Journal of Medicinal Plants
Volume:1 Issue: 2, 2002

اولین استفاده از گیاهان دارویی در خاورمیانه و مربوط به عصر پارینه سنگی است. مسافران و تاجران روش های معالجه یونانیان و رومیان را به اطبای چینی و هندی معرفی کردند که آنها نیز این تجربیات را با تجربیات قدیمی تر خویش مخلوط نمودند. بعدها با برپایی جنگ های صلیبی طب یونانی (اسلامی) نیز به طب اروپایی راه یافت. این اختلاط دانش استفاده از گیاهان دارویی بین اروپاییان و آسیایی ها به استاندارد کردن استفاده از آن کمک کرد. کتبی که در این زمینه وجود دارند همگی به حفظ، پراکندگی و استاندارد کردن این دانش کمک نمودند.

با توجه به اثرات تخم شوید در کتب گیاهی سنتی و جدید به عنوان مقوی معده، تسکین دهنده درد معده و آنتی اسپاسمودیک در عضلات صاف لوله گوارش، اثرات محافظت در برابر زخم معده و آنتی کلینرژیکی عصاره آبی و هیدروالکلی تخم شوید بر روی موش کوچک مورد بررسی قرار گرفت. سمیت حاد به روش LD50 تعیین شد. برای بررسی اثرات ضد زخم معده تخم شوید از دو ماده اسید کلریدریک 1 نرمال به میزان ml 2/0 و اتانول مطلق به میزان ml 25/0 استفاده شد. عصاره ها نیم ساعت قبل از تجویز اسید کلریدریک 1 نرمال و اتانول مطلق به صورت خوراکی تجویز شدند. برای بررسی اثرات عصاره ها بر روی pH شیره معده و میلی اکی والان برون ده اسید از روش بستن پیلور استفاده گردید. سمیت حاد (LD50) عصاره آبی و هیدروالکلی با تزریق داخل صفاقی در موش به ترتیب (16/6-5/1) g/kg 04/3 و (56/8-69/5) g/kg 98/6 بود. عصاره آبی، خوراکی(g/kg 45/0-045/0) و عصاره هیدروالکلی، خوراکی (g/kg 5-5/0) باعث کاهش ضایعات ناشی از الکل مطلق و اسید کلریدریک 1 نرمال در موش کوچک شد و این اثرات وابسته به دوز بود. اثرات ضد زخم معده دوزهای g/kg 5 و g/kg 5/3 عصاره هیدروالکلی و دوز g/kg 45/0 عصاره آبی با سوکرالفیت اختلاف معنی دار نداشتند. اثر عصاره آبی و هیدروالکلی بر روی افزایش pH شیره معده و کاهش میلی اکی والان اسید نیز وابسته به دوز بود. به طوری که بالاترین دوز عصاره آبی (g/kg 45/0) به صورت خوراکی میزان pH را 32 درصد افزایش و میلی اکی والان اسید را 73 درصد کاهش داد و به صورت تزریقی pH را 49 درصد افزایش و میلی اکی والان را 87 درصد کاهش داده است. بالاترین دوز عصاره هیدروالکلی (g/kg 5) به صورت تزریقی میزان pH را 61 درصد افزایش و میلی اکی والان اسید را 87 درصد کاهش داد و به صورت خوراکی pH را 33 درصد افزایش و میزان اکی والان اسید را 72 درصد کاهش داده است. با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت که عصاره آبی و هیدروالکلی تخم شوید به صورت قابل توجهی دارای اثرات ضد ترشحی و محافظت مخاطی معده در موش می باشد.

