نشریه توسعه سازمانی پلیس
سال چهارم شماره 6 (پیاپی 15، بهمن و اسفند 1386)

هدف از مقاله حاضر شناسایی مسائل، معضلات و آسیب های اجتماعی فرا روی امنیت کشور، ترسیم وضعیت موجود، وضعیت مورد انتظار و ارائه راه کارهای لازم برای کاهش شکاف بین وضع موجود و مورد انتظار می باشد. به این منظور با مطالعه مبانی نظری و ادبیات تحقیق، مطالعه پژوهش های صورت گرفته و اقدامات انجام شده در ناجا مولفه های اساسی آسیب های اجتماعی شامل مفاسد اجتماعی، سرقت، نزاع و درگیری، شرارت، جعل، قاچاق، مواد مخدر، قتل، مرگ و خودکشی، تهدید و اکراه، امور ضد امنیتی، حوادث و سوانح، فقدانی و پیدایش، تخلفات و جرائم صنفی، اختلافات و جرائم ملکی، جرائم مالی و اقتصادی، جرائم و تخلفات راهور، امور خاص اتباع بیگانه، اختلافات خانوادگی، جرائم زیست محیطی، تعدی مامورین دولتی و تمرد نسبت به آنان،، جرایم رایانه ای، سایر جرائم عمومی و مشاهدات و وقایع مرزی استخراج گردید. در پایان وضعیت موجود و مورد انتظار این مولفه ها بر اساس آمارهای موجود ترسیم و راه کارهای لازم ارائه گردیده است.

از ابتدای زندگی بشر امنیت یکی از دغدغه های اصلی او بوده است، امروزه با گسترش اینترنت و فضاهای شبکه ای در کشورمان لزوم امنیت برای فعالیت در این فضا های مجازی بیش از پیش احساس می شود. ترس و بیم از تخریب مبانی اخلاقی و اجتماعی، و نداشتن امنیت روانی و فرهنگی ناشی از هجوم اطلاعات آلوده و مخرب از طریق اینترنت و فضاهای مجازی واکنشی منطقی است، زیرا هر جامعه ای چارچوب های اطلاعاتی خاص خود را دارد و طبیعی است که هر نوع اطلاعاتی که این حد و مرزها را بشکند می تواند سلامت و امنیت جامعه را به خطر اندازد. علیرغم وجود جنبه های مثبت شبکه های جهانی، سوء استفاده از این شبکه های رایانه ای توسط افراد هنجارشکن، امنیت ملی را در کشورهای مختلف با خطر روبرو ساخته است. از این رو بکارگیری روش ها و راه کار های مختلف برای پیشگیری از نفوذ داده های مخرب و مضر و گزینش اطلاعات سالم در این شبکه ها رو به افزایش است. خوشبختانه با وجود هیاهوی بسیاری که شبکه جهانی اینترنت و فضاهای سایبر را غیرقابل کنترل معرفی می کند، فناوری لازم برای کنترل این شبکه و انتخاب اطلاعات سالم روبه گسترش و تکامل است.
در این مقاله ابتدا با عناوینی چون امنیت در فضای سایبر و جرایم رایانه ای و انواع آن آشنا می شویم، سپس به انواع فناوری های اطلاعات به طور کلی پرداخته و نمونه هایی از آن را ارائه نموده، در نهایت به آسیب شناسی فضای امنیت و اطلاعات در کشور می پردازیم و چالش ها و راه کارهای مقابله با این چالش ها را مرور می نماییم.

مرزها به عنوان آخرین حد قلمرو یک دولت و کشور، معمولا تحت تاثیر تحولات دو سوی مرز قرار می گیرند. از این رو مرزها معمولا خط مقدم تحولات و تغییرات ایجاد شده، یا در حال تحول کشورهای مقابل هستند. چنانچه در آن سوی مرزها، کشورهای مجاور از بی ثباتی، هرج و مرج و وضعیت اقتصادی نامناسب برخوردار باشند. تاثیر آن متعاقبا به این سوی مرز نیز سرایت می کنند. از سوی دیگر به دلیل فاصله مرزها از مراکز سیاسی، اداری و اقتصادی، معمولا خیلی کندتر از سایر نواحی از مزایای توسعه کشور بهره مند می شوند.
در حال حاضر نیز ایران با 15 کشور مرز مشترک خشکی و آبی دارد که در برخی از این مرزها امنیت کامل به معنی فقدان عبور و مرور غیر مجاز افراد، کالا و غیره، وجود ندارد و در نتیجه به دلائل نفوذ پذیر بودن این مرزها امنیت در مناطق مرزی و حتی داخل کشور از جنبه های مختلف اقتصادی، سیاسی، نظامی، اجتماعی مورد تهدید واقع می شود و چالش های متعددی را به لحاظ امنیتی و اقتصادی به همراه دارد. به ویژه در مرزهایی که کشور آن سوی مرز دارای شرایط خاصی باشد همانند مرز ایران و عراق بدلیل وجود شرایط داخلی عراق و حضور اشغالگران خارجی یا مرزهای شرقی ایران که به دلیل وضعیت خاص کشور افغانستان نتوانسته به نقش اصلی خود که ممانعت از اقدامات ناخواسته است جامه عمل بپوشاند. محرومیت مناطق مرزی به همراه مسائل و مشکلات آن سوی مرزها از جمله عوامل مهمی هستند که باعث ناامنی در مناطق مرزی کشور می شود که نیاز به ژرف نگری علمی و داشتن نگاهی راهبردی به مرز و منطقه مرزی دارد تا این که ناامنی ها کنترل، تنظیم و مقابله شود.

امنیت راه و ترافیک، یکی از حوزه های مهم و اساسی نیازهای جامعه بشری است و توجه بدان و اهتمام به تامین آن ضرورتی غیر قابل انکار تلقی می شود. مقاله حاضر، نگاهی تحلیلی و راهبردی به این مقوله داشته و سعی دارد با یاد آوری استفاده از نگاه های صحیح به موضوع، به پیشنهاد راه کارهائی نسبتا امکان سنجی پذیر، مسیری علمی را در پاسخ به چالش های سر راه این موضوع بپردازد.در این مقاله ابتداعا به ادبیات موضوع پرداخته شده است، و همچنین بر سابقه دیگر جوامع دنیا مبنی بر چگونگی اقدامات آن ها در مواجهه با موضوع اشاره ای دارد و سپس با معرفی نهادهای دولتی و غیر دولتی مرتبط با موضوع، گستردگی و چند جانبه بودن آن را و همچنین تنوع و پیچیدگی آن را به جهت تاثیر چند جانبه بر حوزه های اجتماعی و انفرادی شهروندان جامعه نمایان سازد. سپس وضعیت موجود امنیت ترافیک را هم با تحلیل کارشناسانه و هم با ارائه اطلاعات آماری به تصویر می کشد. در این میان اشاره ای مفصل به لیست چالش های سر راه تامین امنیت ترافیکی کشور دارد؛ و راه کارهای خود را با ارائه یک چشم انداز و نیز فرصت های موجود در این باره در کشور ارائه می نماید.