دو ماهنامه همای سلامت
سال چهارم شماره 6 (پیاپی 23، بهمن و اسفند 1386)

معاون علمی رئیس جمهوری با اشاره به اولویت های فناوری کشور در حوزه علوم پزشکی گفت: زیست فناوری، سلولهای بنیادی، گیاهان دارویی و طب ایرانی، اولویتهای مشخص این حوزه هستند که علاوه بر منابع موجود در بودجه علم و فناوری سال آینده، منابع ویژه ای برای آنها دیده شده است. دکتر صادق واعظ زاده در دیدار معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت و جمعی از معاونان پژوهشی دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور بر ضرورت ایجاد هم افزایی از طریق گسترش همکاری های بین دانشگاهی تاکید کرد. وی افزود: باید با تامین منابع لازم، مراکز برجسته و پیشتاز علمی و پژوهشی کشور تقویت شوند تا بتوانند در دنیا رقابت کنند و امکانات و تسهیلات پژوهشی را در کشور به نحو مناسبی توزیع کنیم تا عدالت برقرار شود. اگر مراکز بزرگ کشور همکارانی در استان های مختلف داشته باشند، یک امتیاز برای این مراکز و پژوهشگران برجسته محسوب شود که در اجرای طرحهای پژوهشی از اقصی نقاط کشور همکارانی داشته باشند. دکتر واعظ زاده خاطرنشان کرد: توزیع فعالیتهای پژوهشی یکی از سیاستهای کاری دولت است و امیدواریم در ضوابط ارتقاء، اهدای جوایز و انتخاب برگزیدگان جشنواره ها به گستردگی حوزه نفوذ و همکاری محققان در سطح کشور توجه ویژه ای شود. دکتر واعظ زاده با اشاره به برنامه حمایت از همکاری های دانشگاه و صنعت گفت: برنامه این است که حول موضوعات کاربردی یا حول محصول و خدمات و نه رشته های دانشگاهی، مجموعه هایی شکل بگیرد تا منابع متمرکز را مدیریت کند. وی افزود: اصل این ایده به تصویب رسیده و عناوین دقیق این طرحها در سال آینده باید مشخص شود. معاون رئیس جمهور تاکید کرد: برنامه دولت ایجاد عدالت در حوزه پژوهش و بهره مندی از توان پژوهشگران سراسر کشور است.

مدیریت کیفیت جامع، نوعی از مدیریت نوین است که بکارگیری آن، ارتقای سطح کیفی کالا و خدمت رسانی را سبب می شود. ما در این تحقیق به دنبال بررسی امکان بکارگیری این نوع مدیریت در مراکز درمانی کاشان هستیم. پرسش اساسی این است که «آیا می توان این مدل مدیریتی را در مراکز درمانی مذکور به اجرا درآورد؟» برای بررسی این موضوع، باید از مهمترین بخش مراکز درمانی یعنی منابع انسانی آن کمک گرفت، چرا که از طریق بررسی میزان دانش و نگرش کارکنان مراکز می توان به هدف پیش گفته دست یافت. پس از جمع آوری یافته ها بوسیله پرسشنامه، با تجزیه و تحلیل آنها نتایج زیر به دست آمد:1-میانگین پاسخهای صحیح به هشت سوال اول پرسشنامه1 مربوط به دانش مدیران 37/86% و میانگین پاسخهای صحیح به 32 سوال بعدی 69% بود. هر دو این مقادیر از حداقل قابل قبول در این تحقیق (60%) بیشتر است و بیانگر آن است که دانش و نگرش مدیران در راستای بکارگیری مدل T.Q.M در این مراکز مناسب می باشد.
2-میانگین پاسخهای صحیح به هشت سوال اول پرسشنامه2 مربوط به دانش کارکنان 5/74% و میانگین پاسخهای صحیح به 32سوال بعدی 62% بود. هر دو این میانگین ها از حداقل قابل قبول در این تحقیق (60%) بیشتر است و بیانگر آن است که دانش و نگرش کارکنان در راستای بکارگیری مدل T.Q.M در این مراکز مناسب است.
به نظر می رسد زمان آن است که دست اندرکاران نظام بهداشت و درمان منطقه در این زمینه الگویی مناسب، عملی و منطبق با فرهنگ ایرانی که مفاهیم T.Q.M را در برداشته طراحی کرده و به کار گیرند.

