مجله علوم و فنون هسته ای
سال بیست و دوم شماره 1 (پیاپی 25، پاییز 1381)

مرکز تحقیقات و کاربرد لیزر، سازمان انرژی اتمی ایران، صندوق پستی: 8486-11365, تهران-ایران چکیدهدر این کار پژوهشی کاربرد تشدیدگر ناپایدار خود پالاینده تعمیم یافته در لیزر مولکولی نیتروژن با تحریک طولی بررسی وبا تشدیدگر صفحه - موازی مقایسه شده است. واگرایی و درخشایی برای این تشدیدگر با بزرگنمایی M=-5به ترتیب 0/33 mradو1/3×109W/cm2.Sr و برای تشدیدگر صفحه موازی با طول هندسی معادل، به ترتیب ~1 mrad و2/3×107W/cm2.Sr، به دست آمده است، به طوری که واگرایی GSFUR نسبت به تشدیدگر صفحه - موازی برابر و درخشایی آن 56 برابر بیشتر است. با استفاده از روزنه محدود کننده میدان به عنوان جفت ساز خروجی توزیع شدت پرتو خروجی لیزر در میدان دور به صورت گاوسی و در میدان نزدیک به شکل حلقه ای به دست آمده است. همچنین مدل نظری بر اساس حل همزمان معادلات آهنگ محیط فعال و معادلات مدارتخلیه الکتریکی لیزر، مورد بررسی قرار گرفت و نتایج حاصل با آزمایشهای تجربی سازگار بود.

رادیوایزوتوپ گالیوم -67 از سال 1372 به توسط گروه شیمی بخش سیکلوترون تولید شده است و به عنوان رادیوداروی بالینی (کلینیکی) به صورت سیترات گالیوم در تشخیص تومورهای مختلف و تعیین محل بافتهای عفونی بکار می رود. از آن زمان تا پژوهش اخیر رادیوداروی دیگری که حاوی گالیوم -67 باشد در کشور به مرحله ساخت و بهره برداری نرسیده است. از سوی دیگر باتوجه به ظرفیت قابل توجه تولید این رادیوایزوتوپ به توسط گروه شیمی سیکلوترون و کاربرد بالینی کمپلکسهای تشخیصی آن، تهیه وبررسی یک محصول جدید به نام رادیوداروی [67Ga] - گالیوم بلئومایسین برای نخستین بار در دستور کار این گروه قرار گرفت. بررسی های کامل به منظور تعیین بهترین شرایط انتخاب دما، اسیدیته، مدت عمل واکنشگرها و غلظت آنها به عمل آمد. نتایج حاصل نشان دادند که بلئومایسین در محیط اسیدی شدید (1=PH) در دمای 100 درجه سانتی گراد و به مدت 30 دقیقه در حضور گالیوم -67، در محیط آب نمک دار نرمال به صورت کمپلکس گالیوم کلراید در می آید. کنترلهای کیفی، از جمله رادیونوکلایدی، رادیوشیمیایی، شیمیایی، میکروبی و وجود مواد تب آور، روی محصولات اولیه انجام گرفت که می توان آنها را نشانه مرغوبیت محصول دانست.

در این پژوهش با استفاده از تلفیق اطلاعات اکتشافی موجود در منطقه ایران مرکزی شامل کلیه اطلاعات اکتشافی ژئوفیزیک هوایی، زمین شناختی، فلززایی (متالوژنی) منطقه و سنجش از دور سعی شده است به کمک مدل زایشی اورانیوم در منطقه، مدل اکتشافی مناسبی تهیه شود و مناطق مستعد برای اکتشاف اورانیوم تعیین گردند. واژه های کلیدی: سیستم اطلاعات جغرافیایی، معیار، میانگیر، درخت چهارتایی، لایه اطلاعاتی، مدل زایشی، مدلسازی اکتشافی

در این کار پژوهشی ارتباط زایشی عناصر پرتوزا با پدیده های روی داده در منطقه چاه گز (در ایران مرکزی) مورد بررسی قرار گرفته است. مطالعات میکروسکوپی بر روی مقاطع نازک و صیقلی سنگهای منطقه چاه گز نشان می دهند که هاله های متحدالمرکز ناشی از تابش رادیوآکتیو، کانی های مقاومی مانند زیرکن را احاطه کرده اند. وجود این هاله ها با رنگهای رنگین کمان بیانگر این است که در این سنگها پدیده کانی سازی پرتوزا از نوع چند زادی رادیوآکتیو و پرتوزاد اتفاق افتاده است. این نوشتار گزارشی تحقیقی است که در رابطه با نحوه جایگزینی عناصر رادیوآکتیو در منطقه چاه گز صورت گرفته است.

کانسار دچان ناحیه کوچک و نفوذپذیری در 30 کیلومتری شمالغرب سراب است که برای تعیین عیارهای اورانیوم و مس آن، به علت پایین بودن این عیارها، از روش فروشویی با اسیدسولفوریک به صورت های بطری چرخان و ستونی در مقیاس آزمایشگاهی استفاده شده است. عمل فروشویی ستونی در دو ستون به ابعاد کوچک و متوسط انجام گرفت و نتایج حاصل نشان داد که خردکردن ماده معدنی در سرعت عمل موثر، اما تاثیر آن بر بازدهی اندک است. میزان مصرف اسید سولفوریک 160 کیلوگرم برای هرتن کانسنگ و با دبی 78 لیتر بر تن بوده است. آزمایشهای بطری چرخان با استفاده از مواد معدنی با دانه بندی های 4 و 28 مش انجام گرفت؛ نتایج حاصل نشان داد که فروشویی گل خاکه ای به نسبت وزنی %33 جامد در مدت 4 ساعت با مصرف 122/6 گرم اسیدسولفوریک (معادل 245 کیلوگرم بر تن کانسنگ) و باPH = 0/2 مناسبت خوبی دارد.

