نشریه پرستاری ایران
پیاپی 53 (بهار 1387)

اشتباهات دارویی اعضاء تیم بهداشتی و درمانی می تواند سلامتی بیماران را به طور جدی به خطر بیاندازد. هدف از این پژوهش تعیین میزان، نوع و علل اشتباهات دارویی دانشجویان پرستاری می باشد.
این پژوهش یک مطالعه توصیفی بود که جامعه آن را دانشجویان پرستاری دانشکده پرستاری و مامایی اراک، تشکیل می داد. در این مطالعه 76 دانشجوی پرستاری به روش سرشماری وارد شدند. معیار ورود به مطالعه کسب نمره قبولی دروس داروشناسی و دارو دادن در بخش به بیماران بود. جهت جمع آوری اطلاعات از یک پرسشنامه خود ساخته استفاده شد. پرسشنامه شامل دو بخش اطلاعات دموگرافیگ و سئوالات مربوط به اشتباهات اتفاق افتاده و اشتباهات در شرف وقوع بود. پس از تهیه پرسشنامه و تعیین اعتبار و اعتماد آن، پرسشنامه مذکور بین دانشجویان توزیع و پس از تکمیل جمع آوری شد. پس از جمع آوری اطلاعات، داده ها با استفاده از آمار توصیفی تجزیه و تحلیل شدند.
نتایج نشان داد در 1/17 درصد از دانشجویان سابقه اشتباه دارویی اتفاق افتاده و 42/43 درصد از دانشجویان اشتباه دارویی در شرف وقوع را داشته اند و 47/39 درصد از دانشجویان هیچ گونه اشتباه در شرف وقوع و اتفاق افتاده ای را گزارش نکردند. شایع ترین نوع اشتباهات دارویی گزارش شده، مربوط به دوز اشتباه بود. شایع ترین علت اشتباهات دارویی، کمبود اطلاعات داروشناسی ذکر شده بود. شایع ترین داروهایی که در مورد آن اشتباه رخ داده بود شامل هپارین، دوپامین، دبوتامین، وانکومایسین، فنی توئین و کاپتوپریل بودند.
میزان ارتکاب اشتباهات دارویی در دانشجویان پرستاری بالا می باشد. با توجه به این که این اشتباهات می تواند عوارض جبران ناپذیری را برای بیمار به دنبال داشته باشد، تاکید بیشتر بر اهمیت اطلاعات دارویی در آموزش پرستاری و توجه به عوامل زمینه ساز بروز خطاهای دارویی پیشنهاد می گردد. نتایج این تحقیق می تواند ما را در شناخت نقاط ضعف دانشجویان در زمینه دارو دادن و کاستی های نظام آموزشی پرستاری در این زمینه و تلاش در جهت رفع آن کمک نماید.

سالمندی دوران حساسی از زندگی بشر است. با در نظر داشتن نیازهای خاص این دوران، توجه به کیفیت زندگی و فعالیت های جسمی در سالمندان امر بسیار مهمی است که نباید مورد غفلت قرار گیرد. سالم پیر شدن حق همه افراد بشر است که خود بر اهمیت پدیده سالمندی و پیشگیری از مشکلات آن می افزاید. این مطالعه با هدف تعیین ارتباط کیفیت زندگی با فعالیت های جسمی در سالمندان انجام گرفته است.
