مجله دانشکده دندانپزشکی مشهد
سال سی و دوم شماره 3 (پیاپی 66، پاییز 1387)

یکی از شایع ترین روش ها جهت بازسازی دندانهای درمان ریشه شده، پست، کورو کراون می باشد. عوامل متعددیمثل میزان سطح باقی مانده دندان در بالای مارجین تراش (فرول) و نوع سمان مصرفی برای چسباندن پست بر استحکام شکست دندان های بازسازی شده با پست، کور و کراون تاثیر دارند. هدف از انجام این تحقیق پاسخگوئی به این پرسش بود که آیا استفاده از سمان رزینی می تواند نقش فرول را در افزایش استحکام شکست دندانهای پست، کورو کراون شده بهتر کند یا خیر؟
در این مطالعه تجربی آزمایشگاهی 40 دندان پره مولر دوم پایین انتخاب شدند و به 4گروه10 تایی تقسیم گردیدند. تاج دندانها به نحوی قطع گردید که میزان ریشه باقی مانده 15 میلی متر باشد. سپس کانال دندانها درمان ریشه شد و برای آنها پست ریختگی ساخته شد. گروه های 1 و2 دارای فرول سرویکال و گروه های 3و4 بدون فرول سرویکال بودند. پست گروه های 1و3 با سمان گلاس آیونومر و پست گروه های 2و4 با سمان رزینی چسبانده شد. سپس بر روی تاج دندانها کراون ساخته شد و نمونه ها تحت زاویه 45 درجه با سرعت کراس هد 1mm/min تحت نیروی استاتیک قرار گرفتند تا شکستگی در آنها رخ دهد. اطلاعات بدست آمده توسط آنالیزهای واریانس ANOVA و t مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
در گروه سمان شده با گلاس آینومر استحکام شکست در گروه دارای فرول از بدون فرول بیشتر بود ولی در مورد سمان رزینی تفاوت معناداری بین استحکام شکست گروه های دارای فرول و بدون فرول وجود نداشت.
در دندانهایی که برای چسباندن پست آنها از سمان رزینی استفاده می شود، وجود فرول تاثیر چشمگیری بر افزایش استحکام شکست ندارد.

اگر چه ارتباط بین حالات روحی - روانی و بروز ضایعات پریودنتال گزارش شده است ولی انجام مطالعات بیشتری در این زمینه، ضرورت دارد. هدف از این مطالعه بررسی رابطه بیماری پریودنتال با اختلالات افسردگی و مقایسه آن با گروه شاهد که فاقد افسردگی بودند، بود.
در این مطالعه مقطعی روش تحقیق مبتنی بر مشاهده، سؤال، پرسشنامه و معاینه پریودنتال بود. سی بیمار مبتلا به افسردگی که در بیمارستان ابن سینا مشهد بستری و به درجاتی دارای افسردگی بودند، انتخاب شدند و سنجش شدت افسردگی براساس پرسشنامه بک صورت گرفت. به عنوان گروه شاهد نیز 30 بیمار که جهت درمان به بخش تشخیص بیماری های دهان دانشکده دندانپزشکی مشهد مراجعه داشتند و یا از همراهان بیماران افسرده که فاقد افسردگی بودند در تحقیق شرکت جستند. بیماران گروه مورد و شاهد از نظر سن و جنس مشابه انتخاب شدند بین 20 تا 40 سال سن داشتند که تحت معاینات پریودنتال با آینه و پروب پریودنتال ویلیامز با نور معمولی قرار گرفتند. سایر مشخصات بیماران از قبیل سن، جنس، میزان تحصیلات و شغل نیز ثبت گردید. برای پردازش داده ها از آمار توصیفی و استنباطی و از آزمون های t-test، ANOVA و Duncan در نرم افزار SPSS استفاده شد.
بیشترین درصد فراوانی شدت افسردگی از نوع متوسط و کمترین درصد فراوانی آن از نوع شدید بود و ارتباط معنی داری بین شدت افسردگی و بیماری پریودنتال یافت نگردید ولی اختلاف معنی داری بین دو گروه مورد و شاهد در اندکس پلاک و خونریزی به هنگام پروب وجود داشت (03/0=P). در مقایسه مقادیر میانگین و انحراف معیارتفاوت قابل توجهی در از دست دادن چسبندگی و اندکس لثه ای و عمق پروبینگ پاکت بین دو گروه وجود نداشت (05/0

