فهرست مطالب
نشریه زبان و زبان شناسی
پیاپی 4 (پاییز و زمستان 1385)
- تاریخ انتشار: 1385/10/11
- تعداد عناوین: 12
-
-
صفحه 1در این پژوهش به بررسی ساخت کلان یا چارچوب فکری حماسه رستم و اسفندیار شاهنامه فردوسی بر اساس الگوی لباو و والتسکی (1967) پرداخته شده است. روایت رستم و اسفندیار شامل ده روایت کوچک تر است که هر کدام از آنها بیان کننده ضرورت وجود دیگری است. این روایت بر زیر بخش های عمده الگوی فوق که شامل مقدمه، روند و پایان بندی است، انطباق داده شده. در این داستان مقدمه از تعداد چهار روایت، روند از یک روایت که در داخل آن چهار روایت دیگر درونه سازی شده اند و پایان بندی از دو روایت که هردوی آنها در واقع برای روایت های به پادشاهی رسیدن بهمن و خونخواهی او از خاندان رستم فضاسازی می کنند و باعث یکپارچگی داستان های متوالی شاهنامه می شوند، تشکیل شده است. این گونه طرح بندی، از کلیت الگو پیروی می کند؛ ولی در موارد جزئی تر دارای تفاوت هایی است که عبارتنداز: الف: دارا بودن چکیده. ب: نحوه و محل ارزیابی. ج: عدم تطابق درس اخلاقی داستان با مشخصه های درس اخلاقی الگو.
در نهایت، کلیه بندهای موجود در داستان در خدمت دو نقش اصلی «ارجاعی» و «ارزیابی» هستند که لباو و والتسکی معرفی کرده اند.
-
صفحه 21ساخت های اسنادی در زبان فارسی در زمره ساخت های سه جزئی قرار دارد لیکن در این مقاله با استناد به شش دلیل، ساخت های اسنادی تک موضوعی قلمداد خواهند شد، ضمن اینکه استدلال می شود که مسند در این نوع جملات به عنوان محمول، ایفاگر نقش است.
-
صفحه 39میان زایایی ساختواژی و تعداد محدودیت های حاکم بر عملکرد زایای فرایندهای ساختواژی رابطه معکوس وجود دارد؛ به این ترتیب که با افزایش تعداد این محدودیت ها، زایایی ساختواژی کاهش می یابد. گروهی از محدودیت های زایایی ساختواژی، ساختاری هستند که از آن جمله می توان به محدودیت های صرفی و نحوی اشاره کرد. محدودیت های صرفی شامل طبقه صرفی پایه، ساخت صرفی پایه و وند موجود در آخرین لایه پایه و محدودیت های نحوی شامل محدودیت های چهارچوب زیرمقوله ای و ساخت موضوعی هستند.
-
صفحه 57در زبان شناسی امروز سه دیدگاه بارز وجود دارد که هر یک از زاویه ای خاص به مقوله زبان و پدیده های مرتبط با آن می نگرند. این سه نگرش عبارتند از: زبان شناسی صورت گرا، زبان شناسی نقش گرا و زبان شناسی شناختی. زبان شناسی صورت گرا، زبان را همچون نظامی ساخت بنیان و ریاضی گونه می پندارد؛ زبان شناسی نقش گرا زبان را نظامی برای ارتباط و زبان شناسی شناختی آن را نظامی شناختی می داند. بنیان گذاران این سه نگرش به ترتیب عبارتند از چامسکی (1957) و گیون (1979) و لانگاکر (1976).
در مقاله حاضر، نگارندگان در صدد هستند تا با معرفی مبانی نظری رویکرد شناختی و معرفی مفاهیم اساسی این رویکرد در تحلیل ساخت مجهول و مقایسه آن با مبانی نظری رویکرد زایشی (صورتگرا) در این مورد، تصویر واقعی تری از دیدگاه شناختی عرضه کنند و از این طریق به بررسی ساخت مجهول در زبان فارسی با تکیه بر دیدگاه شناختی بپردازند.
