مجله طب نظامی
سال نهم شماره 2 (پیاپی 28، تابستان 1386)

چکیده خونریزی ناشی از جراحات جنگی از علل عمده از بین رفتن مجروحین در جنگ ها است و در بسیاری از موارد این مسئله بخوبی قابل کنترل و پیشگیری است. هدف از انجام مطالعه حاضر، طراحی و ساخت یک باند الاستیک است که فرد مجروح به تنهایی بتواند از آن استفاده نماید. جنس مناسب برای تهیه این باند، سیلیکون در نظر گرفته شد. چندین نمونه از باند ساخته شد و تحت ارزیابی آزمایشگاهی و کلینیکی قرار گرفت. جهت ارزیابی آزمایشگاهی، باندهای ساخته شده در آزمایشگاه تحت تست های مکانیکی و شیمیایی قرار گرفتند. جهت ارزیابی کلینیکی، باندهای ساخته شده به 20 نفر از متخصصین و کارشناسان و نیز 20 مجروح ارائه و ارزیابی آنها در مورد کیفیت باندها در پرسشنامه ثبت گردید.
نتایج و بحث: نتایجی که از این نظرسنجی بدست آمد نشان داد که باندهای تهیه شده در طرح از لحاظ بسیاری از خصوصیات از جمله اندازه، قابلیت های پوشش زخم، بند آوردن خونریزی، شست و شو، استریل شدن و باز و بسته کردن روی اندام توسط مجروح با یک دست، شرایط قابل قبولی را دارا بوده و مجروحین نیز از این باندها رضایتمند بودند.

در پی وقوع رادیوتروریسم یا حوادث هسته ای-رادیولوژیک آزاد شدن ید 131 می تواند پس از ایجاد آلودگی داخلی منجر به آسیب غدد بزاقی شود. سنتی گرافی غدد بزاقی با تکنسیوم m 99 روشی آسان و مطمئن برای تعیین شاخص های کمی عملکرد غدد بزاقی است که به وسیله آن می توان میزان آسیب دیدگی را نشان داد. احتمال وقوع این اتفاقات در میان نیروهای شاغل (بین18 تا 50 سال) بیش از دیگران است. هدف این مطالعه استخراج محدوده نرمال شاخص های کمی عملکرد غدد بزاقی در این محدوده سنی به عنوان پایه برای ارزیابی مصدومین پس از حادثه می باشد.
سنتی گرافی دینامیک غدد بزاقی برای 120 بیمار (18تا 50 سال) با میانگین سنی 6/31 که هیچ گونه علامت و نشانه ای از خشکی دهان نداشتند انجام شد و منحنی اکتیویته-زمان از تصاویر 30 ثانیه ای استخراج گردید. کسر ترشح پس از تحریک ( Excretion Fraction‎ ) و برداشت تجمعی نسبی ( Int%‎ ) ( Relative integral Uptake ) برای هر کدام از غدد بزاقی اصلی محاسبه شد.
میانگین EF با 95% فاصله اطمینان برای پاروتید و ساب ماندیبولار به ترتیب 5/79%-77% و 5/61%-8/58% بود و در 95% افراد، بالای 57% و 8/36% است و میانگین Int%‎ با 95% فاصله اطمینان برای پاروتید و ساب ماندیبولار به ترتیب 29-3/27 و 5/22-21 بدست آمد و در کل در 95% موارد Int%‎ به ترتیب بالای 15% و 7/10% است.
بحث: شاخص های به دست آمده می تواند به عنوان پایه مقایسه ای برای اندازه گیری عملکرد غدد بزاقی به دنبال بیماری های مختل کننده عملکرد آن به کار رود.

مسمومیت با مایکوتوکسین T-2‎ باعث تغییر نسبت طبیعی برخی از لنفوسیت های خون محیطی موش می شود و مواد آنتی اکسیدان می توانند روند این تغییرات را تحت تاثیر قرار دهند. هدف این مطالعه مقایسه تاثیر دو آنتی اکسیدان معروف، سلنیوم و ویتامین E، بر روند اختلالات زیر جمعیتی ایجاد شده در لنفوسیت ها به دنبال مسمومیت با سم T-2‎ بوده است.
