فهرست مطالب
فصلنامه ره آورد نور
سال هفتم شماره 22 (پیاپی 39، بهار 1387)
- 80 صفحه، بهای روی جلد: 9,000ريال
- تاریخ انتشار: 1387/03/20
- تعداد عناوین: 17
- نرم افزارهای اسلامی
-
صفحه 2
نرمافزار جغرافیای جهان اسلام محصول مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی طی مراسمی رونمایی شد و در دسترس پژوهشگران و علاقهمندان قرار گرفت.
در این مراسم که در روز چهارشنبه 30خرداد 1387در سالن اجتماعات مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی برگزار شد، گروهی از محققان، اندیشمندان و علاقهمندان به عرصه فناوری اطلاعات و علوم اسلامی حضور داشتند. ابتدا حجه الاسلام و المسلمین دکتر حمید شهریاری ریاست مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامیبه ایراد سخن پرداختند.
ایشان در ابتدا با اشاره به ضرورت توسعه جامعه اطلاعاتی کشور و لزوم گسترش اطلاعات و الزام دولت به دسترسی آسان و ارزان شهروندان طبق ماده 44 برنامه چهارم توسعه، گوشهای از نتایج اجلاس عالی سران جهان درباره جامعه اطلاعاتی را ارایه نمودند و بیانیه اصول این اجلاس را مورد ارزیابی قرار داده و هر یک از بندهای دهگانه آن را به اختصار مورد تحلیل قرار دادند. در ذیل فرازهایی از سخنان ایشان از نظرتان می گذرد. -
کتابخانه الکترونیکی منابع جغرافیای جهان اسلام / گفتگو با جعفر سلطان پور، مدیر اجرایی معاونت پژوهشی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامیصفحه 6
اشاره
شناخت وضعیت جغرافیایی جهان اسلام و اطلاع از اوضاع راهها، نقشهها و اماکن کشورهای اسلامی، نقش بسزایی در فهم تاریخ و چگونگی برداشت پژوهشگران از متون اسلامی دارد. از این رو، دیجیتالی کردن منابع و متون معتبر در زمینه جغرافیای جهان اسلام، گامی بلند برای ساماندهی تحقیقات و تسهیل دستیابی به مطالب مورد نظر در این باره به شمار میرود و مسیر پژوهندگان این حوزه را به گونهای شایسته هموار میسازد. به همین جهت، میتوان اذعان نمود که با تولید اولین نسخه دیجیتالی جغرافیای جهان اسلام، تحولی دیگر در عرصه پژوهشهای اسلامی به وجود خواهد آمد.
نظر به محتوای ارزشمند و قابلیتهای مفید نرمافزار کتابخانهای جغرافیای جهان اسلام، به حضور جناب آقای جعفر سلطانپور، مدیر اجرایی معاونت پژوهشی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی رسیدیم و در گفتگویی صمیمانه، نظر ایشان را در خصوص محتوای علمی و امکانات فنی و پژوهشی این برنامه جویا شدیم. امید است پرسشها و پاسخهای ارایه شده در این مصاحبه، مورد توجه و استفاده خوانندگان گرامی قرار گیرد. -
صفحه 12
سرآغاز
جایگاه و اهمیت حدیث در فقه شیعه و زندگی روزمره انسانها بر کسی پوشیده نیست. نابترین، کاملترین و جاودانهترین کلمات، از زبان معصومین(علیهم السلام) منتشر شده است. با گذشت زمان و تغییرات و تحولات عظیمی که بر فکر، ذهن و پیکره بشر بهوجود میآید، بازهم این واژگان آسمانی و سرودههای سرمدی، ارزش و قرب خود را، نه تنها از دست نمیدهند، بلکه روشنتر از قبل به نورافشانی و ظلمتستیزی میپردازند.