-
صفحه 77دستگاه واجی گویش دلواری دارای 23 هم خوان و 9 واکه (6 ساده و 3 مرکب) و آرایش واجی CV(C)(C) است. این گویش فاقد انسدادی ملازی واک دار /G/ است و این هم خوان به صورت /k/، /γ/ و /x/ در واژه های این گویش ظاهر می شود. در میان فرایندهای مهم واجی، می توان این فرایندها را نام برد: الف تضعیف: /b، v، f/ ← [w]؛ /δ/ ←/d/؛ و /h/ ← /x/؛ ب تقویت (بر روی واژه هایی از ریشه زبان پهلوی): /b/ ← /w/؛ /p/ ← /f/ که در آغاز هجا رخ می دهد؛ ج. درج /t/ پس از /š/ پایانی؛ د تبدیل /r/ و /L/؛ ه حذف /h/ و /n/ پایانی؛ و دگرگونی واکه ای /u/ ← /i/، /u/ ← /ā/، /e/ ←/a/، /e/، /ā/ ← /a/؛ ز تغییر هجاهای /āb/، /ab/ و /af/ به /ow/ در نتیجه دو فرایند تضعیف و هم گونی؛ ح تغییر ساختار هجاهای اسم های مصغر و حذف برخی واج ها
-
صفحه 95فرایند انضمام اسم، یکی از زایاترین شیوه های واژه سازی در زبان ها، به ویژه در زبان فارسی است. این فرایند بر مبنای انضمام (پیوند) یک هسته اسمی (عمدتا موضوع درونی فعل) به هسته فعل واژگانی شکل می گیرد و برون داد آن یک فعل انضمامی عمدتا لازم (و بعضا متعدی) است که ساختار موضوعی اش در درون فعل مرکب ارضا شده است. این برون داد، خود می تواند پایه ای برای اشتقاق های دیگر باشد. معمولا فرایند انضمام اسم را با دو رویکرد نحوی و یا صرفی تبیین می کنند. رویکرد نحوی، بر مبنای حرکت نحوی هسته اسمی به سمت فعل و سپس پیوند این دو با هم و تشکیل یک فعل مرکب انضمامی است. رویکرد صرفی بر این اساس است که دو ستاک اسم و فعل از واژگان انتخاب می شود که ترکیب آن ها با یکدیگر، فعل مرکب انضمامی را به دست می دهد که در حوزه واژگان و با استفاده از قاعده واژه سازی ترکیب به وجود آمده است. در این نوشتار، فرایند انضمام اسم با رویکرد صرفی توجیه پذیرتر است؛ به این دلیل که میزان زایایی و تعمیم این فرایند در واژه سازی بر طبق رویکرد صرفی افزایش می یابد.
-
صفحه 111مقاله حاضر در مورد بررسی کارکرد نشانه های صوتی و ترفندهای گفتمانی در متون تبلیغات بازرگانی رادیویی است. هدف از این تحقیق توصیفی این بود که ببینیم برای انتقال معانی صریح و ضمنی این متون از چه فنون و امکانات شنیداری بهره برداری می شود.
نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل یازده نمونه تبلیغ رادیویی حاکی از آن است که در طراحی متون چند لایه ای تبلیغات رادیویی، لایه های مختلفی که خاص این رسانه شنیداری است، یعنی لایه های گفتار، موسیقی و صداهای محیطی برای درک و نیز ترغیب شنونده به خرید کالاها یا استفاده از خدمات، به کار گرفته می شوند و نیز ترفندهای گفتمانی و نقش ترغیبی زبان در این میان نقشی اساسی ایفا می کنند.
-
صفحه 125ظهور و گسترش ابزارهای الکترونیکی مربوط به گردآوری، ذخیره سازی و پردازش داده های زبانی و همچنین موفقیت چشم گیر شبکه های واژگانی، نگارندگان را بر آن داشت که به طراحی شبکه واژگانی صفات زبان فارسی اقدام کنند. مقاله حاضر ضمن بیان تاریخچه و مبانی کلی شبکه واژگانی، چگونگی شکل گیری شبکه حاضر را شرح می دهد. از آنجا که قصد طراحی شبکه واژگانی صفات فارسی را داریم، به طبقه بندی معنایی مقوله صفت می پردازیم. در این طبقه بندی 15 طبقه اصلی و بیش از 70 طبقه فرعی شناسایی شده است. برای استخراج صفات و تعیین حوزه های معنایی و نیز هم معناها، متقابل ها و بسامد آن ها از سه فرهنگ واژگانی و یک دادگان زبان فارسی استفاده شده است. شبکه واژگانی، نوعی پایگاه داده هاست و از این رو ضمن آشنایی مقدماتی با مفاهیم بنیادی و روش شناسی دادگان با فرآیند طراحی منطقی و فیزیکی شبکه واژگانی صفات فارسی آشنا می شویم.
-
صفحه 137این مقاله واکاوی نوشتاری است درباره گیلکی که در جلد دهم دانشنامه ایرانیکا زیر مدخل «گیلان زبان ها» آمده است.
در این مقاله سعی شده است ضمن بازخوانی، نقد و بررسی آنچه در ایرانیکا آمده است، برخی از ویژگی های دستوری گیلکی آن گونه که شایسته است توصیف شود.
