فهرست مطالب

راهبرد توسعه - سال سوم شماره 4 (پیاپی 12، زمستان 1386)

نشریه راهبرد توسعه
سال سوم شماره 4 (پیاپی 12، زمستان 1386)

  • 230 صفحه، بهای روی جلد: 10,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1387/03/10
  • تعداد عناوین: 9
|
  • میزگرد علمی
  • مصاحبه
  • مقالات
  • میثم موسایی صفحه 79
    در این مقاله، وضعیت رفتار اسراف آمیز در شهر اصفهان بررسی شده است. هدف این بوده که مشخص شود در جامعه مورد مطالعه چند درصد اعتقاد به منع اسراف داشته و در عمل نیز مرتکب اسراف نمی شوند. مطالعه رابطه اسراف با تعدادی از متغیر های زمینه ای نیز یکی از اهداف تعقیب شده در این مقاله است.
    ابتدا با توجه به مطالعات نظری صورت گرفته قبلی تعریفی از اسراف ارایه شده و سپس با انجام یک پیمایش در یک نمونه 400 خانواری از مردم شهر اصفهان که به صورت کاملا تصادفی انتخاب شده و اطلاعات با استفاده از ابزار پرسشنامه گردآوری شده، بررسی های لازم صورت گرفته است. بر اساس این پیمایش حدود 69 درصد از خانوارهای مورد مطالعه مرتکب اسراف در مصرف می شوند و میزان اعتقاد به منع اسراف بسیار کم است. درصد عدم اعتقاد به منع اسراف با رفتار اسراف آمیز بسیا نزدیک است (69 درصد در مقابل 5/62 درصد) و این دو متغیر با برخی از متغیرهای ساختاری و زمینه ای نظیر جنس، تحصیلات و میزان درآمد در سطح 95% رابطه معناداری دارد.
    کلیدواژگان: اصفهان، مصرف، اسراف، اقتصاد اسلامی و تئوری مصرف
  • سیدروح الله احمدی حاجی آبادی صفحه 95
    بانک های اسلامی با وجود اوراق صکوک در بازار مالی می توانند ترازنامه خود را به صورت اثربخش تری مدیریت کنند. از طرف دیگر افرادی که حجم عظیمی از نقدینگی در اختیار دارند و بازده اندکی از آن بدست می آورند ، اکنون با خرید اوراق قابل معامله صکوک می توانند از نرخ بازده واقعی رقابتی آن که قابل مقایسه با نرخ بازده بازار کلاسیک است، بهره مند شوند. گذشته از این بانک های اسلامی که برای مدیریت نقدینگی خود از مرابحه کالا استفاده می کنند، می توانند از صکوک برای کسب بازده و همچنین مدیریت نقدینگی خود استفاده کنند. اکثر اوراق صکوکی که تاکنون منتشر شده است را نهادهای مالی بزرگ از قبیل بانک های مرکزی بانک های اسلامی، بخش خصوصی و نهادهای مالی غیر بانکی دیگری خریداری کرده اند. این نهادها در واقع مازاد نقدینگی خود را به سرمایه گذاری در اوراق صکوک اختصاص داده اند و اکثر آنها تمایل دارند این اوراق را تا تاریخ سررسید نگهداری کنند. بنابراین این نهادها هیچ نیازی به یک بازار ثانویه برای معامله اوراق صکوک خود ندارند، اما باید به این موضوع هم توجه داشت که سرمایه گذاران فردی ممکن است به شدت به یک بازار ثانویه نیاز داشته باشند، زیرا رویکرد آنها برای سرمایه گذاری با رویکرد نهادهای مالی بزرگ متفاوت می باشد.
  • احمد بهاروندی صفحه 113
    در جامعه اسلامی تعالیم و معارف دینی بر همه شئون زندگی اثر غیرقابل انکاری دارد. در این میان مسائل اقتصادی مربوط به مصرف بخش عمده ای از مباحث اقتصادی را به خود اختصاص داده که دلیل روشنی بر اهیمت آن در عرصه اقتصاد است. در این بین تاثیر نگرش خاص اسلام در زمینه ارتباط دنیا و آخرت بر مصرف، به وضوح در آیات و روایات مربوطه دیده می شود.