در این کار پژوهشی آنیونهای کلراید و سولفات در محلولهای اورانیوم داری که در محیط اسید سولفوریک با آب دریا تهیه شده بودند، به وسیله نیترات سرب تجارتی و اسید هیدروفلوئوریک 40%، با شیوه های مختلف رسوب گیری کاهش داده شدند. با کم شدن غلظت یون کلراید در این محلولها، از رقابت نسبی میان اورانیوم و عناصر دیگر در اشغال ظرفیت های حلال آلی کاسته شد. درنتیجه در محیط نیتراته، مقدار اورانیوم بیشتری به حلال آلی تری بوتیل فسفات (TBP) نرمال منتقل شد که پس از بازگشت به محیط آبی با ایجاد کمپلکس فروسیانور اورانیل به روش رنگ سنجی اندازه گیری شد. در جریان این مطالعه، مزاحمت یون فلوئوراید مدنظر قرارگرفت و در کار جداگانه تاثیر مقادیر مختلف NaF بر غلظتهای ثابت نیترات اورانیل خالص به وسیله این کمپلکس به روش رنگ سنجی بررسی شد. مقایسه نتایج نشان دادند که در روش رسوب گیری مرحله به مرحله یون کلراید، پدیده مزاحمی از ناحیه یون فلوئوراید دراستخراج اورانیوم مشاهده نمی شود، اما در روش یک مرحله ای، اورانیوم با درصد کمتری نسبت به قبل از جداسازی کامل کلراید، به روش ICP بدست آمد. مشاهده آثار مثبت در بررسی های تجزیه و تحلیلی، بستر مناسبی را برای بررسی تولید کیک زرد (با درجه خلوص بالا) فراهم آورد. این روش با ویژگی های ساختاری گنبدهای نمکی معادن اورانیوم در بندرعباس مناسبت دارد و استفاده از آن در اینگونه موارد توصیه می شود. در این کار، جداسازی موفقیت آمیز عنصر مولیبدنیوم از اورانیوم نیز مورد توجه قرار گرفته است.

در این کار پژوهشی، پریمیفوس متیل نشاندار شده با کربن -14، که آکتیویته ویژه آن 53/39 mCi/mg بود، با پریمیفوس متیل خالص به نسبت 8/88 mg/kg مخلوط و به عنوان سم حشره کش بر روی گندم انباری بکار برده شد. بذرها پس از تیمار، در شرایط آب و هوایی کرج در گستره دمایی 5 تا 30 درجه سانتی گراد به مدت 380 روز درون ظرفهای شیشه ای دربسته نگهداری شدند. باقیمانده های سطحی و نفوذیافته قابل استخراج این حشره کش، در بازه های زمانی معین اندازه گیری شد. باقیمانده پریمیفوس متیل نشاندارشده باکربن -14 در گندم انباری پس از گذشت 380 روز به % 82/02 دز بکار رفته رسید: باقیمانده سطحی از % 63 به % 33 تقلیل یافت اما باقیمانده نفوذیافته قابل استخراج از % 32 به % 49 رسید. این اندازه گیری نشان می دهد که باقیمانده پریمیفوس متیل با گذشت زمان کم کم از سطح بذر به عمق آن نفوذ می کند. نتایج حاصل بیانگر این کیفیت است که میزان کاهش پریمیفوس متیل در گندم انباری پس از مدتی بیش از یک سال حدود 18% بوده است که پایداری نسبی آن را نشان می دهد. بنابراین با توجه به اینکه بیشترین حدمجاز باقیمانده در غله انباری (MRL=10 mg/kg) است، بکاربردن دزهای بیشتر از این مقدار ممکن است باقیمانده ای بیشتر از حد مجاز در بر داشته باشد.

در این کار پژوهشی 4 مرحله مختلف رشد علف هرز شیرین بیان جداگانه و در شرایط گلخانه ای بررسی شده و در همه این مراحل، گیاهان از سطح رویی برگها مورد تلقیح علف کشهای نشاندار 14C-2,4-D و 14c-Glyphosate با آکتیویته هایی از 0/060 تا0/1018 میکروکوری (در هر 10 میکرولیتر از محلول) قرار گرفتند. این گیاهان پس از گذشت 72 ساعت برداشت و به قطعه هایی متشکل از برگ تلقیح شده، برگ و ساقه بالای برگ تلقیحی، برگ و ساقه پایین برگ تلقیحی و ریشه تقسیم شدند. مقدار علف کش نشاندارشده در هر محلول همگن (حاصل از استخراج علف کش از نمونه گیاهی) به وسیله دستگاه شمارنده β مشخص شد و قابلیت تحرک و میزان انتقال علف کش به قسمتهای مختلف گیاه شیرین بیان در هر مرحله رشد تعیین گردید. این تحقیق نشان می دهد که بهترین زمان کاربرد 2,4-D برای انتقال به سیستم ریشه گیاه، متعلق به مرحله شش برگی بوده و این علف کش، درمقایسه با گلایفوسیت، طی مراحل رشد گیاه مورد آزمایش از قابلیت انتقال بالاتری برخوردار بوده است.