فصلنامه علوم و مهندسی محیط زیست
شماره 44 (تابستان 1386)

در این کار تحقیقاتی جذب یون های فلزات سنگین و سمی شامل سرب، جیوه و کادمیم از آب توسط یک نوع کربن فعال1 تجاری پودری (تهیه شده از شرکت مرک) بطور جداگانه مورد مطالعه قرار گرفت. تمام بررسی های انجام شده در این تحقیق در دمای محیط بوده و سیستم به کار گرفته شده ناپیوسته2 بوده است. نتایج بدست آمده در این تحقیق نشان داد که با افزایش اندازه کاتیون فلزات سنگین میزان جذب آنها توسط کربن فعال افزایش می یابد، و فلزات سنگین به صورت یون های ساده در آب جذب قابل ملاحظه ای توسط کربن فعال از خود نشان نمی دهند ولی با تماس اولیه کربن فعال با مواد شیمیایی مناسب معدنی و آلی تحت عنوان فرایند بارور سازی3، می توان میزان جذب این فلزات را به طور مؤثری افزایش داد. بارور کردن کربن فعال با عوامل کمپلکس ساز و یا شلاته کننده یا کیلیت ساز مثل دی تیزون، و رنگدانه های نساجی حاوی سولفور مثل متیلن بلو، پیشرفت قابل توجهی در جذب این فلزات بسیار سمی از محلول های آبی مشاهده می شود.
1. Activated carbon 2. Batch 3. Impregnation

در این تحقیق، واحد تفکیک مایعات گازی واقع در پتروشیمی بندر امام از لحاظ مدیریت زیست محیطی در چهار جنبه آلاینده های پساب، هوا، صوت و پسماندها مورد بررسی قرار گرفته است. پس از شناخت فرآیند تولید و منابع انتشار آلاینده ها در واحد مذکور نقاط نمونه برداری مشخص شد و طی 6 ماه نمونه برداری مستمر پارامترهای کیفی پساب و آلاینده های هوا تعیین شدند. نتایج حاصل نشان می دهد که غلظت پارامترهای اکسیژن خواهی شیمیایی (COD)، روغن و چربی (OIL) کل جامدات محلول (TDS) و فسفات در پساب خروجی از واحد بالا بوده و چندین برابر استاندارد ملی می باشدکه این پساب جهت تصفیه مقدماتی و حذف روغن با پساب واحد الفین مخلوط شده و وارد سیستم CPI واحد الفین می گردد. میزان آلاینده های اتمسفری (SO2, NOX, CO) ثبت شده در واحد مورد مطالعه حاکی از آن است که این پارامترها در محدوده مجاز تعیین شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست قرار می گیرند. از دیگر مشکلات هوا در این واحد می توان به وجود بخارات هیدروکربنی در سطح واحد نیز اشاره نمود. در بررسی پسماندها در واحد مذکور 7 مورد ماده زاید شناسایی شده که 3 مورد آنها خطرناک بوده و 17% از کل زایدات را به خود اختصاص داده است. بررسی آلاینده های صوتی حاکی از آن است که بیشترین تراز شدت صوت در این واحد برابر با 99 دسی بل (A) می باشد.

این تحقیق به منظور بررسی روند تغییرات جمعیتی و همچنین تنوع گونه ای پرندگان آبزی و کنارآبزی زمستان گذران و با استفاده از سرشماری های نیمه زمستانه 5 ساله در تالاب های استان های حاشیه جنوبی خزر (گلستان، مازندران و گیلان) صورت گرفت. بیشترین جمعیت پرندگان آبزی زمستان گذران در سال 81 و به تعداد 2835845 پرنده و کمترین آن در سال 79 و به تعداد 749755 پرنده و همچنین بیشترین جمعیت پرندگان کنارآبزی مربوط به سال 81 و به تعداد 166990 پرنده و کمترین آن در سال 80 و به تعداد 26608 پرنده بود. بیشترین گونه پرندگان آبزی در سال 79 و کمترین آن در سال 78 مشاهده شد که به ترتیب دارای 60 و 53 گونه بودند. پرندگان کنارآبزی نیز بیشترین و کمترین تعداد گونه آنها به ترتیب 27 و 22 گونه بودند که بیشترین آن مربوط به سال های 78، 79 و 80 و کمترین آن در سال 77 مشاهده گردید. نتایج بدست آمده نشان می دهد که سال 79 از لحاظ شاخص های تنوع گونه ای بیشترین مقادیر را دارا می باشد. بیشترین تشابه گونه ای نیز بین سال های 77 و 78 مشاهده گردید.