نتیجه گیری

ارتباط معنی داری بین شدت افسردگی در گروه بیماران افسرده و بیماری پریودنتال وجود نداشت ولی تفاوت شاخص های پلاک و خونریزی در دو گروه شاهد و مورد، معنادار بود؛ اگر چه سایر شاخص ها از قبیل عمق پاکت و از دست دادن چسبندگی در دو گروه اختلاف قابل توجهی نداشت.

کلیدواژگان: بیماری پریودنتال، افسردگی، شاخص لثه

لیکن پلان، بیماری پوستی مخاطی مزمن و نسبتا شایع در میان سالگی است که 2/0 تا 2 درصد جمعیت را مبتلا می سازد. مطالعه در زمینه فراوانی و اشکال بالینی لیکن پلان دهانی، در ایران بسیار محدود انجام شده است این مطالعه، جهت ارزیابی نماهای اپیدمیولوژیک و بالینی 5 ساله در 420 بیمار مبتلا به لیکن پلان دهانی در بخش بیماری های دهان دانشکده دندانپزشکی مشهد و مقایسه نتایج آن با مطالعات جوامع دیگر، طراحی گردید.
در این مطالعه توصیفی، پرونده های، 420 نفر از بیماران لیکن پلان دهانی، تفکیک گردید. اطلاعات پروندۀ تمام بیماران مذکور (از لحاظ: سن، جنس، شکایت اصلی، درگیری پوستی، محل - نوع و شکل ضایعات) استخراج گردید. توزیع فراوانی داده ها در زیر گروه های مختلف توسط نرم افزار SPSS 11.5 محاسبه گردید.
میانگین سنی بیماران، 16/41 سال بود که 9/64 درصد آنها مؤنث و 1/35 درصد آنها مذکر بودند. در 2/85 درصد بیماران، گونه، شایع ترین ناحیه درگیر شناخته شد. رتیکولار شایع ترین الگوی درگیری در مبتلایان بود (9/76 درصد). 5/15 درصد مبتلایان درگیری پوستی لیکن پلان داشتند.
با توجه به نتایج این مطالعه اهمیت اخذ تاریخچه مناسب و معاینه بالینی دقیق برای رسیدن به تشخیص و طرح درمان مناسب در مورد لیکن پلان دهانی مشخص می گردد. نظر به تفاوت های نتایج اپیدمیولوژیک این بیماری در جواع مختلف، پزشکان به این گونه مطالعات نیاز دارند تا بتوانند براساس شیوع یافته های اپیدمیولوژیک و بالینی، تحقیقات و برنامه های درمانی خود را بر اساس آن تنظیم نمایند.