مطالعات جدید حاکی از آن است که غلظت درون سلولی و برون سلولی گلوتاتیون نقش مهمی در مقاومت سلول در برابر مسمومیت با عامل خردل دارد. گزارش شده است که غلظت بالای گلوتاتیون خارج سلولی، سلول را در برابر مسمومیت با عامل خردل محافظت می کند و سلول هایی که غلظت گلوتاتیون درون سلولی آنها کاهش یابد در برابر مسمومیت عامل خردل مقاومت کمتری دارند. همچنین مسمومیت با عامل خردل موجب کاهش درون سلولی گلوتاتیون می شود. در این مطالعه عصاره گرده گل (Bee pollen) به علت دارا بودن خواص آنتی اکسیدان، تسریع کننده ترمیم زخم، آنتی بیوتیکی و ضد التهابی و افزایش غلظت گلوتاتیون سلولی و عصاره صبر زرد (Aloe vera) به دلیل خواص ضد میکروبی، ضد درد و التهاب، دفع کننده بافت نکروز، تسریع کننده ترمیم زخم، تقویت سیستم ایمنی بدن وخواص آنتی اکسیدانی جهت پیشگیری و درمان جراحت پوستی ناشی از تاثیر خردل گوگردی انتخاب شد. مقدار 20 میکرولیتر از محلول 10 درصد خردل گوگردی در ایزوپروپیل الکل روی پوست عاری از موی خوکچه استعمال، بعد از 5 دقیقه محل آلودگی شستشو و به مدت 20 روز دو نوبت در روز توسط کرم پایه دارو (دارونما)، کرم سیلورسولفادیازین، کرم گرده گل و کرم صبر زرد درمان شدند. سطح تخریب بافتی را در روزهای 10، 25 و30 اندازه گیری و کاهش سطح جراحت بعنوان ملاک بهبودی در نظر گرفته شد. نتایج آزمایش حاکی از آن است که وسعت سطح جراحت در گروه درمان شده با کرم گرده گل در مقایسه با گروه درمان شده با کرم پایه دارو، کرم سیلورسولفادیازین و کرم صبر زرد به طور معنی داری (0001/0P<) کاهش یافته است. با توجه به نتایج مثبت این تحقیق آزمایش های تکمیلی، با استفاده از کرم های گرده حاوی درصدهای گوناگون عصاره الکلی برای شناخت مؤثرترین درصد مواد موثره و همچنین تهیه کرم ترکیبی از عصاره آبی و الکلی گرده و مشاهده اثرات آن در پیشگیری از جراحت پوستی ناشی از تاثیر خردل گوگردی و همچنین سوختگی ها پیشنهاد می شود.

در این تحقیق اثر ویتاگنوس در بهبود سندرم پیش از قاعدگی بررسی گردید. تحقیق به روش دو سو بی خبر صورت پذیرفت. سی بیمار به طور تصادفی به دو گروه مساوی شاهد و تجربی تقسیم شدند (هر گروه 15 بیمار) و به مدت سه سیکل پشت سرهم با 30 قطره ویتاگنوس یا دارونما دو بار در روز به مدت حداقل 5 روز قبل از قاعدگی تحت درمان قرار گرفتند. جهت بررسی مطالعه مصاحبه طبق COPE استفاده گردید. ده بیمار به علت تلخی دارو یا باردار شدن و غیره از مطالعه خارج شدند. بیست بیمار (هر گروه 10 بیمار) در بررسی آماری شرکت داشتند.
درمان با ویتاگنوس اثر درمانی خوبی بر روی علایم روانی سندرم پیش از قاعدگی داشت در گروه ویتاگنوس 70 درصد و در گروه دارونما 30 درصد نمونه ها بهبود یافتند که اختلاف بین آن دو از لحاظ آماری معنی دار بود. در70 درصد بیماران گروه درمانی ویتاگنوس بیشتر از 50 درصد شدت (نمره) سندرم پیش از قاعدگی بهبود یافت. در حالی که در گروه درمانی دارونما تنها 40 درصد بود. ما دریافتیم که ویتاگنوس در درمان سندرم پیش از قاعدگی مؤثر است. توصیه می شود ویتاگنوس برای مدت حداقل سه ماه در درمان سندرم پیش از قاعدگی تجویز شود.

اگر چه مصرف گیاهان دارویی با توسعه صنایع شیمیایی محدود شده است اما اخیرا در تمام دنیا توجه خاصی به این منابع در جهت درمان بیماری ها به وجود آمده است. به همین منظور شایسته است جهت شناساندن فواید گیاهان دارویی به مردم تلاش بیشتری صورت گیرد. این مطالعه با هدف تعیین میزان آگاهی، نگرش و عملکرد عامه مردم نسبت به مصرف گیاهان دارویی سعی نموده است مشکل موجود را مشخص و تدابیری جهت اصلاح این وضعیت پیشنهاد کند. این تحقیق یک مطالعه توصیفی از جمعیت بالای 20 سال شهر اصفهان است. روش نمونه گیری خوشه ایتصادفی است. به این ترتیب که از شهر اصفهان 20 خوشه انتخاب شدند. از هر خوشه 84 نفر (42 نفر زن و 42 نفر مرد) به صورت تصادفی انتخاب شدند (در مجموع 1680 نفر). اطلاعات از طریق پرسشنامه جمع آوری و به وسیله تعیین میانگین، انحراف معیار، درصد فراوانی و نیز آزمون های آماری Kruskal-Wallis، Mann-Withney مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج نشان داد که 63 درصد از مردان دارای سطح آگاهی ضعیف تا متوسط و 59 درصد از زنان دارای سطح آگاهی خوب بودند. از نظر اعتقاد به مصرف داروهای گیاهی در درمان بیماری ها، هر دو گروه جنسی دارای سطح اعتقاد خوبی بودند و از نظر وضعیت عملکرد هر دو گروه عملکردی ضعیف نسبت به مصرف داروهای گیاهی داشتند. به طور کلی میزان آگاهی، اعتقاد و عملکرد زنان در هر سه زمینه بهتر از مردان بود)001/0(P=، که احتمالا به دلیل گرفتن اطلاعات از مادران خود و نوع مسؤولیت آنها در خانه می باشد. اختلاف معنی داری در بین گروه های سنی از نظر سطوح آگاهی، عملکرد و اعتقاد نسبت به مصرف داروهای گیاهی مشاهده نشد)05/0(P>. در مجموع عملکرد هر دو گروه جنسی در زمینه داروهای گیاهی ضعیف بود. پیشنهاد می شود مسؤولین مربوطه از جمله رسانه های گروهی، آموزش و پرورش و آموزش عالی و دانشگاه ها توجه بیشتری به این مساله داشته باشند.