در سیر تاریخ، کلمات اهلبیت(علیهم السلام) به گونههای مختلفی به ما رسیده است. در ابتدا از سینه به سینه و قول به قول منتقل میشد و سپس از طریق آثار مکتوب ادامه یافت و با بالغتر شدن تاریخ، مجموعههای حدیثی و مدون، جای روشهای قبلی را گرفت. در این بین، نباید فراموش کرد که مغرضان و کینهتوزان فرهنگ ناب اسلامی که به اهمیت و قدرت این کلمات پی برده بودند، دست روی دست نگذاشتند و تا توانستند با حیله و نیرنگ، بر پیکر این بیبدیلترین آفریدههای خداوند، تحریفات گوناگونی را وارد کردند.
سالیان درازی بود که در شیوه نگارش، تدوین و بررسی حدیث، نوآوری و خلاقیتی دیده نمیشد، اما حضرت آیت الله محمدی ری شهری با عزمی جزم، و عشقی ریشهدار، به کاری بس سترگ دست زدند که شاید بتوان در تاریخ حدیث، نقطه عطف و نوآوری مطابق با نیاز زمان دانست. میزان الحکمه، محصول تلاشی خلاقانه، خالصانه و بزرگ است که رتبهایی بسیار والا در میان محققان، مدرسان و علاقهمندان گفتار نورانی خاندان رسالت(علیهم السلام) دارد.
در این مجال، به معرفی و نقد نرمافزار میزان الحکمه، محصول مدیریت رایانه موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث که در بدو حضور، نظرات بسیاری را به خود جلب کرده است، میپردازیم. -
صفحه 16
موسسه خدمات کامپیوتری نور، یکی از موسسههای وابسته به مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است که تولید و توزیع نرمافزارهای علوم و معارف اسلامی را بر عهده دارد. این موسسه تا کنون توانسته است با پخش نرمافزارهای قرآنی، آموزشی، ادبی، علمی و سایر برنامههای مفید و کارآمد ، خدمات ارزشمندی را به پژوهشگران حوزه دین و فرهنگ ارایه دهد.
نرمافزار «فیش نگار» از جمله محصولاتی است که به همت موسسه خدمات کامپیوتری نور طراحی و تولید شده است. این برنامه حاصل پنج سال تلاش، تحقیق و برنامهنویسی است و با توجه به ابتکاراتی که در آن بهکار رفته است، میتواند مورد استفاده وسیع محققان، طلاب، مبلغان و پژوهشگران قرار گیرد.
کاربر با مراجعه به این نرمافزار می تواند تحقیقات خود را به صورت موضوعی فیشبرداری و دستهبندی کند. فیشهای این برنامه بر اساس فیشهای کاغذی موجود در بازار طراحی شده است؛ اما برای تسهیل بیشتر در امر تحقیق، قابلیتهای دیگری به آن افزوده شده است که فیشهای صوتی، کلیدواژههای مرتبط متنی و صوتی، فیلدهای ویژه تبلیغ، بانکهای مجزا، قابلیت جستجوی قوی، و پشتیبانگیری مطمین و ساده، از آن جملهاند. -
صفحه 20
پیش نیاز
فلسفه و حکمت، از جمله علومی است که در وهله اول، ریشه در عقل و خرد آدمی داشته و به وسیله معارف انسانپرور الهی. خاصه کتاب آسمانی قرآن کریم و کلمات گهربار اهل بیت(ع) رونق و بالندگی چشمگیری پیدا نموده است.
از آنجا که پژوهش در مفاهیم فلسفی و منطقی، حوزه شناخت عقلانی را در سطح وسیعی گسترش میدهد، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی بر آن شد تا با تولید نرمافزار نور الحکمه 3، آثار بزرگ حکیمان و فیلسوفان نامدار اسلامی را تقدیم نویسندگان و پژوهشگران عزیز کند تا مشکلات تحقیقاتی خود را در این زمینه بر طرف ساخته، پژوهشهای منطقی و فلسفی خویش را به شکل مطلوبی سامان بخشند.
این مرکز از بدو تاسیس، تلاش خود را برای به کارگیری رایانه و فناوری جدید در خدمت علوم اسلامی، از جمله فلسفه و حکمت متمرکز ساخته است.
