فصلنامه حیات
سال دهم شماره 1 (پیاپی 20، بهار 1383)

یائسگی یا قطع قاعدگی، رویداد مهم دوران کلیماکتریک بوده و نشانه گذر از دوران باروری و رسیدن به ناباروری است. در این دوران زنان دچار مشکلات جسمی و روانی متعددی می شوند. پژوهش حاضر، مطالعه ای توصیفی تحلیلی است که با هدف تعیین مشکلات روانی زنان یائسه مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهر ایلام انجام شده است.
ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه، برگه ثبت اطلاعات، پرسشنامه افسردگی بک، پرسشنامه اضطراب کتل و سانتی متر و وزنه و روش گردآوری داده ها به طریق مصاحبه بوده است. پژوهش بر روی 150 نفر زن یائسه دارای مشخصات واحدهای مورد پژوهش و به روش نمونه گیری تصادفی انجام گرفت. تجزیه و تحلیل اطلاعات توسط نرم افزار کامپیوتری SPSS انجام شد.
نتایج پژوهش نشان داد که 32% نمونه ها از افسردگی خفیف رنج می بردند، 3/39% اختلال حافظه نزدیک داشته و 40% دارای اضطراب بوده اند. متغیرهای وضعیت تاهل (029/0=p) و داشتن اطلاعات در مورد یائسگی (04/0=p) بر شدت افسردگی تاثیر گذار بوده اند، در حالی که متغیرهای مورد بررسی بر شدت اضطراب تاثیری نداشته اند (05/0

نتیجه گیری

این پژوهش نشان داد که افسردگی، اضطراب و اختلالات حافظه از مشکلات و عوارض دوران یائسگی است. لذا بررسی زنان یائسه از نظر عوارض فوق در بهبود کیفیت زندگی آنها و سلامت جامعه از اهمیت بسزایی برخودار است.

کلیدواژگان: یائسگی، اضطراب، افسردگی

تعیین نیازهای آموزشی اولین قدم برای برنامه ریزی آموزشی در زمان بستری و پس از ترخیص می باشد، به منظور مطالعه حاضر تعیین نیازهای آموزشی خود مراقبتی بیماران تحت عمل جراحی CABG و خانواده آنان زمان ترخیص و یک ماه بعد انجام گردیده است.
این پژوهش از نوع پیمایشی است. تعداد 60 بیمار و 60 نفر از اعضای خانواده آنها به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه استفاده شد که در دو بخش اطلاعات دموگرافیک و بیماری و سؤالات اختصاصی پیرامون مراقبت از زخم جراحی، فعالیت و استراحت، مصرف داروها، تغذیه و سایر نیازها برای بیمار و خانواده تدوین گردید. داده ها در دو مرحله (زمان ترخیص و یک ماه بعد) جمع آوری و توسط نرم افزارSPSS مورد بررسی قرار گرفت. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی (نظیر تی تست، مجذور کای و آنالیز واریانس) استفاده گردید.
یافته های پژوهش نشان داد که در زمان ترخیص، اکثریت بیماران و خانواده آنان پیرامون مراقبت از زخم جراحی به ترتیب دارای نیاز آموزشی متوسط و بالا و در مورد فعالیت و استراحت، مصرف داروها (نیازهای آموزشی عمومی)، تغذیه و سایر نیازها هر دو گروه دارای نیاز آموزشی متوسط و در خصوص مصرف داروها (نیازهای آموزشی اختصاصی) بیماران دارای نیاز آموزشی پایین و خانواده دارای نیاز آموزشی بالا بوده اند. یک ماه پس از ترخیص، اکثریت بیماران و خانواده آنان در تمامی موارد دارای نیاز آموزشی متوسط بوده اند. آزمون آماری تی همبستگی معنی داری را بین نیاز آموزشی زمان ترخیص و یک ماه بعد بیماران و خانواده نشان نداد. آزمون مجذور کای ارتباط معنی داری را از نظر نیاز آموزشی زمان ترخیص بین بیماران و خانواده با036/0=p نشان داد ولی از نظر نیاز آموزشی یک ماه بعد بین آنها با 558/0=p نشان نداد. یافته ها فقط ارتباط معنی داری بین نیازهای آموزشی و سطح تحصیلات واحدهای مورد پژوهش نشان داد.
از بین تمامی نیازهای آموزشی مورد مطالعه، بیشترین نیاز آموزشی بیماران و خانواده پیرامون مصرف داروها و مراقبت از زخم جراحی بوده است. همچنین اکثریت بیماران قادر به شمارش نبض خود نبوده اند می توان پیشنهاد نمود که پرستاران به این مسئله توجه بیشتری مبذول داشته و آموزش های لازم در این زمینه به بیماران و خانواده آنها ارایه نمایند.

