فصلنامه حیات
سال نهم شماره 3 (پیاپی 19، پاییز و زمستان 1382)

درد ناشی از انجام بعضی اقدامات درمانی و پرستاری همواره یکی از نکات مورد توجه ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی بوده است. یکی از شایع ترین شکایات بیمار از چنین مواردی، درد ناشی از تزریق عضلانی است که در طی سال ها پرستاران و پزشکان تلاش زیادی برای یافتن راه هایی کرده اند مثل تغییر وضعیت بیمار، استفاده از سوزن در اندازه های مختلف و شیوه های مختلف تزریق که به کاهش درد بیانجامد.

این پژوهش نیمه تجربی برای مقایسه شدت درد ناشی از تزریق عضلانی به روش Z و روش استاندارد صورت گرفته است. نمونه ها شامل 100 دانشجوی دختر پرستاری بوده اند که با شیوه نمونه گیری آسان و به صورت داوطلبانه در پژوهش شرکت کردند. هر نمونه در دو نوبت مورد تزریق 1میلی لیتر کلراید سدیم قرار گرفت: یک نوبت به روش استاندارد و یک نوبت به روش Z. فاصله بین دو نوبت تزریق 24 ساعت بود و هیچیک از آزمودنی ها نمی دانستند در کدام نوبت، کدام شیوه تزریق برای آنها استفاده شده است. شدت درد با استفاده از مقیاس شماره ای اندازه گیری درد که از صفر تا ده شماره گذاری شده بود اندازه گیری و شدت درد هر فرد در دو نوبت با خودش مقایسه می شد.

نتایج بیانگر این نکته بود که درد همراه با تزریق عضلانی با شیوه های تزریق ارتباط معنی داری دارد. به این ترتیب که شدت درد ناشی از تزریق عضلانی به روش Z کمتر از روش استاندارد بوده است.

با توجه به اینکه در هیچ بررسی موارد منع مصرف یا عوارض جانبی برای روش Z مطرح نشده، پژوهشگر می تواند به دیگر محققینی که بر اساس یافته های خود بیان کرده اند که: «روش Z می تواند روش انتخابی برای تمام تزریقات عضلانی باشد»، بپیوندد.

حین اندازه گیری فشارخون بیماران مبتلا به پرفشاری خون بهتر است بیمار در وضعیت صحیح قرار گیرد تا میزان فشارخون نزدیک به واقعی حاصل شود.
این پژوهش یک مطالعه نیمه تجربی است که به مقایسه تاثیر وضعیت های مختلف قرارگیری اندام های بیماران مبتلا به پرفشاری خون بر میزان فشارخون آنان می پردازد. واحدهای پژوهش، 100 بیمار بودند که با روش نمونه گیری آسان انتخاب و پس از تکمیل پرسشنامه و اندازه گیری قد و وزن، پنج دقیقه در وضعیت نشسته قرار می گرفتند. سپس به ترتیب فشارخون وضعیت استاندارد (نشسته، بازوی راست هم سطح قلب و کف هر دو پا روی زمین)، وضعیت «الف» (نشسته، بازوی راست آویزان در کنار بدن و کف هر دو پا روی زمین) و وضعیت «ب» (نشسته، بازوی راست آویزان در کنار بدن و پای راست روی زانوی پای چپ) کنترل ودر برگه اطلاعات درج می شد. روش گرد آوری داده ها مصاحبه و اندازه گیری فیزیولوژیک بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون t زوج استفاده شده است.
یافته ها نشان داد اختلاف میانگین فشارخون سیستولیک و دیاستولیک در حالت های استاندارد و «الف»، استاندارد و «ب»، «الف» و «ب» معنی دار است (آزمون t زوج، 0001/0p<) و میانگین فشارخون سیستولیک و دیاستولیک در حالت «الف» بیش از میانگین آن در حالت استاندارد و در حالت «ب» بیش از حالت استاندارد و در حالت «ب» بیش از حالت «الف» می باشد.
این یافته ها نشان داد که وضعیت «ب» بیشترین تاثیر و وضعیت استاندارد کمترین تاثیر را بر میزان افزایش فشارخون (سیستول و دیاستول) دارد. لذا توجه به وضعیت اندام در حین کنترل فشارخون حائز اهمیت است.

