فهرست مطالب

نشریه علوم آب و خاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی)
سال دوازدهم شماره 2 (پیاپی 44، تابستان 1387)

  • تاریخ انتشار: 1387/05/11
  • تعداد عناوین: 31
|
  • محمدرضا قنبرپور، مهدی تیموری، شعبانعلی غلامی صفحه 1

    برآورد میزان مشارکت آب های زیرزمینی در دبی جریان در یک حوزه آبخیز یکی از مهم ترین مباحث مدیریت منابع آب و هیدرولوژی می باشد. در این مقاله سهم آب های زیرزمینی در کل رواناب به عنوان شاخص جریان پایه در تعدادی از حوزه های آبخیز در جنوب غرب ایران بر اساس روش های تفکیک هیدروگراف جریان تعیین گردید. هدف اصلی در این تحقیق تشخیص مناسب ترین روش اتوماتیک تفکیک هیدروگراف جریان و برآورد دبی پایه می باشد. روش های اتوماتیک مرسوم در تفکیک هیدروگراف جریان شامل روش حداقل محلی و روش فیلتر عددی برگشتی با ضرایب فیلتر 9/0 تا 975/0 در مقایسه با روش تحلیل شاخه خشکیدگی جریان به صورت عددی و گرافیکی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داده است که روش اتوماتیک فیلتر عددی برگشتی با ضریب 925/0 به عنوان دقیق ترین روش به منظور استخراج مقادیر دبی پایه جریان در منطقه مورد مطالعه می باشد. این تحقیق نشان می دهد که شاخص دبی پایه در حوزه های آبخیز مورد مطالعه که با استفاده از روش انتخابی محاسبه شده، بین 79/0 تا 88/0 متغیر است.

    کلیدواژگان: دبی پایه، تفکیک هیدروگراف، فیلتر عددی برگشتی، حوزه آبخیز کارون
  • سید حسین ثنایی نژاد، امیر رضا شاه طهماسبی، رضا صدرآبادی حقیقی، کیومرث کلارستانی صفحه 11
  • علی اصغر بسالت پور، محمدعلی حاج عباسی، امیرحسین خوشگفتارمنش، مجید افیونی صفحه 13

    وجود هیدروکربن های نفتی در خاک، می تواند سبب بروز سمیت برای انسان ها و سایر موجودات زنده شده و موجبات آلودگی آب های زیرزمینی را نیز فراهم آورد. در روش گیاه پالایی جهت دست یابی به حداکثر کاهش غلظت این آلاینده ها در خاک، انجام مطالعات اولیه به منظور انتخاب گیاه مناسب الزامی است. در این پژوهش، قابلیت جوانه زنی و رشد هفت گونه گیاهی مختلف در دو خاک آلوده به هیدروکربن های نفتی ناشی از رهاسازی پسماندها و ضایعات نفتی پالایشگاه تهران (به ترتیب تیمار C1 و C2) در مقایسه با خاک غیر آلوده (تیمار Co)، جهت شناسایی گیاهان با درصد جوانه زنی بالا، رشد و عملکرد مناسب تر، مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور درصد و سرعت جوانه زنی بذر هر گیاه طی یک دوره 14 روزه، چگونگی رشد با ثبت تغییرات ارتفاعی هر یک از گیاهان طی دوره 8 هفته و نهایتا عملکرد ماده خشک گیاهی در انتهای این دوره تعیین گردید. تجزیه آماری داده ها با استفاده از طرح آماری کرت های خرد شده در قالب طرح پایه ای کاملا تصادفی انجام شد. نتایج نشان داد که وجود هیدروکربن های نفتی در خاک بر جوانه زنی بذر گیاهان آفتابگردان، گلرنگ، اگروپایرون و شبدر بی اثر بود اما موجب تاخیر2 و3 روزه به ترتیب در تیمارهای C1 و C2 نسبت به تیمار Co در شروع جوانه زنی بذر گیاه کلزا و هم چنین تاخیر 4 روزه و کاهش 52 درصدی جوانه زنی بذر گیاه فسکیو و کاهش 32 و 56 درصدی جوانه زنی بذر گیاه پوکسنلیا به ترتیب برای تیمارهای C1 و C2 نسبت به تیمار Co گردید. گیاهان شبدر و کلزا، نسبت به وجود این آلاینده ها در خاک پایداری کمتری داشته، خشک گردیده و در نتیجه فاقد عملکرد ماده خشک گیاهی در انتهای دوره آزمایشی بودند. میزان کاهش رشد و عملکرد ماده خشک گیاهی برای گیاهان گلرنگ و آفتابگردان در تیمار C2 بیشتر از تیمار C1 بود ولی این کاهش رشد برای فسکیو و اگروپایرون، فقط در تیمار C2 نسبت به تیمار Co مشاهده شد و برای تیمار C1 نسبتا ناچیز بود. برای گیاه پوکسنلیا نیز اختلاف معنی داری مبنی بر کاهش رشد و عملکرد ماده خشک گیاهی در هیچ یک از سطوح آلودگی C1 و C2 دیده نشد. بنابراین به نظر می رسد که اگرچه وجود هیدروکربن های نفتی در خاک نتوانسته بر جوانه زنی بذر گیاهان آفتابگردان، گلرنگ، شبدر و کلزا اثر گذار باشد ولی این گیاهان فاقد رشد و عملکرد مناسب بوده و لذا جهت استفاده در مطالعات بعدی گیاه پالایی خاک های آلوده به نفت منطقه مورد مطالعه قابل توجه نیستند. این درحالی است که گیاهان فسکیو، اگروپایرون و پوکسنلیا به سبب دوام و عملکرد ماده خشک گیاهی نسبتا مناسب، جهت مطالعات بعدی گیاه پالایی خاک های آلوده منطقه پیشنهاد می گردند.

    کلیدواژگان: گیاه پالایی، جوانه زنی، رشد، کل هیدروکربن های نفتی
  • الهام رحمانی، علی خلیلی، عبدالمجید لیاقت صفحه 25

    متغیرهای آب و هوایی به ویژه بارندگی در سال زراعی نقش اصلی را در پیش بینی عملکرد محصول ایفا می کنند. هدف از این تحقیق تخمین عملکرد محصول با استفاده از پارامترهای هواشناسی و شاخص های خشک سالی به روش کلاسیک بود. برای رسیدن به این هدف در ابتدا ده پارامتر هواشناسی و دوازده شاخص خشک سالی در ایستگاه های تبریز و میانه از نظر نرمال بودن و هم راستایی سنجش شدند. سپس تحلیل هم بستگی یک و چندمتغیره بین عملکرد محصول جو با پارامترهای هواشناسی و شاخص های خشک سالی انجام گرفت. نتایج این بررسی نشان داد که از بین شاخص های مطالعه شده، شاخص های نگوین، ترانسو تغییر یافته، استاندارد شده بارش 24 ماهه و ناهنجاری بارش بیشترین اثر را بر عملکرد دارند. هم چنین مشخص شد که برای پیش بینی عملکرد محصول، مدل های چندمتغیره بسیار بهتر از مدل های یک متغیره می باشند. در نهایت روابط به دست آمده در این تحقیق براساس شاخص های آماریR و RMSE و MBEرتبه بندی شدند که رابطه چند متغیره بین پارامترهای متوسط سرعت باد، بارش، مجموع دمای بیش از 10 درجه، تعداد ساعات آفتابی، شاخص نگوین و عملکرد جو دیم در میانه با دوره آماری 17 سال بهترین مدل شناخته شد. در این رابطه پارامترهای سرعت متوسط باد و شاخص خشک سالی نگوین با داشتن ضرایب بزرگ تری نسبت به بقیه پارامترها بیشترین اثر را بر عملکرد دارا می باشند.

    کلیدواژگان: خشک سالی، عملکرد جو، شاخص های خشک سالی، پارامترهای هواشناسی، روش های کلاسیک
  • کوروش مجدسلیمی، سید مجید میرلطیفی صفحه 39

    در بسیاری از مناطق چای خیز شمال کشور، انجام آبیاری تکمیلی مناسب در دوره کم آبی و مصرف صحیح کود نیتروژن می تواند منجر به افزایش قابل توجه عملکرد در واحد سطح گردد. دراین راستا، تحقیق حاضر برای بررسی تاثیر سطوح آبیاری و کود نیتروژن بر عملکرد و تعیین تابع تولید و ضریب گیاهی چای، در جنوب غربی شهرستان فومن(زیده) در استان گیلان انجام شد. در این تحقیق از سیستم آبیاری بارانی تک شاخه ای و طرح آزمایشی کرت های دوبارخرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی، استفاده گردید. عامل فرعی یعنی تیمارهای آبیاری بر اساس میزان آب دریافتی، به تیمارآبیاری کامل (I4)، تیمارهای آبیاری ناقص (I3، I2 وI1) و تیمار بدون آبیاری(I0) تقسیم بندی و در هر تکرار به صورت ثابت انتخاب شدند. عامل اصلی شامل سه سطح نیتروژن 180، 100) N3 و N2، N1 و 360 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) بوده که در سه تکرار به صورت تصادفی قرار داده شدند. در طی دوره رشد(اواخر فروردین تا مهر ماه)، به صورت هفته ای، رطوبت موجود در خاک به روش وزنی تا عمق 90 سانتی متری تعیین و سپس با استفاده از روش بیلان رطوبتی، تبخیر تعرق واقعی چای محاسبه شد. با برآوردETo از روش پنمن مانتیث در همان دوره، ضریب گیاهی نیز محاسبه گردید. در طی دوره رشد، میانگین تبخیر تعرق واقعی در تیمارهای I4 و I0 به ترتیب معادل با 457 و256 میلی متر حاصل گردید. ضریب گیاهی چای در دوره کم آبی (خرداد، تیر و مرداد) برای تیمار آبیاری کامل بین 8/0 تا 9/0 حاصل شد. ضریب حساسیت چای به تنش(ky) برابر با 37/1 به دست آمد. نتایج نشان داد که مصرف بهینه نیتروژن (180 کیلوگرم در هکتار) همراه با آبیاری کامل، تولید محصول و کارایی مصرف آب را افزایش داده و آبیاری در مقایسه با نیتروژن، تاثیر بیشتری بر افزایش عملکرد و کارایی مصرف آب داشته است. در تیمارهای I0 وI1، مصرف نیتروژن به میزان 100 کیلوگرم در هکتار منجر به تولید بیشترین عملکرد و کارایی مصرف آب گردید.

    کلیدواژگان: چای، آبیاری تکمیلی، نیتروژن، کارایی مصرف آب، ضریب گیاهی
  • محمدکاظم شعبانی، تورج هنر، منصور زیبایی صفحه 53

    کمی بارندگی و محدودیت منابع آب سطحی باعث شده کشاورزان برای تامین آب لازم جهت کشت گیاهان مختلف از منابع آب سطحی و زیرزمینی به صورت تلفیقی استفاده کنند. تحقیق حاضر مدیریت بهینه در مصرف آب و الگوی کشت در شرایط استفاده تلفیقی از منابع سطحی و زیرزمینی در سطح مزرعه را مورد مطالعه قرار داد و هم چنین اثر درصدهای مختلف کاهش آب مصرفی در دوره های مختلف رشد به عنوان راه کار های آبیاری بر الگوی کشت غالب (گندم، جو، برنج، چغندر قند، ذرت دانه ای و ذرت علوفه ای) در منطقه درودزن استان فارس مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مدل تهیه شده نشان داد که الگوی بهینه کشت در فصل اول گندم و در فصل دوم ذرت دانه ای و برنج می باشد. هم چنین در این تحقیق سیاست های مختلفی جهت تعدیل تقاضای آب مورد بررسی قرار گرفت که با توجه به این که میزان آب مصرفی در فصل دوم به مراتب بیشتر از فصل اول می باشد به نظر می رسد از بین سیاست ها و راه کارهای مختلف ذکر شده، محدود کردن کشت گیاهان پر مصرف در فصل دوم بهترین و کارآمدترین سیاست جهت تعدیل تقاضای آب باشد.

    کلیدواژگان: راه کار های آبیاری، منابع آب سطحی و زیرزمینی، الگوی بهینه کشت، کم آبیاری
  • محمدعلی ابراهیمی زاده، علی مراد حسن لی صفحه 69

    عمق ریشه یکی از پارامترهای تاثیرگذار در محاسبه مقدار آب قابل نگه داری در محدوده ریشه گیاه و برنامه ریزی آبیاری محسوب می شود. مطالعه حاضر، با هدف بررسی روند توسعه ریشه در طول فصل رشد گیاه ذرت در روش های مختلف آبیاری با دو کیفیت متفاوت آب از یک سو و بررسی چگونگی تجمع ریشه، در نیمرخ خاک و تدوین مدل حرکت عمقی ریشه از سوی دیگر در قالب طرح یک بار خرد شده (اسپلیت پلات)، با تیمار اصلی روش آبیاری در سه سطح (جویچه ای، قطره ای سطحی و قطره ای زیرسطحی) و تیمار فرعی، کیفیت آب در دو سطح (پساب تصفیه شده شهری و آب معمولی)، در دو سال متوالی، در منطقه کربال فارس انجام شد. پایش عمق ریشه با روش حفر ترانشه و مشاهده نیم رخ خاک انجام شد. نمونه گیری در طول دوره رشد در 16 نوبت، با فواصل 7 روزه و اندازه گیری وزن ریشه در لایه های خاک نیز از روش برداشت مونولیت های خاک و شستشو در صافی های پلاستیکی با فشار آب انجام گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد اگر چه بیشترین عمق ریشه در آبیاری قطره ای زیرسطحی و کمترین آن در آبیاری جویچه ای مشاهده شد، اما عمق نهایی ریشه به طور معنی داری تحت تاثیر روش آبیاری و کیفیت آب آبیاری قرار نگرفت. در این تحقیق، مدل حرکت عمقی ریشه در طول فصل رشد تدوین و دقت آن نیز برای شرایط انجام آزمایش کنترل گردید. عمق نهایی ریشه در شرایط آزمایش برای تیمار های مختلف به طور متوسط 77 سانتی متر اندازه گیری شد. محاسبه حجم آب در هر آبیاری با استفاده از جبران کمبود رطوبت در محدوده عمق واقعی ریشه، مقدار آب آبیاری را به میزان 31 درصد نسبت به مدل خطی، 27 در صد نسبت به مدل بورگ و گریمز و 8/41 در صد نسبت به مدل کراپ وات کاهش داد. مجموع وزن خشک ریشه ذرت در آبیاری قطره ای زیرسطحی به طور معنی داری نسبت به روش های آبیاری جویچه ای و قطره ای سطحی افزایش نشان داد. کیفیت آب تاثیر معنی داری بر وزن خشک ریشه نشان نداد. بیشترین تجمع وزن خشک ریشه در آبیاری قطره ای زیرسطحی، در عمق 40-20 سانتی متری خاک، درحالی که در روش های قطره ای سطحی و جویچه ای در لایه سطحی خاک (20-0 سانتی متری) مشاهده شد. ریشه ها در روش قطره ای زیرسطحی به طور یک نواخت تری در لایه های خاک توزیع شده بودند. تراکم ریشه در تمامی تیمارها، در عمق های پایین تر از 65 سانتی متر ناچیز بود.