عصر حاضر را باید عصر اطلاعات و ارتباطات دانست، عصری که بشر در آن نیازمند برقراری ارتباطات جهت کسب اطلاعات مورد نیاز خود می باشد. امروزه با گسترش فناوری ارتباطات و اطلاعات، امکان برقراری سریع ارتباط و تبادل اطلاعات بیش از پیش میسر گردیده است؛ بی شک بیشترین تاثیر پدید آمدن فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی، بر محیط های آموزش بوده است؛ کاربرد فناوری اطلاعات در محیط های آموزشی باعث شده است تا محیط های آموزشی به سوی مجازی شدن سوق پیدا کنند، با ظهور و گسترش اینترنت، این رسانه به عنوان یک مکمل جهت تامین نیازهای اطلاعاتی و ارتباطاتی و آموزشی مورد استفاده قرار گرفته است و با توجه به نقشی که کتابخانه ها در امر آموزش ایفا می نمایند بدیهی است با دارا بودن امکانات پیشرفته تر و منابع اطلاعاتی بسیار غنی تر می توانند نقش موثرتری را در راستای ارتقاء اهداف آموزش اجرا کنند. در این مقاله پس از ارائه تعریفی از آموزش؛ سواد اطلاعاتی، فناوری و نقش کتابخانه های مجازی در امر آموزش، اهمیت آنها همراه با معایب و مزایای کاربردی مورد بحث قرار گرفته است و بر نقش آنها به عنوان پدیده هایی جدید و کار آمد در تحول و پیشرفت سطوح مختلف آموزش پزشکی با توجه به نیازهای روزمره گروه علوم پزشکی که امروزه بر جامعه نگری و فلسفه های مدرن آموزش و یادگیری پایه گذاری شده است تاکید دارد.

بیوتروریسم به معنای سوء استفاده از عوامل میکربی یا فراورده های آنها، یکی از معضلات نوپدید بهداشت عمومی و عامل تهدید کننده کنترل عفونت، به حساب می آید. آمادگی و پاسخ گویی به حوادث بیوتروریستی، بخشی از آمادگی هایی است که لازم است مدیریت بهداشتی هر کشور برای مدیریت این بحران کسب نماید و تسهیلات لازم برای پیش بینی بحران بیوتروریسم، مواجهه با آن و اقدامات پس از آن را فراهم نماید. در این مقاله ابتدا به تعریف بیوتروریسم پرداخته و سپس مدیریت بحران در بیوتروریسم بحث گردیده و مجموعه اقداماتی که در برای آمادگی در مقابل بیو تروریسم باید انجام گیرد بیان شده است.
مقاله حاضر یک مقاله مروری است که با بهره مندی از مطالعات کتابخانه ای و جستجو در وبگاه هایyahoo، Google وCDC تدوین شده است.
پیشنهاد می شود تا برای شهرهای کشورمان براساس اصول مدون در قالب یک ساختار تشکیلاتی منسجم برای مقابله و کاهش اثرات نامطلوب این پدیده اجتناب ناپذیر برنامه ریزی گردد. در این مقوله با توجه به اینکه عملیات خراب کارانه بیولوژیک، در چهار برهه زمانی یعنی قبل از بحران، شروع بحران، حین بحران و بعد از بحران، یک شهر (و حتی کشور) را در بر می گیرد، برنامه ریزی دقیق در خصوص هر یک از برهه ها ضروری است.