پرستارانی در حرفه خود تغییرات ایجاد می کنند و فعالیت های آنان از بیمارستان ها به جامعه کشیده خواهد شد که وقت بیشتری را صرف یاد گرفتن می کنند.
این پژوهش به صورت نیمه تجربی آینده نگر در مدت 18 ماه بر روی 42 نفر از پرستاران شاغل در بخش های کودکان صورت گرفت. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه و برگ مشاهده (Check list) بر اساس اهداف آموزشی تدوین شده توسط مسئولین دانشکده های پزشکی و پرستاری جهت تدریس در دوره آموزش نظری و عملی بود. قبل از شروع دوره با استفاده از پرسشنامه ای مشتمل بر اطلاعات دموگرافیک و 60 سؤال چهار گزینه ای در خصوص آگاهی علمی مراقبت های ویژه نوزادان و نیز برگ مشاهده ای در پنج بخش در خصوص چگونگی انجام عملیات احیاء، روش ساکشن کردن و مراقبت از لوله داخل تراشه، مراقبت از بیمار تحت تهویه مکانیکی، نحوه گذاردن سوند داخل معده و نحوه تغذیه شیرخوار از طریق گاواژ از پرستاران آزمون به عمل آمد. آموزش نظری به مدت شش ماه و آموزش مهارت های عملی در طی دو ماه توسط هر شرکت کننده گذرانده شد. پس از آن برای هر مورد برگ مشاهده بعد از آموزش های فوق کامل و امتیازهای هر فرد در دو بخش آگاهی و عملکرد های قبل و بعد از آموزش نظری و عملی مورد مقایسه قرار گرفت.
آزمون های آماری 2 و t نشان دهنده اختلاف معنی داری بین میزان آگاهی و عملکرد های افراد قبل و بعد از آموزش است (0001/0p<). همچنین نتایج نشان داد که تغییرات در آگاهی و عملکرد افراد پس از آموزش با متغیرهای دیگر نظیر سن، دانشگاه محل اخذ مدرک، سمت شغلی در بخش، سابقه کار و نوبت کاری رابطه معنی داری ندارد.
تاثیر آموزش حین خدمت و افزایش سطح آگاهی و عملکرد پرستاران شاغل در بخش های مراقبت ویژه پس از گذراندن این دوره آموزشی نشان داده است که برنامه ریزی آموزش مداوم ضمن خدمت یکی از ضروریات ارتقاء کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی در جامعه است.

