فهرست مطالب
فصلنامه تحقیقات مرتع و بیابان ایران
سال چهاردهم شماره 3 (پیاپی 28، پاییز 1386)
- تاریخ انتشار: 1386/08/11
- تعداد عناوین: 12
-
-
صفحه 289تنک بودن پوشش گیاهی مناطق خشک و داشتن زمینه خاکی باعث شده است که تکنیک سنجش از دور با استفاده از یک شاخص قادر به نشان دادن مقادیر واقعی درصد پوشش گیاهی نباشد و استفاده تلفیقی از شاخصهای مختلف گیاهی و خاک کارآیی بهتری داشته باشد. تعیین درصد مشارکت هر شاخص با استفاده از تجزیه و تحلیلهای آماری صورت می گیرد. اما بدست آمدن نقشه مناسب متغیر وابسته (پوشش گیاهی) علاوه بر همبستگی قوی آماری به ماهیت متغیر های مستقل، شرایط محیطی حاکم بر منطقه و میزان شادابی و سرسبزی گیاهان درآن سال بستگی دارد. هدف از اجرای این تحقیق بررسی محدودیتهای تصاویر ماهواره ای لندست ETM+ و مدل رگرسیون چند متغیره خطی جهت تهیه نقشه پوشش گیاهی مناطق خشک در دو سال با بارندگی متفاوت می باشد، بدین منظور با بکارگیری تلفیقی داده های ماهواره ای، شاخصهای مختلف گیاهی و خاک، فاکتورهای محیطی و اطلاعات صحرایی، اقدام به تهیه نقشه پوشش گیاهی منطقه ندوشن واقع در استان یزد شده است. جهت ایجاد رابطه مناسب بین متغیرهای مستقل و میزان پوشش گیاهی، از روش رگرسیون خطی چند متغیره استفاده شد. این کار برای دو سال مختلف از نظر میزان بارندگی (1379 به عنوان یک سال کم باران و 1381 به عنوان سال پرباران) انجام و نتایج بدست آمده مقایسه گردید.تجزیه و تحلیلهای آماری بیانگر امکان ساخت نقشه پوشش گیاهی با ضرایب تبیین تصحیح شده 3/93 و 7/90 برای سالهای 1379 و 1381 بود. ولی نتایج نهایی نشان داد که تولید نقشه مناسب پوشش گیاهی برای سال 1379 غیر ممکن است. دلیل این امر به ماهیت متغیرهای سازنده نقشه در این سال و نیز به عامل اصلی آن یعنی بارندگی مربوط شد. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که برقراری یک ارتباط رگرسیونی قوی، شرط لازم و کافی برای ساخت نقشه در چنین شرایطی نمی باشد، بلکه بدست آمدن نقشه پوشش گیاهی با دقت قابل قبول می تواند صحت مدل آماری مورد نظر را به اثبات برساند.
کلیدواژگان: سنجش از دور، پوشش گیاهی، خشکسالی، رگرسیون چند متغیره، سنجنده ETM -
صفحه 302
کمبود ازت در خاک از عوامل اصلی کاهش رشد گیاهان محسوب می گردد و از طرفی 80% حجم گاز موجود در اتمسفر به صورت ازت مولکولی می باشد که بصورت مستقیم مورد استفاده گیاهان نمی باشد. موثرترین سیستم تثبیت کننده ازت مولکولی سیستم ریزوبیوم/ لگوم می باشد که اهمیت اقتصادی ویژه ای دارد.جداسازی، شناسایی و معرفی سوشهای ریزوبیوم همزیست با لگومهای مرتعی علاوه بر افزایش تولید کمی و کیفی علوفه باعث بهبود خاک و افزایش ازت قابل جذب خاک نیز می گردند. تامین ازت بصورت کودهای شیمیایی علاوه بر اینکه هزینه های گزاف تولید و حمل را در پی دارد مقدار کمی از آن نیز مورد استفاده گیاه قرار می گیرد و ساختمان خاک را مختل می کند و در نهایت باعث آلودگی محیط زیست و بخصوص آبهای زیرزمینی می گردد. به منظور شناسایی سوشهای ریزوبیوم همزیست با مهمترین لگومهای مرتعی استان و تعیین کارآیی آنها نمونه های یونجه و اسپرس مرتعی به همراه خاک از شهرستانهای فریدن، فریدونشهر، چادگان و سمیرم جمع آوری گردید. درکل تعداد 200 نمونه گیاه لگوم به همراه خاک بستر از شهرستانهای فوق جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل گردید و سپس سوشهای ریزوبیوم از گره های گیاهان میزبان روی محیط کشت اختصاصی YMA جداسازی گردید. باکتری های جداسازی شده خالص سازی و براساس خصوصیات مرفولوژیکی، میزان رشد و میزبان آنها شناسایی گردیدند. در مجموع 29 کلنی باکتری جداسازی و خالص سازی شدند که در قالب 7 سوش باکتری ریزوبیوم به نام Rhizobium meliloti از روی یونجه و اسپرس شناسایی گردیدند. طی آزمایشهای گره سازی، باکتری های فوق روی گیاهچه های یونجه و اسپرس در شرایط آزمایشگاهی و روی محیط غذایی بدون ازت گره تولید نمودند.
