فهرست مطالب

پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی - سال سیزدهم شماره 4 (پیاپی 46، زمستان 1386)

فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی
سال سیزدهم شماره 4 (پیاپی 46، زمستان 1386)

  • تاریخ انتشار: 1386/10/11
  • تعداد عناوین: 7
|
  • اذن الله آذرگشب، حمیدرضا آراسته، زهرا صباغیان، جعفر توفیقی صفحه 1

    قانون تشکیل هیئتهای امنای دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی چهارده مسئولیت و کارکرد بر عهده هیئتهای امنا گذاشته است. پژوهش حاضر به منظور بررسی کارکردهای هیئتهای امنای دانشگاه های دولتی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از زمان اجرای این قانون در سال1370 طراحی و اجرا شده است. با استفاده از روش نمونه گیری چند مرحله ا ی، صورتجلسات سالهای1370 تا 1385 بیست دانشگاه انتخاب و از نظر محتوایی بررسی شد. تحلیل محتوای 237 صورتجلسه با 3501 دستور جلسه نشان داد که بیشترین تصمیم گیری ها درخصوص امور مربوط به اعضای هیئت علمی و امور مالی و معاملاتی صورت پذیرفته و فقط چهارده درصد از مصوبات در ارتباط با سیاستگذاری بوده است. به طور کلی، کلیه دانشگاه ها از نظر اکثر کارکردها یکسان عمل کرده، اما دانشگاه های نوع یک در تصویب سازمان اداری(P<0/019) و وصول درآمدهای اختصاصی(P<0/046) فعالیتهای بیشتری از خود نشان داده ا ند. میانگین کارکرد هیئتهای امنا در مقطع زمانی 85-1383 که دانشگاه ها دارای هیئتهای امنای مستقل شده اند، روند افزایشی پیدا کرده است.