این مطالعه از نوع همبستگی بود که بر روی 410 نفر از سالمندان غرب تهران انجام گرفت. روش نمونه گیری از نوع چندمرحله ای بود و از ابزار پژوهش شامل گونه فارسی پرسشنامه The Short Form Health Survey (SF12) جهت بررسی کیفیت زندگی و پرسشنامه مربوط به فعالیت های جسمی، شامل دو بخش سوالات مربوط به ADL (فعالیت های روزمره زندگی) و IADL (فعالیت های ابزاری زندگی) استفاده شد. اطلاعات مربوط به واحدهای مورد پژوهش از طریق مصاحبه گردآوری شد. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی، آزمون تی_تست، ANOVA و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که کیفیت زندگی سالمندان با فعالیت های روزمره زندگی (000/0 P=) و فعالیت های ابزاری زندگی (000/0 P=) آنان ارتباط معنی دار آماری داشت و در مجموع سالمندانی که از نظر فعالیت های جسمی مستقل تر بودند، از کیفیت زندگی بهتری نیز برخوردار بودند. میانگین نمرات کیفیت زندگی در سالمندان واحدهای مورد مطالعه 84/32 (48-12: محدوده و 89/8 SD=±) بود و دلالت بر کیفیت زندگی متوسط آنان داشت. کیفیت زندگی همچنین با متغیرهای جنس، سطح تحصیلات، وضعیت اقتصادی و وضعیت سلامت فعلی سالمندان ارتباط معنی دار آماری داشت (05/0> P). میانگین نمره فعالیت های روزمره زندگی 54/13 (14-صفر: محدوده و 53/1 SD= ±) و میانگین فعالیت های ابزاری زندگی 20/14 (18-صفر: محدوده و 717/3 SD= ±) بود که دلالت بر استقلال سالمندان داشت.
یافته های پژوهش نشان دهنده آن است که کیفیت زندگی با فعالیت های جسمی سالمندان مرتبط است. با توجه به نتایج پژوهش حاضر و نیازهای ویژه دوران سالمندی، کیفیت زندگی سالمندان می تواند به راحتی مورد تهدید قرار گیرد. لذا توصیه می شود در جهت حفظ و افزایش استقلال سالمندان در فعالیت های جسمی آن ها، سیستم های بهداشتی و مسوولین امر برنامه ریزی دقیق تری را اتخاذ نمایند. همچنین به منظور تایید یافته های پژوهش و با توجه به این که پژوهش حاضر فقط در منطقه غرب تهران انجام گرفته است، پیشنهاد می شود مطالعه به صورت گسترده تر در سطح شهر تهران و نیز کل کشور انجام شود.

تحلیل محتوا یک شیوه پژوهشی است که برای تشریح عینی، منظم و کمی محتوای آشکار پیام های ارتباطی به کار می رود. این شیوه ابتدا در علوم ارتباطات به کار گرفته شد و در حال حاضر در تحلیل رسانه ها استفاده زیادی دارد. در سال های اخیر این شیوه پژوهش در سایر علوم، از جمله پرستاری نیز مورد استفاده قرار گرفته است.
با توجه به اهمیت این روش در پرستاری و کمبود منابع فارسی، این مطالعه مروری به منظور روشن سازی و تبیین ابعاد، تعاریف، طبقه بندی ها، اصول و مبانی مفهومی این روش، با استفاده از کتاب ها و مقالات داخلی و خارجی انجام شده است.
تحلیل محتوا به اعتقاد بیشتر صاحبنظران روش پژوهشی است که برای بیان مفاهیم یا واژه های معینی در یک متن و یا مجموعه ای از متون استفاده می شود. برخی نیز آن را یک روش تجزیه و تحلیل داده ها می دانند. متن می تواند شامل کتاب، فصل یا فصل هایی از یک کتاب، نوشته ها، مصاحبه، گفتگو، عناوین و مقالات مطبوعات و اسناد تاریخی باشد. پژوهشگر با استفاده از تحلیل محتوا وجود مفهوم و ارتباط بین واژه ها و یا مفاهیم را تحلیل کرده و درباره پیام های موجود در متن، نویسنده آن، مخاطب و حتی فرهنگ و دوره زمانی اثر نتیجه گیری می نماید.
تحلیل محتوا هم در تحقیقات کمی و هم در تحقیقات کیفی قابل استفاده می باشد

اگر چه حاملگی و مادر شدن از وقایع لذت بخش و تکاملی زندگی زنان بوده، سابقه مرگ جنین یا نوزاد در زنان باردار می تواند بر تطابق موفق با حاملگی جدید تاثیر بگذارد و فرآیندهای روانشناختی مهمی چون دلبستگی مادر و جنین را تحت تاثیر قرار دهد. این مطالعه با هدف تعیین رفتارهای دلبستگی در زنان باردار با سابقه مرگ جنین یا نوزاد و مقایسه آن با زنان نخست حامله انجام شده است.