کلیدواژگان: تثبیت ازت، ریزوبیوم، لگوم، همزیستی -
صفحه 313برای واسنجی الگوی آماری تعیین انبوهی بهینه تاغکاری ها بر پایه اثرات توام بافت خاک، بارش متوسط سالانه، سن و رویش قابل انتظار در منطقه سبزوار، و استفاده از نتایج بدست آمده برای بهینه سازی انبوهی تاغکاری های این منطقه، ابتدا اندازه رشد و سرسبزی قابل انتظار برای تک درختان واقع در شرایط متعارف تاغکاری های هفت ساله منطقه کال یاغمورت سبزوار تعیین شد. با قرار دادن این مقدار و دیگر مقادیر پیش گفته در الگوی آماری یادشده، انبوهی بهینه به اندازه 309 پایه در هکتار برآورد و به عنوان تیمار شماره 3 (3 T) منظور شد. دیگر تیمارها برای واسنجی انبوهی برآورد شده مذکور، شامل247=1 T، 278=2T، 340=4T، 371=5T و انبوهی اولیه یا شاهد، 500=6T پایه در هکتار، از طریق تنک کردن درختان مازاد، در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در اواخر زمستان 1372 اجرا شد. ارتفاع و قطر تاج درختان در زمان اجرای طرح و در پایان هر یک از ده فصل رویش بعدی اندازه گیری شد. تجزیه و تحلیل نتایج ده ساله نشان داد که اگرچه اثر تیمارها بر مولفه های رشد معنی دار است، ولی ترتیب موفقیت تیمارها تناسبی با شماره آنها(درجه انبوهی) ندارد. از جمله تیمارهای شماره 2 و 5 با بیشترین رشد در گروه a، تیمار 6 (شاهد) با کمترین رشد در گروه b و سایر تیمارها در گروه بینابین ab قرار می گیرند. تیمارهای شماره 2 و 6 با 7/84 درصد اختلاف معنی دار به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار رشد شاخص اندازه کلی درختان را به خود اختصاص دادند. بر پایه نتایج این پژوهش ده ساله، انبوهی بهینه تاغکاری های منطقه کال یاغمورت سبزوار 278 پایه در هکتار است. این مقدار انبوهی به اندازه 10درصد تنک تر از رقمی است که به وسیله الگوی آماری مورد واسنجی و بر پایه مشخصات خاک و بارندگی سالانه منطقه سبزوار برآورد می شود.
کلیدواژگان: سبزوار، تاغ، پژمردگی، انبوهی، تنک کردن، بافت خاک -
صفحه 323یونجه بومی«قارقلوق» منطقه ماکو، در شمال غرب ایران از نظر صفات مرفولوژیکی و فیزیولوژیکی موثر در مقاومت به خشکی و سرما با چهار توده از یونجه های همدانی، یزدی، بمی و بغدادی مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که کولتیوار بومی«قارقلوق» در بسیاری از جهات ارجح تر از بقیه بود. در شرایط تنش تدریجی خشکی کولتیوار«قارقلوق» از نظر ریشه، تعدا ریشه های فرعی، وزن تر و خشک ریشه اختلاف بسیار معنی داری با بقیه داشت. کولتیوار قارقلوق بالاترین مقاومت دیواره سلولی را داشته(16/106 میلی موس بر سانتیمتر Ec) و از نظر میزان نسبی آب برگ(RWC) کولتیوار بغدادی و قارقلوق در سطح احتمال 1% در گروه اول به ترتیب 4/69 و 2/65 درصد و بقیه در گروه دوم برابر 8/50 و 6/53 درصد قرار گرفته اند. از نظر پایداری کلروفیل، بین کولتیوار ها بین حداقل 983/0 و حداکثر 67/1 نانومتر طول موج در کولتیوار قارقلوق اختلاف معنی دار نبود. کولتیوار قارقلوق از نظر تعداد میانگره 20 عدد تعداد شاخه های فرعی 10 عدد در هر ساقه بیشتر و از نظر تعداد ساقه در واحد سطح و میزان سطح برگ 2cm114 کمتر از بقیه بود. در شرایط تنش سرما، درصد گیاه زنده مانده کولتیوار قارقلوق بیشتر و کولتیوار بغدادی و بمی کمتر از بقیه بودند. طول ریشه کولتیوار قارقلوق در شرایط رشد در دمای پایین در کشت گلدانی، بیشتر از بقیه بود.
کلیدواژگان: ارقام یونجه، تنش سرما، کولتیوار محلیقارقلوق، مقاومت دیواره سلولی و شمال غرب کشور -
صفحه 336بررسی میزان تولید ماده خشک و روابط آبی گیاهان مرتعی تحت تنش خشکی می تواند به شناسایی ژنوتیپ ها و ارقام مقاوم به خشکی منجر گردد و بررسی این صفات به شناخت مکانیزمهای موثر در مقاومت به خشکی کمک خواهد کرد. به منظور ارزیابی میزان ماده خشک، روابط آبی و تنظیم اسمزی دو ژنوتیپ حساس و مقاوم به خشکی یونجه یک ساله از گونه مرتعی Medicago laciniata (L.) Mill در شرایط گلخانه ای بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار انجام گردید، دو ژنوتیپ حساس و متحمل به خشکی یونجه یک ساله تحت چهار سطح مختلف تنش خشکی شامل 03/0-، 1/0-، 2/0-، 1- مگا پاسکال (به ترتیب سطح شاهد، تنش خشکی کم، متوسط و شدید) قرار داده شد. بررسی صفات وزن خشک اندام هوایی و ریشه، محتوای نسبی آب (RWC)، پتانسیل کل آب (ψw)، پتانسیل ترگر (ψt)، پتانسیل اسمزی (ψs) و تنظیم اسمزی (OA) در یک و ده روز پس از اعمال تیمارهای خشکی انجام گردید. نتایج بدست آمده از این بررسی نشان داد که با افزایش تنش خشکی، وزن خشک اندام هوایی در ژنوتیپ متحمل تا ده روز پس از اعمال تنش شدید (1- مگاپاسکال) همچنان افزایش داشت، اما نسبت به حالت شاهد این افزایش کمتر بود؛ در حالی که در ژنوتیپ حساس روند کاهشی بود. همچنین اختلاف معنی داری بین دو ژنوتیپ از نظر وزن خشک ریشه وجود داشت. در این بررسی افزایش وزن خشک ریشه در ژنوتیپ متحمل می تواند بواسطه افزایش رشد ریشه و تولید ریشه های جانبی بیشتر در شرایط خشکی باشد، که صفت مطلوبی برای تحمل به تنش خشکی به حساب می آید. تنش خشکی، RWC و ψw بافتها را کاهش داد. کاهش در میزان RWC متناسب با کاهش ψw بود، بنحوی که کمترین میزان کاهش مربوط به ژنوتیپ متحمل به خشکی و بیشترین کاهش در ژنوتیپ حساس بود. ψt ژنوتیپ متحمل با افزایش شدت تنش خشکی تا سطح 2/0- مگاپاسکال همچنان بالا باقی ماند، درحالی که در ژنوتیپ حساس از همان آغاز تنش این پتانسیل سیر نزولی داشت. با افزایش تنش خشکی، ψs در دو ژنوتیپ کاهش معنی داری را نشان داد، اما در ژنوتیپ متحمل کاهش بیشتر، نشان از افزایش غلظت متابولیتها می باشد. در این تحقیق تنظیم اسمزی به عنوان مکانیزمی موثر در ایجاد مقاومت به خشکی در این دو ژنوتیپ نقش داشته است، به طوری که میزان آن در ژنوتیپ متحمل در شدیدترین میزان تنش (1- مگا پاسکال) دو برابر رقم حساس بوده است.