در طراحی نرمافزارهای نور، تلاش بسیاری صورت گرفته است که کاربران بتوانند بهسهولت از تمامی امکانات این نرمافزارها بهرهبرداری کنند؛ از جمله با ارایه رابط کاربر برنامهها به سه زبان: فارسی، عربی و انگلیسی و ایجاد ارتباط منطقی بین منوها، پنجرهها و سایر عناصر صفحه و نیز ساماندهی و در دسترس قرار دادن امکانات مرتبط با هم در پنجرهها و منوهای واحد، تا حد بسیاری این هدف تامین شده است؛ اما با توجه به اینکه استفاده از ابزارهای رایانهای در تحقیقات علوم اسلامی برای بیشتر کاربران پدیدهای نوظهور به شمار میرود، تهیه کتاب راهنمای نرمافزارهای نور مورد توجه قرار گرفت و مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی با تولید این کتابها در صدد برآمد تا این مشکل را به گونهای شایسته، بر طرف کند و شیوه استفاده از محتوای علمی و قابلیتهای فنی و پژوهشی تولیدات خود را تسهیل نماید. - دین، فرهنگ و فناوری اطلاعات
-
صفحه 22
اشاره
در حالی که جوامع بشری بعد از فروپاشی شوری سابق و آشکار شدن بیکفایتی کمونیست و الحاد، با شتابی بیسابقه به سوی جامعه دانش محور و متاثر از خداباوری و فطرت جویی حرکت کردهاند، دین اسلام بهخصوص تشیع که نگرشی والا به علم و دانش اندوزی دارد، میتواند بهترین تکیهگاه برای این حرکت باشد و از آنجا که پارک علمی مهمترین هدف آن: ایجاد خلاقیت و نوآوری و افزایش اثربخشی فعالیتهای علمی و انتقال آن به جامعه است، میتواند بهترین مکان برای انتقال دانشهای اسلامی به جامعه بشری باشد و به تحقق بخشیدن سند چشمانداز بیستساله کمک شایانی نماید و این گونه، کشور با حفظ هویت اسلامی و انقلابی و بومی، به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه دست یافته، به کشوری الهامبخش در جهان اسلام تبدیل خواهد شد.
در این نوشتار، سعی شده ضمن تعریف پارکهای علمی بهخصوص پارک علوم اسلامی، اثربخشی آن را در فعالیتهای اجتماعی و علوم انسانی و حتی رابطه آن را با افزایش ثروت در جامعه مورد بررسی قرار دهیم. (1) -
صفحه 26
از جهانی شدن تعاریف مختلفی به عمل آمده است. بعضی آن را «فرآیند زدودن قید و بندهای جغرافیایی در جهت تضعیف توان دولت - ملت و گسترش نیروهای فرا ملی دانستهاند»(.1)
انسانشناسان آن را گسترش الگوهای فرهنگی در جهان سوم تعریف کرده و اشاره کردهاند که جهانی شدن در معانی متفاوتی بیان و ارایه شده است که رایجترین آنها گسترش بیسابقه الگوهای فرهنگی، اقتصاد و اجتماعی کشورهای پیشرفته صنعتی در کل جهان است.(2)
بعضی از صاحبنظران تعریفی از جهانی شدن ارایه دادهاند که مفهوم آن وسیعتر از مفاهیم فوق است. آنها جهانی شدن را به عنوان «پدیدهای چند بعدی که قابل تسری به اشکال گوناگون عمل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، حقوقی، فرهنگی،نظامی و فناوری و همچنین عرصههای عمل اجتماعی چون محیط زیست است»(3)تعریف کردهاند.
