دو ماهنامه سلامت کار ایران
سال سوم شماره 1 (بهار و تابستان 1385)

صدا (Noise) یکی از شایعترین آلاینده های محیط کار و زیست می باشد. از نظر فیزیکی تفاوتی بین صدا و صوت (Sound) وجود ندارد. صوت یک درک حسی و صدا درک روانی یا ذهنی صوت می باشد. به طور دقیق تر می توان گفت که صدا عبارت است از هر صوت ناخواسته (NOISH،1991). در هر فعالیت انسانی، صدا وجود دارد و هنگامیکه ارزیابی اثرات صدا بر روی سلامتی انسان مدنظر باشد صدا را می توان به دو دسته صدای شغلی (Occupational noise) (صدای محیط کار) و صدای محیطی (Environmental Noise) (مانند صدای ترافیک، موسیقی، ورزشگاه ها و...) تقسیم نمود...

مانع های صوتی یکی از موثرترین روش های کنترل صدا برای آلودگی های صوتی محیطی و همچنین کنترل سر و صدا در صنایع میباشد. اساسا مانع صوتی از انتقال مستقیم موج صوتی توسط منبع صوتی به گیرنده جلوگیری بعمل می آورد. اگر ساختار مانع صوتی بخوبی طراحی شود،موج صوتی فقط از راه های غیر مستقیم میتواند به گیرنده منتقل شود.

بر اساس اطلاعات قبلی از مدلهای مختلف مانعهای صوتی و تاریخچه توسعه آنها، نتایج یک تحقیق گسترده درباره کارآئی مانعهای صوتی با اشکال T،Y، Arrow (پیکان) و Cylinder (استوانه ای) مجهز به پخش کننده های صوتی) (Quadratic Residue Diffuser (QRD) در این مقاله ارائه می گردد. برای محاسبه افت صدا دراین تحقیق ازیک روش شبیه سازی دو بعدی حد مرزی (BEM) استفاده گردیده است.

نتایج بدست آمده از مانعهای شیار دار(QRD) با مانعهای سخت (صلب یا سطوح کاملا منعکس کننده) و همچنین جاذب دار مقایسه گردیده اند. روش ساده و سریع جعبه های با امپدانس متغیر در مدل شبیه سازی مورد استفاده قرار گرفته ونتایج آن در مقایسه با روش استاندارد مدل سازی تمام سطوح در یک باند فرکانسی وسیع با دقت بالائی گزارش گردید. مانعهای T و پیکان شکل کارآئی بهتری را نسبت به سایر اشکال مانعهای صوتی ایجاد کردند. همچنین مشخص گردید که بهترین شکل برای استفاده از سطوح شیار دار (QRD) مانع T شکل است.

نتایج این تحقیق همچنین نشان میدهد که اگر فرکانس طراحی سطوح پخش کننده صوتی (QRD) پایین آورده شوند، کارآئی مانع صوتی شیاردار نیز در فرکانسهای پایینتر بهبود پیدا خواهد کرد. بنابر این در بین مدلهای تست شده بهترین مانع صوتی برای کنترل سر و صدای ترافیک یک دیوار T شکل شیاردار با فرکانس طراحی 400 هرتز میباشد.

پول کاغذی به طور گسترده ای برای دریافت کالاها و خدمات در این کشور و در اغلب کشورهای سراسر دنیا مبادله می شود. اسکناسهای کاغذی در همه جا مورد استفاده قرار می گیرند و تمامی مشاغل با آن در ارتباط می باشند. هر اسکناس در طی مدت زمان گردش خود در میان افراد بی شماری رد و بدل می گردد. در صورتی که برخی از این اسکناس ها آلوده به باکتری های بیماریزا باشند، جهت گسترش این ارگانیسم ها، عوامل بالقوه ای وجود دارند. اسکناسهای آلوده برای سلامتی کارکنان بانکهادارای خطرات زیادی می باشند. هدف از انجام این پژوهش، تعیین بار باکتریایی انواع اسکناسهای جمع آوری شده از مناطق مختلف ایران می باشد.

این پژوهش از نوع توصیفی؛ مقطعی و بنیادی- کاربردی می باشد. ابتدا 400 نمونه اسکناسهای کاغذی مختلف از مکانهای مختلف ایران جمع آوری گردید. اسکناسها را وارد بطری های حاوی آب استریل نموده و به مدت 24-12 ساعت در دمای 37 درجه سانتیگراد گرمخانه گذاری شد. سپس به کمک پنس استریل، اسکناسها را برداشته و محلول بر جای مانده مورد کشت میکروبی قرار گرفت. میکروبهای جدا شده به کمک روش های میکروبیولوژی مورد شناسایی قرار گرفت.

با بررسی و تجریه و تحلیل داده ها، %46 از انواع اسکناسهای کاغذی دارای آلودگی به باکتری های گرم مثبت و %54 دارای آلودگی به باکتری های گرم منفی بودند.