امروزه کشورهای پیشرفته با تکیه بر سیستمهای مدیریتی نوین بهداشتی درمانی و وسائل اتوماتیک بر آنند که هر نوع فوریتی را در اسرع وقت و با بهترین روش ها پاسخگو باشند. این امر در برگیرنده خودروهای امدادی که اصلی ترین ابزار ارجاع و اعزام بیمار به سطوح بالاتر ارائه خدمات درمانی می باشد نیز می شود. در این راستا آمبولانسهای هوایی، خودروهای امدادی مخصوص مراقبتهای ویژه به همراه کارکنان آموزش دیده و مجرب بکار گرفته می شوند تا بیمارانی با شرایط بحرانی از حداکثر خدمات پزشکی بهره مند شوند. گزارشهای پراکنده ناشی از مرگهای حین اعزام بعلت آماده نبودن آمبولانسها و ملزومات آنها در استان اصفهان ما را بر آن داشت که براساس استانداردهای موجود به بررسی کیفی این خودروها بپردازیم تا ضمن مشخص نمودن نقصانهای فعلی، متناسب با امکانات استان، آمبولانسهای بیماربر را تجهیز نموده و به استاندارها نزدیک شویم.
در یک مطالعه توصیفی، 204 آمبولانس بیماربر موجود در سطح استان اصفهان از نظر فنی، وجود امکانات رفاهی و بهداشتی، ملزومات، داروها و تجهیزات مورد نیاز توسط کارشناسان مجرب از طریق چک لیستی مطابق با اهداف طرح و استاندارها مورد ارزیابی قرار گرفت.
اورژانس 115 دارای 60 آمبولانس و بیمارستان های دانشگاهی، خصوصی و خیریه ها، شبکه ها و مراکز بهداشتی درمانی به ترتیب دارای 28، 34، 44، 38 خودروی امدادی بودند. 86/87% آمبولانسها از نظر فنی، 41/25% از لحاظ دارا بودن تجهیزات و ملزومات مورد نیاز، 18/29% از نظر موجود بودن داروهای ضروری، 67/71% با رعایت بهداشت و 71/31% از لحاظ امکانات رفاهی در آمادگی مناسبی به سر می بردند.
با توجه به کمبود اعتبارات، پیشنهاد می شود ابتدا به تامین داروها و تجهیزات مورد نیاز آمبولانسها بخصوص خودروهای امدادی مراکز بهداشتی درمانی پرداخته و سپس برای خرید تعداد مورد نیاز اقدام نمود. همچنین می توان آمبولانسها را براساس نوع اعزامهایی که ممکن است توسط آنها صورت گیرد تجهیز نمائیم.

کنگره بزرگ مدیریت سلامت طی دو روز متوالی در تاریخ 1 و 2 اسفند 1386 به همت سازمان مدیریت فرا برگزار گردید. موضوع کنگره "بازآفرینی نظام مدیریت سلامت" بود که اولین کنگره بزرگ مدیریت می باشد که به طور اختصاصی به موضوع سلامت پرداخته است.
در مراسم افتتاح کنگره دکتر غلامرضا کیانی دبیر کنگره، پس از خوش آمدگویی، به بیان اهداف و ضرورت برگزاری کنگره پرداخت. به نظر ایشان بزرگترین مشکل نظام سلامت کشور در حال حاضر مدیریت و بزرگترین چالش مدیریت، حرکت از مدیریت به شکل سنتی به مدیریت علمی است. لذا اهداف اصلی کنگره نیز در ابتدا جلب نظر دست اندرکاران نظام سلامت به اهمیت اساسی مدیریت و طرح ضرورت تحول در نظام مدیریت سلامت از شیوه سنتی به مدیریت علمی است. این کنگره با اهداف توسعه فرهنگ و دانش مدیریت و ارتقای سطح توانمندی مدیران، مشاوران و سیاستگذاران حوزه سلامت کشور تشکیل شد. در این راستا آخرین دستاوردهای نظری – کاربردی در حوزه مدیریت سلامت و عوامل اثرگذار بر آن عرضه گردید و نیز دستاوردهای مطالعاتی در کشور به مخاطبان ارائه شد و از طرفی زمینه ای برای تعامل و انتقال تجربیات صاحب نظران، سیاستگذاران، مدیران و مشاوران کشور فراهم گردید. شاهرخ افلاکی مدیر اجرایی کنگره، ضمن تشریح برنامه های کنگره بر ضرورت تحول در نگرش مدیران به عنوان عامل اصلی ارتقای موقعیت سازمان ها تاکید و ابراز امیدواری نمود