    کلیدواژگان: مدل توسعه ریشه، ذرت، قطره ای زیرسطحی، قطره ای سطحی، پساب فاضلاب، پایش ریشه
  • جمال عباس پلنگی، علی محمد آخوندعلی صفحه 85

    در هنگام طراحی یک سیستم آبیاری قطره ای لازم است الگوی خیس شدن نیمرخ خاک که اصطلاحا به آن پیاز رطوبتی گفته می شود برای هر زمینی که قرار است با روش قطره ای آبیاری شود، از قبل مشخص گردد. شکل الگوی رطوبتی از پارامترهای مهم و تاثیر گذار در انتخاب قطره چکان می باشد و روی حجم آب آبیاری موثر است. فاصله قطره چکان ها نیز براساس شکل الگوی رطوبتی و مساحتی که هر قطره چکان اشغال می کند انتخاب می شود. ابعاد پیاز رطوبتی تحت تاثیر پارامترهای مهمی همچون خصوصیات هیدرولیکی خاک، دبی خروجی قطره چکان و زمان آبیاری می باشد. به منظور تخمین شکل جبهه رطوبتی ناشی از یک منبع نقطه ای این پژوهش در منطقه الباجی واقع در 25 کیلومتری جاده اهواز- اندیمشک و خاکی با بافت شنی صورت گرفته است. بدین منظور ابتدا قطره چکان ها برای تامین دبی های 5، 10، 20، 30 و 40 لیتر در ساعت کالیبره شدند. سپس آزمایش های مزرعه ای برای تعیین حداکثر قطر و عمق پیاز رطوبتی در زمان های مختلف پس از شروع آبیاری به ازای هر دبی انجام گرفت. در نهایت روابطی نیمه تجربی با تاثیر عوامل فیزیکی حاکم بر پیشروی آب در خاک در آبیاری قطره ای، تحت منبع نقطه ای و قضیه π باکینگهام و آنالیز ابعادی به دست آمد. این روابط با استفاده از الگوهای رطوبتی به دست آمده واسنجی شده و به منظور صحت سنجی آن، روابط علمی- تجربی به دست آمده مورد ارزیابی قرار گرفتند. با توجه به مطالعه انجام شده و حداکثر خطای نسبی 3/14 درصد و حداکثر جذر میانگین مربعات خطای 8/3 سانتی متر در پیش بینی قطر و عمق جبهه رطوبتی، معادلات به دست آمده که مبتنی بر نتایج آزمایش های میدانی نیز می باشند، با دقت بالایی ابعاد هندسی پیاز رطوبتی را برآورد می کنند و می توان از آنها در طراحی و مدیریت بهینه سیستم آبیاری قطره ای برای شرایط مورد مطالعه استفاده کرد.

    کلیدواژگان: آبیاری قطره ای، منبع نقطه ای، جبهه رطوبتی، آنالیز ابعادی
  • کامبیز رستمی، محمدرضا مصدقی، علی اکبر محبوبی، علی اکبر صفری سنجانی صفحه 97

    انتقال و پالایش باکتری های بیماری زا در محیط های متخلخل و آب های زیر زمینی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در سال های اخیر بررسی عوامل موثر بر پالایش و انتقال باکتری ها مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش اثر مقادیر مختلف سولفات کلسیم و کربنات کلسیم بر جذب و پارامترهای پالایش باکتری سودوموناس فلورسنس در ستون های شنی تحت شرایط رطوبتی اشباع بررسی شد. چهار سطح صفر، 5، 10 و 20 درصد کربنات کلسیم و سه سطح صفر، 5 و 10 درصد سولفات کلسیم در مخلوط با شن (25/0-15/0 میلی متر) به عنوان تیمارهای اصلی (به صورت فاکتوریل) و در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار اعمال گردید. مخلوط های مذکور در سیلندرهای پیرکس به طول 20 و قطر 7 سانتی متر ریخته و شرایط جریان اشباع ماندگار با شدت جریان یکسان در آنها ایجاد شد. سوسپانسیون با غلظت 106 باکتری سودوموناس فلورسنس در سانتی متر مکعب (C0) به صورت تزریق پله ای روی ستون ها اعمال شد. آزمایش تا خروج زه آب از زیر ستون برابر پنج حجم آب منفذی (PV) ادامه یافت. هنگام آبشویی، غلظت باکتری (C) در زه آب با فواصل 0/25PVاندازه گیری شد. پس از پایان آبشویی، فراوانی باکتری در لایه های 5-0، 10-5، 15-10 و 20-15 سانتی متر از ستون ها نیز اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که اثر مقادیر کربنات کلسیم بر نگه داری و پالایش باکتری در لایه های 10-5 و 15-10 سانتی متری در سطح آماری 1 درصد و در لایه20-15 در سطح آماری 5 درصد معنی دار شد. هم چنین اثر مقادیر سولفات کلسیم در لایه های 15-10 و 20-15 سانتی متری در سطح آماری 5 درصد معنی دار شد. اثر متقابل سولفات کلسیم X کربنات کلسیم بر پالایش باکتری در لایه های 10-5، 15-10 و 20-15 سانتی متری در سطح آماری 1 درصد معنی دار گردید. نیمرخ غلظت باقی مانده و ضریب پالایش به خوبی نشان دهنده کاهش میزان پالایش باکتری با افزایش عمق در تیمارها بود. بنابراین می توان گفت معنی دار بودن اثر تیمارهای به کار رفته در لایه های سطحی نشان دهنده پالایش فیزیکی بیشتر در این لایه ها می باشد. بنابراین ظرفیت پالایش بالای کانی های کربناته و سولفاته می تواند از انتقال باکتری در محیط های متخلخل اشباع و به دنبال آن آلودگی آب های زیرزمینی بکاهد.

    کلیدواژگان: سولفات کلسیم، کربنات کلسیم، سودوموناس فلورسنس، جریان اشباع، ضریب پالایش
  • وحیدرضا جلالی، مهدی همایی، سیدخلاق میرنیا صفحه 111

    گیاه کلزا در پاسخ به تنش شوری، مقاومت های متفاوتی طی مراحل مختلف رشد از خود بروز می دهد. اغلب گیاهان از جمله کلزا، در مراحل نخستین رشد به شوری حساس تر بوده و با افزایش سن، مقاومت آنها به شوری افزایش می یابد. دوره رشد زایشی، حیاتی ترین بخش زندگی گیاه می باشد زیرا گیاهی که در این دوره تحت تنش قرار گیرد، با وجود داشتن ظاهری سالم، عملکرد چندانی نخواهد داشت. هدف از این پژوهش، کمی نمودن واکنش گیاه کلزا (رقم Option500) به شوری طی مرحله رشد زایشی به کمک یک مدل بود. برای بررسی اثر شوری آب آبیاری بر تعرق گیاه در مرحله گل دهی و عملکرد دانه، آزمایشی در سال 1384 در دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس، شامل یک تیمار غیرشور و 8 تیمار با شوری های 3، 5، 7، 9، 11، 13، 15 و 17 دسی زیمنس بر متر که از منبع آب شور طبیعی دریاچه حوض سلطان قم تامین شده بود، در یک خاک شن لومی انجام گرفت. بوته های کلزا پیش از رسیدن به مرحله مورد نظر با آب غیر شور آبیاری و پس از آن هر گلدان با تیمارهای مربوطه آبیاری گردید. به منظور کمی کردن اثر شوری در هر یک از مراحل رشد، مقادیر تعرق نسبی(Ta/TD) و عملکرد نسبی دانه (Y/Ym) در شوری های مختلف خاک، با استفاده از مدل های ماس و هافمن، ونگنوختن و هافمن، دیرکسن و همکاران و همایی و همکاران برآورد و پارامترهای مورد نظر به دست آمد. مقایسه مدل ها با استفاده از آماره های مربوطه انجام شد. برازش مدل های مختلف بر مقادیر اندازه گیری شده، طی مرحله گل دهی نشان داد که مدل ونگنوختن و هافمن از دقت بیشتری نسبت به سایر مدل ها برخوردار است. حال آن که برای مرحله بلوغ، مدل همایی و همکاران توانست برآورد بهتری نسبت به سایر مدل ها ارائه دهد.

    کلیدواژگان: شوری آستانه، تعرق نسبی، عملکرد نسبی، مدل ونگنوختن و هافمن، مدل همایی و همکاران
  • علی خزایی، محمدرضا مصدقی، علی اکبر محبوبی صفحه 123

    ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک و شرایط آزمایش بر پایداری ساختمان خاک موثرند. در این پژوهش اثر شرایط آزمایش در کنار ویژگی های ذاتی بر پایداری خاکدانه های شماری از خاک های استان همدان به کمک روش الک تر و اندازه گیری مقاومت کششی خاکدانه ها بررسی شد. از دو شاخص میانگین وزنی قطر (MWD) و مقاومت کششی (Y) خاکدانه ها برای بیان پایداری ساختمان خاک استفاده شد. در روش الک تر و با استفاده از پیش-تیمار مرطوب کردن آهسته، سه زمان متفاوت (5، 10 و 15 دقیقه) الک کردن خاکدانه ها در آب به منظور اعمال تنش های مکانیکی- آبی در نظر گرفته شد. مقاومت کششی خاکدانه ها نیز در دو شرایط رطوبتی هوا-خشک و مکش ماتریک 500kPa به روش غیرمستقیم برزیلی اندازه گیری شد. با توجه به پایداری ساختمانی نسبتا ضعیف خاک های همدان که از ویژگی های مناطق خشک و نیمه خشک است، زمان های کوتاه الک کردن خاکدانه ها برای تشخیص تغییرات پایداری ساختمان ناشی از ویژگی های ذاتی مناسب تر بود. در بین ویژگی های موثر بر MWD، بیشترین نقش مربوط به ماده آلی بود. از سه ویژگی ذاتی ماده آلی، رس و کربنات کلسیم که اثر آنها بر Y خاکدانه ها بررسی شد، تاثیر ماده آلی به مراتب بیشتر از دو ویژگی دیگر بود. بالاترین ضریب تبیین (R2) برای رابطه Y خاکدانه ها با ویژگی های ذاتی خاک های مورد بررسی در مکش ماتریک 500kPa حاصل شد. نقش ماده آلی در این خاک ها در ایجاد خاکدانه های پایدار نسبت به سایر ویژگی های خاک بیشتر قابل توجه است. نتایج این پژوهش، زمان های کوتاه الک کردن (5 دقیقه در الک تر) و مکش ماتریک 500kPa را برای اندازه گیری مقاومت کششی برای ارزیابی پایداری ساختمان خاک های استان همدان توصیه می کند.

    کلیدواژگان: پایداری ساختمان خاک، الک تر، روش برزیلی، مکش ماتریک، بافت خاک، ماده آلی، کربنات کلسیم
  • نورایر تومانیان، حسین خادمی، احمد جلالیان صفحه 137

    شناخت از پیشینه تکاملی اراضی به ما در فهم محیط فیزیکی و فرایندهای حاکم در خاک کمک کرده و امکان هدایت بهتر تحقیقات وابسته به خاک را ایجاد می نماید. هدف این مطالعه روشن نمودن تاریخچه تکاملی دره زاینده رود از اواخر دوران سوم تاکنون می باشد. در راستای رسیدن به این هدف، ساختار مکانی اراضی در سه بعد در محدوده ای به نمایندگی کل دره زاینده رود مورد مطالعه قرار گرفت، فرایند های زمین شناسی و زمین ریخت شناسی موثر بر تشکیل و تکامل منطقه شناسایی و آثار و شواهد به ارث رسیده از آنها در مقاطع خاک مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. شواهد به دست آمده و نتایج تجزیه و تحلیل ها موید این است که بعد از تشکیل رودخانه زاینده رود و شکل گرفتن حوضه مربوطه، از میوسن تا کنون به ترتیب وقایع زیر اتفاق افتاده است: 1- تشکیل آبرفت های دانه درشت گچ دار قدیمی، 2- تشکیل لاگون ها، 3- تغییر مسیر رودخانه، 4- تشکیل پلایا ها، تشکیل تراس های جدید رودخانه و 5- شروع فرسایش بادی.