برآمد این واکاوی نشان می دهد که توصیف عرضه شده از گیلکی در دانشنامه ایرانیکا آن گونه که باید از عهده تبیین برخی از ویژگی های دستوری گیلکی برنیامده است؛ اما توصیف یاد شده با توجه به حجم اختصاص یافته به موضوع ارزشمند و درخور توجه است.
-
صفحه 149مقاله حاضر به معرفی آواشناسی قانونی و برخی کاربردهای آن می پردازد. منظور از آواشناسی قانونی، به کارگیری یافته های علم آواشناسی در حل مسائل حقوقی و قانونی است. در این مقاله نشان داده می شود چگونه آواشناسان می توانند در تشخیص هویت سخنگویان، تشخیص زبان و لهجه و آوانگاری (تبدیل گفتار به نوشتار) به مراجع اجرای قانون کمک کنند.
-
صفحه 157زبانها ویژگی های مصادیق جهان بیرون را به نحو متفاوتی در خود منعکس می کنند؛ برای مثال، مقوله شخص، شمار، زمان و نمود فعل یا حالت و جنس اسم در زبان های مختلف به صورت های متفاوت بیان می شود. یکی دیگر از این مقولات، ویژگی جانداری است که زبان ها توجه کمتری به بیان آن دارند. این خصوصیت در تعدادی از گویش های ایرانی وجود دارد که موضوع بحث این مقاله است.
-
صفحه 163این اندیشه، که شاید بتوان پیچیدگی های ظاهری جهان هستی را به کمک چند قانون بنیادین درک کرد، موضوعی است کهنه با سابقه ای در حدود 2500 سال که از یونانیان به یادگار مانده است. چنین به نظر می رسد که بتوان در نظام یکپارچه هستی، اصول و قواعد مشترکی پیدا کرد و آن گاه در تمام تشکیلات این نظام، قانون فراگیری را حاکم بر این قواعد یافت. من در این مقاله خواسته ام به کمک قوانین اول و دوم نیوتن نیروی مولد شعر را همچون یک نیروی فیزیکی مطرح کنم. برای این کار، نخست تعریفی کلی از شعر عرضه کرده ام و پس از آن به کمک روابط میان اجزای ساختاری زبان به خصوص رابطه متداعی از دیدگاه دو سوسور و هم چنین مفهوم قطب استعاری که در تئوری یاکوبسن مطرح شده است، جابه جایی مدلول در جریان دلالت در واژه را بیان کرده ام. این جابه جایی موجب نشان دار شدن واژه و پیدا شدن نقش جدید برای آن است که به استعاره می انجامد و به کمک نیرویی صورت می گیرد که در تشکیل شعر می توان آن را نیروی شعر نامید. نگارنده این سطور به منبع این نیرو نگاهی ندارد؛ اما در وجود این نیرو بحث می کند. شاید این نیرو همانی باشد که غربیان آن را جن شعر و عرب ها آن را«تابعه» یا «شیاطین شعرا» می دانند و به هر حال همه شاعران، ظهور وتبلور ناگهانی آن را به تجربه باور داشته و دارند.
-
Page 1This article is concerned with the analysis of the macro-structure of Rostam and Esfandiyar epic based on Labov and Waletsky (1976) model. It consists of ten small narrations which each one necessitates the other. This epic which includes an introduction (orientation), setting and resolution is applied to the model: The orientation consists of four narrations, the setting one main narration and the resolution has two of them. The epic general schema is compatible with the main parts of the model, yet there are some slight differences between them, including: having an abstract, the way and the place of evaluation, and having the coda which is not the same as the models. It is also concluded that all the epic clauses represent two main model functions: referential and evaluative.
-
Page 21Persian attributive constructions are sentences including liking verbs:astan, budan, Šodan,gaŠtan, gardidan. Considering some typological, syntactic, semantic, logical evidences and an evidence relying on first language aquisition process, the linking verbs do not play any canonical role in assigning the vabency of the construction. But, the contentives – nouns, adjectives and prepositional phrases preceding the linking verbs are considered as the pedicates. The writer of this paper believes that the attributive construction consists of one argument, so the valency of its predicate should be one. Finally, they are derived under predicate phrase node. Consequently, these kinds of predicates assign agentive or patientive θ- role rather than essive to their arguments.
-
Page 39There is a variable of constraints imposed on word formation processes. The more constraints there are, the less productive the process. Some of the constraints are structural among which are morphological and syntactic ones. The morphological constraints are the morphological category of the base, the morphological structure of the base and the affix in the outmost layer of the base. The syntactic constraints include subcategorization frame and argument structure constraints.