آقای ناصر فکوهی در مجله جامعهشناسی ایران از سطح تعریف فراتر رفته و بیشتر به مفهوم آن پرداخته است. او در این باره چنین می نویسد: «این پدیده در واقع فرایندی است که از در هم آمیختن فرهنگی به وجود میآید و از قطبهای جهانی غربی به سمت کشورهای پیرامونی در حرکت است و در روند خود تغییرات شتابان، گسترده و متراکمی را در سراسر جهان در همه اشکال زندگی بشر پدید میآورد. به طوری که به نظر میرسد نه هیچ گوشهای از جهان و نه هیچ بعدی از ابعاد پیچیده زندگی بشر به لحاظ سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از دست به گریبان شدن با آن در امان نمیمانند و در اثر مجموعه این وقایع و شدت یافتن این جریانات در جهان، با تغییرات کلانی مواجه هستیم که مهمترین آنها عبارتاند از روابط اجتماعی گسترش یافته، تداخل متقابل و فزاینده این پدیده روابط و ظهور نوعی زیر ساختار جهانی. بدین معنا، افزایش بسیار زیاد و شدید ارتباطات در همه سطوح منجر به کاهش عملی و آشکار فاصله فرهنگها و جوامع و به عبارت دیگر، از بین رفتن تفاوتهای آشکار بین فرهنگها و کمابیش یکسان شدن آن میشود. که همه اینها به دنبال خود نوعی زیر ساختار جهانی را میسازند که از سطح هر یک از دولتهای ملی یا محلی فراتر رفته و مفهومی فرا کشوری و فرا ملی پیدا میکنند».(4) -
صفحه 32
اینترنت و فضای سایبر - گذشته از فواید آن - همراه با مخاطرات و آسیبهایی است که فرد، جامعه و حکومت را تحت تاثیر قرار میدهد؛ آسیبهایی که دولتها و صاحبنظران عرصه اطلاعات را به چارهاندیشی وامیدارد. آسیبهای روانی آن، سلامت روانی افراد جامعه را به خطر انداخته، آسیب دیدگان را فسرده و فرسوده میکند. آسیبهای اجتماعی و فرهنگی، جامعه را در مسیر فروپاشی و تزلزل قرار داده، علایق ملی و روابط اجتماعی را بهویژه در میان خانوادهها مختل میکند. آسیبهای سیاسی آن نیز حاکمیت واقتدار دولتها را با تنش مواجه میکند. از اینرو، پرداختن به آسیبهای پدیده نوینی چون اینترنت و فضای سایبر، از لوازم مهم دور ماندن از خطرات و صدمات آن است.
کلیدواژگان: آسیب شناسی اینترنت، فضای سایبر، فرهنگ، جامعه، دولت -
صفحه 40
با گسترش کاربرد فناوری اطلاعات در کشور و تدوین طرحهایی جهت توسعه این کاربریها و تعریف پروژههای مختلف نرمافزاری و سختافزاری در بخشهای دولتی و خصوصی، اکنون پس از چند سال شاهد به ثمر نشستن بخشی از این پروژهها در کشور هستیم. اما اینکه انجام این پروژها تا چه حد به گسترش کاربرد فناوری اطلاعات در کشور کمک نموده است، نیازمند بررسی و ارزیابی جامع هر یک از پروژهها بر اساس اهداف از پیش تعیین شده می باشد تا بتوان با توجه به مشکلات و کاستیهای موجود در این زمینه، در تعیین اهداف و برنامهریزیهای آینده نگرش واقع بینانه و بهتری ایجاد نمود. در این مقاله سعی شده است تا به برخی از چالشها و مشکلاتی که در عرض این چند سال گریبانگیر فناوری اطلاعات در کشور بوده، اشاره شود.
-
صفحه 46
به جامعهای که در آن کیفیت زندگی، گستره دگرگونی اجتماعی و توسعه اقتصادی بهگونهای روزافزون به اطلاعات و بهرهوری از آن متکی است، جامعه اطلاعاتی (Information Society) میگویند که از پیشرفت اطلاعات و دانش فنی تاثیر میپذیرد. نشانه این امر، تولید رو به گسترش کالاها و خدمات مرتبط با اطلاعات و اشاعه آنها از طریق حلقه گستردهای از رسانهها، بهویژه فناوریهای چندرسآنهای الکترونیکی، و بهطور کلی، غلبه فناوری اطلاعات در امر ذخیره، پردازش و انتقال اطلاعات است.