    از دید اسلام اعتقاد به آخرت و اصالت دادن به آن، چارچوبی برای مصرف شخص مسلمان پدید می آورد که آن را به عنوان قالب مصرفی خود در پیش خواهد گرفت. تاثیر این نگرش در رابطه دنیا و آخرت بر مصرف این است که مسلمان نمی تواند به بهانه مالکیت بی چون و چرای خویش بر اموال و دارایی هایی که در دست دارد، بدون هیچگونه قید و بند و به هر نحوی، آنها را در جهت تامین لذت های شخصی به کار گیرد بلکه اسلام به عنوان مثال مصرف برخی کالاها را ممنوع اعلام کرده و حتی در میان موارد مجاز به مصرف نیز محدودیت هایی را برای مصرف کننده اعمال کرده است و حتی در مواقعی، صرف درآمد را در بعضی از راه ها مورد تشویق قرار داده است. وقتی این محدودیت ها را در دنیای امروز معادل سازی می کنیم به بحث هایی چون ناتوانایی های بازار در رابطه با تولید و مصرف کالاهای شایسته و کالاهای ناشایست برمی خوریم که امروزه در مباحث مربوط به بخش وظایف دولت و بحث های اقتصاد توسعه مطرح می شوند. جهتی که اسلام گام برداشتن در آن را در فعالیت های اجتماعی فرد مسلمان می پسندند، صراط مستقیمی است که پیش رفتن در آن سبب هر چه نزدیکتر شدن فرد به کمال شایسته انسان و مطلوب حضرت حق می باشد.
    در مکاتب سرمایه داری و مارکسیسم، غائی ترین هدف مصرف، خشنودی و ارضاء فرد است در حالی که در آموزه های مکتب اسلام هدف غائی از مصرف رضایت و خشنودی خداوند است. یک مصرف کننده مسلمان نمی خورد تا خورده باشد، نمی پوشد تا پوشیده باشد، بلکه می خورد تا بتواند به دستورات دینی اش عمل کند. این مقاله تلاشی است در جهت یافتن الگوی مصرفی مورد تایید دین مبین اسلام.
  • جان آر. پرزلی، جان جی. سشنز ترجمه: وحید مهربانی صفحه 133
    ما با تمرکز بر ممنوعیت بهره (ربا) در اقتصاد اسلامی، تاثیر اصول عقاید اسلامی را بر روابط اقتصادی غربی نشان می دهیم. همچنین نشان می دهیم که روش جایگزین اجرت سرمایه گذار (به عبارتی تقسیم سود و زیان مضاربه) در شرایط خاص، به دلیل توانایی آن در عمل کردن به عنوان یک وسیله کشف کارآمد، سرمایه گذاری را افزایش خواهد داد. با استفاده از ایده های گسترش یافته در ادبیات غربی در زمینه قرارداد، نشان می دهیم که یک قرارداد مضاربه میان مدیر یک پروژه و سندیکای سرمایه گذاران امکان وجود شناختی کارآمدتر از عدم تقارن های اطلاعاتی میان آن دو را می دهد.
  • آمارتیا سن ترجمه: شاکه سرکسیان، علی گودرزی صفحه 157
    سر ویلیام پتی در سال 1676 بیان کرده بود که «فرانسوی ها بسیار سریع رشد می کنند.» خواه این جمله، یک حساسیت بریتانیایی نسبت به رقیب فرانسوی تلقی شود یا خیر، یقینا بخشی از نخستین بحثها راجع به اقتصاد توسعه به شمار می رود. پتی توجه خود را صرفا بر رشد ارقام و درآمدها متمرکز نمی کرد، بلکه گستره وسیعی از مسائل مربوط به توسعه، از جمله توجه مفهومی به مضمون دقیق سطح زندگی را مد نظر قرار می داد. بخشی از تحلیل آماری او قرار بود «ثابت کند» که «برنامه های شخص شاه، آن قدرها هم که رجال ناراضی جلوه می دادند، در وضعیت بدی قرار نداشت.» پتی درهمان زمان که درآمد ملی را با استفاده از «روش درآمد» و «روش هزینه» تخمین زده بود، به مطالعه وضعیت زندگی مردم در محدوده ای وسیع تر [از شاخص ها]، از جمله «ایمنی عمومی» و «خوشبختی ویژه هر انسان»، نیز می پرداخت.