    کلیدواژگان: هیئت امنا، دانشگاه، کارکرد، وظایف، مسئولیت
  • حمید جاودانی، محمدحسن پرداختچی صفحه 21
    هدف از نگارش این مقاله که برگرفته از رساله دکتری آموزش عالی است، در وهله نخست تاکید بر لزوم تغییر در سازمانها به ویژه سازمانهایی است که مسئولیت «انسجام بخشی به امور اجرایی و سیاستگذاری نظام علمی، تحقیقاتی و فناوی کشور (Islamic Assembly، 2002)» را برعهده دارند؛ در وهله دوم تاکید بر این نکته است که کاربست تغییر در چارچوب «توسعه سازمانی» که برنامه ای دوربرد و در برگیرنده تمام نظام است از بالا کارگردانی می شود و سرشتی دستوری دارد و در واقع، کوششی مدیریتی است که تغییر در نگرشها، ارزشها، باورها و به طورکلی، «فرهنگ سازمانی» را نشانه می گیرد و می تواند روشی مناسب و نرم افزاری در انجام یافتن این تغییرات باشد. بالاخره اینکه تمایز و تفاوت نهادهای اداره کننده آموزش عالی با دیگر سازمانها نیز باید در کاربست توسعه سازمانی مورد توجه قرار گیرد.
    کلیدواژگان: آموزش عالی، تغییر سازمانی، توسعه سازمانی، فرهنگ سازمانی، مدیریت آموزش عالی، استقلال آکادمیک و آزادی علمی
  • یوسف حجازی، هادی ویسی صفحه 45
    تحقیق حاضر با هدف ارزیابی سطح یادگیری سازمانی و تبیین مولفه های آن انجام شده است. برای دستیابی به این هدف مجموعه ای از سه بعد ویژگی های یک سازمان یادگیری محور، انواع یادگیری و فرایند یادگیری سازمانی بررسی شد. داده های تحقیق به وسیله 93 نفر از اعضای هیئت علمی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران با روش نمونه گیری سیستماتیک تصادفی به دست آمد. ابزار تحقیق پرسشنامه بود و از تحلیل عاملی برای تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج تحقیق بالا بودن سطح یادگیری سازمانی را در نمونه مورد مطالعه نشان می دهد. همچنین، یافته های تحقیق نشان داد که یادگیری فردی؛ یعنی توانمندسازی اعضای هیئت علمی به جانب دیدگاه مشترک، پاسخگویی و آگاه سازی بیرونی بیشترین نقش را در تبیین واریانس و سطح یادگیری سازمانی دارند و یادگیری تیمی و سازمانی در اولویتهای بعد قرار دارند. با استفاده از این نتایج تشویق و حمایت از فعالیتهای تیمی و گروهی در چارچوب اجرای تحقیقات و پروژه های تیمی، ایجاد شبکه های علمی–تحقیقی، محلی، ملی و بین المللی از بهترین راهکارها برای ارتقای یادگیری زایشی، بازخوردی و عملی یا به عبارتی، یادگیری تیمی و سازمانی است.
    کلیدواژگان: سازمان یادگیرنده، یادگیری سازمانی و موسسات آموزش عالی کشاورزی
  • تقی زوار، محمدرضا بهرنگی، مصطفی عسکریان، عزت الله نادری صفحه 67
    هدف از این مطالعه ارزشیابی کیفیت خدمات مراکز آموزشی دانشگاه پیام نور استانهای آذربایجان شرقی و غربی است. در این پژوهش در خصوص چگونگی خدمات مراکز آموزشی از 384 نفر دانشجو با استفاده از الگوی سروکوال داده های لازم در دو زمینه ادراک و انتظار گردآوری شد. تحلیل داده های به دست آمده حاکی از آن است که میانگین شکاف ادراک و انتظار دانشجویان از کیفیت خدمات مراکز آموزشی در همه مؤلفه ها و ابعاد الگو منفی است و در آزمون t در سطح 001/0 معنی دار است و این نشان می دهد که دانشجویان از کیفیت خدمات مراکز آموزشی دانشگاه پیام نور راضی نیستند و در ضمن، میانگین کل ادراک دانشجویان 68/2 درصد (زیر متوسط) و انتظار آنها 44/4درصد (بالای زیاد) است. همچنین، در مقایسه جنسیت و سال تحصیل (دوم و چهارم) دانشجویان تفاوتی در چگونگی کیفیت خدمات وجود نداشت و در بین رشته تحصیلی دانشجویان فقط سطح نارضایتی دانشجویان رشته کامپیوتر نسبت به سایر دانشجویان در آزمون f معنی دار بوده است.
    کلیدواژگان: کیفیت، کیفت خدمات، آموزش عالی، دانشگاه و رضایت دانشجو
  • رضا محمدی، صدیقه شریعتی، کورش پرند، عبدالرسول پورعباس صفحه 91