هپاتیت در دهه های اخیر، تهدیدی جدی برای سلامتی کارکنان بهداشتی شاغل در اتاق زایمان به شمار می رود زیرا تماس با خون بیمار در 25 درصد موارد زایمان طبیعی اتفاق می افتد.
این پژوهش یک مطالعه توصیفی از نوع مقطعی به منظور تعیین و مقایسه میزان آگاهی از بیماری هپاتیت B در ماماها و دانشجویان مامایی در اطاق زایمان انجام شده است. تعداد نمونه ها در این پژوهش 120 نفر (60 نفر ماما و 60 نفر دانشجوی مامایی) بود. انتخاب بیمارستانها به صورت خوشه ایو انتخاب افراد به صورت تصادفی ساده و در یک مرحله انجام شد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بوده است. برای توصیف یافته ها از آمار توصیفی استفاده شد و برای مقایسه نتایج از آزمون کای دو استفاده گردید.
نتایج پژوهش نشان داد که میزان آگاهی اکثریت واحدهای پژوهش اعم از ماما و دانشجوی مامایی در سطح متوسط بوده است. بین میزان آگاهی ماماها و دانشجویان مامایی تفاوتی وجود نداشت (784/0=p).
با توجه به یافته های این پژوهش توصیه می شود جهت ارتقاء میزان آگاهی ماماها دوره های بازآموزی برگزار گردد و جهت افزایش آگاهی دانشجویان مامایی نیز به کیفیت آموزش بیماری های منتقله از راه خون خصوصا هپاتیت B توجه بیشتری گردد.

برای کاهش مرگ و میر ناشی از بیماری و حملات قلبی، بر مصرف دقیق و رعایت رژیم داروهای قلبی - عروقی و ضد پرفشاری خون تاکید می شود.
پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی - تحلیلی است که با هدف تعیین برخی عوامل مرتبط با نحوه رعایت رژیم دارویی در بیماران مبتلا به بیماری کرونری قلب انجام گردید. بدین منظور 150 بیمار مبتلا به بیماری کرونری قلب از طریق نمونه گیری در دسترس از میان مراجعه کنندگان یکی از درمانگاه های قلب و عروق وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران انتخاب شدند. ابزارگردآوری داده ها عبارت بودند از: پرسشنامه برای کسب اطلاعات دموگرافیک، عوارض جانبی دارو، وضعیت جسمانی، شناخت و خود گزارشی بیمار از رعایت رژیم دارویی؛ پرسشنامه سنجش نگرش؛ فرم شمارش قرص؛ اندازه گیری های بیولوژیک؛ اسناد و مدارک موجود. داده ها در طی دو مرحله جمع آوری شدند، بدین صورت که در ملاقات اول، پرسشنامه ها تکمیل گردیده و در ملاقات دوم (یکماه بعد) بر اساس شمارش قرصها، نسبت رعایت رژیم دارویی تخمین زده شد.
داده ها با استفاده از آزمون های آماری مجذور کای (2)، فیشر و ضریب توافقی چوپروف مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصله نشان داد که 28% از بیماران رژیم دارویی را بخوبی و 56% به طور ضعیف رعایت نموده اند. در ضمن ما بین دو روش خود گزارشی بیماران و شمارش قرص ها ارتباط بالایی وجود داشت (005/0< p).
عوامل مرتبط با نحوه رعایت رژیم دارویی عبارت بودند از: سن، تحصیلات، شغل، دریافت آموزش و منابع آن، مدت ابتلا به بیماری قلبی، دفعات بستری و سطح شناخت. ارتباط معنی داری بین یک سری عوامل از جمله جنس، وضعیت تاهل، وضعیت کفالت، ساختار خانواده، داشتن بیمه درمانی، وجود پرسنل بهداشتی و سابقه بیماری قلبی در خانواده، ابتلا به بیماری دیگر، وجود مشکل در تهیه دارو، عوارض جانبی دارو، وضعیت جسمانی، نگرش و رعایت رژیم دارویی یافت نشد. بنابراین با ارائه برنامه های آموزشی در ارتباط با رژیم دارویی که براساس سطح شناخت، تجارب، توانایی ها و سبک زندگی بیماران تدوین شده باشند، می توان موجب ارتقاء رعایت رژیم دارویی گردید.