  • مقالات وارده
  • شهروز شریعتی صفحه 187
    بررسی تاثیرات جهانی شدن بر کشورهای در حال توسعه مانند ایران، مستلزم شناخت تحولات جهانی دست کم در طی یک دهه گذشته است. نگاهی گذرا به تحولات جهان امروز نشان می دهد که صنعت، کشاورزی و اقتصاد بیشتر کشورها به نحوی رو به تزاید در حال ادغام با نظام اقتصاد جهانی است و به عبارت دیگر می توان شاهد این نکته بود که با پایان رقابت های ایدئولوژیک میان ابرقدرت ها، این رقابت ها به شکل رقابت های ژئواکونومیک تغییر شکل یافته است. از سوی دیگر هنگامی که تاثیر جهانی شدن بر اقتصاد کشورهای در حال توسعه مورد بحث و بررسی قرار می گیرد باید به فرصت ها و تهدیدهای ناشی از آن نیز اشاره کرد. جهانی شدن با وجود آنکه دارای ابعاد مثبت و نوآورانه ای برای کشورهای در حال توسعه است، اما در عین حال ابعاد مخرب و ویرانگری نیز دارد که بخش مهمی از این تاثیرات و نابرابری ها را باید در مقولات مرتبط با صنایع غذایی جستجو کرد. این مقاله با بررسی نظری ابعاد مقوله جهانی شدن و در عین حال مطالعه موردی وضعیت دانه های روغنی و صنایع روغن نباتی در ایران می کوشد تا ضرورت و الزامات تدوین استراتژی ملی و منسجم را برای توسعه صنایع غذایی و به ویژه روغن های نباتی، متذکر شود. مقاله در مجموع با بهره گیری از روش توصیفی_تحلیلی این فرضیه را مورد آزمون قرار می دهد که «الزامات عصر جهانی شدن، ضرورت تدوین استراتژی ملی را برای توسعه صنایع غذایی به صورت عام و تولید روغن نباتی را به صورت خاص در ایران اجتناب ناپذیر کرده است.»
    کلیدواژگان: جهانی شدن، اقتصاد، ایران، روغن نباتی، دانه های روغنی
  • عباس ملکی صفحه 206
    واژه امنیت انرژی به عرضه مداوم و مطمئن با قیمت های معقول در حامل های انرژی باز می گردد. کسانی که از این واژه استفاده می کنند، بدنبال آن هستند که تهدیدات ژئوپلیتیکی، اقتصادی، تکنیکی، زیست محیطی و روانی ناظر بر بازارهای انرژی را کم نمایند. اما مراد از به کار بردن این واژه توسط سیاستمداران ناظر بر این موضوع است که اولا دسترسی آسان و بدون احتمال خطر به منابع نفت و گاز جهانی وجود داشته باشد. ثانیا این منابع بصورت منطقی دارای تنوع و گوناگونی از لحاظ منطقه جغرافیایی منابع و همچنین مسیرهای انتقال باشند و ثالثا جریان نفت و گاز عموما از نقاطی تامین گردند که احتمال ثبات و عدم تغییر در حکومت های آنان درازمدت و طولانی باشد. بنابراین مصرف کنندگان نفت و گاز، امنیت انرژی را از دیدگاه خود مطرح می سازند و طبیعی است که تولیدکنندگان نیز بدنبال تعریف خاص خود از این مفهوم باشند. امنیت انرژی برای تولیدکنندگان در آن است که به یک بازار مداوم و همراه رشد منطقی در آینده دسترسی داشته باشند، زیرا اکثر تولیدکنندگان نفت از گروه اقتصادهای تک محصولی هستند که به فروش نفت عمیقا وابسته اند و هرگونه احتمال کم شدن تقاضا و یا توجه کشورهای توسعه یافته به انرژی های جایگزین و یا ترجیح آنان در تامین نفت و گاز از کشورهای غیر اوپک به معنای ایجاد مانع در توسعه اجتماعی و رشد اقتصادی این کشورهاست.
    مسئله تقاضا برای نفت در آینده نه چندان دور، یکی از مهمترین مسائل مطرح در سیاست گذاری های انرژی در سطح جهانی است. در سی سال آینده، پیش بینی می شود که سرانه مصرف انرژی در کشورهای پرجمعیتی مانند هند و چین، اگر به مقدار فعلی سرانه انرژی مردم کره جنوبی برسد، آنگاه این سه کشور به تنهایی متقاضی 120 میلیون بشکه نفت در روز خواهند بود، درحالیکه مصرف جهان در انتهای سال 2006 میلادی، 84 میلیون بشکه در روز بود.