    کلیدواژگان: تکوین دره زاینده رود، شکل گیری زمین نماها، فرایندهای زمین ریختی و تشکیل پلایا ها
  • اعظم جعفری، حسین شریعتمداری، حسین خادمی، یحیی رضایی نژاد صفحه 153

    کانی شناسی به عنوان یکی از مهم ترین ویژگی های خاک بسته به اقلیم و شرایط شیمیایی خاک روی یک شیب از بالا به پایین تغییر می کند. تغییر این ویژگی در مناطق با آب و هوای مختلف متفاوت است و در نتیجه تاثیرهای متفاوتی بر ویژگی های خاک می گذارد. بنابراین با هدف بررسی تغییر کانی شناسی در ردیف های ارضی در مناطق خشک و نیمه خشک و تاثیر کیفی آن بر واجذبی فسفر خاک مطالعه ای در چهار ردیف ارضی در اصفهان به عنوان منطقه خشک و چهارمحال و بختیاری به عنوان منطقه نیمه خشک انجام گرفت. روی هر یک از ردیف های ارضی از قسمت های بالا، میان و پایین شیب نمونه برداری انجام شد. نمونه بالای شیب از خاک روی مواد مادری، نمونه وسط شیب از خاک غیر زراعی و نمونه پایین شیب از خاک زراعی برداشته شدند. برخی از ویژگی های فیزیکی و شیمیایی نمونه ها و هم چنین رس های غالب خاک تعیین شدند. سپس سینتیک واجذبی و تغییرات پارامترهای معادلات سینتیکی در طول ردیف های ارضی بررسی گردید. نتایج نشان داد در تمام ردیف های ارضی مقدار رس،ECe، CEC وpH خاک ها به طرف پایین شیب افزایش می یابد. در بررسی پراش نگارهای پرتو ایکس دیده شد که از موقعیت بالای شیب به طرف پایین شیب از شدت پیک های کائولینایت و ایلایت کاسته و بر شدت پیک های اسمکتایت و کانی های مختلط اسمکتایت-کلرایت افزوده می شود. از بین معادلات سینتیکی مورد مطالعه، معادله ایلوویچ به دلیل بالا بودن ضریب تشخیص و پایین بودن خطای استاندارد براورد، به عنوان بهترین معادله در تشریح روابط بین آزاد شدن فسفر و زمان در خاک های مورد مطالعه انتخاب شد. سرعت واجذبی فسفر در ردیف های ارضی ناحیه خشک چنین روندی را دنبال کرد: بالای شیب < وسط شیب < پایین شیب. از طرفی سرعت واجذبی فسفر در ردیف های ارضی مناطق نیمه خشک بیشتر از ردیف های اراضی مناطق خشک بود. با توجه به مقادیر بیشتر پارامترهای سینتیکی در قسمت پایین شیب می توان نتیجه گرفت سرعت واجذبی فسفر و در نتیجه توانایی خاک ها در تامین فسفر مورد نیاز گیاه به طرف پایین شیب افزایش می یابد

    کلیدواژگان: ردیف ارضی، واجذبی فسفرخاک، کانی شناسی رسی
  • هادی کوهکن، منوچهر مفتون، یحیی امام صفحه 171

    نیتروژن معمولا در زمین های زراعی و غیرزراعی ایران به علت نبود ماده آلی کافی در خاک کم است. از طرف دیگر سمیت بور عمدتا در مناطق خشک و نیمه خشک این کشور جایی که خاک ها یا آب های آبیاری حاوی میزان نسبتا بالایی از این عنصر هستند، شایع است. نتایج تحقیقات نشان می دهد که افزودن برخی عناصر مانند نیتروژن تاثیر سوء سطوح بالای بور را کاهش می دهد. جهت بررسی برهمکنش بور و نیتروژن بر رشد و ترکیب شیمیایی برنج آزمایش گلخانه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا" تصادفی با شش سطح بور (صفر، 5/2، 5، 10، 20 و 40 میلی گرم در کیلوگرم خاک به صورت اسید بوریک) و چهار سطح نیتروژن (صفر، 75، 150 و 300 میلی گرم در کیلوگرم خاک به صورت اوره) با سه تکرار در یک خاک آهکی انجام شد. کاربرد بور سبب کاهش وزن خشک قسمت هوایی گردید و با مصرف نیتروژن سمیت بور به ویژه در سطوح پایین آن کاهش یافت. به علاوه افزودن بور غلظت بور و نیتروژن را در قسمت هوایی برنج افزایش داد. مصرف نیتروژن غلظت نیتروژن را افزایش ولی غلظت بور در گیاه کاهش داد. غلظت نیتروژن و غلظت کلروفیل اندازه گیری شده به روش شیمیایی با افزایش قرائت کلروفیل متر سیر صعودی دارند. غلظت کلروفیل با افزایش سطح بور کاهش یافت. افزودن نیتروژن غلظت کلروفیل را افزایش و تاثیر سوء سطوح بالای بور بر این پارامتر را کاهش داد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که در خاک های با بور بالا، کاربرد نیتروژن با کاهش اثرات سوء سمیت بور رشد برنج را افزایش می دهد

    کلیدواژگان: نیتروژن، سمیت بور، برنج، نسبت کلسیم به بور و پتاسیم به بور
  • علیرضا کریمی، حسین خادمی، احمد جلالیان صفحه 185

    علی رغم وجود خاک های سرشار از سیلت در جنوب مشهد، هیچ گونه اطلاعاتی درباره منشا بادرفتی یا تشکیل در جای آنها وجود ندارد. هدف از این پژوهش تعیین منشا تولید سیلت در این منطقه بود. تپه ماهورهای گرانیتی جنوب مشهد به صورت ناپیوسته توسط رسوبات سیلتی پوشیده شده اند. بر اساس منشا تشکیل خاک ها، چهار نیمرخ، شامل خاک درجا با پوشش رسوبات سرشار از سیلت و خاک درجا با سیلت کم روی تپه ماهور های گرانیتی، خاک سرشار از سیلت در طول نیمرخ خاک در دامنه های گرانیتی و خاک آبرفتی واقع در دشت دامنه ای، هم چنین یک مقطع طبیعی دارای تناوبی از لایه های سیلتی و آبرفتی مطالعه شد. منحنی تجمعی توزیع اندازه ذرات(CPSDC)، نمودار های توزیع عمقی نسبت سیلت به شن (Si/S)، انحراف معیار ترسیمی جامع فولک (σI)، چولگی ترسیمی جامع فولک(SKI)و مورفولوژی ذرات شن با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی(SEM) برای تفکیک افق های مختلف خاک ها از نظر منشا استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده، افق های سرشار از سیلت (L)، درجا - سیلتی (R-L)، درجا (R)، آبرفتی (A)، و آبرفتی - سیلتی (A-L) در خاک های مورد مطالعه شناسایی شد. CPSDC افق های سرشار از سیلت، S شکل و به سادگی از افق های دیگر قابل شناسایی است. در مقابل، CPSDS افق های در جا و آبرفتی از مدل کروی پیروی می کند. CPSDS افق های درجا - سیلتی و آبرفتی - سیلتی، S شکل و کروی نمی باشد بلکه حد واسط آنهاست. افق های سرشار از سیلت حداکثر SKI (بسیار چوله به سمت ذرات ریز) و حداقل σI (جور شدگی بسیار بد) را داشته و افق های آبرفتی و درجا از این نظرحدواسط هستند. افق های آبرفتی - سیلتی و درجا - سیلتی به دلیل اضافه شدن سیلت به آنها، دارای SKI نزدیک به صفر (متقارن) و بیشترینσI(جورشدگی بسیار بد) هستند. نمودار توزیع فراوانی اندازه ذرات افق های مذکور دارای دو نما، یکی در شن و دیگری در سیلت بوده که دلیلی بر منشاء دو گانه آنهاست. تغییرات عمقیSKI، Si/S و σI بین افق های سرشار از سیلت و دیگر افق ها، ناگهانی بوده و نشان از وجود انقطاع سنگی بین آنها و در نتیجه تفاوت در منشا آنها می باشد. در نتیجه علی رغم امکان تولید سیلت از مواد مادری گرانیتی در این منطقه، می توان گفت که رسوبات سیلتی شناسایی شده در این منطقه توسط باد انتقال پیدا کرده اند.

    کلیدواژگان: خاک های لسی، خاک های درجا، خاک های سیلتی، انقطاع سنگی، منحنی تجمعی اندازه ذرات
  • محمدرضا بختیاری، محمد لغوی صفحه 203

    در روش های مرسوم سمپاشی و کودپاشی، معمولا مقدار زیادی از سموم و کودهای شیمیایی، داخل جویچه ها پاشیده می شود که توسط آب آبیاری شسته شده و باعث آلودگی آب های زیرزمینی، محیط زیست گیاهان، حیوانات و در نهایت انسان شده و از ارزش غذایی و صادراتی محصولات کشاورزی نیز می کاهد. حال اگر بتوان کود و سموم را فقط در قسمت های مورد نیاز زمین پاشیده و از پاشش در قسمت های غیر ضروری جلوگیری کرد، علاوه بر کاهش مشکلات مذکور، می توان با هزینه کمتری عملیات سمپاشی و کودپاشی را انجام داده و با کاهش میزان مصرف آنها، بازده مصرف کود و سم را افزایش داد. در راستای دستیابی به این هدف دستگاه مرکبی که قادر است در مرحله داشت، عملیات کنترل علف های هرز (مکانیکی + شیمیایی) را به طور هم زمان و مناسب انجام دهد مورد ارزیابی قرار گرفت. این دستگاه قادر است سه عمل سمپاشی نواری (قارچ کش، حشره کش و علف کش)، کودکاری نواری (ماکرو و میکرو) و عملیات مکانیکی داشت (مبارزه با علف های هرز داخل جویچه ها، ترمیم جویچه ها و خاک دهی پای بوته ها با استفاده از کولتیواتور) را هم زمان و به طور مناسب انجام دهد. نتایج نشان داد که با جایگزینی سمپاشی نواری به جای سمپاشی کامل توسط این دستگاه می توان مصرف علف کش تا میزان 66% کاهش داد.

    کلیدواژگان: ارزیابی، کمبینات، سمپاش نواری، علف های هرز، کولتیواتور
  • علی ملکی، سیدسعید محتسبی، اسدالله اکرم، وحید اصفهانیان صفحه 213

    امروزه به ایمنی شغلی کشاورزان در کشورهای در حال توسعه کمتر توجه می شود. این مساله برای رانندگان تراکتورها که در معرض شرایط بسیار نامناسب محیط کار و ارتعاش زیاد تراکتور و صندلی آن قرار دارند از اهمیت بیشتری برخوردار می باشد. بنابراین بررسی منابع ارتعاش و روش های کاهش آن در تراکتورها از اهمیت خاصی برخوردار می باشد. در این پژوهش ارتعاش وارد بر بدن چند راننده تراکتور با جرم های متفاوت هنگام رانندگی با سه تراکتور متداول در ایران هنگام انجام عملیات شخم با گاوآهن برگرداندار، دیسک زنی و حرکت روی جاده آسفالت در دو سرعت پیشروی بررسی گردید. مقادیر شتاب روی تراکتور و بدن رانندگان تراکتور، هنگام رانندگی با تراکتور اندازه گیری و ثبت گردید و پس از انجام آنالیز فوریه روی این داده ها، ریشه میانگین مربع های شتاب وزن دار شده تیمارهای مختلف در دو وضعیت سلامتی و آسایش راننده، آنالیز و تجزیه و تحلیل گردیدند. نتایج به دست آمده بیانگر عدم وجود اختلاف معنی دار در سرعت های مختلف پیشروی بود. در حالی که میانگین های بردارهای شتاب روی تراکتورها و بدن رانندگان اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1% نشان دادند به نحوی که با افزایش جرم راننده، میانگین بردار شتاب روی بدن او کاهش می یافت. به عنوان مثال راننده با جرم 55 کیلوگرم بیشترین میانگین شتاب (8/9 متر بر مجذور ثانیه) و راننده با جرم 100 کیلوگرم کمترین میانگین شتاب(3/3 متر برمجذور ثانیه) را به خود اختصاص داده بودند. با مقایسه مدت زمان مجاز رانندگی روزانه این سه تراکتور، در مجموع تراکتور جاندیر مدل 3140 و تراکتور یونیورسال مدل651 به ترتیب بیشترین و کمترین مدت زمان مجاز رانندگی روزانه را به خود اختصاص دادند. هم چنین پس از مقایسه میانگین های شتاب روی بدن رانندگان مختلف با استاندارد های جهانی، سطح آسایش و راحتی این افراد هنگام رانندگی با این تراکتورها فوق العاده ناراحت به دست آمد.

    کلیدواژگان: تراکتور، ارتعاش، جرم راننده، سلامتی، آسایش
  • عزت الله عسکری اصلی ارده، صمد صبوری، محمدرضا علیزاده صفحه 223

    بخش اعظمی از تلفات و ضایعات محصول برنج ممکن است در مرحله کوبش اتفاق بیافتد. یکی از عوامل موثر بر میزان تلفات و ضایعات واحد های کوبش خرمنکوب ها و ماشین های برداشت، سرعت خطی کوبنده می باشد. در این طرح اثر سه عامل که عبارت اند از: سرعت خطی کوبنده (در 5 سطح) و میزان رطوبت محصول (در2 سطح) و ارقام متداول برنج (4 رقم) بر تلفات و ضایعات کوبش مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. برای انجام عمل کوبش از واحد کوبش (T25) که کوبنده آن دارای دندانه های از نوع قلابی می باشد، استفاده شد. عوامل وابسته شامل در صد دانه های کوبیده نشده(تلفات کوبش) و دانه های آسیب دیده (ضایعات کوبش) بود. برای تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده از طرح آزمایش کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی و برای مقایسه میانگین ها از آزمون چند دامنه ای دانکن استفاده شد. نتایج آزمایش ها نشان داد که اثرات رقم و سرعت خطی کوبنده بر درصد تلفات کوبش و اثرات رقم، سطح میزان رطوبت و سرعت خطی کوبنده بر درصد دانه های آسیب دیده معنی دار (سطح احتمال 1 درصد) بوده است. مناسب ترین سرعت خطی کوبنده معادل 14m/s می باشد و رقم هاشمی دارای بیشترین مقدار درصد تلفات کوبش و رقم بینام دارای کمترین درصد تلفات کوبش بوده است. از بین ارقام مورد آزمایش، رقم بینام از میانگین درصد دانه های صدمه دیده بیشتری برخوردار بوده است. به طور کلی، کاهش رطوبت محصول باعث افزایش میانگین درصد دانه های صدمه دیده در آزمایش ها شده است.