    ارزیابی به عنوان یکی از وظایف مهم و اساسی در مباحث مدیریتی نقش چشمگیری در شناخت وضعیت موجود و آگاهی از میزان تحقق هدفها و رسالتهای سازمانها و نهادها و ارتقای کارآمدی آنها ایفا می کند. ارزیابی عملکرد نیز به عنوان یکی از وجوه مهم و مطرح در نظام جامع ارزیابی می تواند با برجسته ساختن زمینه های قابل بهبود و تهدیدها، قوتها و فرصتها زمینه را برای بهبود و اصلاح روندهای موجود و تعالی سازمانها فراهم سازد. در خصوص تحقق این امر و پس از تصویب آیین نامه ارزیابی عملکرد دستگاه های اجرایی کشور در هیئت وزیران و اجرایی شدن طرح مذکور در کلیه نهادها و دستگاه های اجرایی کشور، در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز طرح ارزیابی کلان عملکرد با در نظر گرفتن ماهیت فعالیتهای خود در دو حوزه ستادی و دانشگاهی طی سالهای تحصیلی 81 1380 تا 83 1382 اجرا شد. پس از بررسی پیشینه موضوع مورد پژوهش در دو حوزه داخل و خارج، با در نظر گرفتن ویژگی گسترده بودن دامنه فعالیتهای این وزارتخانه، عوامل و شاخصهای مورد ارزیابی طراحی و تدوین شد. سپس، با استفاده از روش وزندهی فرایند تحلیل سلسله مراتبی اصلاح شده شاخصهای اصلی انتخاب و گزینش شدند. به طور کلی، در حوزه ستادی 6 عامل و 11 شاخص کلیدی و در حوزه دانشگاهی 7 عامل و 23 شاخص در نظر گرفته شد. پس از طراحی پرسشنامه گردآوری داده ها و اطلاعات و ارسال آنها به واحدهای مربوط، داده ها و اطلاعات لازم گردآوری و با استفاده از روش آمار توصیفی روند تغییرات شاخصهای مذکور در طی سه سال تحصیلی مذکور تجزیه و تحلیل شد. نتایج این تحقیق بیانگر این واقعیت بود که بیشتر عوامل و شاخصهای مورد ارزیابی در سطوح ستادی و دانشگاهی از یک روند رو به رشد برخوردار بوده اند؛ هر چند برخی از شاخصها روند نزولی داشته اند، اما می توان گفت که این خط سیر با توجه به سیاستهای وزارت متبوع نیز می تواند مطلوب باشد.
    کلیدواژگان: آموزش عالی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، ارزیابی عملکرد و کیفیت
  • امیر حسین علی بیگی صفحه 125
    این تحقیق توصیفی- همبستگی با هدف کلی بررسی بهره وری پژوهشی اعضای هیئت علمی دانشگاه رازی و عوامل موثر بر آن انجام شده است. جامعه آماری تحقیق را اعضای هیئت علمی تمام وقت دارای مدرک دکتری دانشگاه رازی کرمانشاه تشکیل می دهند (161 N=). متوسط مقدار شاخص بهره وری پژوهشی این افراد برابر 13/6 بود. میانه شاخص بهره وری پژوهشی 8/2 بود که نشان می دهد امتیاز پژوهشی 50 درصد اعضای هیئت علمی این دانشگاه سالانه کمتر از 8/2 و 50 درصد بیش از آن است. بر اساس تحلیل رگرسیونی، مهم ترین متغیرهای تاثیرگذار بر بهره وری پژوهشی اعضای هیئت علمی دانشگاه رازی به ترتیب مرتبه علمی، سن و تعداد فرزندان بودند که روی همرفته 31 درصد از تغییرات بهره وری پژوهشی را تبیین کردند.
    کلیدواژگان: پژوهش، بهره وری پژوهشی، عضو هیئت علمی، دانشگاه
  • بدری عباسی، آرین قلی پور، علی پیران نژاد صفحه 155
    هر عمل هدفمند اجتماعی علاوه بر پیامدهای پیش بینی شده، پیامدهای ناخواسته و پیش بینی نشده ای را در پی دارد. مشتری گرایی و تجاری سازی فعالیتهای علمی، در عین حال که مزایای بیشماری برای دانشگاه و جامعه دارد، ممکن است کژکارکردها و پیامدهای آشکار و پنهان منفی برای آموزش عالی کشور به دنبال داشته باشد. در این مقاله ساختار هنجاری علم، گرایش مدیران دانشگاه ها، پرستیژ اجتماعی استادان، اصل آزادی علمی، فرایند یادگیری یاددهی و برنامه درسی در خصوص تجاری سازی بررسی و مضامینی برای سیاستگذاران دانشگاهی در زمینه تجاری سازی ارائه شده است. آگاهی از این موارد به دانشگاه ها کمک می کند تا ضمن بهره گیری از فرصتهای تجاری سازی، از تهدیدات آن جلوگیری کنند.
    کلیدواژگان: آموزش عالی، تجاری سازی، پیامدهای ناخواسته، دانشگاه و صنعت
|
  • Eznollah Azargashb, Dr. Hamidreza Hamidreza Arasteh Hamidreza Arasteh, Dr. Zahra Sabaghian, Dr. Jafar Towfighi Page 1