در این مطالعه مقایسه ای دوگروهی، با استفاده از نمونه گیری مرحله ای و انتخابی، تعداد 120 زن باردار ایرانی مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر مشهد، با سواد، سن بین 40-20 سال که در سه ماهه سوم یک بارداری خواسته بودند انتخاب شدند. نمونه ها را 40 زن باردار با سابقه مرگ جنین یا نوزاد (فاقد فرزند زنده) و 80 زن نخست حامله تشکیل می دادند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش فرم اطلاعات فردی و پرسشنامه دلبستگی مادر و جنین کرانلی(MFAS) بود که به روش خودگزارش دهی تکمیل گردید.
نتایج نشان داد که در رابطه با پنج زیر گروه رفتارهای دلبستگی، تفاوت معنی داری بین زنان نخست حامله و زنان باردار با سابقه مرگ جنین و نوزاد وجود داشته، به نحوی که میانگین امتیاز همه زیر گروه های رفتارهای دلبستگی در زنان نخست حامله بیشتر بوده است. همچنین میانگین کل رفتارهای دلبستگی مادر و جنین در زنان نخست حامله بیشتر از گروه دوم بود. آزمون تی مستقل این تفاوت را معنی دار نشان داد) 000/0 = P).
با توجه به کاهش دلبستگی مادر و جنین در زنان باردار با سابقه مرگ جنین یا نوزاد، نیاز به برنامه ریزی های آموزشی، مشاوره ای و حمایتی بیشتری برای این گروه آسیب پذیر وجود دارد. پژوهشگران پیشنهاد می کنند مطالعه مشابهی در سه ماهه اول و دوم بارداری، همچنین در دوره بعد از زایمان و بر روی مراجعین به سایر مراکز صورت گیرد.

تغییرات خلقی و افزایش استرس درک شده به عنوان عوارض جانبی (گزارش شده) مصرف قرص های پیشگیری از بارداری، عامل مهمی در خودداری از ادامه مصرف این قرص ها و بروز حاملگی های نا خواسته و تحمیل هزینه های مادی و معنوی بسیار بر خانواده و جامعه خواهد بود. استفاده از راهکارهای کنترل استرس نه تنها در ارتقای سلامت روان زنان موثر است، بلکه می تواند از میزان قطع مصرف قرص های پیشگیری از بارداری، به دلیل اختلالات خلقی نیز بکاهد. این پژوهش با هدف تعیین تاثیر آموزش راهکارهای کنترل استرس بر «خلق» و«استرس درک شده» زنان مصرف کننده قرص های پیشگیری از بارداری در مراکز بهداشتی درمانی دانشگاه های علوم پزشکی ایران و شهید بهشتی انجام شده است.
مطالعه حاضر یک کار آزمایی کنترل شده تصادفی دو گروهی است که بر روی 92 زن (46 نفر گروه آزمون و 46 نفر گروه کنترل) که کاندید مناسبی برای مصرف قرص های پیشگیری از بارداری بودند انجام شد. قبل از مصرف قرص ها، وضعیت خلقی (خلق مثبت و خلق منفی) و استرس درک شده واحدهای مورد پژوهش با استفاده از مقیاس سنجش خلق مثبت و منفی ((PANAS و مقیاس سنجش استرس درک شده (PSS) مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس واحدهای مورد پژوهش، به صورت گمارش تصادفی به دو گروه آزمون و کنترل تقسیم شده و واحدهای مورد پ‍ژوهش در گروه آزمون، تحت مداخله آموزشی راهکارهای کنترل استرس قرار گرفتند. در این مطالعه، متغیرهای خلق و استرس درک شده در دو مرحله قبل و سه ماه پس از مصرف قرص های پیشگیری از بارداری و آموزش کنترل استرس، در زنان بررسی و تاثیر مداخله آموزشی با مقایسه میانگین نمرات خلق و استرس درک شده در قبل و پس از مداخله در گروه آزمون و گروه کنترل سنجیده شد.