    کلیدواژگان: سرعت خطی کوبنده، کوبش، تلفات، ضایعات، برنج
  • امین الله معصومی، عباس همت، مجید رجبی صفحه 233

    در سال های اخیرکشت چغندر قند در ردیف های 50 سانتی متری به دلیل افزایش عملکرد آن در مقایسه با کشت 60 سانتی مورد استقبال کشاورزان کشورمان قرار گرفته است. فاصله کم بین ردیف های کشت در این روش، برداشت سه ردیف به جای دو ردیف محصول را ایجاب می نماید که به این علت مقاومت کششی دستگاه چغندرکن افزایش می یابد. به منظور امکان کشیدن چغندرکن سه ردیفه با تراکتورهای میان قدرت موجود در کشور و درآوردن موثر غده های چغندرقند از خاک ارتعاشی کردن ساقه های چغندرکن مورد توجه قرار گرفته است. در این تحقیق اثر فرکانس ارتعاش و زاویه حمله تیغه بر عملکرد یک دستگاه چغندرکن ارتعاشی مورد مطالعه قرار گرفت. درصد لغزش چرخ های محرک تراکتور، درصد چغندرهای شکسته شده و باقی مانده و هم چنین مقاومت کششی دستگاه در چهار سطح فرکانس ارتعاش ساقه ها (صفر، 9، 10 و12 هرتز) و سه زاویه حمله تیغه چغندرکن (11، 24 و36 درجه) در قالب فاکتوریل با طرح بلوک های کامل تصادفی و با سه تکرار اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که روند تغییرات مقاومت کششی دستگاه و لغزش چرخ های محرک تراکتور با تغییر فرکانس ارتعاش و زاویه حمله تیغه، مشابه بود. اگر چه کمترین مقدار مقاومت کششی در حالت بدون ارتعاش و زاویه حمله 24 درجه به دست آمد، ولی حدود 50 در صد غده ها در خاک باقی مانده و به سطح خاک آورده نشدند، در صورتی که در حالت ارتعاشی با فرکانس بیش از 10 هرتز فقط حدود 20 در صد غده ها در خاک باقی ماندند. بنابراین، ارتعاشی کردن بازوهای چغندرکن، موجب اعمال موثرتر انرژی جداسازی غده ها از خاک شد. برای انتخاب زاویه حمله و فرکانس مناسب، نسبت مقاومت کششی دستگاه به درصد چغندرهای درآورده شده (چغندرهای سالم و شکسته شده) (K) به عنوان معیار مرکب تعریف گردید. نسبت K برای ترکیب های مختلف زاویه حمله تیغه و فرکانس ارتعاش محاسبه و مورد تجزیه وتحلیل آماری قرار گرفت. مقایسه میانگین های پارامترهای اندازه گیری شده و نسبت K نشان داد که مناسب ترین ترکیب، زاویه حمله تیغه 24 درجه و فرکانس ارتعاش 9 هرتز است که در این حالت کمترین درصد غده های باقی مانده و شکسته مشاهده گردید.

    کلیدواژگان: فرکانس، زاویه حمله، چغندرکن ارتعاشی، عملکرد
  • منا طهماسبی، عباس همت، محمود وفاییان، محمدرضا مصدقی صفحه 245

    برای جلوگیری از تراکم خاک، دانستن حد تنش فشاری مجاز (مقاومت تراکمی) خاک حائز اهمیت می باشد. تنش پیش- تراکمی (σpc) به عنوان معیاری از مقاومت به تراکم خاک و برای تعیین درجه تراکم پذیری خاک پیشنهاد شده است. در این پژوهش، σpcخاک با استفاده از آزمایش های نشست صفحه ای (PST) و فشردگی محصور (CCT) تعیین گردید. آزمایش ها روی نمونه هایی از یک خاک لوم- شنی انجام گرفت. برای تهیه نمونه های خاک با درجات مختلف تراکم، از دو سطح رطوبت (17 و 19 درصد وزنی خشک) و شش سطح تنش پیش- باری (0، 25، 50، 100، 150 و 200 کیلوپاسکال) استفاده شد. برای بررسی اثر رطوبت و تنش پیش- باری بر σpcبراورده شده، از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و با سه تکرار استفاده شد. مقادیر σpcتعیین شده به طور معنی داری تحت تاثیر ترکیب بارگذاری و شرایط رطوبتی خاک قرار گرفت. نتایج آزمایش PST نشان داد که با افزایش مقدار تنش پیش- باری و رطوبت خاک، میزان σpc به ترتیب افزایش و کاهش یافته است. در صورتی که در آزمایش CCT با افزایش رطوبت خاک، σpc براورد شده به طور معنی داری افزایش یافت. هم چنین نتایج نشان داد که با آزمایش PST، مقاومت تراکمی خاک (σpc) با دقت تعیین شد، در صورتی که مقادیر تعیین شده با آزمایش 4/5، CCT (در رطوبت 17%) و 5/8 (در رطوبت 19%) برابر مقادیر تنش پیش- باری اعمال شده به خاک بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که σpc بستگی به روش آزمایش فشاری داشته، آزمایش PST روشی مناسب برای براورد مقاومت تراکمی (تنش پیش- تراکمی) خاک بوده و در مدیریت پایدار خاک (از جنبه های تردد پذیری خاک و خاک ورزی) و اثر عوامل مختلف مدیریتی بر تنش پیش- تراکمی خاک قابل استفاده می باشد.

    کلیدواژگان: تراکم خاک، مقاومت خاک، تنش پیش، تراکمی، آزمایش نشست صفحه ای، آزمایش فشردگی محصور
  • مهدی قاسمی ورنامخواستی، حسین مبلی، علی جعفری، محسن حیدری سلطان آبادی، شاهین رفیعی صفحه 257

    سفید کردن برنج یکی از مراحل شالی کوبی است که اصلاح و بهینه سازی دستگاه های آن بر میزان ضایعات تاثیر قابل توجهی دارد. به منظور کاهش ضایعات برنج، توپی سفیدکن تیغه ای مجهز به مارپیچ انتقال شد و با هدف بررسی تاثیر دور توپی و دبی خروجی برکیفیت برنج رقم سرخه (از ارقام دانه متوسط برنج)، آزمایشی در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه بلوک کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. در این تحقیق اثر دور توپی در چهار سطح700،600، 800 و 900 دور در دقیقه و دبی خروجی در سه سطح400، 500 و 600 کیلوگرم در ساعت بر کیفیت برنج سفید شده مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که کمترین درصد شکستگی برنج (92/20 درصد) در دور 700 دور در دقیقه با دبی خروجی 600 کیلوگرم در ساعت و بیشترین درصد سفیدشدگی(33/6 درصد) در دور 600 دور در دقیقه با دبی خروجی 400 کیلوگرم در ساعت رخ داده است. بالاترین کیفیت برنج (درصد شکستگی کمتر و درصد سفیدشدگی بیشتر) با توپی جدید در دور 600 دور در دقیقه با دبی خروجی 500 کیلوگرم در ساعت حاصل شد.

    کلیدواژگان: برنج، سفیدکن تیغه ای، مارپیچ انتقال، درصد شکستگی، درصد سفیدشدگی، ضایعات
  • محمدرضا کلباسی، سیدعلی جوهری صفحه 269

    به منظور کاهش آثار نامطلوب بلوغ جنسی بر رشد و بازماندگی ماهی قزل آلای رنگین کمان، در این مطالعه امکان تولید جمعیت تمام ماده تریپلوئید، با استفاده از شوک گرمایی زود هنگام بر تخمک های لقاح یافته با اسپرم نرهای تغییر جنسیت یافته، مورد بررسی قرار گرفت. میزان القای تریپلوئیدی به وسیله سنجش ابعاد گلبول های قرمز تعیین گردید و جهت تایید تشخیص از روش های شمارش تعداد هستک ها (NORs) در سلول های آبشش و تهیه گسترش های کروموزومی استفاده شد. هم چنین به منظور بررسی نسبت های جنسی و تکامل گنادها در ماهیان تولید شده مطالعات بافت شناسی صورت گرفت. نتایج این بررسی نشان داد که نتاج حاصل از لقاح اسپرم نرهای تغییر جنسیت یافته با تخمک ماده های معمولی 100 % ماده بودند. هم چنین شوک گرمای 26/5 oC به مدت 20 دقیقه روی تخم ها، پس از گذشت 20 دقیقه از لقاح، باعث القای تریپلوئیدی به میزان 80 % گردید. ماهیان تمام ماده تریپلوئید، تمام ماده دیپلوئید و مخلوط نر و ماده دیپلوئید از لحاظ مراحل مختلف انکوباسیون (میزان چشم زدگی، میزان تفریخ تخم های چشم زده و میزان بازماندگی از تفریخ تا شروع تغذیه فعال) تفاوت معنی داری نشان ندادند(05/0<P)، ولی میزان چشم زدگی و تفریخ در تیمار مخلوط نر و ماده تریپلوئید نسبت به سایر تیمارها به طور معنی داری پایین تر بود (05/0<P). در سن 8 ماهگی تکامل بیضه ها در ماهیان نر دیپلوئید و نر تریپلوئید به یک میزان و در مراحل اولیه اسپرماتوژنز بود. هم چنین تخمدان در ماده های دیپلوئید حاوی اووسیت هایی در مرحله پیش زرده سازی یا پیش هسته سازی بود، درحالی که تخمدان ماده های تریپلوئید با وجود داشتن ساختار تیغه ای مشخص، فاقد اووسیت بود.

    کلیدواژگان: قزل آلای رنگین کمان، تمام ماده، تریپلوئید، نر تغییر جنسیت یافته، شوک گرمایی
  • احسان عبدی، باریس مجنونیان، علی اصغر درویش صفت صفحه 279

    عملیات جاده سازی در جنگل با اختصاص حجم بالایی از سرمایه به خود یکی از مهم ترین فاکتورهای هزینه، در مدیریت جنگل می باشد بنابراین ارزیابی گزینه های مختلف شبکه جاده جنگلی و تعیین مناسب ترین گزینه می تواند کمک موثری در کاهش هزینه های جاده سازی باشد. تحقیق حاضر تلاشی در این جهت بوده که با استفاده از روش ارزیابی چند معیاری، به ارزیابی گزینه های شبکه جاده با در نظر گرفتن هزینه ساخت پرداخته است. روش کار به این صورت است که ابتدا برای تهیه نقشه شایستگی و مقایسه هزینه، مشخصه های شیب عرضی دامنه، جهت جغرافیایی و نوع خاک منطقه انتخاب شدند. پس از وارد کردن نظر های متخصصین در فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، وزن هر یک از مشخصه ها به دست آمد. سپس نقشه های مشخصه ها با توجه به اهمیت شان به روش ارزیابی چند معیاری تلفیق و نقشه شایستگی تهیه گردید. با استخراج مجموع ارزش های هر شبکه جاده از نقشه شایستگی، هزینه واحد طول هر گزینه شبکه جاده به دست آمد و در نهایت با مقایسه هزینه ها مناسب ترین گزینه مشخص گردید. نتایج وزن دهی مشخصه ها نشان داد که شیب عرضی دامنه دارای بیشترین وزن بوده و قابلیت نفوذپذیری خاک و جهت جغرافیایی دامنه به ترتیب در رده های بعدی قرار گرفتند. هم چنین در بین گزینه های مورد مطالعه گزینه هفت با کمترین ارزش دارای بیشترین مطلوبیت و گزینه هشت با بیشترین ارزش دارای کمترین مطلوبیت بودند. به طور کلی از نتایج این تحقیق می توان استنتاج کرد که وزن دهی مشخصه ها بر اساس روش AHP و امکان در نظر گرفتن معیارهای کمی و کیفی متعدد، روش مناسبی به نظر می رسد. هم چنین از آنجایی که امکان ترکیب و تلفیق مشخصه های مختلف با استفاده از روند ارزیابی چند معیاری در محیط GIS نسبت به انجام این کار به صورت دستی، علاوه بر صرف هزینه و زمان کمتر، دقت بیشتری دارد بنابراین پیشنهاد می شود برای انجام چنین مطالعاتی از این روش استفاده شود.