کلیدواژگان: یونجه یکساله مرتعی، تنش خشکی، وزن خشک گیاه، روابط آبی، تنظیم اسمزی -
صفحه 352در این تحقیق اثرات شوری بر جوانه زنی 2 گونه Artemisia scoparia و Artemisia vulgaris در پنج تیمار و 4 تکرار شامل آب مقطر به عنوان شاهد، مقادیر غلظت 100، 200، 300 و 400 و میلی مولار نمک NaCl با آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کاملا«تصادفی بررسی شد. نتایج نشان داد که مقاومت به شوری گونه Artemisia scoparia نسبت به Artemisia vulgaris در همه تیمار ها بیشتر است. درکل، با افزایش میزان شوری میزان جوانه زنی کاهش می یابد و بین درصد جوانه زنی در سطوح مختلف شوری اختلاف معنی داری وجود دارد.
کلیدواژگان: Artemisia scoparia، Artemisia vulgaris، درصد جوانه زنی بذر و شوری -
صفحه 359
بررسی درباره چگونگی رفتار و عملکرد یک گونه گیاهی و مطالعه نحوه ارتباط آن با سایر اجزای زنده و غیر زنده در رویشگاه مربوطه، به عنوان آت اکولوژی آن گونه در نظر گرفته می شود. این نوع مطالعات، اطلاعات پایه ای برای مدیریت اکوسیستم های مرتعی بوجود می آورد. در این تحقیق آت اکولوژی Ferula ovina با نام فارسی کما مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا نقشه رویشگاه تهیه و سپس ویژگی های رویشگاهی شامل پستی و بلندی، اقلیم، خاک، گونه های همراه، چگونگی حضور گونه مورد مطالعه در پوشش گیاهی، سیستم ریشه، فنولوژی، ارزش رجحانی و آفات گیاه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد این گونه گیاهی در دامنه ارتفاعی 2000 تا 3200 متر از سطح دریا رویش دارد و به لحاظ درصد شیب و جهت شیب تقریبا«محدودیتی ندارد. بارندگی در رویشگاه های این گونه بیش از 400 میلی متر و میانگین دمای سالانه 8 درجه سانتی گراد می باشد. مطالعات سنگ شناسی نشان داد لایه های رویشگاه های کما شامل سنگهایی از انواع توف، آهک، شیل، کنگلومرا، ماسه سنگ، سیلت سنگ و رس سنگ است. در خاکهای با بافت لومی تا لومی شنی می روید. هدایت الکتریکی خاک رویشگاه کمتر از یک دسی زیمنس بر متر و اسیدیته آن در حدود 7 تا 5/7 می باشد. گیاه Ferula ovina دربیشتر رویشگاه های خود بصورت گونه غالب ظاهر شده است. بطور متوسط، پوشش تاجی 35/12 درصد، تراکم 16750 پایه در هکتار و فراوانی 62/81 درصد تعیین گردید. ریشه این گیاه از نوع ریشه راست است و دارای انشعابهای محدود می باشد. مراحل رویش گیاه از نیمه اول اردیبهشت شروع و تا نیمه مرداد ماه ادامه دارد. رشد رویشی گیاه از هفته دوم اردیبهشت آغاز می شود. زمان ظهور گلها نیمه دوم خرداد ماه و زمان بذردهی گیاه اوایل تیرماه است. رسیدن بذرها از اوایل تیر ماه شروع شده وتا اواسط مرداد ریزش می کنند. این گونه فقط از طریق بذر تکثیر می یابد. در حالت سبز بودن، گوسفند و بز مقدار کمی از زمان چرا را به تغذیه از این گیاه اختصاص می دهند. ولی این گیاه به عنوان علوفه زمستانه برای دامداران مناطق کوهستانی اهمیت داشته و پس از درو و انبار شدن در پائیز و زمستان به تغذیه دام می رسد. مهمترین آفت گیاه، لارو پروانه ای از جنس Malocosma است.