جامعه اطلاعاتی جامعهای وابسته به خدمات اطلاعاتی رسانههای همگانی است و با آهنگی سریعتر از دیگر جوامع و با سلطه بیشتر بر اندوختههای علمی و تجربی پیش میرود. در چنین جامعهای، ارتباطات عامل واقعی انتقال برای ایجاد تحول در افراد به منظور دستیابی به اطلاعات است و ارزشهای اطلاعاتی عامل تعیینکننده در توسعه جامعه محسوب میشود. -
صفحه 50
بشر، سالیان متمادی بدون داشتن وسیله محاسباتی زندگی میکرد و انگشتان دستانش، تنها وسیله محاسباتی او را تشکیل میداد. بالا بودن قدرت تفکر انسان در مقایسه با حیوان، سبب گردیده که هیچگاه به امکانات محدود خود اکتفا نکند و همواره درصدد یافتن راههایی برای توسعه و تکامل این امکانات باشد.
با توسعه و پیشرفت فناوریهای نوین در کشورهای مختلف، بهخصوص در کشورهای پیشرفته و به دنبال آن انفجار اطلاعات در تمام بخشهای مختلف جوامع، پاسخگویی با شیوههای سنتی، دیگر جوابگوی انسانها در زمینه انتقال سریع اطلاعات نبود و به همین جهت، نیاز به شیوههای جدیدتر به شدت احساس میشد. با ورود رایانه، دگرگونی عظیمی در امر انتقال و بازیابی اطلاعات به وقوع پیوست. در واقع، میتوان به کارگیری رایانه را سومین تحول عظیم بعد از پیدایش خط (کتابت) و اختراع چاپ دانست.
در چند سال اخیر، رشد شتابان فناوری اطلاعات و به دنبال آن توسعه شبکههای ارتباطی، افقهای تازهای در پیشبرد تحقیقات علمی، صنعتی، پزشکی و کشاورزی پدید آورده است؛ هر چند که شکل نهایی نهادهایی که از این دگرگونی بر خواهند خاست، هنوز نامعلوم است. - پایگاه های اسلامی
-
صفحه 52
اینترنت بنا به ماهیت و ویژگی شبکههای به هم پیوسته و نفوذ آن در اغلب کشورها، تغییرات بنیادین در حیات بشری در همه ابعاد و عرصهها از جمله عرصههای دینی و فرهنگی پدید آورده است. همه گروهها و فرقههای مذهبی تلاش می کنند تا از ابزاری که فناوری عصر جدید در اختیار آنها قرار داده است، برای رساندن صدایشان و اعلام حضور در این عرصه جهانی به بهترین شکل استفاده کنند. گسترش و ظهور روزافزون پایگاههای تبلیغی، خود گواه آشکار استفاده از این ابزار در خدمت دین و فرهنگ می باشد. اینترنت، محملی مناسب برای ارایه منابع دینی، ارتباط با مخاطب و عرصه رقابت تبلیغی تنگاتنگ است.
ظهور انقلاب اسلامی ایران، نشات گرفته از مکتب انسانساز و کفرستیز امامان معصوم (ع)، که هیچگونه ظلم و تظلم را بر نمیتابد، معادلات جهانی را به هم ریخت و موجب شد تا روزنه ای از امید بردل مسلمانان رنجدیده گشوده شود. به دنبال این رویداد مهم و تاثیرگذار، غرب نیز بیتفاوت ننشست تا این انقلاب آرمآنها و دستاوردهایش را به جهانیان صادر کند. دنیای کفر دست به کار شد و حربههایی چون جنگ و تحریم را پیش گرفت و چون آن را بیتاثیر دید، عاقبت روش فرهنگی را برای نابود کردن بنیاد اعتقادی فرزندان پاک شیعه در داخل و در عرصه بینالملل و مخدوش کردن چهره شیعه و اصول اعتقادی آن دنبال کرد. قدرت و توانی که شیعه در به خطر انداختن تفکر دنیاگرای غرب و به حرکت در آوردن تودههای مستضعف مسلمانان داشته و دارد، آنها را به وحشت افکند و با تمام توان تلاش کردند تا با گرفتن نقطه ضعفهایی از رفتار شیعیان(1) ، چهرهای زشت و منفور از شیعیان به جهانیان بنمایانند.