تک دوز سم T-2‎ به مقدار 2 میکروگرم بر کیلوگرم به یک گروه ‎ 5 تایی ‎موش تزریق و در زمان های مختلف پس از تزریق با استفاده از روش فلوسایتومتری لنفوسیت های خون محیطی آنها شمارش شد. سپس سم T-2‎ ، سولفیت سلنیوم یا ویتامین E در دو حالت همزمان و غیرهمزمان (به فاصله 24 ساعت از سم) به چهارگروه جداگانه موش تزریق و پس از 24 ساعت تغییر نسبت برخی از زیر جمعیت های لنفوسیتی‎ ‎در نمونه های خون محیطی مورد بررسی قرار گرفت.
توزیع طبیعی زیر جمعیت های لنفوسیتی مورد مطالعه همگی تحت تاثیر سم T-2‎ قرار گرفت بطوری که پس از دریافت تک دوز تحت کشنده این سم، زیر جمعیت هایCD19+ و CD8+‎ کاهش، و زیرجمعیت CD4+‎ افزایش یافت. دریافت سلنیوم در هر دو حالت همزمان با دریافت سم T-2‎، و یا 24 ساعت زودتر از آن، از کاهش زیرجمعیت CD19+‎ جلوگیری نمود اما ویتامین E در هیچ یک از این دو حالت بر روند کاهش این زیر جمعیت تاثیرگذار نبود. سلنیوم وقتی همزمان با سم تزریق شد از افزایش زیر جمعیتCD4+ بطور کامل جلوگیری نمود اما ویتامین E در این حالت کارائی نداشت. وقتی این دو آنتی اکسیدان 24 ساعت قبل از توکسین دریافت شدند هیچکدام روند افزایش این زیر جمعیت را تحت تاثیر قرار ندادند. دریافت سلنیوم و ویتامین E در هر دو حالت، هنگام مسمومیت و قبل از آن، از کاهش زیرجمعیت CD8+‎ جلوگیری کرد اگرچه سلنیوم در حالت غیر همزمان در مهار این عارضه کارائی کمتری داشت.
کارایی سلنیوم و ویتامین E در رفع عوارض جمعیتی لنفوسیت ها برحسب زمان استفاده و نیز نوع زیرجمعیت آسیب دیده متفاوت است و به نظر می رسد تزریق سلنیوم بلافاصله پس از مسمومیت با سم T-2‎ نسبت به دریافت آن قبل از مسمومیت نتایج بهتری فراهم می کند اما سودمندی ویتامین E وقتی بیشتر است که قبل از مسمومیت دریافت شود.

باکتری ها مهمترین عوامل ایجاد کننده عفونتها و مسمومیت های غذایی محسوب می گردند و بیش از 70 درصد این عفونت ها تنها توسط چند باکتری مهم رخ می دهد. هدف از انجام این مطالعه تعیین بار میکروبی مواد غذایی مصرفی و تعیین آلودگی به کلی فرمها و گونه های مهم باکتری های بیماری زا و مقایسه آن با استانداردها می باشد.
در یک مطالعه مقطعی ( Cross- sectional‎ ) تعداد 72 نمونه از 4 نوع غذای مصرفی (کباب کوبیده، مرغ، جوجه کباب و ماهی) مربوط به 6 مرکز درمانی و آموزشی وابسته به دانشگاه، با استفاده از روش استاندارد انجمن سلامت عمومی آمریکا و سازمان دارو و غذا، از نظر آلودگی باکتریایی مورد آزمایش قرار گرفتند.
از نظر شمارش کلی باکتری ها و کلی فرمها و آلودگی به باکتری های بیماری زا، کباب کوبیده و ماهی به ترتیب بعنوان آلوده ترین و سالمترین غذاها شناخته شدند، بطوریکه میانگین تعداد کلی باکتری ها و کلیفرمها در کباب کوبیده 105× 14/1 و 102× 98/1 در هر گرم تعیین گردید و از 18 نمونه مورد آزمایش به ترتیب 7 نمونه (9/38%) و10 نمونه (6/55%) به اشریشیاکلی و استافیلوکوک اورئوس آلوده بودند، در حالیکه میانگین تعداد کلی باکتری ها در ماهی های مورد آزمایش 102×85/2 در هر گرم بوده و هیچگونه آلودگی به کلیفرمها و سایر باکتری های بیماری زا مشاهده نگردید.