کلیدواژگان: Ferula ovina، آت اکولوژی، استان تهران، فنولوژی، ارزش رجحانی -
صفحه 368تغذیه ی مصنوعی آبهای زیرزمینی، روشی اثبات شده برای افزایش سطح آب در آبخوانهای غیر محدود است. با آن که تاثیر گسترش سیلاب بر افزایش تغذیه ی آبخوان گربایگان فسا (ایستگاه کوثر) بدلیل افزایش سطح اراضی کشاورزی آبیانه به میزان 8 برابر گذشته، به طور غیر مستقیم آشکار است اما مطالعات کمی برای ارایه ارقام مستند، مورد نیاز است. به رغم ثبت وقایع سیل و اندازه گیری بده ی آن در برخی موارد، و نیز اندازه گیری مداوم ماهانه ی سطح آب چاه های مشاهده ای (گمانه ای)، هنوز تحقیقی برای کمی کردن تاثیر سیلاب بر تغییرات سفره صورت نگرفته است. مقاله ی حاضر نتایج بررسی جامعی است که به دنبال یافتن پاسخ به این مسئله بوده است. با توجه به داده های چاه های گمانه (پیزومتری) سالهای 1371 تا 1384، ابتدا روند تغییرات سالانه ی چاه های گمانه ملاحظه شد; سپس آب نگار (هیدروگراف) آب زیرزمینی دشت به کمک میان یابی و میانگیری ترسیم شد. نتایج نشان می دهند که روند عمومی سطح آب سفره کاهشی است. در مورد چاه های مشاهده ای که در خارج از شبکه ی پخش سیلاب هستند، وضعیت بدتری حاکم است. در مرحله ی بعد، داده های وقایع سیل و رقوم هم زمان سطح آب چاه های مشاهده ای در ماه قبل از سیل و تا 3 ماه پس از آن در کنار یکدیگر قرار داده شد، تفاوت هر ماه از ماه قبل از سیل محاسبه گردید و نمودار آن ترسیم شد. آنگاه همین داده ها به دو دسته ی همزمان با ماه های حداقل و حداکثر برداشت از سفره دسته بندی شد و نمودارهای دیگری ترسیم گردید. در تمامی چاه های مشاهده ای، هرگاه وقایعی از سیل که با حداقل برداشت از سفره (ماه های آبان تا بهمن) هم زمان بوده بررسی شود، دست کم تا 3 ماه پس از روان گشتن سیلاب، روند تغییرات، افزایشی است. در ماه های متناظر با حداکثر برداشت از سفره، روند کاملا دگرگون شده و در 3 چاه مشاهده ای، تغییرات پس از وقوع سیل کاهشی است و نشان از افت سطح آب زیرزمینی دارد. در همین دسته از داده ها، چاه مشاهده ای شماره ی 2 که در مرکز شبکه های پخش سیلاب قرار دارد، روند مثبت داشته و در برابر انبوه برداشت از سفره مقاومت نشان داده است. در تمام موارد بیشترین افت مربوط به چاه مشاهده ای 4 است که در مرکز اراضی کشاورزی پایین دست ایستگاه واقع شده است.
کلیدواژگان: افت آبهای زیرزمینی، پخش سیلاب، گربایگان فسا، تغذیه ی مصنوعی آبخوانها -
صفحه 391استان بوشهر با واقع شدن در بخش جنوبی ایالت زمین ساختی- رسوبی زاگرس، از نهشته های با سنگ شناسی رسوبی از نوع تبخیری و تخریبی تشکیل شده است. با توجه به اهمیت سازندهای چینه شناسی در بیابان زائی و شناسایی مناطق بیابانی، با استفاده از نقشه های زمین شناسی 1:250000، 1:100000 و 1:1000000 سازمان زمین شناسی کشور و شرکت ملی نفت ایران، و با مطالعه دقیق سنگ شناسی و چینه شناسی حوضه های آبخیز استان و نیز آبرفتهای کواترنر، سازندهای موثر در تشکیل بیابانهای استان شناسایی شد و محدوده موثر بیابانی در بخشهای آبرفتی بر روی دشتهای استان بوشهرتفکیک و رقومی گردید. پس از تعیین سازندهای زمین شناسی شور و تبخیری در محدوده استان که تحت عنوان بیابانهای اولیه معرفی شده اند، با ترسیم شبکه زهکشی حوضه های آبخیز رودخانه هایی که حاوی سازندهای تبخیری بوده و سپس تعیین مناطق پایین دست سازندهای تبخیری که از طریق جریانهای سطحی به گچ و نمک آلوده شده اند، بیابانهای ثانویه استان تعیین شد. از تلفیق دو لایه یاد شده گسترش بیابانهای استان بوشهر مشخص شد. نتایج حاصل نشان داد که 1166620 کیلومتر مربع، (47 درصد) از مساحت کل استان را بیابانهای زمین شناسی به خود اختصاص داده اند که 592041 کیلومتر مربع را بیابانهای اولیه و 574579 کیلومتر مربع را بیابانهای ثانویه تشکیل می دهند. مهمترین عوامل چینه شناختی موثر بر بیابانی شدن استان بوشهر، سازندهای هرمز،گچساران، میشان و آغاجاری شناسایی شدند.