    The "1988 Act of Establishing Boards of Trustees for Iranian Universities and Higher Education Institutions” has defined fourteen responsibilities and functions for boards of trustees. The present study is designed and conducted to evaluate responsibilities and functions of public universities’ boards of trustees affiliated to Ministry of Science, Research & Technology. Using stratified random sampling, 20 universities were selected and 237 minutes of meetings during 1991-2006 with 3501 agendas were contently analyzed. Results of this study revealed that most decisions in these meetings were made regarding to faculties and financial affairs, and only 14 percents of approvals were related to policy making. In general, all universities functioned similary, but type 1 universities showed more activities in approval of administrative organization (p<0.019) and fund raising (p<0.046).

  • Dr. Hamid Javdani, Dr. Mohammad Hassan Pardakhtchi Page 21
    The purpose of this study is to emphasis on necessity of change in organizations, particularly in the organization which is responsible for integrating policy making and implementation of programs in Islamic Republic of Iran. Also the application of Change in the organization development context is supervise from top and has an imperative nature. This phenomena has a long range plan which cover whole system. In fact, organizational development is a managerial effect which aims the change in vision, values, believies and in general “organizational culture”. This effort can be considered an opproperiate method in implementation of such changes. Finally distinction and differentiation between the institutes that govern higher education with others must be considered in application of organizational development.
  • Dr. Yousef Hedjazi, Dr. Hadi Veisi Page 45
    The purpose of this study is apprizing and determining of organizational learning in Agriculture and Natural Resources campus of University of Tehran. The set of elements of organizational learning process, kinds of organizational learning and characteristics of learning organization was used as theatrical framework. The data used in this study had come from a random systemic sampling of 93 faculty members and questionnaire was research instrument. Hypothesis of the study was tested using factor analysis. The finding of the study indicated that single loop learning, management and personal capabilities have the most important role and shire in amount of organizational learning level. Finding also showed that team, organization and action learning are next priorities respectively. Based on findings, it seems that encouragement and support of team working as implementing interdisciplinary researches and projects, establishing scientific and research networks in local, national and international levels are the most strategic activities toward enhancing generative, reflection and action learning in institutes of agricultural studies.
  • Reza Mohammadi, Sedighe Shariati, Dr. Kourosh Parand, Dr. Abdol-Rasoul Pour-Abbas Page 91
    The concept of evaluation plays a critical role in recognition of the existing situation and finding out the extent to which the objectives of organizations have been achieved and as a result, improving the organizational efficiency. Moreover the performance evaluation is an outstanding element which provides the grounds for improving the existing processes and promoting the organization's profile by highlighting the improvable areas as well as the potential threats and strong and weak points.Following the approval of the "Regulation of Administrative Organizations Performance Evaluation" by the Cabinet and the establishment of an evaluation system in all the administrative departments and foundations across the nation. The Ministry of Science, Research and Technology also developed and established its macro-level performance evaluation system for both administrative and academic sections during the academic years of 2001-02 and 2003-04. After reviewing the related literature both inside and outside the country, a list of potential evaluation factors and indicators was prepared. Further, the Modified Analytic Hierarchy process was used to determine the weights of the factors and indicators were identified. The shortlist consisted of 6 factors and 11 indicators for the academic section and 7 factors and 23 indicators for the administrative section. Following the design, production and distribution of the questionnaire, the target data were collected to be analyzed for the changes during 3 academic years based on the 'descriptive statistics method'.The research outcomes show that most of the evaluation indicators, for both administrative and academic sections, were on a growing trend; and while a number of indicators appeared declining, the overall path could be titled as satisfactory with regard to the Ministry's policies.
  • Dr. Amirhossein Alibeygi Page 125
    The purpose of this descriptive- correlational research is to investigate the amount of research productivity of faculty members in Razi University and determine factors that explain it. The population for the study included all full time, PhD faculties employed by Razi University (N=161). Based on the results, the mean faculty research productivity score was 6.13. The median value (2.8) showed that the half of faculties have yearly lower than 2.8 research score, and the other half have more than this value. The regression analysis revealed that three variables explained 31% of the variance in research productivity. These variables included academic rank, age, and numbers of children.
  • Badry Abbassi, Dr. Aryan Gholipour, Ali Pirannejad Page 155
    Any social purposive action has unanticipated consequences as well as intended results. Customerism and commercialization of scientific activities have had a lot of advantages but we must not ignore the manifest and latent dysfunctions in higher education. In this article, we examine normative structure of science, university manager's orientation, social prestige of faculty members, scientific freedom principles, teaching – learning process and curriculum relationship with commercialization. Knowing about these consequences enables educational managers to benefit from opportunity and avoid threats.