با توجه به اینکه کلبسیلا پنومونی و کوکسی های گرم مثبت غیر استاف بیشترین باکتری های جدا شده را به خود اختصاص می دهند، پاتوژن های شناخته شده، مولد بیماری های مختلف در انسان می باشند. لذا اسکناسهای رایج در سطح کشور و بطور معمول آلوده به باکتری ها را می توان یک خطر بالقوه برای افراد جامعه در نظر گرفت.این باکتری ها درکارکنان بانکهاوافراد مسن، کودکان و افراد دارای نقص سیستم ایمنی می توانند خطرات بسیار جدی را به دنبال داشته باشند.فراهم نمودن تهویه موضعی مناسب در بانکهاواستفاده از ماسک در افراد با حساسیت بیشترو در نهایت جایگزینی کارتهای بانکی به جای استفاده از اسکناسهای کاغذی می توانند اینگونه خطرات بالقوه رابصورت گسترده ای کاهش دهند و در نتیجه خطرات کمتری سلامتی کارکنان بانکها را تهدید می نماید.

صدا به عنوان یکی از مهمترین عوامل زیان آور محیط کار همواره سلامت کارگران را در محیطهای صنعتی تحت تاثیر قرار داده و به خصوص باعث کاهش شنوایی و یا بروز حوادث گوناگون بوده است. در این میان کارگاه های سنگبری نیز از آلودگی صوتی زیادی برخوردارند. ایران با 9 میلیون تن تولید سنگ و دارا بودن 1806 واحد سنگبری دارا مقام دوم جهان می باشد که سهم استان همدان نیز از این تعداد 22 واحد سنگبری می باشد.

بررسی حاضر نیز با هدف کلی تعیین میزان آلودگی صدا، آنالیز فرکانس آن و تعیین میزان افت شنوایی کارگران در سنگبری های شهرستان ملایر در سال 1383انجام گردید. آناالیز فرکانس صدا در 21 ایستگاه دارای صدای پیش از حد مجاز شغلی کشوری dBA) 85 (صورت گرفت. همچنین از طریق ادیومتری تونال میزان افت شنوایی ناشی از صدا (NIHL) برای 40 کارگر شاغل در این کارگاه ها تعیین گردید.

نتایج این مطالعه نشان داد که در کارگاه های مورد بررسی مقادیر بیشترین و کمترین تراز فشار صوت dBA 100 - 61 و و متوسط تراز معادل مواجهه صدا dBA 5/5 ± 1/91 بوده است. اغلب ک ارگران در کارگاه های مورد مطالعه با ترازهایی بیش از حد مجاز شغلی dBA) 85 (مواجهه داشته اند. میانگین سابقه کار کارگران در فیلد مطالعه 5/5 ± 95/10 سال بوده است. آنالیز رگرسیون بیانگر آن بوده است که افت دائم شنوائی با سابقه کار و تراز معادل مواجهه ارتباط مستقیم داشته است (05/0 > P). بالاترین تراز فشار صوت در کارگاه های سنگبری گرانیتی با غیر گرانیتی بکلی متفاوت است بطوری که میزان تراز فشار صوت در کارگاه های سنگ گرانیتی در فرکانس (Hz) 4000 (فرکانس صنعتی) بوده در حالیکه در کارگاه هایی با سنگهای غیر گرانیتی تراز فشار صوت در فرکانس (Hz) 125 بالاترین مقداررا داشته است. نتایج نشان داد که میزان افت شنوایی کلی (هر دو گوش) کارگران مورد مطالعه 98/6 ± 28/26 بوده که بیشتری افت در ناحیه 4000 نشان داده شده است.

هرچند میزان افت کلی گوش عدد بزرگی را در مقایسه با تراز معادل نشان نداده است اما علت مهم آن پایین بودن سابقه کار این گروه کارگران بوده است و می توان پیش بینی نمود که برای مواجهه طولانی تر میزان افت نیز بیشتر خواهد شود. لذا در کارگاه های مورد مطالعه لزوم برنامه کنترل صدا از طرق مدیریتی و فنی توصیه می گردد.

سرب یکی از فلزات مهمی است که به طور گسترده در فر آایند های صنعتی مورد استفاده قرار گرفته، وارد محیط شغلی و زندگی می شود و متعاقبا باعث بروز مواجهه های مختلفی می گردد. برای ارزیابی مواجهه کارگران با مقادیر کم فلز سمی سرب (II)، پایش های بیولوژیکی و محیطی فرایند های مهمی هستند. در این راستا آماده سازی نمونه ها قبل از آنالیز دستگاهی فرآیندهایی وقت گیر و پر خطا می باش ن د که این خطاها می تواند روی دقت دستگاه های آنالیز نیز تاثیرگذار باشند. استخراج نمونه ها با استفاده از فاز جامد (SPE) به دلیل ایجاد نتایج بهتر نسبت به استخراج با استفتده از فاز مایع (LLE) رشد زیادی داشته و روشی مفید در آماده سازی نمونه می باشد. هدف از این مطالعه ارزیابی فاکتورهای تاثیرگذار بر تعین کمی فلزات سمی در ارزشیابی بیولوژیکی میزان مواجهه شغلی با سرب می باشد.