بحث: غذاهای مصرفی در مراکز درمانی‎ B‎و F دارای بیشترین آلودگی تشخیص داده شد. این اختلاف بویژه در مورد کباب کوبیده و جوجه کباب با سایر مراکز معنی دار (05/0 P <‎ ) بوده است. با توجه به استاندارد باکتریایی، برخی از غذاهای عرضه شده در مراکز درمانی و آموزشی دانشگاه (بویژه کباب کوبیده) دارای آلودگی بیش از حد استاندارد تشخیص داده شدند. در هیچ یک از 72 نمونه مورد آزمایش آلودگی به سالمونلا و لیستریا مونوسیتوژنز تائید نگردید. حذف کباب کوبیده از برنامه غذایی (بویژه در فصول گرم)، اصلاح روش های طبخ و عمل آوری غذا، پیشگیری از آلودگی ثانویه و کنترل و نظارت مداوم، مهمترین اقدامات برای پیشگیری از آلودگی مواد غذایی محسوب می گردند.

تب خونریزی دهنده کریمه-کنگو یک بیماری مشترک بین انسان و دام می باشد که از سالها قبل، از نواحی مختلف ایران گزارش شده است. با توجه به اپیدمی های اخیر در بسیاری از کشورها از جمله همسایگان شرقی و مرگ و میر بالای بیماری تحقیق حاضر با هدف تعیین توزیع فراوانی جغرافیایی گوسفندان دارای آنتی بادی مثبت IgG تب خونریزی دهنده کریمه-کنگو در استان اصفهان در سال 1384-1383 انجام گرفته است.
این تحقیق یک مطالعه توصیفی-مقطعی است که با همکاری ازمایشگاه آربو ویروسها و تب های هموراژیک انستیتو پاستور ایران انجام گرفته است. جامعه مورد تحقیق 107 راس گوسفند می باشد که به روش تصادفی ساده از چراگاه های استان اصفهان انتخاب شدند و از نظر انتی بادی IgG تب خونریزی دهنده کریمه- کنگو به روش ELISA مورد بررسی قرار گرفتند.
از 107 گوسفند مورد بررسی، 58 راس (2/54%) دارای سرولوژی مثبت، 47 راس (9/43%) دارای سرولوژی منفی و 2 راس (9/1%) نتیجهborder line داشتند. از نظر توزیع جغرافیایی، بیشترین آلودگی مربوط به چراگاه نطنز (4/71%) می باشد و چراگاه های اصفهان، برخوار، فلاورجان و فریدن به ترتیب در رتبه های بعدی قرار دارند. از نظر توزیع سنی بیشترین میزان آلودگی در طیف سنی 4 تا 5 سال (5/62%) مشاهده گردید.
بحث: نتایج مطالعات نشانگر اندمیک و فعال بودن بیماری در گوسفندان استان اصفهان می باشند، گرچه آمار فوق الذکر از افزایش میزان ابتلاء به بیماری نسبت به سالهای قبل از دهه 60 دلالت دارد اما در مقایسه با مطالعات مشابه در سالهای اخیر، افزایش شیوع این بیماری در استان اصفهان دیده نمی شود، لذا لازم است اقدامات بهداشتی انجام شده تقویت گردیده و مطالعات سرواپیدمیولوژیک دوره ای جهت تاثیر اقدامات انجام گیرد.

چکیده مدیریت ایمنی نگرش سازمان یافته برای مدیریت ریسک در سازمان، ساختارمناسب، مسئو لیت ها، سیاست ها و رویه های سازمانی است. مسئولیت فراهم نمودن ایمنی بیمارستان وظیفه بسیار مهمی بوده و همگی مدیران رده بالا تا تمامی رده های مختلف مدیریت را در برمی گیرد. این مطالعه به صورت مقطعی-مشاهده ای انجام شد. جامعه آماری پژوهش را بخشهای بیمارستان تشکیل دادند. انتخاب بخشهای بیمارستان با توجه به اهداف پژوهش و حساسیت بخش در عملکرد بیمارستان بود. گردآوری داده ها از طریق پرسش نامه و مشاهده انجام گرفت. بخش اول حاوی80 سوال استاندارد به صورت چک لیست و بخش دوم حاوی 112 سوال و در مقیاس لیکرت تدوین شده بود. ضمنا اعتبار و روایی پرسش نامه با استفاده از اعتبار محتوا و آزمون مجدد تعیین شد. برای آنالیز داده ها از نرم افزار آماری Spss 11.5‎ استفاده شد. آنالیز تحلیلی با استفاده از آزمونهای آماری Anova و Tukey HSD انجام گردید.