چینهای الاستومری جهت بستن فضا در ارتودنسی بکار می روند. در این مطالعه تاثیر کاربرد دهانشویه سدیم فلوراید بر خصوصیات الاستیکی چینهای الاستومری مورد بررسی قرار گرفت.
در این مطالعه آزمایشگاهی، چینهای الاستومری شفاف و با فاصله به طول 6 لوپ از دو شرکت American Orthodontics و Dentaurum در دو گروه مورد بررسی قرار گرفتند. در گروه اول در تمام مدت مطالعه چینها در محلول بزاق مصنوعی نگهداری شدند. در گروه دوم چینها هر روز از بزاق خارج شده و یک دقیقه در دهانشویه سدیم فلوراید 05/0% قرار می گرفتند. سپس به مدت نیم ساعت در محلول ترکیبی بزاق و دهانشویه غوطه ور شده و مجددا به بزاق برگردانده می شدند. در تست کشش توسط دستگاه Zwick در فواصل زمانی ابتدایی، 1 ساعت، 24 ساعت، 1 هفته، 2 هفته و 3 هفته، تغییر طول هر نمونه به ازای اعمال نیروهای 150 و 300 گرم تعیین شد. در تست اضمحلال نیرو نیز در فواصل زمانی یاد شده، مقدار نیرو به ازای کشش به میزان 100% طول اولیه تعیین گردید.
چینها در محلول ترکیبی بزاق و دهانشویه نسبت به بزاق کشش بیشتری برای اعمال نیروهای 150 گرم و 300 گرم نیاز داشتند، اما تفاوت بین محلولها تنها به ازای نیروی 300 گرم از نظر آماری معنادار بود (020/0P=). همچنین بین دو محلول از نظر اضمحلال نیروی چینها تفاوت معناداری وجود نداشت. میزان اضمحلال نیروی شرکت American Orthodontics به طور معنی داری بیش از شرکت Dentaurum بود (001/0P<).
استفاده از دهانشویه روزانه سدیم فلوراید در محدوده نیروهای متداول ارتودنسی (150 گرم) منجر به افزایش قابل توجه کشش مورد نیاز چینها نشد. همچنین کاربرد دهانشویه بر روی اضمحلال نیروی هیچکدام از چینهای مورد مطالعه تاثیر معناداری نداشت. اگر چه به دلیل بیشتر بودن اضمحلال نیروی چینهای شرکت American Orthodontics این چینها باید با فواصل زمانی کوتاهتری نسبت به Dentaurum تعویض شوند.

ایمپلنت های دندانی که جهت درمان بیماران بی دندان به طور چشمگیری مورد استفاده قرار می گیرد، اجسام خارجی هستند که در تماس مستقیم با استخوان می باشد و بخاطر داشتن این خصوصیت، اجزاء ساختاری آن باید به گونه ای باشد که کاربرد آن فاقد زیان برای بافت های اطراف آن باشد. از جمله اجزاء ساختاری می توان به خصوصیت سطحی ایمپلنت ها اشاره نمود. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر دو نوع خصوصیت سطحی ایمپلنت TPS (Titanium Plasma Spray) و SLA (Sandblasted, Large grit, Acid-etched)، بر سه شاخص تحلیل استخوان، عمق پاکت و خونریزی حین پروبینگ بود.
این مطالعه که مسائل اخلافی آن مورد تائید کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی مشهد قرار گرفته است به روش آینده نگر در سال 1385 در دانشکده دندانپزشکی مشهد بر روی 56 ایمپلنت از نوع TPS و 39 مورد SLA انجام شد و سه شاخص تحلیل استخوان، خونریزی حین پروبینگ و عمق پاکت یکسال پس از قرار دادن ایمپلنت ها اندازه گیری و با یکدیگر در دو گروه مقایسه شدند. اطلاعات رتبه ای حاصل از متغیرهای فوق توسط آزمون Mann Whitney U مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند.
متوسط عمق پاکت و تحلیل استخوان در بین دو گروه SLA و TPS تفاوت معنی داری از نظر آماری نشان دادند بطوریکه در گروه SLA کمتر از TPS بود (001/0P< و 003/0P=) اما اختلاف متوسط خونریزی حین پروبینگ در دو گروه معنی دار نبود (510/0P=).
با توجه به نتایج حاضر از این مطالعه می توان بیان نمود که بهتر است تا حد ممکن از ایمپلنت های با سطح SLA استفاده شود.