تغذیه صحیح و متعادل از عوامل ضروری در سلامت افراد جامعه شناخته شده و بهبود و اصلاح آن در گروه های مختلف جامعه به ویژه کودکان از اقدامات مهم در مراقبت های اولیه سلامت به شمار می آید.
این پژوهش یک مطالعه توصیفی تحلیلی است، تعداد نمونه شامل 225 مادر دارای کودک 24-0 ماهه مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی دانشگاه علوم پزشکی تهران بود که به صورت تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بود. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی (جداول توزیع فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (آزمون مجذور کای و ضریب همبستگی پیرسون) استفاده شد.
نتایج نشان داد بین سن، وضعیت اشتغال، روش آخرین زایمان و تمایل به شیردهی واحدهای پژوهش، همچنین سن جنین هنگام تولد، بستری شدن نوزاد در بیمارستان در بدو تولد، زمان اولین شیردهی پس از زایمان، نوع تغذیه نوزاد به هنگام بستری شدن در بیمارستان، نوع اولین تغذیه نوزاد، زمان شروع تغذیه کمکی، استفاده از شیر کمکی همراه شیر مادر و استفاده از پستانک و نیز نظر همسر در مورد شیردهی، معاینه پستان ها در دوران بارداری، آموزش مزایا و روش صحیح شیردهی در بارداری، محل آخرین زایمان، آموزش اهمیت و تکنیک صحیح شیردهی پس از زایمان، تشویق و حمایت همسر در شیردهی، نگهداری نوزاد کنار مادر پس از زایمان، چگونگی تنظیم فواصل و دفعات شیردهی، شیردهی در شب، حاملگی مجدد، مدت تغذیه با شیر مادر در هر بار شیردهی و فاصله دفعات تغذیه با شیر مادر با طول مدت شیردهی ارتباط معنی داری وجود دارد.
مطابق با یافته های پژوهش، عوامل گوناگونی بر مدت شیردهی تاثیر می گذارد که باید به آنها توجه کافی نمود. آموزش مادران توسط ماماها، به خصوص در ضمن انجام مراقبت های دوران بارداری و بلافاصله پس از زایمان، ضروری می نماید و در همین ارتباط ضرورت آموزش و بازآموزی کادر پزشکی در زمینه شیردهی بیش از پیش آشکار می شود.

در این مقاله ضمن مروری اجمالی بر اصول ارزشیابی استاد (معلم)، روش های مختلف آن معرفی گردیده است، سپس با اشاره به ابزارهای متنوع موجود در این زمینه، به بررسی و نقد روش مورد استفاده ارزشیابی استاد در چند دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی منتخب پرداخته و نقاط قوت و ضعف آن مورد بررسی قرار گرفته است.
در این تحقیق توصیفی- تحلیلی با استفاده از روش های بررسی اسناد و مدارک، مشاهده، مصاحبه نیمه ساختار یافته با دست اندرکاران اجرای امر ارزشیابی و چک لیست محقق ساخته، فرآیند ارزشیابی در چند دانشگاه علوم پزشکی مورد بررسی قرار گرفت. به منظور تجزیه و تحلیل داده های کمی از روش تجزیه و تحلیل توصیفی و محتوای مصاحبه ها با استفاده از روش «تجزیه و تحلیل محتوائی» استفاده گردید. همچنین نحوه اجرای این فرآیند به صورت گام به گام توسط چک لیستی که قبلا اعتبار و اعتماد علمی آن مورد تایید قرار گرفته بود مشاهده و وضعیت هر گام در مقایسه با استانداردهای مربوطه مورد بررسی قرار گرفت.
با توجه به غالب بودن روش نظر خواهی دانشجویان از عملکرد اساتید در نظام آموزش پزشکی کشور که در واقع نمونه ناقصی از کل فرآیند ارزشیابی را تشکیل می دهد، نقاط قوت و ضعف این روش تحلیل و دلایل محدود شدن به این روش و عدم استفاده همزمان از روش های مکمل مورد بررسی قرار گرفته است.
از آنجا که کاربرد نتایج ارزشیابی های محدود به نظر خواهی دانشجویان از عملکرد اساتید به دلایل متعددی مورد تردید است باید در جهت اعتلای آن کوشش نموده و استفاده از سایر روش های مکمل و همزمان نیز مورد توجه قرار گیرد. چنانچه به علل متعدد ناچاریم از نظرخواهی دانشجو استفاده نمائیم ضروریست توجه داشته باشیم که نظرخواهی شاگردان از معلم باید مستمر و در طول تحصیل انجام شود، همینطور به هیچ وجه نباید برای اخذ تصمیم های اداری از آن بهره گرفت.