|
  • Meysam Mousaaei Page 79
    This article tries to study prodigality in Isphahan. Its goal is to study how many people believe in avoiding prodigality and how many do not commit the act of prodigality. Also, the relation between prodigality and some background variables is discussed in this article. First, given the previously conducted theoretical studies, the author presents a definition for prodigality. Then, using a sample comprising 400 households which are selected randomly from the population of Isphahan, a study based on a questionnaire has been conducted. Based on this study, about 69% of households are prodigal and a small percentage of them believe in avoiding prodigality. The percentage of those who do not believe in avoiding prodigality is too close to that of prodigal behavior (69% versus 62/5%) and these two variables have a significant correlation with some structural and background variables such as gender, education and revenue at 95% level
  • Seyyed Roohollah Ahimadi Hajiabadi Page 95
    Islamic banks using the bonds existing in financial markets can manage more effectively their balance sheets. On the other hand, those who have a great amount of liquidity and acquire a little return, now can purchase tradable bonds to gain a real competitive profit rate comparable with what exists in the classic market. In addition, Islamic banks which use goods usury for liquidity management, can use the bonds to that end. Most bonds circulated until now have been purchased by major financial institutions such as Central Bank, Islamic banks, private sector, and other non- banking financial institutions. In fact, these institutions have appropriated their liquidity surplus to invest in bonds and most of them want to keep these bonds until their overdue. Therefore, these institutions do not need a secondary market to trade their bonds, but it is worth mentioning that individual investors may need a secondary market, because their approach is different from that of major financial institutions.
  • Ahmad Baharvandi Page 113
    In the Islamic society, religious teachings have undeniable effect on all aspects of life. The issues related do consumption is of great importance in economic debates. The Islamic attitude in this regard can be observed in Koranic verses and Islamic narratives. From Islamic point of view, believing in the other world provides framework for the consumption. The Muslim cannot use their properties without any restriction to assure their personal pleasure under the pretext of absolute ownership. The consumption of some goods are prohibited or restricted in Islam and in some cases, spending has been encouraged for some specific ends. The equivalents of these restrictions in the modern times are found in subjects such as market shortages regarding the production and consumption of merit and demerit goods, which are discussed under the topics related to the state's responsibilities and developmental economy. Islam encourages individuals to proceed along a way to get closer to perfection. In capitalism and Marxism, the ultimate goal of consumption is individual satisfaction, while in Islamic teachings it is God's satisfaction. A Muslim consumer does not eat to eat and does not wear to wear, rather he tries to falfill his religious orders.
  • John R. Presley, John G. Sessions Page 133
    We illustrate the potential impact of the Islamic doctrine on western economic relationships by focusing on the prohibition of interest (riba) in Islamic economics. We show that the alternative method of financier remuneration (i.e. mudarabah profit-and-loss sharing) will, under certainconditions, enhance capital investment on account of its ability to act as an efficient revelation device. By applying ideas developed in the western contract literature, we show that a mudarabah contract between the manager of a project and a syndicate of investors may permit a more efficient revelation of any informational asymmetries between the two.
  • Shahroze Shariati Page 187
    Understanding the impact of globalization is required knowing global developments. A glance to the global developments shows that industry, agriculture and economy are mixing with world economic system. In the other hand, as the end of ideological competitions between superpowers, competitions have transformed to the geoeconomical conflicts. In addition, when we are discussing about globalization, we must know its opportunity and threats. In spite of positive aspects, globalization has many negative sides. Some of these aspects can be seen in food industry. This article surveys the theorical aspects of globalization and in addition will review oil seed situation in Iran as a case study. The article will show that requirements of globalization are inevitable and Iranian food industries specially vegetables oil industries must have an efficient strategy. Finally, this article will point out some proposes.
  • Abbas Maleki Page 206
    A perception is World should be concerned about its energy security given recent developments in the Middle East. Reality is that despite a war in Iraq, World has not faced problems with its energy supplies. Over these past years, there were never any disruption of oil supplies from the Persian Gulf beyond Iraq and what’s more. Saudi Arabia and other Persian Gulf OPEC producers significantly increased production to fill the gap. The Persian Gulf contains over 65% of the world’s “proven” reserves, and stability in these countries, security of oil fields and routes of transportation in the region are of paramount importance to oil market. Central Asia and Caucasia contains 5% of oil prove reserves, but important from diversity angel.Iran’s strategic geographical position allows it to be considered a country in the Middle East, Persian Gulf, Central Asia, and the Caspian region. Intense competition for energy consumption in Asia and Europe has imparted great importance to Iran’s oil and gas resources. It can easily be concluded that at this stage Iran is more like a giant, with one foot in the Persian Gulf, and another in the Caspian Sea.Iran has 136 billion barrels of proven oil reserves. Iran has 40 producing fields, 27 onshore and 13 offshore, with the majority of crude oil reserves located in the southwestern Khuzestan region near the Iraqi border. Iran's crude oil is generally medium in sulfur content and in the 28°-35° API range. Iran has an estimated 974 trillion cubic feet in proven natural gas reserves. Around 62 percent of Iranian natural gas reserves are located in non-associated fields, and have not been developed. The development of alternative sources of energy, efficiency, and conservation have long-term effect on the market, but time lags, investment costs, and delivery prices uncertain at best in the foreseeable future. Major debates exist over the size of proven, possible, and potential resources’ rates of discovery, development.