امروزه پاکسازی زیستی آلاینده های محیطی، بر پایه به کارگیری میکروارگانیسم ها به روش بایورمدیشن، کاربرد وسیعی پیدا کرده است. با توجه به تنوع متابولیکی میکروارگانیسم ها و توان استفاده آنها از آلاینده های محیطی به عنوان منابع غذایی و توانایی تبدیل آنها به فرمی با پایداری بیشتر و سمیت کمتر، با یک انتخاب مناسب می توان از آنها در تجزیه، جذب و حذف آلاینده های مختلف سود برد.
در این تحقیق به منظور جداسازی باکتری های دریازی کاهش دهنده فلزات سنگین همچون وانادیوم، کادمیوم و نیکل، از رسوبات قسمت شرقی تالاب انزلی (دریای خزر) بر روی محیط کشت BHI agar حاوی ppm100-20 فلزات فوق، کشت لازم تهیه شد. پس از کشت و گرماگذاری در دمای C30، کلنی های باکتری های مقاوم به فلزات فوق جداسازی گردید و بعد از تعیین MICوMBC، مقاوم ترین باکتری ها به فلزات سنگین شناسایی شدند. سپس جذب فلزات سنگین بوسیله آنالیز دستگاهی در بیومس و محلول رویی اندازه گیری گردید. نتایج حاصل از این تحقیق افزایش جذب فلزات و رشد باکتری های فوق را در حضور کادمیوم و نیکل با غلظت های ppm 100-80 و وانادیوم را در غلظت ppm 40 نشان داد. بالاترین میزان جذب فلزات سنگین در دمای C30 و مدت زمان h72 گرماگذاری مشاهده گردید. نتایج حاصل بیانگر تجمع زیستی 50-40% کادمیم، 6 - 5% نیکل و 12-10% وانادیوم به وسیله این باکتری های آزاد بود.
در مرحله بعد به کارگیری سلول های باکتریایی محبوس شده در ژل سدیم آلژینات، ضریب جذب 100-50% را نسبت به سلول های آزاد باکتریایی نشان دادند. سپس دانه های آلژینات حاوی باکتری های فوق پس از تثبیت در گلوتارآلدئید 2% برای مشاهده با میکروسکوپ الکترونی آماده سازی شدند.
نتایج آنالیز میکروسکوپ الکترونی در این تحقیق نشان داد که باکتری های دریایی قادر به تجمع همزمان چندین فلز می باشند. همچنین تجمع کادمیوم و وانادیوم دراین باکتری ها بیش از نیکل ملاحظه شد.

این تحقیق در طول سال 1385 به منظور ارزیابی خواص کیفی آب و عوامل تاثیرگذار بر تغییرات آن در دریاچه سد خمیران اصفهان انجام گرفت. منابع تامین کننده آب آن، چشمه مرغاب با فاصله ای حدود 30 کیلومتر از مخزن سد می باشد. در این مطالعه پس از تعیین 6 ایستگاه در نقاط مختلف سد، نمونه آب به طور فصلی از هر ایستگاه برداشته شد و پس از انتقال به آزمایشگاه فاکتورهای مختلف مؤثر بر کیفیت آب از قبیل ازت معدنی، آمونیم، نیترات، فسفات محلول، قلیائیت، سختی، شوری و یون های سدیم، کلسیم، منیزیم، سولفات، کلرید، کر بنات، بیکربنات و... اندازه گیری شدند که به ترتیب دامنه نوسانی بین 69/2-315/0 میلی گرم در لیتر، 34/1-1/0 میلی گرم در لیترNH4 -N، 59/0-07/0 میلی گرم در لیتر NH3-N، 25/1- ناچیز میلی گرم در لیتر، 5/158-5/64، 190-70 میلی گرم در لیتر کربنات کلسیم، 486-3/195، 35/10-715/4، 58-12، 6/21-2/4، 36/39-8/4، 5/106-55/3، 9/18-1/2، 26/162-15/70 میلی گرم در لیتر داشتند.
نتایج حاصل حاکی از آن است که عوامل مختلفی از جمله بارندگی، دبی آب ورودی، مشخصات مختلف حوضه آبخیز، آب و هوا و از همه مهم تر استفاده از اراضی اطراف مسیر سرچشمه آب ورودی تا مخزن سد به دلیل دوری حهت کشاورزی، مرغداری و آبزی پروری و مصارف مختلف روستاهای منطقه مهمترین عوامل تاثیرگذار بر تغییرات کیفی آب سد می باشند.

بررسی آثار زیست محیطی معادن در جوامع انسانی، به ویژه معادنی که به دلیل آثار سوء آنها در زمان بهره برداری و استفاده از آن در صنایع منع شده است، از جمله مقوله هایی هستند که امروز در کشورمان مورد توجه قرار گرفته اند. برخی از معادن به دلیل ویژگی های منحصر به فرد، کاربرد گسترده ای دارند. ماده معدنی آزبست از آن جمله است. حدودا تا دو دهه قبل با توجه به ویژگی های فیزیکی و شیمیایی آن در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرار می گرفت، به همین جهت همزمان با واردات آن از کشورهای مختلف توسط متخصصین سازمان زمین شناسی، شرکت نفت و غیره پی جویی ذخایر آن در کشور صورت گرفته که معدن حاجات از آن نقاطی است که از نظر مقدار ذخیره قابل توجه تشخیص داده شده است و سالیان متمادی از آن استخراج می شد. در طول تحقیق نیز فعال بوده است، ولی از سال 85 از طرف سازمان حفاظت محیط زیست کشور به دلیل آثار سوء آن متوقف شده است. در طی بررسی معانیات پزشکی کارگران از نظر تغییرات ظرفیت های تنفسی به کمک اسپیرومتری صورت گرفته و نتیجه نشان می دهد که ضایعات ریوی کارگران چشمگیر بوده، در ضمن در تعدادی از کارگران ناراحتی گوارشی، عصبی، کلیوی مشاهده شده است. در این تحقیق ابتدا در مورد ماده معدنی آزبست بحث گوتاهی صورت گرفته، سپس درباره معدن حاجات از نظر نحوه تشکیل ماده معدنی اطلاعاتی ارایه و در پایان ضمن بیان نتیجه معاینات بالینی و پاراکلینیک کارگران، راهکارهای قابل اجرا جهت کاهش زیان های وارده پیشنهاد شده است.