    کلیدواژگان: ارزیابی شبکه جاده، ارزیابی چند معیاری، نقشه شایستگی، تحلیل سلسله مراتبی، GIS
  • حامد یوسف زاده، مسعود طبری، کامبیز اسپهبدی، غلامعلی جلالی صفحه 291

    تحقیق حاضر جهت پیش بینی رشد نهال پلت بر اساس ویژگی های برگ در یک نهالستان کوهستانی(1550 متر ارتفاع از سطح دریا) در شمال کشور انجام شد. برای این منظور، از بین 270 اصله نهال پرورش یافته پلت، 86 اصله به صورت تصادفی انتخاب شد. صفات رویشی نهال شامل طول ساقه و قطر یقه و صفات مورفولوژیک برگ شامل تعداد، وزن خشک، مساحت، سطح فتوسنتزی و نسبت مساحت به وزن خشک برگ اندازه گیری و زی توده ساقه و زی توده کل نهال ها نیز محاسبه گردید. بر اساس صفات مورفولوژیک برگ و با استفاده از روش های رگرسیونی ساده و چند متغیره(روش گام به گام) اقدام به تعیین مدل پیش بینی میزان رشد طولی و قطری و هم چنین زی توده ساقه و کل نهال ها شد. نتایج نشان داد که می توان بر اساس سطح فتوسنتزی و تعداد برگ میزان رشد ارتفاعی نهال ها را با دقت قابل قبول تخمین زد. هم چنین بر اساس وزن برگ، سطح فتوسنتزی و تعداد برگ، میزان زی توده ساقه نهال را با دقت مناسبی برآورد نمود. قطر یقه و زی توده کل نهال ها نیز با توجه به وجود هم بستگی با صفات مورفولوژیک برگ، مورد آزمون قرار گرفتند. اما مدل های به دست آمده برای هر یک از این دو متغیر دقت قابل قبولی را ارایه ندادند. از نتایج این تحقیق می توان استنتاج کرد که باتوجه به هم بستگی صفات رویشی با صفات مورفولوژیک برگ، توجه به متغیر سطح فتوسنتزی در گزینش مقدماتی نهال ها جهت انتقال از نهالستان به عرصه های جنگل کاری، به منظور افزایش میزان رشد و تولید چوب دارای اهمیت می باشد.

    کلیدواژگان: افرا پلت، رگرسیون، مساحت برگ، مورفولوژی برگ، سطح فتوسنتزی
  • جلال عبداللهی، ناصر باغستانی، محمدحسین ثواقبی، محمدحسن رحیمیان صفحه 301

    تحقیق حاضر با هدف تبیین مدل جهت استفاده اطلاعات ماهواره ای و فاکتورهای محیطی در راستای دسترسی به روشی برای ایجاد نقشه پوشش گیاهی در مناطق خشک صورت گرفته است. این مطالعه در منطقه ای به وسعت حدود 60000 هکتار در حوزه آبخیز ندوشن استان یزد انجام گرفت. سایت های مطالعاتی در 50 نقطه از تیپ های گیاهی عمده منطقه مستقر و درصد پوشش گیاهی هر یک در تابستان سال 1381 اندازه گیری شد. با تعیین موقعیت سایت های زمینی روی تصویر ماهواره ای لندست ETM+ با قدرت تفکیک مکانی 30 متر و مربوط به تیرماه همان سال، شاخص های مختلف گیاهی و خاک از تک باندهای آن ساخته شد. هم چنین نقشه های پارامترهای محیطی منطقه تهیه گردید. سپس از روی تمامی لایه های اطلاعاتی اعداد مربوط به 50 سایت مطالعاتی استخراج گردید و از طریق رگرسیون خطی چند متغیره، هم بستگی و روابط بین درصد پوشش گیاهی با اطلاعات تمامی باندها، شاخص ها و فاکتور های محیطی دیگر مورد آنالیز قرار گرفت و از مدل مناسب استخراج شده، ضرایب جهت ساخت نقشه نهایی مشخص و با استفاده از معادله رگرسیون، نقشه درصد پوشش گیاهی منطقه ترسیم گردید و دقت آن تعیین شد. نتایج این تحقیق نشان داد که استفاده هم زمان از چندین پارامتر منجر به نتیجه گیری بهتر برای تعیین درصد پوشش گیاهی مرتع در مناطق خشک می شود.

    کلیدواژگان: پوشش گیاهی، سنجش از دور، سیستم اطلاعات جغرافیایی، رگرسیون چند متغیره، ندوشن
  • بهزاد رایگانی، سیدجمال الدین خواجه الدین، سعید سلطانی کوپایی، سوسن براتی صفحه 315

    برف یکی از منابع بزرگ آب در بیشتر نقاط دنیا می باشد. آب معادل پوشش برفی حدود یک سوم از آب مورد نیاز برای فعالیت های کشاورزی و آبیاری را در سراسر کره زمین تامین می کند. برآورد میزان آب و یا محتوای آبی پوشش برفی و تخمین رواناب ناشی از ذوب برف یک از فعالیت های عمده هیدرولوژیست ها به حساب می آید. برای محاسبه رواناب ناشی از ذوب برف، روش های مختلفی ارائه و پیشنهاد شده است که اکثر این روش ها نیاز به پایش پیوسته سطح پوشیده از برف دارند. امروزه پایش مداوم این سطح توسط داده برداری های ماهواره ای و با استفاده از روش های مبتنی بر سنجش از دور صورت می گیرد. تصاویر ماهواره ای MODIS به دلیل دقت زمینی بهتر(250 متر) و تعداد باندهای بیشتر برای این منظور مناسب تر از تصاویر سنجنده های دیگر مانند NOAA می باشد. به همین علت در این تحقیق برای تهیه نقشه پوشش برفی از تصاویر MODIS و شاخص NDSI استفاده شد. یکی از مشکلات عمده در پایش سطوح برف دار ابری بودن سطح منطقه است، بنابراین در این پژوهش به کمک مدل رقومی ارتفاعی منطقه(DEM) و ایجاد روابط رگرسیون میان درجه حرارت، ارتفاع و تصویر جهت شیب، تغییرات سطوح برف دار در تاریخ هایی که تصاویر MODIS موجود نبود یا به عبارت دیگر تصاویر ابری بودند، به دست آمد. بدین منظور برای روز 5 اسفند 1382 که دارای تصویر مناسب بود از این روش سطح پوشیده از برف برآورد گردید که در مقایسه با تصویر مذکور درستی و صحت روش مورد استفاده، تایید گردید.

    کلیدواژگان: برف، نقشه های سطح پوشیده از برف، تغییرات سطح پوشیده از برف، سنجش از دور، تصاویر MODIS، شاخص نرمال شده تمایز برفی(NDSI)
  • مرتضی خداقلی*، ذبیح الله اسکندری، مصطفی سعیدفر، ستار چاووشی صفحه 333

    به منظور بررسی تاثیر کودهای نیتروژنه و فسفره بر تولید گیاهان مرتعی، تحقیقی در قالب بلوک های کاملا تصادفی و به صورت فاکتوریل در 3 تکرار و 12 تیمار انجام گرفت. تیمارهای کودی شامل: نیتروژن در 4 سطح صفر، 25، 50 و 75 کیلوگرم ماده موثره و به صورت کود نیترات آمونیم و فسفر در 3 سطح صفر، 30 و 60 کیلوگرم ماده موثره به صورت سوپرفسفات تریپل مورد استفاده قرار گرفت. بر اساس نتایج کسب شده، در منطقه طرح ایستگاه حنا سمیرم اختلاف معنی داری بین سطوح نیتروژن در تولید اشکال رویشی گونه های علف گندمی، بوته ها و علف نقره ای ملاحظه می گردد. سطح کود نیتروژنه به میزان 75 کیلوگرم تولید علف گندمی ها را تا40 درصد و بیش از 100 درصد تولید علف نقره ای را نسبت به شاهد افزایش داده است. حداکثر تولید بوته ها در سطح نیتروژن به میزان 50 کیلوگرم در هکتار می باشد که نسبت به شاهد بیش از 100 درصد افزایش نشان داد. هم چنین اختلاف معنی داری بین سطوح تیمار فسفر در وزن گونه های پروانه آسا و علف گندمی دیده شد. سطح کود فسفره به میزان 60 کیلوگرم در هکتار باعث افزایش تولید گونه های گیاهان پروانه آسا به میزان 5 برابر شاهد شده است. هم چنین گونه های گیاهان علف گندمی در تیمار کود فسفره به میزان 60 کیلوگرم در هکتار، بیش از 56 درصد افزایش نشان می دهد.

    کلیدواژگان: 'گونه های مرتعی، مرتع، کودپاشی، نیتروژن، فسفر، سمیرم
  • فاضل امیری، سید جمال الدین خواجه الدین، کوشیار مختاری صفحه 347

    رسته بندی بخشی از اکولوژی آماری است که در سال های اخیر توسعه و تکامل بسیاری یافته است. هدف نهائی از انجام رسته بندی پیدا کردن آن دسته از عوامل محیطی است که در تعیین ساختار اکولوژیک گونه های گیاهی اهمیت دارند. به منظور شناخت اثر عوامل محیطی بر استقرار و رشد کمی و کیفی گونه Bromus tomentellus، درمنطقه فریدن اصفهان، از روش رسته بندی استفاده شد. برای این منظور 15 سایت مورد مطالعه قرار گرفت. در هر سایت متغیرهای تراکم و درصد پوشش و عوامل خاک شامل هدایت الکتریکی (EC)، اسیدیته خاک (pH)، درصد آهک (CaCO3)، سنگ و سنگریزه، مقادیر رس، سیلت، شن و عناصر سدیم، کلسیم، پتاسیم، منیزیم، کلر، SAR، نسبت کربن به ازت (OC، (C/N در افق های سانتی متر (30 - 0) Aو سانتی متر (60 - 30) Bو در طول یک خط ترانسکت اندازه گیری شد. ماتریس ویژگی های محیطی و گونه ای تهیه شد. با استفاده از نرم افزار CANOCO و PC-ORD و به روش RDA، ارتباط خصوصیات گونه ای با ویژگی های محیطی تعیین گردید. نتایج این تحقیق نشان می دهد که بین تاج پوشش و تراکم گونه ای با عوامل خاکی، هم بستگی معنی دار وجود دارد. این نتایج حاکی است که C/N در افقA و میزان قلیائیت در افق B بیشترین تاثیر را بر تراکم و درصد پوشش گونهB. tomentellus، دارند. عواملی چون میزان هدایت الکتریکی، اسیدیته خاک و... بر خصوصیات رشد گونه مورد مطالعه تاثیر چندانی ندارند.

    کلیدواژگان: Bromus tomentellus رسته بندی، عوامل محیطی، آنالیز تجزیه های افزونگی غیر عادی (RDA)
  • لیلا یغمایی، سعید سلطانی کوپایی، مرتضی خداقلی صفحه 359

    به منظور بررسی تاثیر عوامل اقلیمی بر گسترش گونه های درمنه دشتی و درمنه کوهی در استان اصفهان، 39 متغیر اقلیمی که از نظر شرایط اکولوژیک این دو گونه از اهمیت بیشتری برخوردار بودند، انتخاب و با روش تحلیل عاملی، عوامل موثر در پراکنش این دو گونه بررسی گردید. این عوامل که 3/92 درصد از واریانس متغیرها را بازگو می کنند شامل بارش، دما و تابش می باشند که به ترتیب 91/41، 18/40 و 23/10 درصد از تغییرات را به خود اختصاص داده اند. امتیازات عاملی و متوسط متغیرهای اولیه در هر یک از تیپ های غالب رویش درمنه کوهی و دشتی در استان شامل، درمنه کوهی و گون، درمنه دشتی به صورت یک دست، درمنه دشتی به عنوان گونه غالب و درمنه دشتی به عنوان گونه همراه، براورد شد و نهایتا تاثیر هر کدام از سه عامل بارش، دما و تابش و نیز متغیرهای اولیه اقلیمی بر تیپ های رویشی درمنه کوهی و دشتی مشخص گردید. هم چنین متوسط ارتفاع پراکنش هر یک از چهار تیپ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که عامل بارش، مهم ترین عامل اقلیمی در پراکنش درمنه کوهی و دما، مهم ترین عامل در پراکنش درمنه دشتی در استان اصفهان می باشد و به طور کلی درمنه دشتی در مقایسه با درمنه کوهی از دامنه بردباری بسیار بالاتری نسبت به عوامل اقلیمی برخوردار بوده به طوری که می توان این گونه را به عنوان یک گونه همه جایی ذکر کرد.

    کلیدواژگان: درمنه دشتی، درمنه کوهی، متغیرهای اقلیمی، تحلیل عاملی، استان اصفهان
  • حسین مهرابی بشرآبادی صفحه 373

    استان کرمان بزرگ ترین تولید کننده خیار و گوجه فرنگی گلخانه ای در کشور است. در این تحقیق با استفاده از نمونه تصادفی 309 تایی در سال 1384، نرخ بازده و دوره بازگشت سرمایه در سبزی و صیفی، توت فرنگی و گل های بریده در گلخانه های استان کرمان محاسبه و با کشت سبزی و صیفی در فضای باز، مقایسه شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که متوسط نرخ بازده در گلخانه های سبزی و صیفی، گل های بریده و توت فرنگی به ترتیب حدود 20، 14 و 23درصد و در سبزی و صیفی فضای باز حدود 8/45 درصد است. دوره بازگشت سرمایه در گلخانه های سبزی و صیفی، گل های بریده و توت فرنگی به ترتیب حدود 8/29 و 7 سال است. مقایسه سبزی و صیفی گلخانه ای با فضای باز نشان می دهد که تولید در گلخانه، داری اشتغال زایی بیشتر، عملکرد بهتر، استفاده بهتر از منابع تولید و قیمت فروش بهتراست اما دارای بازده اقتصادی کمتر، هزینه تولید بیشتر، باقی مانده سموم بیشتر و نیازهای سرمایه ای زیادتری در مقایسه با فضای باز است. افزایش میزان و دوره باز پرداخت اعتبارات، گسترش گلخانه های فلزی، توسعه تحقیقات در زمینه بهبود عملکرد و گسترش گلخانه ها در ناحیه 5، از عمده ترین توصیه های سیاستی این تحقیق است.