پس از ارزیابی سازمان و مدیریت ایمنی در کمیته ایمنی و حوادث در بیمارستان و محاسبه میانگین امتیازات در مقیاس 100 نمره، سازمان و مدیریت کمیته ایمنی و حوادث با کسب میانگین امتیاز 33/16±33/55 نمره در حد متوسط، وضعیت تدوین و اجرای آیین نامه ها، مقررات، موافقت نامه ها، و سیاست ها با کسب میانگین امتیاز 88/14±50/52 نمره در حد متوسط، وضعیت منابع انسانی، مالی و فیزیکی کمیته ایمنی و حوادث، با کسب میانگین 54/11±67/46 متوسط و آموزش وظایف و عملکردهای کمیته ایمنی، با کسب میانگین امتیاز 100 نمره در حد مناسب ارزیابی گردید. ارزیابی ساختار سازمانی بیمارستان از دید مدیریت ایمنی با کسب میانگین امتیاز 52 نمره و با انحراف معیار 88/17 در حد متوسط و با کسب میانگین امتیاز 14/19±65 امتیاز، هدایت و پیشرفت کارکنان در بعد ایمنی در سازمان در حد خوب بود. وضعیت مدیریت نظارت بر خطرات احتمالی در بیمارستان با کسب میانگین امتیاز 71/65 امتیاز و با انحراف معیار 75/9 در حد خوب بود. با کسب میانگین امتیاز 36/12±24/48 امتیاز، بهداشت و ایمنی از بعد ساختاری در بیمارستان از وضعیت مناسبی برخوردار نبود. با کسب میانگین 81/8±56/55 امتیاز مدیریت حوادث اضطراری در بیمارستان در حد متوسط است. سازماندهی و مدیریت بخش اعمال جراحی با کسب میانگین امتیاز 69/16±67/76 از وضعیت خوب، وضعیت خط مشی ها و روش های موجود در بخش اعمال جراحی با کسب میانگین امتیاز 100 نمره در حد بسیار مناسبی بوده است.
بحث: ضروری است تا مدیریت ایمنی در بیمارستان با خطوط فرماندهی و تفویض اختیارات لازم و ابزارهای سازمانی و قانونی در پیشبرد ایمنی در بیمارستان گام بردارد. در هر سازمان باید یک خط مشی ایمنی توسط مدیریت رده بالا تایید و حمایت گردد و اهداف ایمنی موسسه کاملا مشخص باشد. یکی از زمینه های مناسب برای بهبود در این بیمارستان تاکید بر مدیریت ریسک در بیمارستان و همچنین تاکید بر برنامه های مدیریت بحران است که باید به صورت جدی تر به آن توجه گردد.

خشونت در محیط کار در سراسر دنیا به عنوان زنگ خطر برای سلامت روانی محسوب می شود و با مواردی چون هتاکی، ضرب و شتم، آزار و اذیت، توهین نژادی، و تعارض جنسی و سرآخر دیگرکشی علیه کارکنان تعریف می گردد. کارکنان بهداشتی درمانی بیشترین مواجهات خشونت بار را دارند که‎ ‎ابعاد دقیق آن به خوبی مشخص نشده است. هدف از انجام این مطالعه بررسی مواجهه یا عدم مواجهه پرستاران با خشونت فیزیکی در طی یک سال گذشته در بیمارستانهای دانشگاه بقیه اله (عج) و نقش برخی عوامل مرتبط می باشد.
موارد و جمعیت هدف عبارت بود از پرستاران با حداقل یک سال سابقه کار، شاغل در بیمارستانهای دانشگاه بقیه اله(عج) که از بین آنها 450 نفر به روش نمونه برداری ساده انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل پرسشنامه استاندارد تدوین شده توسط سازمان جهانی بهداشت، سازمان جهانی کار و سایر مراجع معتبر در رابطه با خشونت در کارکنان مراکز بهداشتی درمانی بود. ارائه و جمع آوری پرسشنامه توسط پزشک عمومی صورت پذیرفت. مدت زمان جمع آوری اطلاعات حدود شش ماه ‎)‎مهر لغایت اسفند 1385 (‎بود. داده های به دست آمده با آزمون کای دو مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
از بین 450 نفر پرستار مورد مطالعه، تعداد 96 نفر (3/21 %) حداقل یک بار در سال گذشته مورد خشونت در محل کار خود قرار گرفته بودند. بخشهای داخلی و پس از آن اورژانس و درمانگاه شاهد بیشترین تجارب مربوط به خشونت بود. مواجهه با خشونت در پرستاران با سن بیشتر از 35 سال، در افراد با سابقه کار زیادتر، در مردان و در مستخدمین رسمی بیشتر بود. بیشتر مهاجمین به ترتیب، همراهان و بیماران بودند. در بیشتر موارد گزارش دهی از واقعه صورت نپذیرفته و گزارشهای انجام شده هم در اکثر موارد نتیجه ای در بر نداشت.