کلیدواژگان: بیابان، بیابان اولیه و ثانویه، سازند تبخیری، زمین شناسی، بوشهر -
صفحه 403تپه های ماسه ای فعال و متحرک به ویژه بارخانها از جمله تهدیدات جدی اجتماعات انسانی، مزارع کشاورزی و مراکز اقتصادی مجاور هستند. تعیین چگونگی گسترش و محور اصلی جابجایی این تپه ها از مهم ترین اهداف مطالعات فرسایش بادی در مناطق انباشت می باشد. این مهم مستلزم شناسایی و تفکیک تپه های ماسه ای فعال و تثبیت یافته است. از جمله ویژگی های بارز نهشته های بادی لبه ها، خط الراس و حواشی آنها می باشد. همچنین تپه های قدیمی تر (غیر فعال)، حجیم تر، یکنواخت تر و دارای خطوط کمتر در سطح خود بوده و نیز تپه های فعال دارای شکل و وضعیت هندسی شناخته شده ای می باشند. از سوی دیگر تغییرات ایجاد شده در سطح تپه های تثبیت یافته که ناشی از تغییر وضعیت رطوبتی، حرارتی و پوشش گیاهی است اغلب در تک باندها به تصویر کشیده نمی شوند. از آنجا که برخی از انواع فیلتر به ویژه فیلتر آشکارساز غیرخطی لبه ها کارآیی مطلوبی در شناسایی پدیده های خطی دارند و نیز نسبت گیری طیفی پدیده هایی که در حالت تک باندی قابل تفکیک نیستند را متمایز می سازد، بنابراین تکنیکهای یاد شده از توانایی بالقوه زیادی در ارتباط با شناخت شکل ظاهری و فعالیت نهشته های بادی برخوردارند. در تحقیق حاضر، ضمن استفاده از تکنیکهای فیلتر و نسبت گیری طیفی، باند سوم روش گمانه زنی و تحلیل طیفی (در این مورد مطالعاتی باند b5 سنجنده ETM+ ماهواره لندست) جهت کاربرد فیلتر آشکارساز غیرخطی لبه ها و نسبت طیفی باندهای اول و دوم روش گمانه زنی و تحلیل طیفی (در این مورد مطالعاتی b62/b4) به ترتیب به عنوان مناسب تربن باند و نسبت طیفی به منظور شناسایی و تفکیک تپه های ماسه ای فعال و غیر فعال معرفی می گردند.
کلیدواژگان: فرسایش بادی، تپه های ماسه ای، سنجش از دور، فیلتر، نسبت گیری طیفی -
صفحه 421آت اکولوژی گونه های گیاهی بخش مهمی از مطالعات اکولوژیک در علوم منابع طبیعی را تشکیل می دهد. در این تحقیق، آت اکولوژی گونه مرتعی Hedysarum kopetdaghi Boriss. در اکوسیستم های مرتعی استان گلستان مدنظر بوده است. این گونه مرتعی، گیاهی است پایا و از تیره Papilionaceae می باشد. جهت مطالعه آت اکولوژی این گونه، ابتدا رویشگاه های آن در استان مشخص شد. سپس مواردی از قبیل خصوصیات اقلیمی و خاک رویشگاه ها، سیستم ریشه گیاه، فنولوژی، زادآوری، ارزش رجحانی، و ترکیبات شیمیایی گیاه بررسی گردید. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که در منطقه مورد مطالعه رویشگاه های این گونه مرتعی بصورت لکه های پراکنده واقع شده اند. میزان بارندگی سالانه در رویشگاه ها 5/249 میلیمتر و دمای متوسط سالانه 9/11 درجه سانتیگراد می باشد. این گونه بر روی خاکهای با بافت سیلتی لوم با pH 5/7 تا 9/7 و بدون شوری ظاهر می شود. این گونه دارای سیستم ریشه عمودی است که بیش از 2 متر در خاک نفوذ می نماید. ریشه دارای انشعابهای جانبی کمی در لایه های سطحی خاک است. بررسی نحوه حضور گونه مورد نظر در پوشش گیاهی رویشگاه های مختلف آن نشان داد که پوشش تاجی این گونه 16/1-2/0 درصد، تراکم 1500-70 پایه در هکتار و فراوانی آن 15-3 درصد می باشد. شروع رشد این گیاه معمولا از اواسط بهمن ماه با متورم شدن جوانه های رویشی اتفاق می افتد. ولی دوره اصلی رشد رویشی این گونه مرتعی از اواخر اسفند و اوایل فروردین ماه با گرم شدن تدریجی هوا شروع می شود. در اواخر اردیبهشت و اوایل خرداد گلدهی کامل گردیده و در اواخر خرداد و اوایل تیر رسیدن بذرها آغاز می شود. این گیاه در مرحله رشد رویشی دارای 13/27% پروتئین خام بوده و ارزش رجحانی آن برای گوسفند و بز حدود 75% می باشد. این گونه مرتعی معمولا در معرض چرای سنگین می باشد که ممکن است سبب آسیب رساندن به گیاه و در معرض خطر قرار گرفتن آن شود. مقاومت این گیاه در مقابل چرا و ناملایمات طبیعی نسبتا زیاد است. با توجه به ویژگی های یاد شده، این گونه مرتعی می تواند در برنامه های مرتع کاری و مدیریت مراتع استان گلستان مورد استفاده قرار گیرد.