    کلیدواژگان: بررسی اقتصادی، محصولات گلخانه ای، کرمان، ایران
  • جواد ترکمانی، شاهرخ شجری صفحه 387

    هدف اصلی این مقاله تجزیه و تحلیل اثر سیاست قیمت گذاری آب آبیاری بر میزان تقاضای بهره برداران آب های سطحی است. بدین منظور، از روش برنامه ریزی ریاضی مطلوبیت چند معیاری و هم چنین تکنیک شبیه سازی استفاده گردید. آمار و اطلاعات لازم به دو صورت اسنادی و پیمایشی در استان فارس جمع آوری شده است. نتایج حاصل نشان می دهد که گروه های همگن کشاورزان الگوی رفتاری متفاوتی نسبت به آب آبیاری نشان می دهند. در این رابطه، مصرف آب کشاورزان ریسک گریزتر به طور قابل ملاحظه ای کمتر از میزان آبی است که به آن دسترسی دارند. هم چنین، این کشاورزان در نرخ های بالاتر آب بها با تغییر الگوی کشت و گرایش به سمت تولید محصولات با روش های کم آبیاری و هم چنین محصولات دیم میزان کل تقاضای آب و هم چنین متوسط مصرف آب در هکتار را به طور قابل ملاحظه ای کاهش می دهند. لذا، کشش قیمتی تفاضای آب در سطوح بالای آب بها برای این کشاورزان، نسبت به دیگر کشاورزان، بیشتر می باشد.

    کلیدواژگان: تقاضای آب آبیاری، قیمت گذاری آب، روش مطلوبیت چند معیاری، شبیه سازی
|
  • M.R. Ghanbarpour *, M. Teimouri, S.H. Gholami Page 1

    Estimating the volume of groundwater contribution to runoff within a watershed is one of the most important subjects in water resources management and hydrology. In this paper, groundwater contribution to total runoff as a base flow index was estimated using hydrograph separation in six stream gauging stations in southwest of Iran. The major objective of this research is to distinguish the most suitable automated hydrograph separation and base flow estimation method. Conventional automated hydrograph separation methods including local minimum and recursive digital filter with the parameter of 0.9 to 0.975 were compared with recession analysis numerically and graphically. The results showed that recursive digital filter with the parameter of 0.925 is the most accurate method to estimate base flow in the studied watersheds. This research also indicated that the base flow index estimated through the selected method varies from 0.79 to 0.88 in the study area.

    Keywords: Base flow, Hydrograph separation, Recursive digital filter, Karun basin
  • A.A. Besalatpour *, M.A. Hajabbasi, A.H. Khoshgoftarmanesh, M. Afyuni Page 13

    Total petroleum hydrocarbon (TPH) contaminations in soils may be toxic to human, plants and cause groundwater contamination. To achieve maximum TpH- reduction and to establish successfull stable vegetation cover in phytoremediation method, various criteria must be considered to choose the plants carefully. In this study, germination and subsequent growth of seven plants were tested in three soils with different petroleum contamination levels. Contamination treatments consisted of C0 (uncontaminated soil), C1 (1:1 w/w, uncontaminated: contaminated soil) and C2 (1:3 w/w, uncontaminated: contaminated soil). The experimental design was completely randomized split plots with three replications per treatment. The results showed that the presence of TPH in the soil had no effect on seed germination of agropyron, white clover, sunflower and safflower although canola seedlings were sensitive to these compounds and failed to produce dry matter yield (DMY) at the end of trial period. In contrast, seed germination of canola, puccenillia and tall fescue decreased in the petroleum contaminated soils. No reduction was found in DMY of puccenillia in contaminated soils (C1 and C2 treatments) compared to control however, the presence of TPH proportional to the contamination levels, decreased dry weight of sunflower and safflower. This reduction in growth and dry weight for tall fescue and agropyron was also observed in C2 compared to C1 treatment. Therefore, it seems that though agropyron, white clover, sunflower and safflower germinated well and the presence of TPHs in the soil treatments had no effect on their seed germination, they grew poorly. In contrast, grasses had poor seed germination but their subsequent growth and establishment in the contaminated soils was acceptable for subsequent phytoremediation trials.

    Keywords: Phytoremediation, Germination, Growth, Total petroleum hydrocarbons
  • E. Rahmani *, A. Khalili, A. Liaghat Page 25

    The growing season climatic parameters, especially rainfall, play the main role to predict the yield production. Therefore, the main objective of this research was to find out some possible relations among meteorology parameters and drought indexes with the yield using classical statistical methods. To achieve the objective, ten meteorological parameters and twelve drought indexes were evaluated in terms of normality and their mutual influences. Then the correlation analysis between the barley yield and the climatic parameters and drought indexes was performed. The results of this study showed that among the drought indexes, Nguyen Index, Transeau Index, Rainfall Anomaly Index and Standardized Precipitation Index (SPI24) are more effective for prediction of barely yield. It was also found that the multivariate regression is better than the univariate regression models. Finally, all the obtained regression models were ranked based on statistical indexes(R,RMSE and MBE). This study showed that the multivariate regression model including wind speed, sunshine, temperature summation more than 10, precipitation and Nguyen index is the best model for prediction yield production in Miane. Average wind speed and Nguyen index were recognized to be the most effective parameters for yield production in the model.

    Keywords: Drought, Yield, Drought index, Climatic parameters, Barley yield, Classical manners
  • K. Majd Salimi *, S. M Mir Latif Page 39

    In tea plantation regions of northern part of the country, application of supplemental irrigation during dry periods (lacking rainfalls) in conjuction with proper nitrogen fertilizer application can significantly improve tea yield per unit of plantation area. In order to quantify the effectiveness of proper irrigation and nitrogen management on tea, the response of tea to various levels of irrigation and nitrogen applications was studied in Fouman suburb of Guilan province. Tea crop production function and its crop coefficient (KC) were determined. A line source sprinkler irrigation was used for creatiating a variable irrigation application and a split-split-plot statistical design was used. Irrigation treatments consisted of full irrigation (I4), deficit irrigation (I3, I2 and I1) and no irrigation(I0). Nitrogen application treatments were N1, N2 and N3 (100, 180 and 360 kg/ha) in three replications randomly arranged as main plots, while irrigation treatments as sub plots were not randomized. During the growing period, soil moisture up to the depth of 90 cm was determined gravimetrically and actual crop water use was calculated from mass balance equation weekly. Reference evapotranspiration (ETo) was estimated by Penman-Montieth equation and was used to estimate tea crop coefficient. During growing period, the actual tea water use of I4 and I0 were computed to be 457 and 256 mm. Tea crop coefficient during dry period (June, July and Augest) ranged from 0.8 to 0.9. Crop resistance factor (Ky) for tea was found to be 1.37. Results indicated that optimum rate of nitrogen (180 kg/ha) along with supplemental irrigation, increased yield and water use efficiency (WUE). Futhermore, supplemental irrigation increased yield and WUE more than nitrogen application. In I0 and I1 treatments, application of 100 kg/ha nitrogen resulted the highest yield and WUE.

    Keywords: Tea, Supplemental irrigation, Nitrogen, Water use efficiency, Crop coefficient
  • M. K. Shaabani *, T. Honar, M. Zibaei Page 53

    Limitations of rainfall and surface water resources farmers have to use both surface and subsurface resources for growing different crops. In this study optimal management of irrigation water allocation and cropping pattern utilizing conjunctive use of surface and subsurface water resources is studied. Also the effect of reducing water consumption in different growth stages with different irrigation strategies for major crops (wheat, barely, corn, sugar beet, rice) in Fars province was studied. The results of the study showed that optimal cropping pattern for the first season would be mainly wheat and in the second season would be corn and rice. Also in this model different policies for decreasing water demand were studied. Since crop water requirement in the second season is higher than the first season, therefore restriction on including high water consuming crops in the second season would be the best choice in the cropping pattern.

    Keywords: Irrigation strategies, Optimal cropping pattern, Surface, subsurface resources, Deficit irrigation
  • M. A. Ebrahimizade *, A. M. Hassanli Page 69

    Root depth is one of the main parameters affecting soil moisture availability held within the plant root zone. This study was conducted to evaluate the trend of corn root development during the growing season in different irrigation methods with two water qualities, and distribution of roots in soil profile. The experiment was a split plot design with three main treatments (subsurface drip(SSD), surface drip(SD) and furrow irrigation(FI)) and two sub main treatments (municipal effluent and fresh water) in two consecutive years conducted in Korbal plain, Fars province. Root monitoring was carried out with the observation of soil profile root depth measurement. Samples were taken during the growing season 16 times, each with a 7 day interval. Measurement of root weight in different soil layers was carried out using monoliths of soil washed with water pressure using 50 mesh sieves. Although the longest roots were observed in plots irrigated with SSD and the shortest in FI, the final root length was not significantly affected by irrigation methods and water qualities. In this research, a model showing the trend of root length average growth was developed and tested in the experiment conditions. The average final main root depth for all treatments was 77 cm. Irrigation volume using root depth monitoring could be reduced compared to linear model, Borg & Grimes and CROPWAT model for root depth estimation. Irrigation water on the base of soil moisture deficit within the root zone in each irrigation event could be reduced when the real root depth is considered compared with the conventional general models giving a final root depth. Results showed the total dry root weight in SSD was more than that in SD and FI methods. However, water quality did not show a significant effect on dry root weight. The most root concentration in SSD was measured in depth of 20-40 cm, while in SD and FI the most concentration was in surface layer (0-20 cm). In the SSD, the roots were distributed more evenly compared with SD and FI methods. The concentration of roots in all treatments below 65 cm was not significant.

    Keywords: Root development model, Corn, Subsurface drip, Surface drip, Sewage effluent, Root monitoring, Korbal plain
  • J. Abbas Palangi *, A. M. Akhond Ali Page 85

    For an appropriate drip irrigation system design, a prediction of soil wetting pattern is needed for a given soil texture. The wetting pattern geometry is a key factor for emitter distance determination as well as crop type. The geometry of the wetting bulb is dependent on the parameters such as soil hydraulic properties, emitter discharge and the irrigation time. This study has been conducted in Albaji region in km 25 on the Ahvaz-Andimeshk road, in order to estimate the geometry of the wetting pattern under the point source trickle emitters in sandy soil with different discharge. The emitters were calibrated to provide 5, 10, 20, 30 and 40 liter per hour discharges. The maximum wetted soil surface and depth was measured by digging the irrigated soil. Two models were developed to predict wetted soil surface diameter and depth under a point source based on Buckingham's π theorem. The equations were calibrated by using the measured data. Then resulted scientific-empirical equations have been evaluated. Considering the maximum relative error of 14.3% and root mean square error of 3.8cm in estimation of the wetted soil surface diameter and depth, the models are recommended to estimate the geometry of the wetting bulbs with a high degree of accuracy, and can be used in designing and appropriate drip irrigation system management

    Keywords: Trickle irrigation, Point source, Wetting front, Dimensional analysis
  • K. Rostami *, M. R. Mosaddeghi, A. A. Mahboubi, A. A. Safari Sinegani Page 97

    Transport and filtering of pathogenic bacteria through porous media and groundwater resources are important and، therefore the effect of various factors on bacteria transport and filtering has been given a great attention nowadays. In this study، effects of calcium sulfate and carbonate on Psedomonas fluorescens filtration and filtering parameters were investigated in saturated sand columns under steady-state flow. The calcium carbonate levels included 0، 5، 10 and 20 %w/w and calcium sulfate levels consisted of 0، 5 and 10 % w/w which were thoroughly mixed with sand (0.15-0.25 mm). The experiment was considered factorial in completely randomized design with three replicates. The treated sands were poured into pyrex cylinders with length of 20 cm and diameter of 7 cm. Then، steady-state saturated flow with constant flux was applied to the columns. When the steady-state flow was established، the bacteria suspension with concentration of 106 CFU cm-3 (C0) was injected as step input into the columns. The leaching then was continued up to 5 times of pore volume (PV). The effluent concentration of the bacteria (C) was measured at 0.25 PV intervals. Then، the sand columns were divided into 0-5، 5-10، 10-15 and 15-20 cm layers in order to measure the filtered bacteria in each layer. The results showed that the effects of calcium carbonate on retaining of the bacteria in the 5-10 and 10-15 cm layers were significant at 1% level. It was significant at 5% for the 15-20 cm layer. The effect of calcium sulfate was also significant at 5% for the 10-15 cm and 15-20 cm layers. The interactive effects of treatments on bacteria adsorption was significant for the 5-10، 10-15 and 15-20 cm layers. The retained concentration profile and the filtration coefficient were significantly affected by the treatments، showing higher bacteria adsorption at lower depths and predominance of physical filtering. The results showed the high filtering capacity of carbonate and sulfate minerals which could ultimately reduce bacteria transport in saturated porous media towards groundwater resources.

    Keywords: Calcium sulfate, Calcium carbonate, Breakthrough curve, Psedomonas fluorescens, Saturated flow conditions, Filtration coefficient
  • N. R. Jalali *, M. Homaee, S. KH. Mirnia Page 111

    Canola (Brassica napus L.) in response to salinity represents various resistances with respect to its phonologic stages. Most plants such as Canola are resistant at germination stage. However, at seedling or earlier growth stages, plants become more sensitive to salinity but their tolerance increases with age. Salt tolerance of various plants has been extensively studied however, the results have either been qualitative or expressed as average values over root zone salinity for the whole growth season. Thus, developing appropriate models for quantitative characterization of plant response to salinity at different growth stages is essential. Canola which is considered as high economic value plant was selected for this study. Two productive stages for canola are recognized as flowering and ripening. To determine the effect of salinity on canola at vegetative growth stages, a greenhouse experiment was conducted on a natural saline loamy sand soil, using salinity treatment including one non-saline water (tap water) and 8 saline waters of 3 to 17 dS.m-1. The canola plants were irrigated with tap water before the desired stage and then salinity treatments were imposed. The Maas and Hoffman (1977), van Genuchten and Hoffman (1984), Dirksen et al., (1993), and Homaee et al., (2002b) models were used to predict relative transpiration (Ta/Tp ) and relative yield ( Y/Ym) as a function of soil salinity. The maximum error (ME), root mean square error (RMSE), coefficient of determination (CD), modeling efficiency (EF) and coefficient of residual mass (CRM) statistics were calculated to compare the models and their efficiencies. The results indicated that the van Genuchten and Hoffman (1984) model provides best prediction at flowering stage. However the Homaee et al. (2002b) model offers better prediction at ripening growth stage.