بسیاری از صاحب نظران، کاهش شدید و قریب الوقوع نیروی کار را به علت بازنشسته شدن نسلی که در آن زاد و ولد زیاد صورت گرفته است، به خصوص در نیروی کار 34-25 سال پیش بینی می کنند. بعضی دیگر نیز بر این باورند که رشد جهانی شدن و فناوری تاثیر این مسئله را کاهش خواهد داد. به هر حال این واقعیت بسیار حائز اهمیت است که کارکنان در قبال تغییر شغل، به خصوص هنگامی که بازار کار و اقتصاد در حال توسعه است، بسیار ناآرام و مضطرب هستند. باید در این خصوص چه کاری انجام داد؟ کارفرمایان نیازمند تمرکز بر روی نگهداری کارکنان، قبل از بروز این بحران هستند. کارکنان نیز نیازمند کار بر روی فرهنگی هستند که به آنان از طریق ایجاد محیط منعطف و قابل رشد و ترقی، ارزش ببخشد

سیستم مراقبت بهداشت و درمان بسیار پرهزینه است و درمان بیماران بستری در بیمارستانها، بخش بزرگی از این هزینه ها را شامل می شود. سوال این است که چگونه می توان کارآیی بیشتری بدون تاثیرگذاری بر کار اصلی بیمارستان، یعنی درمان بیماران فراهم کرد؟ این امر از طریق بهبود جریان فرآیند مدیریت تسهیلات، حفظ این فرآیندها و کمترین آشفتگی فرآیند اولیه قابل انجام است.
برای کمک به معرفی روش های مدیریت تسهیلات در بیمارستانها، پروژه تحقیقاتی اوپی آی کا فرآیندهای استانداردی برای نمونه خدمات مدیریت تسهیلات طراحی کرده است. فرآیندها بر حسب مداخله، در فرآیندهای اصلی و همچنین فاکتورهای هزینه و کیفیت تعیین شده اند.
پژوهش نشان داده که فرآیندهای استاندارد می توانند تعریف شوند و عملکرد نیز، می تواند با ساختن دوباره جریان فرآیند، به وسیله داشتن اطلاعات مفصل از مشخصات فرآیند، بهبود یابد. تحلیل داده ها توسط رگرسیون خطی، همبستگی مهمی را بین هزینه های تولید و شفاف سازی واحدهای ممکن نشان می دهد. این نتایج، جستجوی روش های منطقی را در تخصیص هزینه ها تشویق می کند.
بر حسب مفهوم آمار، نتایج خوب می تواند به واسطه افزایش مقدار داده ها با بکار بردن این روش ها در دیگر بیمارستانها ارزش افزوده داشته باشد. فعالیتهای بعدی برای بهبود باید در این موضوع تمرکز یابند. برای اولین بار مبنای منطقی برای مقایسه فرآیندهای مدیریت تسهیلات در بیمارستانها تعریف شده است.

دولت بنگلادش تحت حمایت شرکای خود در امرتوسعه، طی سالهای 1998 تا 2003، اصلاحات جامعی در زمینه خدمات بهداشتی به انجام رسانید که هدف آن ارائه خدماتی بود که جوابگوی نیازهای عموم باشد، نظیر: برنامه بخش جمعیت و بهداشت. آنها به منظور ارزیابی برنامه بخش جمعیت و بهداشت، از عموم مردم مجموعه ای نظرخواهی انجام دادند. این مقاله از یافته های این نظرخواهی جهت بررسی تغییرنظر مردم، بکارگیری و تجربه خدمات بهداشتی در مدت این برنامه بهره می گیرد.
ما سه نظرخواهی (2003 و 2000، 1999) با الگویی که به طور اتفاقی و تصادفی دسته بندی شده بود از خانواده های 217منطقه روستایی و 30منطقه شهری انجام دادیم. هر منطقه 100 تا 120 خانوار مجاوررا در بر می گرفت. هر نظرخواهی مصاحبه هایی با 25000 پاسخ دهنده و مدیران خدمات بهداشتی که خدمات خود را به این مناطق ارائه می کردند و گروه های متمرکزی که بر مبنای جنسیت (مذکر و مؤنث بودن) دسته بندی شده بودند، در هر منطقه را شامل می شد. ما به بررسی موارد زیر پرداختیم: ارزیابی خانواده ها از خدمات بهداشتی دولتی، گزارش های استفاده ازخدمات در ماه گذشته، نیازهایی که در جهت مراقبتهای بهداشتی بر آورده نشده، گزارش کاربران از زمانهای انتظار، پرداخت ها، توجیه شرایط، دسترسی به داروهای تجویز شده و رضایت از ارائه دهندگان خدمات.
ارزیابی عموم از خدمات بهداشتی دولتی از "خوب" از 37 درصد به 10 درصد و بخشی که از خدمات درمانی دولتی استفاده می کردند از 13 درصد به 10 درصد افت داشته است.
نیازهایی که مرتفع نشده از 3 درصد به 9 درصد افزایش یافته است. بخش ویزیت ها از امکانات دولتی از 17 درصد به 13 درصد کاهش داشته درحالیکه سهم بخش پزشکان فاقد صلاحیت از 52 درصد به 60 درصد افزایش داشته است. رضایت ازرفتار ارائه دهندگان خدمات از 66 درصد به 56 درصد افت داشته است. زمانی رضایت کاربران بیشتر جلب می شد که زمانهای انتظار کوتاه تر می شد، دسترسی به نسخه های تجویز شده آسان بود و افراد، توجیهی از شرایط خود دریافت می کردند.
خدمات به رغم افزایش سرمایه گذاری ها از موضع قبلی خود عدول کرده است و عموم مردم در حال حاضر پزشکان فاقد صلاحیت را به خدمات دولتی ترجیح می دهند. نظر عموم مردم دررابطه با خدمات بهداشتی دولتی نسبت به گذشته تغییر ناخوشایندی داشته و اصلاحات به طور خاص به فقیرترین افراد کمک نکرده است. در صورتی که پزشکان دولتی تعامل خود را با بیماران بهبود می بخشیدند و زمانهای انتظار با مدیریت بهتر امکانات، کاهش می یافت، رضایت کاربران بیشتر جلب می شد.