کلیدواژگان: Hedysarum kopetdaghi، آت اکولوژی، گونه های مرتعی، استان گلستان -
صفحه 432این تحقیق به منظور استفاده از قابلیتهای داده های دورسنجی در جداسازی دیمزارها از مراتع و با استفاده از تقویم زراعی در مناطق نیمه استپی ایران، در منطقه ی تهم از استان زنجان به وسعت 5/8032 هکتار انجام شد. ابتدا تقویم زراعت دیم غلات (کاشت، داشت، برداشت) معین شده و وجوه تمایز آن با تغییرات پوشش گیاهی طبیعی منطقه در طول سال بررسی گردید. سپس تصاویر ماهواره ای مربوط به زمانهایی که بازتاب طیفی دو کاربری، دیم و مرتع به حداکثر رسید تهیه گردید. تصاویر تهیه شده با استفاده از نقشه توپوگرافی 1:50000، GPS و نقاط کنترلی، زمین مرجع و شدند میزان خطای آن برابر 554/0 پیکسل تعیین گردید. برای نقشه پایه از تصاویر پانکروماتیک IRS منطقه (تاریخ 24 مهر ماه سال 1381) استفاده گردید. آشکارسازی تصاویر باندهای چند طیفی با تکنیکهای مختلف مانند بسط تباین خطی تصاویر، ادغام تصاویر چند طیفی با پانکروماتیک، ترکیب رنگی کاذب و تحلیل مولفه های اصلی انجام شد. برای تحلیل تصاویر از شاخصهای پوشش گیاهی (48 شاخص)، طبقه بندی نظارت شده (الگوریتمهای بیشینه درست نمایی و جعبه ای)، طبقه بندی نظارت نشده و طبقه بندی مولفه های اصلی استفاده گردید. میزان صحت نقشه های تهیه شده با روش های تحلیل تصاویر، به وسیله عملیات روی هم گذاری نقشه های تهیه شده با نقشه پایه (واقعیت زمینی) انجام شد. با بررسی کلی نتایج بدست آمده از روش های مختلف تحلیل تصاویر، اراضی مرتع (در نقشه پایه) با مرتع در داده های رقومی دارای هم پوشانی حدود 50 درصد هستند. این هم پوشانی در اراضی دیم بسیار پایین تر بوده و حدود 15 درصد است. تداخل اراضی دیم و مرتع با کاربری های دیگر نظیر اراضی کشاورزی آبی، خاک لخت (مناطق فاقد پوشش گیاهی) و مسکونی بسیار کم است. همچنین نتایج حاصل بیانگر اینست که دقت روش های تحلیل تصاویر بسیار پایین بوده و تفکیک دیمزارها و مراتع با روش های یاد شده امکان پذیر نیست، ولی اراضی دیم در تصاویر پانکروماتیک با اشکال هندسی، نقش، شکل و بافت مشخص بوده و قابل تفکیک می باشند.
کلیدواژگان: سنجش از راه دور، جداسازی، دیمزار، مراتع، نیمه استپی، استان زنجان
-
Page 289Today, various indices have been developed for monitoring of vegetation cover in different climatic condition, which cause variation in aspect and spectral reflectance. Therefore, an index can give different values in different conditions. In addition, sparse vegetation and soil background are the other limitations. Hence, combination of some indices can provide sufficient real information in such areas. Contribution of each parameter can be obtained from a statistical method. However, there is no guarantee that the high correlation coefficients would get a good vegetation cover map. It depends on the originality of each predictor variable. The main objective of this study was to identify some probable limitations of Landsat ETM+ images for mapping of vegetation cover in arid and semi-arid zones, especially in drought conditions. In addition, it suggests a method for mapping of sparse vegetation cover in such areas. For this purpose, vegetation cover percentages were measured in two dry and rainy years (2000 and 2002) in the Nodoushan basin, Yazd, Iran. Afterwards, Landsat ETM+ images of two mentioned dates were acquired and different indices were derived. In addition, some environmental factor maps were generated and aligned with other variables (e.g. DEM, Slope and Aspect maps). These data were analyzed using a multiple linear regression method and built regression equations of the form: vegetation cover (%) =1X1+2X2+…+ for each year. Xi’s are independent variables (Satellite data bands, different indices and environmental factors) and’s are regression coefficients and is a constant. According to the equations, vegetation cover maps were generated using ILWIS software capabilities. Then, their accuracies were determined. Results show that the 2002 map (rainy year) is more reliable than the 2000 map (dry year). It was also found that if a drought was occurred in the arid zones, soil background would be dominant and therefore, vegetation indices would not be able to estimate vegetation cover confidently.Keywords: Remote sensing, Vegetation cover, Drought, Multiple linear regression, ETM+
-
Page 302
The defficiency of Nitrogen in soil causes low growth of plant. Gas nitrogen is comprised of 80% of the atmosphere and is converted to nitrogen ion by different methods that are used by plants. Symbiosis of Rhizobium bacteria with legumes is the most effective methods to fix nitrogen. Isolation, identification and introduction of rhizobium in each area causes more production of foliage, improve soil texture and nitrogen ion in soil. Use of chemical nitrogen is very expensive, collapse soil texture and cause infection of soil and water.This experiment was carried out to isolate, identify and introduce rhizobium strain from the most important pasture legumes in Esfahan. A total of 200 samples of legumes and soils were collected and transferred to laboratory, to check and examine root nodules. Shape and size of nodules were recorded and rhizobium bacteria were isolated from nodules on YMA medium. Pure cultures of bacteria were made on YMA tube and were maintained at 4°C in the Refrigerator. These bacteria were identified as Rhizobium meliloti from Medicago sativa and Onobrychis viciaefolia. Seven strains of rhizobia were examined to induce nodule in legumes in free nitrogen media and they produced nodule on Medicago sativa and Onobrychis viciaefolia seedlings.