رضایت از رابطه زناشویی عامل اساسی در استحکام و حفظ پیوند زناشویی است و یکی از عوامل مؤثر بر رضایت از رابطه زناشویی، رضایت جنسی می باشد.
این پژوهش یک بررسی از نوع همبستگی است، تعداد نمونه شامل 400 خانم مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر اراک بود که به صورت تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بود. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی (جداول توزیع فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (آزمون 2 و کروسکال والیس) استفاده شد.
نتایج نشان داد بین داشتن تجربه ارگاسم و رضایت از رابطه جنسی (0001/0p< و 2/157=2)، رضایت از رابطه غیر جنسی با همسر (0001/0p< و 50=2) و رضایت از رابطه زناشویی (0001/0p< و 8/72=2) ارتباط معنی داری وجود داشت. همچنین بر اساس نتایج تحقیق بین تجربه ارگاسم و متغیرهای سن، سن همسر، تحصیلات، تحصیلات همسر، مدت ازدواج، تعداد فرزند و درآمد خانواده ارتباط آماری معنی داری وجود داشت.
بر اساس نتایج، در این پژوهش تجربه ارگاسم توسط زنان با میزان رضایت از رابطه زناشویی ارتباط داشت یعنی خانم هایی که تجربه ارگاسم بیشتری داشتند رضایت بیشتری از رابطه زناشویی را گزارش کرده بودند. لذا پیشنهاد شد که مسئولین و برنامه ریزان بهداشتی به مشکلات جنسی زنان توجه بیشتری مبذول دارند و واحدی برای مشاوره جنسی در مراکز بهداشتی در نظر گرفته شود.

کمردرد یکی از مشکلات عمومی جوامع بشری است که حدود 80% از مردم آن را در طول زندگی خود تجربه می کنند. کمردرد اثرات زیادی را بر جنبه های مختلف زندگی افراد به جا می گذارد. لذا از روش های مختلفی جهت تسکین این درد استفاده می گردد. یکی از این روش ها استفاده از درمان های جانبی از جمله طب فشاری است.
پژوهش حاضر مطالعه ای نیمه تجربی از نوع کارآزمایی بالینی، یک سوکور و سه گروهی است که به منظور تعیین تاثیر طب فشاری بر کمردرد مراجعین به بیمارستان تامین اجتماعی شهر خرم آباد صورت گرفت. واحدهای مورد پژوهش 90نفر، شامل 36 مرد و 54 زن بودند که سن آنها در فاصله 20 تا 50 سال قرار داشت. نمونه ها ابتدا بر اساس مشخصات واحدهای مورد پژوهش انتخاب شده، سپس به صورت تصادفی در یکی از سه گروه آزمون (انجام طب فشاری به مدت ده جلسه یک روز در میان)، شاهد (فقط مصرف مسکن) و پلاسبو (انجام طب فشاری پلاسبو به مدت ده جلسه یک روز در میان) قرار گرفتند. هر سه گروه قرص استامینوفن را مصرف می کردند. اطلاعات توسط پرسشنامه و معیار عددی سنجش درد و سه فرم خود گزارش دهی به دست آمد.
تجزیه و تحلیل داده ها حاکی از آن بود که طب فشاری، طب فشاری پلاسبو و دارودرمانی هر سه در کاهش شدت کمردرد مؤثر بودند ولی کاهش شدت کمردرد توسط طب فشاری در گروه آزمون مؤثرتر از دو گروه دیگر بود (0001/0p<)، همچنین میزان مصرف داروی مسکن در گروه آزمون به صورتی چشمگیر کمتر از دو گروه دیگر بود (0001/0p<).
بنابراین طب فشاری یک روش درمانی جامع، امن، بدون خطر و کم هزینه در تسکین درد است. لذا در تسکین کمردرد می توان از آن استفاده نمود.

سالانه 585000 زن در اثر عوارض بارداری و زایمان های مکرر و ناخواسته جان خود را از دست می دهند. به کارگیری روش های پیشگیری از بارداری پس از زایمان، اثر چشمگیری در کاهش بارداری های متوالی و نزدیک به هم دارد.