    Keywords: Threshold salinity, Relative transpiration, Relative yield, Van Genuchten, Hoffman model, Homaee et al, Model
  • A. Khazaei *, M.R. Mosaddeghi, A.A. Mahboubi Page 123

    Soil physical and chemical properties, and test conditions might affect soil structural stability. In this study, the effects of test conditions as well as intrinsic soil properties on structural stability were investigated for selected soils from Hamedan Province. Mean weight diameter (MWD) and tensile strength (Y) of aggregates were determined by wet sieving method and indirect Brazilian test, respectively. The soil samples were pre-wetted slowly to matric suction of 200 kPa before the wet sieving. The pre-wetted samples were wet-sieved for 5, 10 and 15 min in order to simulate different hydro-mechanical stresses imposed on soil structure. Tensile strength of soil aggregates were also measured at air-dry and 500 kPa matric suction conditions. Short duration shaking (i.e. 5 min) could effectively discriminate the Hamedan soils in terms of structural stability due to their fairly low aggregate stabilities. The soil organic matter content had the highest impact on MWD followed by both clay and CaCO3 content. The same was true for the Y values i.e. OM played the highest role in mechanical strength of soil aggregates. The highest coefficient of determination (R2) was obtained between Y and the intrinsic soil properties for matric suction of 500 kPa. The organic matter content had an important role in water and mechanically stable soil aggregates. The results indicated that short-duration wet sieving (i.e. 5 min) and measurements of tensile strength at matric suction of 500 kPa could be recommended for aggregate stability assessment in Hamedan soils

    Keywords: Soil structural stability, Wet sieving, Brazilian test, Matric suction, Soil texture, Organic matter, Calcium carbonate
  • N. Toomanian *, H. Khademi, A. Jalalian Page 137

    Determination of landscape evolution is useful to well understand the physical environment and it also enables us to conduct the soil related studies. The objective of this study was to establish the historic evolution of Zayandeh-rud Valley from late Tertiary to Quaternary. To achieve this objective, the spatial structure of a representative area of Zayandeh-rud Valley in three dimensions was examined. Responsible geologic and geomorphic processes of landscape formation were determined and inherited records and evidences of changes in soil development were investigated. The inherited foot marks and different analyses proved that following the Zayandeh-rud River formation, from Miocene to present time, the following processes and events have occurred during valley formation pathway: 1- formation of old gypsiferous gravelly alluviums, 2- lagoon formation, the change in the river pathway, 3- playa formation, 4- river terrace deposition and 5- starting of wind erosion.

    Keywords: Zayandeh-rud Valley evolution, Landscape formation, Geomorphic processes, Playa formation
  • A. Jafari *, H. Shariatmadari, H. Khademi, Y. Rezainejad Page 153

    Mineralogy is one of the most influential soil properties that change from upper- to lower slope positions, depending on the climate differences. Such changes affect soil properties such as phosphorus sorption and desorption processes differently. Therefore, this study was carried out to investigate the clay mineralogy of soils in four toposequences from arid (Isfahan) and semiarid (Chaharmahal Bakhtiari) regions and its effect on soil P release. The soils of three points on each toposequence were sampled as the upper-slope mainly containing parent materials the mid-slope, non-arable lands and the lower-slope, arable lands. Some of soil properties such as clay minerals were determined. Also, trend of P release parameters was studied in four toposequences. Results showed that the amount of clay, cation exchange capacity (CEC), electrical conductivity (EC), and pH of the soils increase down the slope in all toposequences. X-ray diffractograms showed that kaolinite and illite in upper slope and smectite and chlorite in lower slope were the predominant clays. Among the kinetic models examined based on their determination coefficient and standard error, the Elovich equation was chosen to describe the P release kinetics in studied soils. The trend of P desorption rate along the arid toposequences was in the following order: upper-slope < mid-slope < lower-slope. Furthermore, the rate of P desorption in soils of the semiarid toposequences was higher than arid toposequences. Regarding the trend of P rate parameters along the toposequences, it could be concluded that P release rate and the soil capacity to supply P for plants increase toward lower slope.

    Keywords: Toposequence, Soil phosphorus release, Clay mineralogy
  • H. Koohkan *, M. Maftoun, Y. Emam Page 171

    Nitrogen (N) is usually low in the majority of agricultural and non agricultural soils in Iran, mainly due to the lack of adequate soil organic matter (OM). On the other hand, boron (B) toxicity is becoming more widespread in arid and semi arid regions of this country, where soils or irrigation waters contain relatively high B content. Results of the research indicate that addition of certain plant nutrients such as N may reduce the harmful effect of high B levels. Therefore, the present experiment was undertaken to evaluate the interactive effect of N and B on the growth and chemical composition of rice in a calcareous soil. Treatments consisted of six B rates ( 0, 2.5, 5, 10, 20 and 40 mg kg-1 as boric acid) and four levels of N ( 0, 75, 150 and 300 mg kg-1 as urea) arranged in a factorial manner in a completely randomized design with three replicates. Application of B decreased shoot dry matter. At low B levels, N application alleviated the toxic effect of B. Moreover, the addition of B increased B and N concentrations in the rice shoot. The N concentration increased and B accumulation decreased with increasing N rates. There was a general trend of increase in shoot N and chlorophyll concentrations with increasing chlorophyll meter reading. Chlorophyll concentration decreased with increasing B levels. N fertilization increased chlorophyll content and somewhat reduced the adverse effects of high B rates on this plant parameter. The results reported herein show that in soils with high B levels, N application may alleviate the suppressing effects of B toxicity and increase rice growth possibly due to a decrease in B absorption by the plant

    Keywords: Nitrogen, Boron toxicity, Rice, Ca, B, K, B ratio
  • A. Karimi *, H. Khademi, A. Jalalian Page 185

    Despite the existence of highly silty soils in southern Mashhad, there is no information about the aeolian and /or in situ formation of these soils. The main objective of this study was to determine the source of silt generation in this area. Granitic hilly lands in southern Mashhad have been covered by silty deposits. Based on the soil origin, four profiles including a residual soil covered by a silty layer, a residual soil with low amount of silt, a highly silty soil and an alluvial soil as well as a deep profile containing a succession of silty and alluvial materials were studied. Cumulative particle size distribution curve (CPSDC), depth distribution curves of silt/sand ratio (Si/S), Folk inclusive graphic standard deviation, Folk inclusive graphic skewness (SKI) and sand grain morphology analyzed by scanning electron microscopy (SEM) were determined and used to identify the source of the silty materials. Based on the results obtained, silty (L), residual-silty (R-L), residual (R), alluvial (A) and alluvial-silty (A-L) horizons were identified. CPSDC of L horizons is sigmoidal in shape and is easily distinguishable from that of the other horizons. In contrast, the CPSDC of alluvial and residual horizons is spherical in shape. CPSDCs for R-L and A-L horizons are neither sigmoidal nor spherical, but something in between. The L horizons have the highest SKI (very skewed to fine particles) and the lowest Folk inclusive graphic standard deviation (very badly sorted). In this regard, alluvial and residual horizons are intermediate. Because of the silt addition to R-L and A-L horizons, these horizons have a nearly zero SKI (symmetrical) and the highest Folk inclusive graphic standard deviation (very badly sorted). Particle size distribution histograms of R-L and A-L horizons are bimodal, a mode for sand and a mode for silt, suggesting two different sources. Depth distribution of Si/S, SKI and Folk inclusive graphic standard deviation of highly silty and other horizonz show a drastic change between L horizons and the other horizons-an indication of lithologic discontinuity and difference in origin. In conclusion, despite the possible contribution of granitic parent rocks to silt generation in the area, loess deposits recognized appear to have mostly been transported by aeolian movement.

    Keywords: Loess derived soils, Residual soils, Silt-enriched soils, Lithologic discontinuity, Cumulative particle size distribution curves
  • M. R. Bakhtiari *, M. Loghavi Page 203

    In the conventional methods of herbicide and fertilizer application, a substantial amount of toxic chemicals is sprayed or broadcast into the furrows, which is later washed away by irrigation water and may contaminate ground water, human and animal environment. If herbicide and fertilizer application could be limited to the most needed parts of the field rather than overall broadcasting, the mentioned problems could be alleviated and the application efficiency could also be increased by reducing the consumption rate. In an attempt to achieve this goal, a combination cultivator capable of simultaneously performing cultivation practices such as weed control (mechanical + chemical), fertilizer application and pest control was developed and evaluated. This machine was able to perform band spraying (fungicide, insecticide and herbicide) and mechanical cultivation (within-the-row weed killing, furrow reforming and hilling) simultaneously and properly. The combination cultivator was able to reduce herbicide consumption up to 66%.

    Keywords: Evaluation, Combination, Band spraying, Weeds control, Cultivator
  • A. Maleki *, S. S. Mohtasebi, A. Akram, V. Esfahanian Page 213

    Occupational safety and health of agricultural workers have not yet received their due attention in developing countries. This is particularly true in the case of tractor drivers who operate tractors in unfavorable conditions and in a high level of seat and tractor vibrations. Therefore, an investigation of vibration sources and finding the methods for decreasing them are of considerable importance. In this research, vibrations that the tractor operators of different weights are exposed to while operating any of the three commonly used tractors in Iran during plowing with moldboard plows, disk harrows or routine road travel at two forward speeds were examined. Acceleration data of tractor body and its driver, while riding the tractor, were measured and recorded. Later, Fast Fourier Analysis, and root mean square of weighted accelerations for the cases of driver health and comfort were analyzed and evaluated. Results revealed that the level of forward speed did not have any significant effect on vibrations introduced to drivers body, however, the average of acceleration vectors on different tractors and their drivers’ bodies revealed a significant influence (P<0.01). Moreover, with increasing a driver’s mass, the average of acceleration vectors on his body decreased. For example, a driver of 55 kg mass, bore a maximum acceleration vector of 9.8 m/sec2, while a driver with 100 kg mass, had a minimum acceleration vector of 3.3 m/sec2. In a comparison of permissible riding hours/day, JD3140 and U651 tractors recorded maximum and minimum, respectively. Also acceleration vectors for different tractor operators compared with international standards showed that the comfort level for these tractors was extremely low.

    Keywords: Tractor, Vibration, Driver weight, Health, Comfort
  • E. Askari Asli Ardeh *, S. Sabori, M. R. Alizadeh Page 223

    A considerable portion of threshing losses and waste of rice takes place in threshing stage. One of the effective factors in threshing losses and waste of threshing units, threshers and harvesting machines, is the drum speed. In this research, effects of three factors including drum speed (five levels), crop moisture content (two levels) and rice common varieties (four varieties) on threshing losses and waste were studied. The thresher T25 was used for the investigation. It has wire loop type tooth. Dependent factors included unthreshed grains percentage (threshing losses) and damaged grains percentage. The obtained data was analyzed by split–split plot test based on Complete Randomized Blocks Design. The mean values were compared using Duncan’s Multiple Range Test. The tests results revealed that significant effect of variety type and drum linear speed on threshing losses (P<0.01). Furthermore, the effects of variety type, moisture content and drum speed on damaged grains were also significant. The optimum drum speed was 14 m/s. The most and the least of threshing losses belong to Hashemy and Binam varieties, respectively. Among the tested varieties, Binam variety showed the highest percentage of the damaged grains. In general, decreasing the crop moisture resulted in increasing the mean damaged grain.

    Keywords: Drum speed, Threshing, Losses, Waste, Rice
  • A. Masoumi *, A. Hemmat, M. Rajabi Page 233

    Due to yield increase, some farmers in Iran plant sugarbeet in 50-cm row spacing instead of conventional 60-cm row spacing. Low row spacings force farmers to harvest three consecutive rows instead of two alternate rows. This would increase the amount of draft requirement to pull the lifter through the soil. In order to use common medium tractors for pulling the three-unit sugarbeet lifter and properly lifting the sugarbeet tubers out of the soil, applying vibration to the shanks of the lifter was taken into considertion. In this study, the effects of vibration frequency and share rake angle of a vibratory lifter on its performance were investigated. Draft, slippage, percentage of broken and non-harvested tubers were determined for four vibration frequencies (0, 9, 10 and 12 Hz) and three share approach angles (11, 24 and 36 deg.), using a factorial experiment arrangement in a randomized complete block design with three replications. The results showed that the variations in draft and slip with frequency and rake angle were similar. Although the minimum value of draft resistance was obtained at 24 deg. of share rake angle with non-vibrated shanks, 50 percent of tubers remained in the soil and were not harvested. However, the non-harvested tubers reduced to only 20 percent when vibration was applied to the lifter. So using the vibrating shanks improved the removal of the tubers out of the soil. A ratio (K) of draft to the harvested tubers (whole and broken tubers) was defined for selecting the optimum combination of the rake angle and vibration frequency. The K ratio was calculated and analyzed for different combinations of the rake angle and vibration frequency. K ratio comparison showed that, for minimizing percentages of broken and non-harvested tubers, the sugarbeet lifter should have share rake angle of 24 deg. and vibrate with frequency of 9 Hz.