استخراج فاز جامد با استفاده از ستون های کوچک پر شده با رزین XAD- 4 و با در نظر گرفتن عوامل: pH نمونه، غلظت لیگاند، دبی نمونه، نوع حلال شویش، حجم نمونه (تا 500 میلی لیتر)، حجم شویش، مقدار رزین و مواد مداخله کننده موجود در ماتریکس. یون فلزی کم مقدار روی جاذب جامد جذب شده وشویش بهینه گردید. به دنبال آن مقدار آنالیت در نمونه ها با استفاده از اسپکترو فتو متری جذب اتمی شعله ای (FAAS) تعیین مقدار شد ند.

مقادیر بازیافت های بدست آمده برای یون فلزی سرب بیشتر از 92% بود. با استفاده از شرایط بهینه سازی، مق ا د ی ر آنالیت تشخیص داده شده بعد از آماده سازی نمونه ها، با مقادیر موجود در نمونه ها در توافق بود. همچنین روش بهینه سازی شده با استفاده از نمونه های ادرار حاوی سرب با سه مقدار مختلف، معتبرسازی گردید و تکرارپذیری مطلوبی در شش روز متوالی و نیز شش آزمایش در هر روز نشان داده شد. بنظر می رسد که روش بهینه شده برای ارزیابی سایر یون های فلزی موجود در نمونه های شغلی و محیطی نیز قابل استفاده باشد، همچنین نتایج مناسب ی برای انحراف استاندارد نسبی بدست آمد (کمتر از 10%).

بنابراین با توجه به نتایج کسب شده، روش بهینه سازی شده مذبور می تواند در آماده سازی نمونه برای آنالیز مقادیر کم سرب و احتمالا دیگر فلزات سنگین موجود در ماتری ک س های مختلف و متعاقبادر ارزیابی تماس های محیطی و شغلی افراد مو ر د توجه قرار گیرد.

آسیب ها و صدمات عضلانی اسکلتی مرتبط با کار و شکایات ناشی از آن بسیار شایع است. ماماها با توجه به نوع وظایف شان در معرض این آسیب ها قرار دارند لذا مطالعه ای با هدف تعیین شکایات عضلانی اسکلتی شغلی و عوامل خطر ساز مرتبط با آن در ماماهای شاغل شهر همدان در سال 1381 انجام گرفت تا با شناخت شکایات بتوان راهکاری مناسب جهت کاهش آن ارائه داد.

بصورت مقطعی بر روی 102 نفر مامای شاغل با حداقل سابقه یک سال کار مامایی که باردارنبودند و سابقه حادثه یا آسیب عضلانی اسکلتی نداشتند صورت گرفت. اطلاعات بوسیله پرسشنامه ای که توسط ماما تکمیل شد جمع آوری شد. پرسشنامه در دو بخش دموگرافیک و شکایات عضلانی اسکلتی (برگرفته ازپرسشنامه نوردیک) بود که به طریق اعتبار محتوا و آزمون مجدد تعیین روایی و پایایی شد. داده ها با استفاده از نرم افزار10 spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

از 102 نفرماما 66 نفر شکایت عضلانی اسکلتی داشتند (7/66 درصد)، 54 نفر از آنان (9/52 درصد) بعد از اشتغال به مامایی دچار آن شدند. عوامل فردی مثل سن، BMI، تعداد زایمان، و حاملگی با شکایات ارتباط نداشتند اما وضعیت تاهل (001 /0 > P) و عوامل شغلی مثل سابقه کار (01/0 > P)، ساعات کار (01/0 > P)، نوبت کاری (0001/0 > P)، محل خدمت (001/0 > P)، وظایف شغلی با فشار کاری و حوادث شغلی مرتبط با شکایات عضلانی و اسکلتی بودند (05/0 > P). بیشترین شکایات در ناحیه کمر (9/51 درصد)، شانه و کتف (46 درصد) بود. 3/33 درصد ماماها نیاز به درمان پیدا کرده بودند و7روز یا بیشتر محل کار غیبت داشتند، 2/22 درصد محل کارشان را تغییر داده بودند. هیچ یک از ماماها جهت پیشگیری از اختلالات عضلانی اسکلتی آموزش ندیده بودند.

با توجه به شکایات عضلانی اسکلتی حدود نیمی از ماماهای مورد مطالعه، آموزش جهت پیشگیری و توجه به وضعیت های مناسب و بهبود شرایط کار توصیه می شود.