تحقیقات در زمینه رنگ نشان می دهد که سیستم های راهنمای رنگ همواره با رنگ طبیعی دندان منطبق نیستند. بعلاوه ارزیابی بصری در زمینه رنگ دندان اغلب موارد غیر یکسان بوده و قابل اعتماد نمی باشد. در واقع در مورد سیستم های راهنمای رنگ و نحوه استفاده از آنها این مسئله همواره مطرح است. هدف ما در این مطالعه بررسی دو سیستم راهنمای رنگ Vita-کلاسیک و 3DMaster و مقایسه تکرار پذیری انتخاب رنگ توسط دانشجویان دختر و پسر دانشکده دندانپزشکی مشهد و در کنار آن ارائه یک آموزش مفید در زمینه مبانی رنگ و انتخاب رنگ به دانشجویان بود.
در این مطالعه توصیفی – تحلیلی ده دانشجوی دختر و ده دانشجوی پسر سال آخر دانشکده دندانپزشکی که دارای تجربه کلینیکی اندکی در زمینه کار با سیستم های راهنمای رنگ بودند، انتخاب شدند. هر دانشجو توسط دو سیستم راهنمای رنگ Vita-کلاسیک و 3DMaster بر روی 20 بیمار، انتخاب رنگ انجام دادند. انتخاب رنگ دو هفته بعد با همان بیماران و در شرایط استاندارد قبلی بطور تصادفی تکرار شد. پس از انجام دو مرحله انتخاب رنگ، t-test برای مقایسه میانگین تکرارپذیری انجام پذیرفت.
تفاوت معنی داری در تکرارپذیری انتخاب رنگ با توجه به نوع نمونه رنگ مشاهده نشد (31/0P=) میانگین تکرارپذیری در انتخاب رنگ در گروه پسرها اندکی بیشتر از گروه دخترها بود. در نهایت اینکه استفاده از 3DMaster تکرارپذیری انتخاب رنگ را در هیچ کدام از دو گروه بطور چشمگیر تغییر نداد (23/0P=).
بنظر می رسد میزان آموزش و آگاهی در زمینه انتخاب رنگ مهمترین دلیل در افزایش توانمندی عمل کننده در انتخاب رنگ محسوب می شود و استفاده از سیستم راهنمای رنگ Vita-کلاسیک، 3DMaster و جنس ظاهرا تاثیر چندانی در افزایش تکرارپذیری انتخاب رنگ ندارد.

ایمپلنتهای ماکسیموس (Maximus) ایمپلنتهای یکپارچه و باریکی هستند که برای مواردی که محدودیت فضای مزیودیستالی وجود دارد عرضه شده اند. این مطالعه با هدف بررسی کلینیکی و رادیوگرافیک ایمپلنت های یکپارچه Maximus با استفاده از بارگذاری غیر فانکشنال فوری در نواحی دندانهای لاترال فک بالا و اینسایزورهای فک پایین انجام شد.
در این مطالعه کارآزمایی بالینی که مسائل اخلاقی آن مورد تائید کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی مشهد قرار گرفته است، تعداد 21 ایمپلنت برای 12 بیمار (2 مرد و 10 زن) که در محدوده سنی 18 تا 42 سال بودند، استفاده شد. تمامی بیماران تا انتهای مطالعه تحت کنترل درآمدند. شاخص های کلینیکی و رادیوگرافیک در جلسات کنترل اندازه گیری و ثبت گردید و مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. برای مقایسه بین جلسات کنترل از آزمونهای t-test و Repeated measures ANOVA در مورد مقایسه های چندگانه استفاده گردید.
پس از گذشت یکسال هیچ یک از ایمپلنت ها از دست نرفتند و میانگین تحلیل استخوان 90/0± 06/1 میلی متر و میانگین عمق پاکت و شاخص پلاک بترتیب 3/0± 62/1 و 56/2± 57/14 بود. میانگین شاخص لثه ای در کنترل شش ماهه 36/0±21/0 و در کنترل یکساله صفر و میانگین شاخص خونریزی در کنترل شش ماهه 085/0±03/0 و در کنترل یکساله صفر بود.
با توجه به میزان موفقیت بسیار بالا و میزان تحلیل کم استخوان اطراف ایمپلنتهای Maximus همراه با بارگذاری غیر فانکشنال فوری در طی یکسال بررسی این مطالعه به نظر می رسد استفاده از ایمپلنتهای با قطر کم برای نواحی بی دندانی که عرض استخوان کم و یا فضای مزیودیستالی کمی دارند درمانی مناسب باشد.