-
Page 57This paper is an attempt to analyze the passive construction, based on Cognitive approach. In this respect, after introducing the theoretical concepts of this approach, authors try to compare it with Generative view. Within Generative framework, a formal and abstract relation is considered between passive and active constructions through the operation of transformational rules, yet from a Cognitive perspective such a direct relation between two mentioned constructions is refused, so considering basic concepts such as: figure, ground, construal, perspective and profile, a certain event can be reported in different ways with regards to conceptualization and the manner of cognitive process in the speaker’s mind. It is concluded that, the Cognitive approach is effective in analyzing the passive construction in Persian. So, the speaker would select the subject as the topic in active sentence, or the object in passive ones.
-
Page 77Delvari phonological system includes 23 consonants and 9 vowels (6 simple vowels and 3 diphtongs) It has three syllables which have the cv(c) (c) forms. Voiced uvular stop /G/ (of Standard Persian), appears as /k/, /x/, and /γ/ sounds. The most important phonological processes are: A. Lenition: / f, v, b/ > [W]; /d/ > /δ/; /x/ > /h/ B. Fortion: /w/ > /b/; /f/ > /p/ in initial position of some pahlavi words C. Insertion of /t/ after final /š/ D. /r/> /L/ E. Deletion of final /n/ and /h/ F. Vowel alternations: /u/ > /i/; /ā/ > /u/; /a/ > /e/; /a, e/ > /ā/ G. Change of syllables /ā b/, /ab/, /af/ into /ow/ as the result of two phonological processes of lenition and assimilation H. Resyllabification of human proper.
-
Page 95Noun Incorporation is one of the productive processes of word formation in Languages especially in Persian. This Process is based on incorporating a nominal head -Nº- (mainly internal argument) with a lexically verbal head -Vº- and its output is an intransitive incorporate verb. Satisfied with its argument structure, This output itself can act as a base stem for other derivations. Usually, there are two approaches in accounting for Noun Incorporation. One approach is based on a syntactic movement of a noun toward a verb and then their incorporation as Baker (1988) suggests. The other approach is morphological one which is on the basis of the selection of a noun stem and a verb stem from the lexicon, and then their compounding gives an intransitive incorporate verb, In this article, it has been clarified that morphological approach can account for this process better than syntactic one, because it can increase the degree of productivity and generality in word formation.
-
Page 111This article mainly aims at studying the functions of audio signs and discourse strategies inradio advertisements. In fact, we are going to know that for denotation and connotationmeanings of these texts, which sonic techniques and facilities have been used. The results of 11 radio advertisements analysis show that in designing of these multilayertexts, different sonic layers such as speech, music and sound effects are used to pursue listener to purchase goods or use advertised services. Also discourse factors and persuasive function of language play main role in this process.
-
Page 125The growing importance of electronic tools for compiling, storing, and processing the linguistic data made us build a WordNet for Persian adjectives. This paper starts with a brief introduction on the history and general concepts of WordNet. To arrive at a semantic classification of Persian adjectives, we categorized Persian adjectives in 15 main classes and over 70 minor groups. Three Persian dictionaries and an electronic corpus have been employed for extracting the entries and identifying their semantic fields. Since WordNet is a kind of database, we have introduced some key notions and methodology of databases architecture.
-
Page 137This is an in-dept survey into a paper on Gilaki, found in Iranica Vol. 10, under the entry ofGELAUN –Languages. In this survey attempts made to review the content of the paper, and at the same time to describe some grammatical aspects of Gilaki as it requires.The outcome indicates that the paper failed to duly describe some grammatical aspects ofGilaki. The description however, within the allocated space given to the term is of worth,deserving attention.
-
Page 149The present paper introduces forensic phonetics and some of its common applications.Forensic phonetics is the use of phonetics for legal purposes, and the extension of phonetic research to investigations relevant to legal situations. Some common applications of forensic phonetics are: speaker identification; dialect, accent and language identification; and transcription.
-
Page 157Languages express the outside world's meanings in different ways. For example the features of person, number, tense and aspect or case and gender are expressed differently in different languages. Another category is the meaning of animation which is rarely manifested in many languages. But this important feature has been expressed in a number of Iranian dialects, which is the subject of this article.
-
Page 163It seems that its possible to find some common rules and principles in the unitary system of the universe and then reach a holistic and comprehensive low. This article proposes that "the force of poem" is a physical force. At first, a definition of poem is presented and then by using the relationship between structural units of language, specially associative relations (mentioned by F.de sausure) and metaphoric pole (mentioned by R. Jackobson), the displacement of signified via the signification is explained. This displacing marks the word and turns it into metaphor. This happens by a force which can be named "The force of poem".