بحث: در تحقیق حاضر میزان شیوع مواجهه با خشونت در طی یک سال (3/21 %) در پرستاران بیش از برخی مطالعات خارجی نبود (30 تا 80درصد). لیکن به دلیل برخی عوامل ازجمله تردید پرستاران در بیان تجارب خشونت و تورشهای مربوط به یادآوری، تفسیر این نتیجه باید با احتیاط صورت پذیرد. ضمنا لزوم اجرای تحقیقات غربالگرانه و جامع، برنامه های پیشگیرانه، اجرای مدیریت صحیح و گزارش دهی مناسب کاملا احساس می گردد.

مواد زائد جامد همیشه به عنوان یکی از آلاینده های اصلی محیط زیست مورد توجه بوده و با پیشرفت تکنولوژی و افزایش جمعیت، منجر به تولید بیشتر و متنوع تر زباله شده است و توجه خاص به مدیریت مواد زائد جامد از اهمیت بالائی برخوردار می باشد. روش هایی که امروزه در بیمارستان های ایران اجرا می شود در بعضی موارد روش های کاملی نیست و نیازمند اصلاح می باشد. به همین منظور بررسی وضعیت تولید زباله در بیمارستان مورد نظر دارای 682 تخت ثابت و با میانگین 2/431 بیمار بستری در روز جهت تعیین وضع موجود و مقایسه نتایج حاصل با مطالعات مشابه انجام گردید.
مطالعه انجام شده از نوع توصیفی مقطعی و در خصوص شناخت دقیق کمیت پسماند بیمارستانی می باشد. عملیات توزین جداگانه زباله های عفونی و شبه خانگی بمدت 85 روز در ایام هفته از شنبه تا جمعه و قبل از تحویل زباله های بیمارستان به شهرداری در ساعات 24-23 انجام گردید. داده های جمع آوری شده به کمک نرم افزار SPSS و آزمونهای آنووا و توکی مورد بررسی قرارگرفت.
میانگین دانسیته زباله های شبه خانگی و عفونی به ترتیب 15/101 و 63/94 کیلوگرم بر متر مکعب، می باشد. میانگین وزن زباله های شبه خانگی و عفونی به ترتیب 6/1297 و 86/640 کیلوگرم در روز با میانگین تعداد بیمار بستری 431 نفر در روز بود. نتایج نشان می دهند که میانگین وزن زباله شبه خانگی تولیدی در روزهای شنبه الی چهارشنبه نسبت به جمعه اختلاف معنی داری دارند (05/0> P ). میانگین سرانه تولید زباله شبه خانگی و عفونی به ترتیب 07/3 و 52/1 کیلوگرم به ازای هر بیمار بستری بوده است. با توجه به سرانه 58/4 کیلوگرم به ازای هر بیمار بستری برای کل زباله های تولیدی، هزینه روزانه فقط بابت زباله تولیدی تحویلی به شهرداری به ازای هر بیمار بستری در روز مبلغ 2131 ریال می شود. از کل زباله های تولیدی، 67% آن پسماندهای شبه خانگی و 33% آن پسماندهای عفونی هستند.
بحث: در بررسی مدیریت زباله بیمارستانی تعیین وضع موجود و مقدار و سرانه تولید زباله در اولویت نخست است که در این طرح هم مورد توجه قرار گرفته است. تولید 58/4 کیلوگرم زباله های شبه خانگی و عفونی به ازای هر بیمار بستری در مقایسه با میزان متوسط سرانه مورد انتظار در تهران و ایران که 71/2 کیلوگرم می باشد، و اختصاص 33% زباله تولیدی به زباله عفونی در مقایسه با مقادیر توصیه شده توسط سازمان جهانی بهداشت (10%- 15%) رقم بالائی به نظر می رسد و نشان دهنده عدم اجرای کامل طرح تفکیک پسماندهای عفونی و شبه خانگی و ضرورت توجه بیشتر به این مسئله می باشد.

