در شیر وارداتی کشورهای ژاپن، دانمارک و هلند به ترتیب 6.93، 11.86، 19.64 بکرل بر کیلوگرم بوده است که لزوم پایش و کنترل بیشتری را در مورد اقلام وارداتی نشان می دهد.
بررسی نتایج تحقیق نشان می دهد که هر چند کلیه مقادیر اندازه گیری شده از حدود استانداردهای بین الملی کمتر است ولی به دلیل جایگزینی آسان Sr-90 به جای کلسیم در استخوانها و با توجه به اینکه شیر غذای اصلی نوزادان و کودکان در حال رشد را تشکیل می دهد، آسیب پذیری این گروه در برابر 90Sr را بخوبی نمایان می سازد. ضمنا با توجه به اینکه در بعضی از نمونه های شیر خشک خارجی میزان غلظت 90Sr چندین برابر نمونه های داخلی بوده است، لازم است مراکز مسوول در مورد مواد غذایی وارداتی بویژه شیرخشک که غذای اصلی کودکان جامعه را تشکیل می دهد، دقت بیشتری به عمل آورند.

سندرم لندوکلفنر (Landau-Kleffner Syndrome) یا آفازی صرعی اکتسابی یک اختلال نادر از سندرمهای صرعی اطفال بوده و با پسرفت علمکرد زبانی در طفلی که قبلا تکامل زبانی متناسب با سن کسب کرده، همراه با ابنورمالیتی های صرعی شکل در نوار مغزی و تشنج بالینی مشخص می شود. شرح حال کامل یک مورد از این سندرم و ارتباط نزدیک پسرفت زبانی و امواج صرعی شکل در نوار مغزی و تاثیر موفقیت آمیز استروئید با دوز بالا در پاک کردن این امواج و بهبود عملکرد زبانی بیمار و پیگیری 30 ماهه آن گزارش می شود.

زمینه تحقیق: آنتی بادی فاکتور VIII حالت نادری می باشد که بصورت اکتسابی در 0.2-1 نفر در هر یک میلیون نفر در سال بروز می کند. اکثر بیماران سن بالاتر از 60 سال دارند. عوامل اتیولوژیک متعدد شناخته شده عبارتند از: بیماری های اتوایمون، بدخیمی های خونی و غیر خونی، حاملگی، داروها، عفونتها، ایدیوپاتیک. طیف علایم بیماری متفاوت است و بصورت اکیموزهای متعدد، هماتوم داخل عضله، خونریزی شدید به دنبال جراحی یا تروما که می تواند حیات فرد راتهدید کند، دیده می شود. در این بیماری PTT طولانی، سطح فاکتور VIII کاهش یافته، وتیتر آنتی بادی فاکتور VIII افزایش یافته است. بیماران تحت درمان با کورتیکواستروئید، سیکلوفسفامید قرار می گیرند.
معرفی بیمار: بیمار مرد 75 ساله ای می باشد که با اکیموزهای متعدد و تورم زانوی چپ، مراجعه کرده است و در بررسی به عمل آمده PTT طولانی، فاکتور VIII کاهش یافته و تیتر بالای آنتی بادی فاکتور VIII مشخص گردید.
بیمار تحت درمان با پردنیزولون قرار گرفت و در پیگیری بعدی، علایم بالینی و آزمایشگاهی اصلاح گردید. یک ماه بعد از قطع کورتون،PTT مجددا افزایش یافت و برای بیمار سیکلوفسفامید شروع شد. و بعد از یک ماه PTT بیمار کاهش یافت. این بیمار اولین موردی است که از بخش خون بیمارستان شهید قاضی معرفی می گردد.