یکی از عوامل مؤثر در ارتقاء سطح سلامت جامعه به ویژه کودکان پیشگیری از بیماری ها از طریق ایمن سازی است به طوری که در صورت عدم ایمن سازی کامل، صحیح و به موقع کودکان، بیماری های عفونی زندگی آنها را تهدید خواهد کرد. مطالعه حاضر ارزیابی برنامه گسترش ایمن سازی مادران و کودکان زیر 2سال شهرستان شهریار را نشان می دهد.
این پژوهش یک مطالعه پیمایشی از نوع مقطعی است، تعداد نمونه ها شامل 210 کودک 24-18 ماهه و 240 مادر دارای کودک 11-0 ماهه می باشد که از طریق نمونه گیری خوشه ایتوصیه شده توسط سازمان بهداشت جهانی انتخاب شدند. روش جمع آوری اطلاعات مصاحبه و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و استنباطی شامل مجذور کای، تی تست، تست دقیق فیشر، آنالیز واریانس یکطرفه، آزمون نسبت خطر و لجستیک رگرسیون استفاده شده است.
نتایج نشان داد که پوشش واکسیناسیون کودکان زیر دو سال در کلیه نوبت های واکسیناسیون بالای 90% بوده است. 6/17% کودکان زیر دو سال ناقص واکسینه شده اند و 4/41% آنها کامل ولی با تاخیر بیش از یک ماه واکسینه شده اند. عامل مؤثر بر تاخیر بیش از یک ماه در واکسیناسیون کودکان محل انجام واکسیناسیون کودک بود. نتایج پژوهش همچنین نشان داد که اگر چه 8/83% مادران کودکان زیر یکسال دو نوبت واکسن کزاز دریافت نموده بودند اما فقط 3/13% از مادران 5 نوبت واکسن کزاز را دریافت کرده بودند. عامل مؤثر بر وضعیت واکسیناسیون کزاز مادران مدت سکونت در شهرستان شهریار بود.
موانع موجود بر سر راه ایمن سازی مادران و کودکان شامل عدم وجود سیستم پیگیری و سیستم ثبت دقیق اطلاعات واکسیناسیون کزاز مادران که بر وضعیت واکسیناسیون کودکان و مادران تاثیر گذاشته است. بنابراین ضرورت دارد که ارایه خدمات ایمن سازی از هر دو جنبه کمی و کیفی در شهرستان شهریار مورد توجه و تاکید قرار گیرد.

چاقی از عوامل مهم تهدید کننده سلامت افراد جامعه است و شناخت عواملی که سبب ایجاد آن می شوند جهت پیشگیری از بروز چاقی و حفظ سلامت افراد از اهمیت زیادی برخوردار است.
پژوهش حاضر یک مطالعه تحلیلی از نوع مورد – شاهدی (گذشته نگر) بوده که در مهدکودک ها و آمادگی های وابسته به سازمان بهزیستی شهر قزوین انجام گردید. بعد از مطالعه مقدماتی بر روی 20 کودک 6-5 ساله، 35 کودک چاق (مورد) و 70 کودک دارای وزن طبیعی (شاهد) بر اساس مشخصات واحدهای مورد پژوهش انتخاب شدند. مهدکودک و آمادگی ها به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ایانتخاب گردیدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه، مترنواری و ترازوی فنری بود. چاقی براساس شاخص وزن برای قد مطابق با جنس کودک برابر با 2 انحراف معیار از میانگین وزن نسبت به قد و بیشتر در نظر گرفته شد. آزمون های آماری مورد استفاده در این تحقیق، آزمون مجذور کای، تست تی و آزمون من ویتنی بوده است.
یافته های پژوهش نشان داد که خصوصیات فردی کودک به جز وزن زمان تولد و میزان ساعات بازی در 2 گروه مورد و شاهد همگن بوده اند. همچنین، الگوهای شیردهی در گروه مورد و شاهد، به ترتیب 1/77% و 7/85% تغذیه غالب با شیر مادر، 20% و 6/8% تغذیه با شیرخشک و 9/2% و 7/5% تغذیه توام بوده است که اختلاف معنی داری را در این 2 گروه نشان ندادند. از نظر طول مدت هر الگو هم تفاوت معنی داری در این 2 گروه یافت نشد. لذا تمامی فرضیه های پژوهش رد شدند.
مطابق با یافته های پژوهش، هیچ گونه ارتباط معنی داری بین الگوهای شیردهی در دوره شیرخوارگی با چاقی در کودکان 6-5 ساله بدست نیامد. احتمالا عوامل دیگری در بروز چاقی نقش دارند بنابراین توصیه می شود که مطالعات گسترده تری در این زمینه انجام گیرد.