    Keywords: Frequency, Rake angle, Vibratory sugarbeet lifter, 50-cm row crop
  • M. Tahmasbi *, A. Hemmat, M. Vafaian, M. R. Masaddeghi Page 245

    For prevention of soil compaction, knowledge of allowable compression stress limit (compaction strength) in soil is important. Pre-compaction stress ( σpc) was introduced as soil compaction strength and often used as a criterion for evaluation of soil susceptibility to compaction. In this research, pre-compaction stress was measured for a sandy loam soil with plate sinkage (PST) and confined compression (CCT) tests. To prepare soil samples with different initial compactness, two soil water contents (17 and 19%db) and six pre-loading stresses (0, 25, 50, 100, 150 and 200 kPa) were used. The effects of soil water content and pre-loading stress on estimated pre-compaction stress were studied using a factorial experiment in a completely randomized design with three replications. The σpcvalues were significantly influenced by loading combination and soil water content. For PST, pre-load increase and higher soil water content resulted in higher and lower values of σpc , respectively. However, predicted σpc value increased with higher soil water content for CCT. The results also showed that the σpc predicted with PST was accurate, whereas the values obtained with CCT were 4.5 (at 17 %db) and 8.5 (at 19 %db) times higher than the applied pre-loads. Overall, the findings indicated that σpc prediction depends on the compression test, and PST could be a suitable method for soil pre-compaction stress (compaction strength) determination in sustainable soil management, i.e., soil trafficability and tillage. The PST method is also suitable to assess the effect of managing factors on pre-compaction stress.

    Keywords: Soil compaction, Soil strength, Pre-compaction stress, Plate sinkage test, Confined compression test
  • M. Ghasemi Varnamkhasti *, H. Mobli, A. Jafari, M. Heidari Soltanabadi, SH. Rafiee Page 257

    Rice whitening is an important stage in rice milling process and improvement of the whitener machines has a remarkable effect on rice loss. To decrease the amounts of broken rice and losses, the rotor of the blade whitener was equipped with screw conveyor. To investigate the effects of rotor speed (in four levels: 600, 700, 800 and 900 rpm) and output rate (in three levels: 400, 500 and 600 kg/h) on quality of milled rice, a factorial design with randomized complete block experiments with three replications were conducted. In this study, Sorkheh variety (a medium rice variety), which is one of the prevailing varieties in Esfahan, was used. The results showed that the lowest breakage percentage (20.92%) occurred at rotor speed of 700 rpm with an output rate of 600 kg/h and the best degree of milling (6.33%) took place at rotor speed of 600 rpm with an output rate of 400 kg/h. The best rice quality (low broken rice and high degree of milling) was observed at rotor speed of 600 rpm with 500 kg/h output rate.

    Keywords: Rice, Blade whitener, Screw conveyor, Breakage percentage, Degree of milling, Losses
  • M. R. Kalbassi *, S. A. Johari Page 269

    In order to reduce the adverse effects of sexual maturation on growth and survival of rainbow trout, production possibility of all-female triploid was investigated by means of early heat shock on eggs fertilized by masculinized male’s sperm. Fish ploidy level was determined by erythrocyte size measurement and confirmed by gill nucleolus (NORs) counting as well as chromosome number. Sexual ratios and gonad development were determined by histological studies. Final results showed that progenies produced by mating sex-reversed (masculinized) males and normal females were totally female (100 %). Also, applying early heat shocks (26.5° C lasting 20 min, 20 min after egg fertilization) induced about 80 % triploidy in fishes. All-female triploid, all-female diploid and mixed-sex diploid fishes did not show any significant difference in incubation stages (eyed-stage egg rate, hatching, survival from hatching to active feeding), (P>0.05). Eyed-stage eggs rate, and hatching rate of eyed eggs in mixed-sex triploids were significantly lower than in other treatments (P<0.05). Testes development in diploid males was similar to that of triploid and was in early stages of spermatogenesis in 8 month old fish. Also, diploid ovaries were packed with oocytes at previtellogenic or perinucleolus stages. Although they showed distinct lamellar structure of an ovary, triploid ovaries contained no oocytes

    Keywords: Rainbow trout, All-female, Triploid, Sex-reversed male, Heat shock
  • E. Abdi *, B. Majnounian, A. A. Darvishsefat Page 279

    One of the most important cost factors in forest management, which involves a great deal of investment costs, is road construction. So evaluating forest roads and determining the best one can decrease costs. The objective of this study was to evaluate forest roads using Multi Criteria Evaluation with respect to costs. In Multi Criteria Evaluation method such factors as slope, aspect and soil type were used for suitability map. Then factors were compared in pair-wise comparison in the context of a decision-making process known as the Analytical Hierarchy Process (AHP) to develop weights of map layers. To do this, the opinions of some experts were collected using questionnaires and the results were integrated and factor weights were calculated. Then weights and their factors were entered into Multi Criteria Evaluation (MCE) Module to create final suitability map (factors were standardized before combining). Total costs of each variant were extracted from suitability map. After variant costs were obtained by dividing each variant total cost by its length, unit cost of each variant was calculated. Finally, unit costs were compared and the variant with the lowest costs was determined. The results showed that the slope had the greatest weight followed by soil and aspect. Also, variant 7 had the lowest cost and variant 8 the greatest cost. AHP method has the capability of considering qualitative and quantitative criteria so it is a proper method for weighting. Also MCE method in GIS environment has the capability of combining different factors. As it requires less time and cost, also has a higher precision, it is better to use MCE method in such studies.

    Keywords: Evaluating forest road net, Multi criteria evaluation, Suitability map, Analytical hierarchy process, GIS
  • H. Yosef-zadeh *, M. Tabari, K. Spahbodi, Gh. Jalali Page 291

    In order to predict Caucasian maple (Acer velutinum Boiss. ) seedling growth based on nursery Orimel, Eighty six one year old seedlings located at 1550 meters above sea level in Sari, north of Iran were randomly selected. Collar diameter, height, leaf area, photosynthesis area and leaf area/leaf weight ratio were determined. Then multivariate regression models between leaf characteristics and growth characteristic were drawn. The results indicated that number of leaves and photosynthesis area can estimate the height growth of a seedling. Also, mentioned characteristics of leaf can estimate the biomass of stem as a well as growth characteristics. According to the correlation between growth characteristics and leaf characteristics, it would be concluded that the photosynthesis area of leaf can be suitable for early selection of seedling for reforestation. Also, this result shows the importance of increasing the establishment and growth of maple seedlings in plantation areas.

    Keywords: Maple seedling, Regression, Leaf area, Leaf morphology, Photosynthesis area
  • J. Abdollahi *, N. Baghestani, M.H. Saveqebi, M.H. Rahimian Page 301

    The present study discusses a method used to produce updated information about vegetation cover in arid and semi-arid zones, using RS data and GIS technique. In this method, Landsat ETM+ data in 2002 was collected in an area of about 60000 ha in Nodoushan basin, Yazd, Iran. To collect the necessary ground data, 50 sites of different vegetation types were selected and the percentage of vegetation cover in each one was determined. Also, different vegetation and soil indices were derived and crossed with located sampling points using ILWIS software capabilities. To get the best fitted curve, the relationship between vegetation cover, as a dependent variable, and satellite data bands, vegetation indices and environmental factors, as independent variables were assessed. Therefore, a multiple linear regression model was established for the prediction of vegetation cover percentage in the studied area. Finally, a vegetation cover map with high a precision was produced. As a conclusion, it can be said that mapping of vegetation cover via remote sensing is possible even if its vegetation cover is sparse.

    Keywords: Rice vegetation cover, Remote sensing, GIS, Multiple linear regression, Nodoushan
  • B. Rayegani *, S. J. Khajeddin, S. Soltani, S. Barati Page 315

    ‏Snow is a huge water resource in most parts of the world. Snow water equivalent supplies 1/3 of the water requirement for farming and irrigation throughout the world. Water content estimation of a snow-cover or estimation of snowmelt runoff is necessary for Hydrologists. Several snowmelt-forecasting models have been suggested, most of which require continuous monitoring of snow-cover. Today monitoring snow-cover patches is done through satellites imagery and remote sensing methods. MODIS have smaller Spatial Resolution and more bands in comparison with Meteorology Satellite like NOAA. Therefore, in this research we used MODIS data for creating snow cover imagery. Existence of cloud in the study area is a major problem for snow cover monitoring. Therefore, in this research snow cover area changes were estimated without MODIS data period, but with DEM imagery and regressions between temperature, height and aspect. For this purpose, on 10 Esfand when the image was suitable we estimated the snow cover area. In comparison with real image, precision of the method was confirmed.

    Keywords: Snow, Snow maps, Snow cover changes, Remote sensing, MODIS images, NDSI Index
  • M. Khodagholi *, Z. Eskandari, M. Saeidfar, S. Chavoshi Page 333

    The effect of nitrogen and phosphorous fertilization on range species production was studied using factor combination method as factorial with 3 blocks and 12 treatments. Nitrogen in 4 levels of 0،25،50 and 75 kg N/ha and phosphorus in 3 rates of 0،30 and 60 kg N/ha were used. Results indicated no significant difference between nitrogen rates in different growth forms of grass, bush and Eurotia ceratoides. Nitrogen in 75 kg/ha rates caused an increase of 40 and 106% in grass and Eurotia production, respectively. The maximum rate of production was seen in N50 with 100 percent increase compared to N0. Moreover, no significant difference in phosphor rates of leguminous and grass was observed. P 60 kg caused 500 and 56 % increase in leguminous and grass production, respectively.

    Keywords: Fertilization, Nitrogen, Phosphorous, Range species, Developmant, Production, Semirom
  • F. Amiri *, J. Khajeddin, K. Mokhtari Page 347

    Ordination is the part of statistical ecology which has developed and integrated in recent years. Finding environmental factors which important in ecological structure determination of plant species is the final purpose of ordination. Ordination method was used for finding the effect of important variables on Bromus tomentellus species quantitative and qualitative changes in Esfahan's Fereidan region. For this purpose, fifteen sites were studied. Density, Cover percentage and Soil factors containing EC, pH, % caco3 , % gravel and stone, % clay, % silt, % sand, Na+, Ca2+, K+, Mg2+, Cl-, SAR, C/N and % OC. In A (0-30 cm) and B (30-60 cm) horizons over a line transaction in each site, were measured. The matrix of environmental and species characteristics were prepared. The relationship between environmental and species characteristics were determined using of PC-ORD and CANOCO software's and Redundancy Detrended Analysis (RDA) method. The results show that there are meaningful correlation between Density and Cover percentage with soil factors. The results implicate that C/N factor in A horizon and SAR in B horizon have the most effect on Bromus tomentellus density and cover percentage. EC, pH and …. Factors don't have much effect on Bromus tomentellus species characteristics.

    Keywords: Bromus tomentellus, Ordination, Environmental Factors, Redundancy Detrended Analysis (RDA)
  • L. Yaghmaie *, S. Soltani, M. Khodagholi Page 359

    In order to determine the effect of climatic factors on distribution of Artemisia aucheri and Artemisia sieberi in Isfahan province, thirty nine most important climatic elements in ecological condition of these species were selected. Using a factor analysis method, the most important factors in distribution of these species were determined. These factors which cover 92.3% of the total variance of spatial variation of the species include rainfall, temperature and shining with 41.91, 40.18 and 10.23 percent, respectively. Four most important vegetative types of Artemisia aucheri and Artemisia sieberi in Isfahan province are as follows: 1-Artemisia aucheri and Astragalus,2- Artemisia sieberi,3-Artemisia sieberi as a dominant species, and 4-Artemisia sieberi as a subdominant species. Then the effects of climatic factors on distribution of these species and the average elevation of distribution of these species were determined. The effect of factor analysis on these types shows that rainfall and temperature are the most influential factors in spatial distribution of Artemisia aucheri and Artemisia sieberi in Isfahan province, respectively. In general, Artemisia sieberi has a higher extended tolerance range than Artemisia aucheri, and could be mentioned as a nearly universal species.

    Keywords: Artemisia sieberi, Artemisia aucheri, Climatic variables, Factor analysis, Isfahan province
  • H. Mehrabi Basharabadi * Page 373

    Kerman province is the largest producer of greenhouse cucumber and tomato in Iran. This paper calculates the interest rate of return (IRR) and return period of investment (RPI) in vegetable, cut flowers and strawberry in greenhouse and compares them with vegetable grown outdoors. To do the study, a random sample of 309 farmers was selected in the province of Kerman in 2005. Results showed that IRR for vegetable, cut flowers and strawberry in greenhouse was about 20, 14 and 23 respectively, and it was 45/8 percentage per year for vegetable outdoors. RPI for vegetable, cut flowers and strawberry in greenhouse was about 8, 29, and 7 years, respectively. Vegetables Production under greenhouse produces more employment opportunities, has better yields, higher price and efficient use of factors, but it has lower IRR, higher production cost, higher pesticide residue and is more capital intensive in comparison with outdoor production. Improvement of greenhouse credits, enlargement of metal greenhouses, research on yield and development of greenhouses at region 5 are the important policy-making implications of this paper.

    Keywords: Economic Analysis, Greenhouse, Kerman, Iran
  • J. Torkmani *, SH. Shajari Page 387

    The main objective of this paper is to study the differential impacts of various irrigation water pricing policies. The methodology used is based upon Multi-Attribute Utility Theory (MAUT) mathematical programming models and also simulation. Two kinds of data needed to feed the models were obtained from official records and surveying. The analysis of water pricing policy indicates that the most important relative savings take place in the more conservative farmers due to their risk-aversion behavior. Also it can be seen that in the elastic segments of the demand curves the increase in the price of water encourages great saving in consumption due to changes in mixed crops, crops production by deficit irrigation methods and production of rain-fed crops. Results clearly demonstrate that each homogenous group of farmers displays different behavior patterns related to this natural resource. Therefore, this shows the usefulness of differential analysis in evaluating the impact of water pricing policy.

    Keywords: Water irrigation demand, Water pricing, Multi-attribute utility technique, Simulation