ادعا شده است که اینسرتهای سرامیکی می توانند انقباض ناشی از پلیمریزاسیون و متعاقب آن ریزنشت را در ترمیم های خلفی همرنگ دندان کاهش دهند، هدف از این مطالعه بررسی میزان ریزنشت جینجیوالی در ترمیم های همرنگ دندان توام با یکی از انواع اینسرتهای سرامیکی (سرانا) در دندانهای مولر شیری پالپوتومی شده بود.
در این مطالعه تجربی آزمایشگاهی در 40 دندان مولر دوم شیری کشیده شده انسانی حفرات مزیال - دیستال استاندارد تعبیه شد، طوری که لبه جینجیوالی در باکس مزیال روی عاج و در باکس دیستال روی مینا قرار داشت. دندانها بطور تصادفی به 4 گروه 10 تایی تقسیم شدند و هر گروه با یکی از این مواد ترمیم شد: گلاس یونومر نوری، گلاس یونومر نوری-سرانا، کامپازیت رزین، کامپازیت رزین-سرانا. از تکنیک نوردهی با شدت بالا استفاده شد. پس از انجام ترموسایکلینگ (1000 سیکل oc55-5) و لودسایکلینگ (250000 سیکل)، میزان ریزنشت جینجیوال با روش «نفوذ رنگ» تعیین شد و نتایج حاصله با استفاده از آزمونهای آماری رگرسیون رتبه ای و ویل کاکسون در سطح معنی داری 05/0 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
هیچ تفاوت آماری قابل توجهی بین میزان ریزنشت در ترمیم های با و بدون سرانا مشاهده نشد، اما میزان ریزنشت در لبه های عاجی بطور معنی داری بیشتر از لبه های مینائی بود.
استفاده از سرانا به همراه شدت نور بالا ریزنشت را در لبه جینجیوالی ترمیم های کلاس II کاهش نمی دهد و انجام مطالعات بعدی با سایر تکنیک های ترمیمی و روش های نوردهی توصیه می شود.

هدف از کاربرد پستهای پیش ساخته اندودونتیک ایجاد ترمیم زیرساخت یا نهایی در یک جلسه در دندانهای درمان ریشه شده است. مهمترین مسئله در استفاده از این پست ها گیر کافی آنها با کمک سمان مناسب در کانال ریشه است تا توانایی نگهداری ترمیم وسیع در دندانهای به شدت تخریب شده را داشته باشد. هدف از این مطالعه مقایسه میزان گیر حاصله از دونوع پست پیش ساخته سمان شده با کمک دو نوع سمان داخل کانال ریشه بود.
در این مطالعه آزمایشگاهی مداخله گر موازی تعداد 32 دندان آسیای کوچک تک کانال همسان سالم انسانی انتخاب شدند. دندانها از CEJ قطع گردیده و تحت درمان ریشه قرار گرفتند. حفره دسترسی با پانسمان موقت مسدود گردید. سپس فضای پست با استفاده از پیزوریمر آماده شده و در هر گروه 16 تایی یکنوع پست پیش ساخته دنتاتوس یا پاراپست استفاده شد. هر یک از گروه های 16 تایی به دو زیرگروه 8 تایی تقسیم شده و توسط زینک فسفات و یا گلاس یونومر درون ریشه سمان شد. در مرحله بعدی هر یک از دندانها در یک بلوک رزین آکریلی مانت شده و توسط دستگاه Instron تحت کشش قرار گرفتند و میزان نیروی حاصله برای بیرون آوردن هر پست ثبت شد. داده ها با کمک آزمون t-student با یکدیگر مقایسه گردید (05/0=∞).
مقایسه میانگین ها نشان داد که گیر حاصله از گروه پاراپست از دنتاتوس بالاتر بود (001/0P<). ولی تفاوت معنی داری در استفاده از سمانهای گلاس یونومر و زینک فسفات مشاهده نشد (11/0P=). در بررسی زیرگروه ها، در گروه پاراپست سمان گلاس یونومر گیر کمتری از زینک فسفات داشت (001/0P=) و در گروه دنتاتوس، گیر حاصله با دو سمان با یکدیگر تفاوتی نداشت (64/0P=).
استفاده از پست پیش ساخته پاراپست گیر بیشتری برای ترمیم دندانهای ترمیم شده نسبت به پست دنتاتوس ایجاد کرد. گیر حاصله از پاراپست با سمان زینک فسفات بالاتر از گلاس یونومر بود در حالی که در دنتاتوس گیر یکسان بود.