ماساژ دادن هر یک از اندام های بدن، یک اقدام سالم مراقبتی و با ارزش است که به کارگیری آن به ویژه در بخش مراقبت های ویژه می تواند اثرات درمانی و آرامش بدنی و روانی برای بیماران در برداشته باشد.
پژوهش حاضر، یک مطالعه نیمه تجربی است که به منظور بررسی تاثیر فوری ماساژ پا بر علائم حیاتی بیماران بستری در بخش مراقبت ویژه عمومی بیمارستان منتخب سازمان تامین اجتماعی تهران انجام شده است. واحدهای مورد پژوهش پس از انجام مطالعه مقدماتی به تعداد 50 نفر به روش نمونه گیری آسان انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در پژوهش فرم جمع آوری اطلاعات شامل پرسشنامه و چک لیست و روش گردآوری داده ها مصاحبه و اندازه گیری فیزیولوژیک بود. علائم حیاتی بیمار (تعداد ضربان قلب، فشار متوسط شریانی و درصد اشباع اکسیژن خون) به مدت 5 دقیقه (هر دقیقه یکبار) از روی مانیتور کنار تخت بیمار خوانده و ثبت می شد. سپس پاها به مدت 5 دقیقه توسط محقق ماساژ داده شده و علائم حیاتی ثبت می گردید. بلافاصله پس از ماساژ نیز به مدت 5دقیقه (هر دقیقه یکبار) علائم حیاتی ثبت گردید. جهت بررسی آماری داده ها از جدول توزیع فراوانی و مطلق و جهت تجزیه و تحلیل از آزمون t زوج استفاده شده است. اطلاعات کسب شده توسط نرم افزار کامپیوتری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها نشان داد مقایسه میانگین تعداد ضربان قلب، درصد اشباع اکسیژن خون شریانی و فشار متوسط شریانی قبل و حین ماساژ پا با آزمون t زوج اختلاف معنی دار دارد (00001/0p<). مقایسه میانگین تعداد ضربان قلب، درصد اشباع اکسیژن خون شریانی و فشار متوسط شریانی در حالت حین و بعد از ماساژ پا معنی دار نبود. مقایسه میانگین تعداد ضربان قلب، قبل و بعد از ماساژ پا با آزمون t زوج اختلاف معنی داری نشان داد (0001/0 p<) و میانگین تعداد ضربان قلب قبل از ماساژ پا بیش از میانگین آن بعد از ماساژ پا بوده است. مقایسه میانگین درصد اشباع اکسیژن قبل و بعد از ماساژ پا و مقایسه میانگین متوسط فشار شریانی قبل و بعد از ماساژ پا با آزمون t زوج اختلاف معنی داری نشان داد (به ترتیب 0001/0 p< و 003/0 p<).
بر اساس یافته های تحقیق حاضر ماساژ پا بر علائم فیزیولوژیک بیماران در بخش مراقبت ویژه عمومی تاثیر داشته و اثر این عمل تا 5 دقیقه بعد از ماساژ پا هم باقی بود و باعث تعدیل علائم حیاتی شد. به نظر می رسد در این بیماران با وجود یکسان بودن سایر شرایط، تعدیل علائم حیاتی در نتیجه تعدیل استرس به کمک ماساژ پا اتفاق افتاده است.