در این مطالعه اثرات ضد تشنجی عصاره های آبی و الکلی و همچنین اسانس دانه زیره سبز در موش بررسی شد. در آزمون پنتیلن تترازول اسانس و عصاره دانه با تزریق داخل صفاقی باعث افزایش زمان شروع تشنج تونیک شد ولی در برابر مرگ و میر ایجاد محافظت چندانی نکرد. در این آزمون کارآیی ضد تشنجی عصاره های آبی (g/kg 8/2) و اتانولی (g/kg 5) مشابه فنوباربیتال در دوز mg/kg 20 بود. در آزمون الکتروشوک عصاره های آبی (g/kg 4) و اتانولی (g/kg 5) و همچنین اسانس (g/kg 35/0) موجب کاهش مدت زمان تشنج تونیک به ترتیب 6/37 درصد، 2/68 درصد و 1/59 درصد شد. این نتایج نشان می دهد که عصاره و اسانس دانه گیاه زیره سبز ممکن است در صرع کوچک و بزرگ کارآیی داشته باشد.

افسردگی یک مشکل اساسی بهداشتی است و نه تنها تشخیص و درمان آن کمتر از میزان واقعی است بلکه همراه با ابتلا و مرگ ومیر قابل توجهی است. اسطوخودوس (Lavandula officinalis) در طب سنتی برای درمان افسردگی به کار می رود. هدف از این مطالعه مقایسه اثربخشی تنتور اسطوخودوس با ایمی پرامین در درمان افسردگی خفیف تا متوسط و ارزیابی اثر کمکی احتمالی این تنتور در یک مطالعه آزمایشی تصادفی دو سو بی خبر 4 هفته ای است. در این مطالعه 45 بیمار سرپایی که طبق مصاحبه کلینیکی ساختار یافته برای DSM-IV معیارهای ابتلا به افسردگی اساسی را داشتند، بررسی شدند. حداقل نمره پایه بیماران بر اساس مقیاس همیلتون برای افسردگی 18 بود. در این کارآزمایی دو سو بی خبر بیماران به طور تصادفی به سه گروه تقسیم شدند. به گروه اول روزانه 60 قطره تنتور اسطوخودوس و قرص دارونما، به گروه دوم قرص ایمی پرامین روزانه 100 میلی گرم و قطره دارونما و به گروه سوم قرص ایمی پرامین روزانه 100 میلی گرم و تنتور اسطوخودوس روزانه 60 قطره تجویز شد. این درمان به مدت 4 هفته ادامه یافت. بر اساس این بررسی مقدماتی مشخص شد که اثربخشی اسطوخودوس کمتر از ایمی پرایمن است. با وجود این، ترکیب ایمی پرامین و تنتور اسطوخودوس موثرتر از ایمی پرامین به تنهایی است. همانگونه که این مطالعه نشان می دهد یکی از فواید این ترکیب شروع اثر سریع است. به علاوه در گروه ایمی پرامین اثرات آنتی کولینرژیک مانند خشکی دهان و احتباس ادراری بیش از حد انتظار مشاهده شد در حالی که سردرد در گروهی که تنتور اسطوخودوس دریافت کرده بودند بیشتر بود. در مجموع یافته اصلی این مطالعه این است که تنتور اسطوخودوس می تواند در کنترل افسردگی خفیف تا متوسط فواید درمانی داشته باشد.