Keywords: Rhizobium, nitrogen fixation, Legume, nodule, symbiosis -
Page 313A general model was developed to explain the interrelationships between soil saturation percentage, mean annual precipitation, and population density on growth and vigority of planted Haloxylon trees. Based on the model, estimated number of population density for 7 years old Haloxylon plantation in Sabzevar was 309 trees per hectar; therefore, six density treatments were selected around the estimated density; two density treatments over estimated number, two under it, and existing density as the control treatment. The treatments consisted of T1=247, T2=278, T3=309, T4=340, T5=371, and existing density(control) T6=500 trees per hectar. The treatments have been compared in a Randomized Complete Block Design, with four replications, since winter of 1994. After thinning practices, height(H) and crown diameters(CD) of the remained trees were measured. This measurement was repeated during the growth period in ten years. Since the CD increment between the first and the 10th measurement was 3 times more than H increment; therefore, a size index(SI) model of the form H×(CD)2, which was constructed by trial and error, was found to distinguish the best among the 6 treatments. The growth percentage of H, CD, and SI between first and the last measurement were calculated. The analysis of variance of the growth percents showed that there is significant differences between treatments for H, CD, and SI. The highest growth belonged to T2 and lowest belonged to T6(control). The results show that optimized population density of seven years old Haloxylon stands in Sabzevar is 10% less than the estimated number based on the general model.Keywords: Haloxylon, Saxaul, thinning, Population density, Wilting, soil texture
-
Page 323This experiment carried out in order to compare morphological and physiological characteristics of drought and chilling resistance of alfalfa cultivar in 1379. Garghologh with four varieties Hamedani, Yazdi, Bami and Baqdadi using field (based on Latin Square Design), pot and in vitro culture. According to results, indigenous var. "Garghologh" was superior in many aspects. Under gradual drought, root length, auxiliary roots no. and root fresh and dry weight of Garghologh was higher than those of other varieties. Garghologh had the greatest cell membrane resistance and from the viewpoint of relative water content (RWC) in the probability level of 1%, Garghologh and Baqdadi stood in lst group and the other varieties stood in 2nd group. From the viewpoint of chlorophyll stability, there was no significant difference between varieties. Germination percentage of Hamedani and gargolog in mannitol solution with the increase in density was higher than that of other varieties. Germination percentage of Garghologh and Bami in NaCl solution with the increase in density was higher than that of others and Hamedani had the lowest germination percentage under this condition. Garghologh had the highest auxiliary root no. and internodes no. the lowest branch no./unit area and leaf area. Under chilling stress, viable plant percentage of Garghologh was the highest and of Baqdadi and Bami was the lowest. Under growth in low temperature in pot culture, the root length of Gargologh was higher than that of other varieties.Keywords: alfalfa cultivars, cold stress, Gargolog variety, cell membrane resistance, northwest of Iran
-
Page 336In order to study the yield and water relations and osmotic adjustment in sensitive and tolerant genotypes of cutleaf medic (Medicago laciniata(L.) Mill) under drought stress, a greenhouse experiment was conducted in 2004, using a factorial arrangement in RCBD with three replications. Two genotypes of cutleaf medic, were treated in four levels of water stress include -0.1, -0.2, -1 MPa as low, medium and high stress levels respectively and Field Capacity (FC = -0.03 MPa). Results indicated that tolerant genotype had a significant superiority to sensitive genotype in most studied characteristics such as yield, Shoot and Root dry matter, Relative Water Content (RWC), Water Potential (ψw), Osmotic Potential (ψs), Turgor Potential (ψt) and Osmotic Adjustment during medium and high water stress levels. This experiment showed that tolerant genotype had important traits; that might be possible to use these characteristics for selection of tolerant medics and recognition of mechanisms of drought resistance.Keywords: pasture annual Medic, Drought stress, dry matter, water relationship, osmotic adjustment
-
Page 352In this study, effect of salinity stress on germination of Artemisia scoparia and Artemisia vulgaris were investigated.Five salinity treatments included distilled water, 100,200,300 and 400 mM NaCl. Experimental design was factorial with CRD arrangement and 4 Replication. Result showed, Artemisia Scoparia is more resistant than Artemisia Vulgaris and in both species germination decreased with increasing salinity.Keywords: Artemisia vulgaris, Artemisia scoparia, germination percent, salinity
-
Page 359
Accessibility to a major portion of information about vegetation cover function of rangeland ecosystem is provided by the way of autecological study of range plant species. Autecological study of a range plant named Ferula ovina was accomplished in Tehran province. Topographic, edaphic, and climatic characteristics of the species's habitat were determined. The canopy cover, density, frequency, and preference value of the plant were measured. Names of other species which are accompanied with Ferula ovina in its major ecosystem were listed. The results showed that habitat elevation for this species is 2000 to 3200 meters above sea level. Topographic aspect is not a major limitation for its growth. At its habitats, average annual precipitation is about 400 mm. Mean annual temperature is 8 centigrade. Its major ecosystem includes geological layers of tuff, limestone, shale, conglomerate, sandstone, siltstone and clay stone. This plant prefers loamy and/or sandy-loamy soils. Electrical conductivity of soil at different parts of the habitat indicates less than 1.0 ds/m. A range of 7.0 – 7.5 was observed for soil pH. In rangelands in which vegetation is dominated by this species, its percent canopy cover, frequency, and density are 12.35%, 81.62%, and 16750 plants per hectare, respectively. Its root system includes a main root and a few distributed roots. Vegetation growth of this plant starts in early May. Its flowering stage is in 5th to 20th of June, and seed ripening stage is in the fourth week of June. The plant propagates only by seeds. When plant is green, it is not grazed by livestock such as sheep and goat. However, it is harvested and stored as livestock fodder in fall and winter. The main insect seen on the plant is a butterfly named Malocosma sp.