یافته ها حاکی از افزایش معنی داری در میانگین نمرات خلق مثبت (001/0> P) و کاهش معنی داری در میانگین نمرات خلق منفی (001/0> P) و استرس درک شده در گروه آزمون (000/0> P) بود. همچنین نتایج مطالعه، در ارتباط با مقایسه تغییرات خلق مثبت، خلق منفی و استرس درک شده در دو گروه آزمون و کنترل، در مرحله بعد از مداخله اختلاف معنی داری را از نظر خلق مثبت (040/0> P)، خلق منفی (005/0> P) و استرس درک شده (005/0> P) نشان داد.
بر اساس یافته های پژوهش، آموزش کنترل تنش می تواند از طریق کاهش استرس درک شده، در ارتقای سلامت روان زنان نقش موثری داشته و به دنبال آن عامل مهمی در پیشگیری از قطع ناگهانی مصرف قرص و کاهش بارداری های ناخواسته باشد. لذا برقراری برنامه های آموزشی – مشاوره ای برای زنان در جهت مدیریت استرس در مرحله قبل و حین مصرف قرص های پیشگیری به عنوان راهکار مناسبی در راستای ارتقای سلامت روانی آنان توصیه می گردد.

آماده سازی دهانه رحم یکی از روش های مداخله القای زایمان است که با هدف تسریع در زایمان و در موارد لزوم ختم بارداری مورد استفاده قرار می گیرد. نظرات مختلفی در مورد به کارگیری روش های القای زایمان وجود دارد لیکن تاکنون روش ترجیهی قطعی برای این کار مشخص نگردیده است. هدف از انجام این مطالعه مقایسه نتایج استفاده از کاتترفولی با حجم 30 و 80 سی سی و سنتوسینون در آماده سازی دهانه رحم برای زایمان است.
این مطالعه یک کارآزمایی بالینی تصادفی بود. جامعه پژوهش را کلیه زنان باردار 37-42 هفته دارای جنین زنده که برای زایمان به مرکز آموزشی درمانی شهید اکبرآبادی مراجعه کرده بودند تشکیل می داد. از میان این جامعه تعداد 270 نفر نمونه که دارای ویژگی های ورود به مطالعه بودند به صورت غیر تصادفی انتخاب شدند.
یافته های پژوهش اختلاف معنی داری را بین امتیاز بیشاب ثانویه و تغییرات آن در سه گروه مداخله نشان داد (000/0 P=). علاوه بر آن طول مدت القا تا مرحله فعال زایمان و القا تا زایمان در دوگروه استفاده کننده از کاتترفولی حجم 30 و 80 سی سی کوتاه تر از گروه سنتوسینون و در گروه80 سی سی کوتاه تر از دو گروه دیگر بود و پس از مداخله عوارضی در فرایند زایمان مشاهده نشد.
به نظر می رسد استفاده از کاتترفولی به منظور آماده سازی دهانه رحم و ختم بارداری در زنان باردار موثر و بی خطر بوده و نسبت به استفاده از سنتوسینون دارای عوارض کمتر و پیامد زایمانی مطلوب تری باشد. افزون بر آن از آنجا که آمادگی دهانه رحم بر نوع زایمان نیز موثر بوده و تا حدودی از مداخلات جراحی کاسته است بنابر این مدت زمان و هزینه های بستری را نیز کاهش داده و در مقایسه با سایر روش ها ارزان تر و مقرون به صرفه می باشد.

بین چاقی دوران کودکی و بزرگسالی رابطه نزدیکی وجود دارد؛ تحقیقات نشان می دهد که بین چاقی والدین و شیوه غذا خوردن و عادات غذا خوردن در خانواده با چاقی کودکان ارتباط مستقیمی وجود دارد. بنابراین اجرای تدابیری برای تغییر عادات غذا خوردن کودک و خانواده برای کاهش وزن در کودکان ضروری است. به این لحاظ این پژوهش با هدف تعیین تاثیر شیوه غذا خوردن کودک و والدین بر چاقی دختران سن مدرسه در مدارس منتخب شهر اندیشه سال 1385 انجام شد.