عادات پارافانکشنال الگوهای آموخته شده انقباضات عضلانی هستند که ماهیت پیچیده ای دارند و می توانند اثرات سوء روی دندانها، فکین، عضلات و مفصل گیجگاهی فکی داشته باشند. پس در این میان دندانپزشک نقش مهمی را ایفا کرده و باید اطلاعات لازم را در اختیار بیماران قرار دهد. هدف اصلی این مطالعه بررسی رابطه برخی عادات پارافانکشنال با علائم کلینیکی مشکلات مفصل گیجگاهی- فکی در دختران دبیرستانی بود.
در این مطالعه 630 دختر 17-15 ساله که بطور تصادفی از 7 دبیرستان دخترانه شهر یزد انتخاب شده و مورد بررسی قرار گرفتند. با تکمیل پرسشنامه توسط دانش آموزان، معاینه کلینیکی جهت بررسی ناهنجاری مفصل گیجگاهی فکی (TMD) صورت گرفت. معاینه کلینیکی شامل:1- حساسیت عضلات جونده (تمپورال و ماستر) در لمس، 2- حساسیت مفصل گیجگاهی فکی در طی باز کردن و بستن دهان با لمس، 3- Click مفصلی و 4- حداکثر میزان باز شدن دهان بود. داده ها توسط آزمون آماری Chi-square و ANOVA ارزیابی شدند.
در این مطالعه شیوع عادات پارافانکشنال 9/87% بود. بالاترین شیوع عادت مربوط به تکیه روی دست (Hand leaning) و سپس جویدن آدامس بود. میانگین مدت زمان جویدن 02/2 ساعت در روز (37/1SD=) بود. کمترین شیوع عادت مربوط به بازی با فک بود. بطورکلی 7/50% از دختران دبیرستانی حداقل یکی از علائم کلینیکیTMD را نشان دادند. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که همبستگی کاملا معنی داری میان تکیه روی بازو (Hand leaning) با حساسیت مفصل گیجگاهی فکی TM (004/0P=) و عضلات جونده (025/0P=) وجود داشت. همچنین همبستگی کاملا معنی داری میان جویدن آدامس با حساسیت TMJ در لمس (003/0P=) و Click مفصلی (031/0P=) و محدودیت باز شدن دهان (003/0P=) وجود داشت. بالاترین شیوع علامت گزارش شده TMD توسط افراد مورد مطالعه، صدای مفصلی بود و شایعترین علامت کلینیکی TMD محدودیت باز شدن دهان بود.
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که همبستگی کاملا معنی داری میان برخی عادات پارافانکشنال با اختلالات مفصل گیجگاهی فکی وجود دارد.

ورود دندان یا ریشه آن به فضاهای آناتومیک یکی از عوارض ناشایع در هنگام خارج کردن دندان می باشد. در این مقاله با ارائه 2 نمونه از بیمارانی که حین خارج کردن دندان عقل فک پائین، دندان به فضای پتریگومندیبولار وارد شده، به تشریح اصول پیشگیری و درمان اینگونه موارد می پردازیم.
بیمار اول، مرد 23 ساله دارای دندان مولر سوم مزیوانگولر بود. دندانپزشک معالج سعی در خارج کردن دندان به روش بسته نموده و دندان وارد فضای پتریگومندیبولار شده بود. بیمار دوم نیز مردی 35 ساله بود که دندان مولر سوم وی افقی بود. دندانپزشک با انتخاب روش فلپ سعی در خارج کردن دندان نموده که این دندان نیز وارد فضای پتریگومندیبولار شده بود.
رعایت اصول پیشگیری، انتخاب دقیق بیمار، تکنیک مناسب برای خارج کردن هر دندان و نیز انتخاب وسایل مناسب برای خارج کردن دندانها، خصوصا دندان مولر سوم که بیشترین شیوع را در این بین دارد، لازم می باشد.