چیزی در رابطه با آموزش کمربند سیاهان در سازمانتان شنیده اید؟ ممکن است ابتدا این سوال برای شما مطرح گردد که "هنرهای رزمی چه ارتباطی با شغل من دارد ولی بعدا متوجه می شوید که بخش شما نیز در راستای به کارگیری شش سیگما همانند سایر بخش ها وظایفی را بر عهده دارد. همچنین ممکن است سرپرست و مسئول شما به دنبال داوطلبانی تحت عنوان کمربند سیاه باشد. ممکن است در ابتدا گیج شوید و از خودتان بپرسید که «این عبارت ها چه معنایی دارند؟»چند هفته بعد، همه افراد بخش شما به جلسه مهمی دعوت می شوند، پس از نمایش یک سری اسلاید و تصویر، مدیر سازمان با اشاره به موفقیت شرکتهای جنرال الکتریک و موتورولا در خصوص یکی از رقبای بزرگ سازمان سخن می گوید، در ادامه وی به بیان مثال هایی در خصوص شش سیگما و اینکه چگونه می تواند باعث صرفه جویی مالی و رضایت و خشنودی مشتریان شود، می پردازد و سپس یکی از سخنرانان می گوید: اگر سطح فرآیند از سه سیگما به چهار سیگما

در این شماره از مجله تلاش شده است تا در قسمت آموزش مطالبی به خوانندگان عرضه شود که به طور کلی تجربیات آقای ادوارد دمینگ را به گونه ای خلاصه و کاربردی بیان نماید.
ویلیام ادوارد دمینگ یکی از دانشمندان بزرگی است که در امر کیفیت و افزایش کارآیی و مدیریت برمبنای ارزش گذاری بر منابع انسانی، دنیا وی را به عنوان مبدع و سردمدار مکتبی جدید و انقلابی می شناسد. نگرش فرآیندی و اصول چهارده گانه ارتقای کیفیت از خصوصیات بارز تفکر و فلسفه دمینگ است.
شرح احوال و آرای این دانشمند بزرگ آمریکایی در شماره های قبلی نشریه همای سلامت آمده است. آنچه در ادامه خوانندگان محترم مطالعه خواهند نمود خلاصه ای از مجموعه پرسش هایی است که با رایزنی ایشان تهیه شده و همکاران او در مجموعه مفصلی این پرسشها را گردآوری نموده اند این مجموعه در حقیقت حاصل تجربه ایشان بوده و به صورت چکیده ای از عقاید و افعال کاری نامبرده متبلور شده است. در ادامه بدون هیچ توضیح و مقدمه چینی سوالات مطرح شده و پاسخهای آنها می تواند راه حل مدیران باشد. با امید به اینکه خوانندگان محترم از این مطالب بهره برداری لازم را داشته باشند.