در مطالعه شبه تجربی حاضر 97 دختر سن مدرسه سالم که در مدارس منتخب شهر اندیشه در سال 1384- 1385مشغول به تحصیل بوده و میزان صدک شاخص توده بدنی آن ها بیش از 85 درصد بود نمونه پژوهش را تشکیل می دادند که به طور تصادفی ساده در دو گروه مداخله و کنترل قرار گرفتند. بعد از تائید اعتبار و اعتماد پرسشنامه؛ گروه مداخله و خانواده آن ها تحت آموزش اصلاحات رفتاری به مدت 7 جلسه قرار گرفتند. قبل از مداخله و در پایان هر ماه (به مدت سه ماه) میزان صدک شاخص توده بدنی محاسبه و یادداشت شد، شیوه غذا خوردن کودک و والدین توسط پرسشنامه تعیین عادات غذایی کودک و خانواده قبل از مداخله و در پایان مداخله ثبت گردید و در نهایت دو گروه مقایسه شدند.
میزان صدک شاخص توده بدنی در دو گروه در پایان اختلاف معنی داری با هم داشتند (015/0 P =). در دو گروه شیوه غذا خوردن پدر در دو گروه اختلاف معنی داری نداشت اما شیوه غذا خوردن مادر و کودک در دو گروه اختلاف معنی داری داشت (05/0 P <) نتایج آزمون آنالیز کوواریانس نشان داد شیوه غذا خوردن کودک با تعدیل اثر پدر و مادر با هم اختلاف معنی داری داشته است (022/0 P=).
شیوه غذا خوردن کودک و والدین بر چاقی کودک موثر می باشد.آموزش شیوه صحیح غذا خوردن به کودک و خانواده در درمان چاقی کودکان موثر است و درمان چاقی کودکان باید یک مداخله خانواده محور باشد.

واکسیناسیون در کودکان معمولا با درد توام بوده و موجب بی قراری کودک و اضطراب والدین می گردد. شناخت و به کارگیری روش های کنترل درد توسط اعضاء تیم بهداشتی از ضرورت های پرستاری می باشد. هدف این مطالعه تعیین تاثیر استفاده از پماد EMLA در کاهش درد واکسیناسیون بوده است. این مطالعه یک کارآزمایی بالینی تصادفی شاهددار، از نوع دوسوکور بود. نمونه مورد بررسی از 102 کودک 4 ماهه تشکیل می شد که جهت واکسیناسیون ثلاث به مرکز بهداشتی درمانی آزادشهر یزد مراجعه کرده بودند. روش نمونه گیری آسان بود که سپس با تقسیم و تخصیص تصادفی در دو گروه EMLA (استعمال 5/2 گرم از پماد EMLA در سطح قدامی ران در سطح 3×3 سانتی متر مربع یک ساعت قبل از تزریق واکسن) و پلاسبو (استعمال همان مقدار ویتامین A+D در همان محل و همان زمان (قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها فرم ثبت اطلاعات شامل دو بخش: مشخصات دموگرافیگ و MBPS (Modified Behavioral Pain Score) بود. داده ها پس از جمع آوری، با استفاده از آزمون آماری تی مستقل و کای اسکوئر تجزیه و تحلیل شد.
نتایج نشان داد که نمره درد تعدیلی رفتاری گروه پماد EMLA (02/1 ± 08/2) و گروه پلاسبو (05/1 ± 59/4) بوده که آزمون آماری تی مستقل اختلاف معنی داری بین دو گروه نشان داد (03/0 P =). طول مدت گریه کردن گروه EMLA (01/5 ± 00/6) ثانیه و گروه پلاسبو (34/4 ± 42/10) بود که آزمون تی مستقل اختلاف معنی داری بین دو گروه نشان داد (045/0 P=). از نظر عوارض جانبی فقط سه مورد اریتم در گروه استفاده کنندگان از پماد EMLA یا گروه مورد مشاهده شد و تفاوت معنی داری بین دو گروه از این نظر وجود نداشت.
براساس نتایج، پماد EMLA در کاهش شدت درد، شروع و مدت زمان گریه ناشی از واکسیناسیون به صورت عضلانی موثر است. بنابراین پیشنهاد می شود که کارکنان بهداشتی، به خصوص مسوولین واکسیناسیون نوزادان و اطفال جهت کاهش درد، تسهیل پذیرش و غلبه بر مقاومت والدین به تزریقات چندگانه واکسن و ارتقاء سطح کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی از این پماد به عنوان استاندارد مراقبتی در واکسیناسیون استفاده نمایند