Keywords: Ferula ovina, Autecology, phenology, preference value, Tehran province -
Page 368The artificial recharge of groundwater (ARG) is a proven method of increasing the water level in unconfined aquifers. Although the ARG activities at the Kowsar Station have been proven successful due to an 8 fold increase in the area of irrigated farm fields, quantitative studies are lacking. We have been monitoring floodwater discharge and diversion to our ARG system and the piezometric level since 1992. These data were used to establish a relationship between the ARG events and the water table variations at the study site. Firstly, the water tables (WTL) at the time of recharge, and for 3 months after it, were grouped and the equipotential lines for the aquifer were constructed. Then the same data were grouped according to the months corresponding with the minimum and maximum pumping. It was observed that all piezometer, showed a rise in WTL for 3 months during the Oct. - Feb. period if there was an ARG event. The trend was reversed when there was heavy pumping during the irrigation season; thus the aquifer was sinking. The general trend in the area indicates an overdraft from the aquifer. It is interesting to note that the WTL in piezometer No. 2, which is located in the center of the ARG systems, shows a gradual rise, in spite of the opposite observation in other 3 piezometers. The lowest WTL is observed in piezometer No. 4, which is located at the center of irrigated fields.Keywords: Groundwater recession, Floodwater spreading, Gareh Bygone Plain, artificial recharge of aquifer
-
Page 391Since geological formation is very important in the process of desert and desertification, in this article lithology, stratigraphy of the Boushehr province was studied with the help of 1:100000, 1:250000 scale maps of G.S.I and N.I.O.C using GIS methodology. Quaternary formations and most of the evaporatic formations in the province were recognized. Saline and evaporatic formations were introduce as “Primary deserts”. Then with the help through overlaying the drainage network on the basic map of Quaternary formations, the secondary deserts was then recognized this kind of desert possess the evaporative material such as gypsum and salt. Both of these processes (The primary and secondary deserts) have formed Boushehr province deserts. final Results showed that 47% of Boushehr province area is classified as desert including 592041 ha “Primary deserts” and 574579 ha as ‘secondary deserts”. It was concluded that most important geological formation effective in deserts formation in Boushehr province comes from Hormoz series, Gachsaran, Mishan and Aghajari formations.Keywords: Geology, Desert, formation, Boushehr, Iran
-
Page 403Active sand dunes particularly barkhans are serious threats for adjacent civilians live, agricultural lands and economic activities. Deployment quality and motion paths of these dunes are main targets in wind erosion studies in deposit regions. These targets need the active and inactive dunes to be identified. Edges and borders are evident characteristics of wind deposits and sand dunes. Inactive (old) dunes are more voluminous and smooth. Furthermore active dunes have distinct feature. Also temperature, humidity and plant cover variation lead to change surface and feature of inactive dunes. These changes can’t be observed in one band images. Therefore making uses of filters particularly non directional edges enhancement and band ratio techniques are main ideas to process the images of these dunes especially about their activity and displacement. In present research filter and band ratio techniques have been used and consequently, third band in Profile Testing and Spectral Analysis method (in this case study b5 of Landsat ETM+) and ratio of first and second bands (in this case study b62/b4) have been introduced respectively as appropriate band and ratio for these techniques to identify and separate active (new) and inactive (old) sand dunes.Keywords: Wind erosion, sand dunes, Remote sensing, filter, band ratio
-
Page 421Autecology of plant species is an important portion of ecological studies in natural resources science. This study was conducted to investigate on autecology of Hedysarum kopetdaghi. This range plant species is a perennial plant from Papilionaceae family that grows mostly in range ecosystems of Golestan National Park. Ecological characteristics such as climate, topography, soil, phenology, regeneration, chemical compounds, and preference value of the plant were studied. Precipitation and temperature data were collected from Khan Cheshmeh Climatology Station which is located near the study area. The results showed that this species grows at scattered spots in rangeland ecosystems of the area. Based on data collected in several years, annual rainfall of the study area is 249.5 mm and means annual temperature is 11.9 degree Centigrade. Soil studies showed that Hedysarum kopetdaghi appears on soils with silt–loam texture and pH of 7.5–7.9. No sign of salinity was found in the soil. The plant has a vertical tap root system. The major root penetrates soil more than 2 meters. In its major ecosystem, canopy cover of this species is about 0.2-1/16%. The density and frequency of this species are 70-1500 plant/ha and 3-15%, respectively. Vegetative growth stage of Hedysarum kopetdaghi species usually starts in late march. Flowering is completed in late May and early June. Seed ripening occurs in late June and early July. Above ground materials of Hedysarum kopetdaghi contains 27.13% crude protein at the vegetative growth stage. Preference value of this plant is 75% for sheep and goats. Grazing the related rangeland ecosystems in inappropriate season, as well as overgrazing, are the major causes of biological degradation creating endangering conditions for this range plant. This species has a high level of resistance to grazing and relatively harsh natural conditions. This plant is a suitable range species to be used in range seeding programs for degraded ranglands of the study area or similar rangeland ecosystems.Keywords: Hedysarum kopetdaghi, autecology, Golestan province, Golestan national park
-
Page 432According to reports, the problem range managers face is impossibility of distinguish between dry land farming and the rangeland, as the reflectance between dry land farming and rangeland are the same. One solution is usage of temporal images, i.e. times that reflectance between these two features is high. For the experiment rainfed cereal farms and rangelands in Taham region of Zanjan province, characterized as a semi arid area, was selected. Crop calendar (seeding, sowing, harvesting) of rainfed crop was drawn. Outstanding dates, over which differences between natural vegetation and crops was high, were distinguished. Corresponding Landsat ETM images, 8 August 2002, and IRS images (multi-spectral and panchromatic), 16 October 2002, were used. Images were georeferenced using available topographic map to a Universal Transverse Mercator projection using control points. For preparation of base map (ground true) IRS panchromatic images were interpreted and land use map was made through digit screen checking boundaries of the map lead to preparation of the final map. Via Image Classification Techniques, supervised (maximum likelihood and Box classification), unsupervised and principal components analysis were used to create a map. The maps were overlaid on base map (ground true) and accuracy of classified map was assessed. The result showed that it is not possible to distinguish between dry land farms and rangeland with the assistance of image classification technique, in panchromatic images however dry lands could be easily distinguished through the pattern, shape and texture found on images.Keywords: Remote sensing, satellite image, rain, fed agriculture, rangelands, semi, steppe, Zanjan Province
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.