چکیده هدف از این مطالعه، بررسی وجود آمفیزم به کمک تست عملکرد ریوی PFT ( Pulmonary Function Test ) در مقایسه با توموگرافی کامپیوتری با وضوح بالای قفسه سینه HRCT ( High Resolution Computed Tomography ) در افراد سیگاری با سابقه مواجهه با گازهای شیمیائی (سولفور موستارد SM ) می باشد.
این تحقیق Cross Sectional بر روی بیست فرد سیگاری علامتدار با سابقه مواجهه خفیف با SM (گروه I ) و بیست فرد سیگاری بدون سابقه مواجهه با SM ( Sulfur Mustard ) (گروه II ) صورت گرفت. PFT و HRCT برای همه بیماران به منظور تشخیص آمفیزم انجام گردید. حساسیت، ویژگی و ارزش اخباری مثبت و منفی برای PFT محاسبه شد. PFT در گروه، منجر به تشخیص آمفیزم نشد. در حالیکه HRCT،‎ ‎پنج بیمار را شناسائی کرد (حساسیت= ‎0‎ ). در گروه II، موارد مبتلا به آمفیزم بیشتر از گروه I شناسائی شدند (55 درصد). در هیچ یک از هفتاد فرد مورد مطالعه، نقص 1 α - آنتی تریپسین وجود نداشت.
بحث: در افراد سیگاری با ریسک فاکتورهای اضافی دیگر مانند سابقه مواجهه با گازهای شیمیائی، آمفیزم در سنین پائینتری بروز می کند. این در حالی است که PFT در این دسته از افراد ممکن است نرمال گزارش شود. بنابراین HRCT به عنوان روشی مفید در تشخیص زودرس آمفیزم می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

در سحرگاه روز جمعه 5 دی ماه 1382، زمین لرزه مخربی شهر بم و روستاهای پیرامون را تخریب کرد. در این رویداددر حدود 40000 نفر کشته و مجروح گردیدند. دانستن شدت آسیب و نوع مشکلات مصدومینی که از زلزله بر جای مانده اند در پیش بینی اقدامات درمانی مورد نیاز ضروری است.
روش مطالعه و اجرا: این مطالعه به شکل توصیفی مقطعی ( Descriptive Cross-Sectional ) و با استفاده از پرونده‎ ‎مصدومان ارجاع شده زلزله بم که در بیمارستانهای نظامی و غیرنظامی تهران بستری شده بودند، انجام گرفته است. داده های دموگرافیک، عوارض، تشخیص، نوع آسیب، اطلاعات مربوط به پذیرش، ترخیص و انتقال، علایم حیاتی، سطح هوشیاری، اقدامات تشخیصی و درمانی انجام گرفته در اورژانس و بخش و نتیجه نهایی توسط پرسشنامه گردآوری شد. با استفاده از شاخص های آماری توصیفی،توسط نرم افزار 13 SPSS‎ تجزیه و تحلیل اطلاعات صورت گرفته است.
از تعداد 854 نفر از مصدومین بررسی شده، 510 نفر (7/59%) در بیمارستانهای غیرنظامی و 344 نفر (3/40%) در بیمارستان های نظامی و در مجموع 7/54% آنها مذکر بودند. شایعترین اقدام درمانی در اورژانس، ثابت کردن اندام در 389 نفر (9/39%) از میان 945 آسیب ایجاد شده، شایعترین ضایعه در مصدومین را شکستگی اندام تحتانی در 291 مورد (8/30%) تشکیل می داد. در 242 مصدوم اقدامات جراحی انجام شد. 38 بیمار در بخش مراقبت های ویژه بستری شدند. میانگینISS در مصدومین 7/6 بود و 9/11% دارای ISS بالاتر از 15 (ترومای شدید) بودند.
بحث: با توجه به پیدایش درصد زیادی از آسیب های ارتوپدیک در اندامها و لگن در مصدومین ارجاع شده، پیش بینی انجام اقدامات پاراکلینیکی به خصوص در تصویرنگاری و آمادگی بیمارستان های مناطق دورتر جهت درمان مشکلات ارتوپدیک، از نکات مهم در مدیریت چنین بحرانی می باشد.