این پژوهش، یک مطالعه توصیفی تحلیلی از نوع مقطعی است که با هدف تعیین چگونگی نگرش و میزان به کارگیری روش های پیشگیری از بارداری در دو سال اول پس از زایمان در واحد بهداشت مادر و کودک مراکز بهداشتی درمانی کرمانشاه صورت گرفته است. بدین منظور، ابتدا تعدادی از مراکز بهداشتی درمانی کرمانشاه به روش خوشه ایبرگزیده شده و سپس تعداد 260 نفر از زنان متاهل در سنین باروری که تحت پوشش مراکز مذکور بودند و از آخرین زایمان آنها بیش از دو سال نگذشته بود، به روش نمونه گیری تصادفی از نوع طبقه ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود که با کسب رضایت از آنها، پرسشنامه با روش مصاحبه تکمیل می شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد و آنالیز داده ها با نرم افزار SPSS انجام گرفت.

نتایج نشان داد 4/50% واحدهای پژوهش نسبت به بکارگیری روش های پیشگیری از بارداری در دو سال اول پس از زایمان، نگرش مثبت داشتند. همچنین 2/79 % آنها از نوعی روش پیشگیری از بارداری استفاده می کردند. در این مطالعه، بین متغیرهای تحصیلات همسر (036/0=p)، وجود روابط زناشویی بعد از زایمان (001/0p<)، مدت زمان سپری شده از آخرین زایمان (001/0p<)، تعداد حاملگی (013/0=p)، داشتن تمایل به حاملگی مجدد (037/0=p)، نگرش (001/0p<)، نوع شیردهی واحدهای پژوهش (0001/0p<) و وجود سیکل های قاعدگی در آنها (001/0p<) با میزان به کارگیری روش های پیشگیری از بارداری در دو سال اول پس از زایمان ارتباط معنی داری وجود داشت.

با توجه به نتایج تحقیق، نگرش ها، عقاید و نیز وضعیت شیردهی و قاعدگی زنان نقش بسیار مهمی در امر پیشگیری از بارداری پس از زایمان ایفا می کنند. بنابراین یکی از گام های کلیدی در جهت بهبود خدمات تنظیم خانواده در این زمینه، انجام مشاوره موثر با مراجعین و ارائه آموزش به آنها است.

ابتلا مادر به برخی از عفونت ها در دوران حاملگی باعث بروز ناهنجاری های مادرزادی می شود. این عفونت ها که تحت عنوان سندرم TORCH شناخته می شوند شامل توکسوپلاسموز، سرخجه، سیتومگالوویروس، هرپس و برخی عفونت های دیگر می گردند. توکسوپلاسموز شایع ترین عفونت از این گروه است.
انگل توکسوپلاسموز یک تک یاخته داخل سلولی است که در حیوانات مثل گوسفند و موش دیده می شود و از طریق مصرف گوشت خام یا نپخته، میوه یا سبزی نشسته، چاقوی آلوده آشپزخانه، خاک آلوده باغچه، شیر غیر پاستوریزه و یا از مادر آلوده به جنین و گاهی از طریق دریافت فراورده های خونی و یا پیوند اعضاء منتقل می گردد. بیماری یا بدون علامت است یا با علائمی شبیه آنفلوانزا یا مونونکلئوز شامل لنفادنوپاتی، خستگی، تب، گلودرد و راش تظاهر می یابد، اما در نوزادان مادران آلوده به عفونت توکسوپلاسمایی باعث عوارض شدیدی مثل سقط جنین، کوریورتینیت، آنمی، صدمات کبدی، ناهنجاری سیستم اعصاب مرکزی و مرگ پری ناتال می شود. توکسوپلاسموز تقریبا در 1 تا 5 مورد از هر هزار حاملگی رخ می دهد.
در زنان بارداری که دچار توکسوپلاسموز فعال می شوند به منظور پیشگیری از بروز ناهنجاری مادرزادی باید درمان مناسب شروع گردد. در هر موردی از توکسوپلاسموز مادرزادی یا عفونت مادرزادی در نوزاد نیز درمان توصیه می شود حتی اگر تظاهر بالینی وجود نداشته باشد.
با توجه به عوارض و مرگ و میر پره ناتال ناشی از این انگل، نقش ماماها و پرستاران جهت پیشگیری از وقوع این عفونت توسط بررسی های لازم، آموزش پره ناتال و نیز مشاوره قبل از بارداری مشخص می گردد. توصیه های پیشگیری برای کاهش شیوع توکسوپلاسموز مادرزادی بسیار حائز اهمیت است که به آن اشاره شده است.