متاسفانه در این میان، کسانی بوده و هستند که اعتقادی به استفاده از ابزار فناوری جدید همچون اینترنت برای رسانیدن صدایشان به گوش جهانیان ندارند و فقط روشهای سنتی را قبول دارند. جالب خواهد بود اگر به جریانی که شهید مطهری در کتاب اسلام و مقتضیات زمان نقل کرده است، اشارهای داشته باشیم: «زمانی که همین بلندگو پیدا شد، بعضیها چه داد و فریادی راه انداختند! آقای فلسفی تعریف میکردند، اولین نفری که در میان وعاظ با بلندگو صحبت کرد، من بودم. نمیدانید چه بازی ای سر من درآوردند.گفتند مجلس معظمی بود و در آنجا بلندگو گذاشته بودند. قبل از من، واعظی رفت صحبت بکند، گفت این بوق شیطان را بردارید. برداشتند وآن واعظ در اثر کثرت جمعیت نتوانست مطلب را به همه مردم بفهماند؛ من رفتم روی منبر. تا نشستم گفتم بوق شیطان را بیاورید. ببینید جمود چقدر؟ اینها آبروی دین را میبرد. کی گفته بلندگو بوق شیطاناست؟» (2)
بیتوجهی به اقتضایات و روشهای نوپیدایتحقیقی، تعلیمی و تبلیغی و ابزارهای جدید ارتباطی و اطلاعرسانی و تکیه بیش از حد به روشها و سبکهای معهود و تکراری، که برد کار پیامرسانی دینی را کاهش میدهد و باب استفاده از نوآوریهای مشروع و موثر را میبندد، موجب میشود تا نتوانیم آنگونه که شایسته و بایسته است سخنمان را به گوش دیگر ملل برسانیم و در پی این غفلت، غرب و در راس آن صهیونیزم از این فضا به نفع خودش بهرهبرداری خواهد کرد.
در این مقاله، میکوشیم تا پایگاههای شیعی که به زبان انگلیسی منابعی را در اختیار کاربران قرار می دهند، معرفی نموده و آنها را مورد ارزیابی قرار دهیم؛ اما هنگام بررسی پایگاهها، نکاتی به ذهن متبادر شد که شایسته دیدم قبل از معرفی پایگاهها این موارد را بیان کنم. بیشک، نکات دیگری نیز به ذهن شما خواننده عزیز خواهد رسید که امیدواریم تضارب اندیشهها به بارور شدن خلاقیت و رشد شکوفایی مکتب تشیع و تبلیغ مناسب آن در عرصه جهانی منجر شود. -
صفحه 60
پایگاه مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران با گرایش تخصصی در حوزه اطلاعرسانی و انتشار اطلاعات علمی و فنی ایران طراحی گردیده و در اینترنت خدمات قابل توجهی را ارایه نموده است.
اطلاعات علمی و فنی کشور در بخش پایگاههای اطلاعاتی این پایگاه، قابل دسترسی است. در پایگاههای اطلاعاتی، مشخصات و چکیده اطلاعات قابل بازیابی بوده و بخش مقدماتی پایاننامهها کارشناسی ارشد و دکترا نیز - در حدود پانزده صفحه اول - در دسترس کاربران میباشد. اگرچه مرکز برای ارایه متن کامل پایاننامهها در پایگاه آمادگی فنی لازم را دارد، اما با توجه به اینکه از نظر حقوقی و جلب موافقت پدیدآورندگان و دانشگاههای موانعی پیش رو بوده است، ارایه متن کامل پایاننامهها از طریق پایگاه فعلا میسر نگردیده است؛ اما 15 صفحه نخست آنها ،که معمولا اطلاعات کلی پروژه و روششناسی را ارایه مینماید، با قالب PDF در دسترس عموم است. بقیه اطلاعات موجود در پایگاهها، اطلاعات کتابشناختی و چکیده است. - دانش کاربری
-
صفحه 64
-
صفحه 70
-
صفحه 73
-
صفحه 79