پیشرفت روز افزون علم و به تبع آن صنعت سبب شده است که انسان، تجهیزات ودارایی ها، در معرض خطرات روز افزون فراوانی قرار گیرد که تا قبل از این هرگز وجود نداشته است. افزایش فز ا ینده آمار حوادث و خسارات وارده به صنعت در جهان و بخصوص ایران برگ تاییدی بر این مدعا می باشد. با این توصیف، امروزه برای شناسایی و بررسی خطرات، روش های متع د دو گوناگونی وجود دارد که از آن جمله می توان به روش ردیابی انرژی و تجزیه و تحلیل سیستمهای کنترل کننده (Energy Trace & Barrier Analysis – ETBA) اشاره نمود.
این روش فرآیند تجزیه و تحلیلی بر اساس ایمنی سیستم می باشد که به منظور شناسایی اصولی خطرات و تعریف آنها و همچنین تعریف ریسک هائی که قادر به وارد ساختن ضررو زیان به سیستم می باشند اجرا می شود.

مطالعه حاضر یک پژوهش از نوع موردی (case study) بشمار می رود که در واحد آیزوماکس پالایشگاه تهران و بخش های مرتبط با آن اجرا شد. برای جمع آوری داده های لازم و تکمیل برگه های ETBA از روش مشاهده، مصاحبه با متخصصین فرآیند، Walking – Talking Through Method، بررسی اسناد، مدارک فنی و عملیاتی استفاده شد.

نتایج به دست آمده همان در برگه های تکمیل شده ETBA ارایه شده که به علت شناسایی 12 نوع انرژی مختلف و 28 زیر گروه، تعداد آنها بالغ بر 52 عدد می باشد. لذا در این مقاله یک نمونه از آنها آورده شده است. در این برگه ها علاوه بر تعیین نوع انرژی، کنترل کننده موجود، اهداف آسیب پذیر نسبت به انرژی، عدد ریسک، ارزیابی کارآیی کنترل کننده های، پیشنهاداتی (نظیر اصلاح سیستم Record keeping، بعنوان یک پارامتر کلیدی در ارزیابی ریسک، تغییرات نرم افزاری و سخت افزاری در طراحی تجهیزات) نیز برای کاهش سطح ریسک تا حد قابل قبول ارائه شد.

در نهایت می توان این نتیجه را استنباط نمود که این روش در صنایع مختلف بخصوص شیمیائی قابل اجرا بوده و در شناسایی خطرات و حوادثی که در پی آنها ممکن است پیش آید بسیار مفید و موثر می باشد.

حدود30 تا40 درصد سرب وارد شده به دستگاه تنفسی جذب می شود. تعدادی از مطالعات معتقدند که مصرف دخانیات یا در معرض دود سیگار قرار گرفتن، بطور ثانویه باعث افزایش سطح سرب خون و کاهش سطح اسکوربیک اسید خون می گردد. این مطالعه به بررسی این مسئله در گروهی از کارگران جوشکار که در مواجهه شغلی با سرب قرار داشتند، پرداخته است.

مطالعه از نوع مقطعی توصیفی و بر روی32 نفر کارگر جوشکار که در یک شرکت خودرو سازی در اطراف تهران مشغول بکار بودند و روزانه حداقل 8 ساعت اشتغال به کار جوشکاری با برق (گاز محافظ) داشتند، صورت پذیرفته است. سطح سرب خون این افراد بدلیل نوع اشتغال، بسیار بالا بود. نمونه ها از لحاظ مصرف سیگار بر اساس چهارک ها به سه گروه تقسیم شدند. جهت تعیین سطح سرب خون از روش 8003 NIOSH و جهت اندازه گیری اسکوربیک اسید پلاسما خون از روش لوری استفاده شد. جهت مقایسه اختلاف میانگین ها از روش های آنالیز واریانس یکطرفه و Independent Samples Test استفاده گردید.

نتایج حاکی از آن بود که میانگین سرب خون افرادی که روزانه 7 نخ سیگار یا بیشتر در روز استعمال می کردند به طور معنی داری نسبت به کسانی که کمتر از این تعداد سیگار استعمال می کردند (05/. < P) یا سیگار نمی کشیدند، بالاتر بود (001/0 < P) و میانگین غلظت هموگلوبین خون این افراد نیز به طور معنی داری (به ترتیب01/0> P و 05/0 P<) نسبت به دو گروه دیگر پایین تر بود.

استعمال سیگار در افراد دارای مواجهه شغلی با سرب باعث افزایش مواجهه و در نتیجه افزایش میزان سرب خون می شود. این مسئله احتمالا باعث ایجاد اختلال در سنتز هموگلوبین خون و درنتیجه کاهش غلظت هموگلوبین خون می گردد.