فهرست مطالب

پژوهشنامه متین - پیاپی 39 (تابستان 1387)

پژوهشنامه متین
پیاپی 39 (تابستان 1387)

  • 150 صفحه، بهای روی جلد: 7,500ريال
  • تاریخ انتشار: 1387/09/15
  • تعداد عناوین: 7
|
  • مقالات
  • سید محمد موسوی بجنوردی، ابوالفضل احمدزاده صفحه 1
    نوشتار حاضر، عهده دار بررسی تعریف محاربه و ترور از دیدگاه حضرت امام خمینی(س) به عنوان یکی از بزرگ ترین اسلام شناسان، فقها و اندیشمندان است و مباحث مطروحه در آن، در راستای مدلل نمودن این برداشت است که جرم محاربه از دیدگاه حضرت امام خمینی بر وجه افساد، بنا شده است که جز صاحب جواهر و تا اندازه ای مرحوم فاضل هندی، کسی از فقها متعرض این شرط نشده است. هم چنین، ترور از منظر ایشان به طور قاطعانه محکوم و عملی کاملا غیرعقلایی است و در عین حال مکتبی انحرافی معرفی شده است.
    کلیدواژگان: محاربه، افساد، قطع طریق، اخافه، تشهیر، فتک، اغتیال، ترور، خشونت و تروریست
  • سیدمهدی طاهری، محمود شفیعی صفحه 19
    انقلاب اسلامی ایران در سطوح جهانی و منطقه ای تاثیرات فراوانی داشته است. تحلیلگران در این زمینه چهار تاثیر عمده را برشمرده اند: بازتاب ملموس و چشمگیر، تقویت و شتاب بخشیدن به جریانهای سیاسی اسلامی، برانگیختن ایدئولوژی و تفکر سیاسی اسلامی و فراهم شدن بهانه برای برخی از حکومتها در سرکوب جنبشهای اسلامی مخالف.
    در میان کشورهای منطقه لبنان مناسب ترین محل برای پذیرش اندیشه های انقلابی است. با وجود طوایف متعدد در جامعه پیچیده ای همچون لبنان، هر طایفه جهت اعمال نفوذ خود نیازمند توان ذاتی طایفه و همچنین حمایت یک قدرت خارجی می باشد. این در حالی است که شیعیان لبنان در طول تاریخ، هیچ یک از عوامل مورد نیاز برای اعمال قدرت در جامعه لبنان را در اختیار نداشتند. علی رغم تلاشهای امام موسی صدر در فراهم نمودن ابزارهای کسب قدرت شیعیان، مشکلاتی همچون جنگ داخلی و ناپدید شدن ایشان باعث شد تا شیعیان مجددا در قدرت یابی دچار نقیصه شوند.
    این وقایع مقارن با پیروزی انقلاب اسلامی رخ داد و این تقارن آنها را به آینده امیدوار کرد. نگارندگان این مقاله در پی آن هستندکه مشخص کنند انقلاب اسلامی چه تاثیراتی در برآوردن عوامل قدرتمندی شیعیان لبنان داشته است؟
    کلیدواژگان: بازتاب، انقلاب اسلامی ایران، شیعیان، لبنان، امام موسی صدر
  • یحیی فوزی صفحه 47
    در ایران معاصر، در مورد جایگاه سیاسی اجتماعی زنان همواره گفتمان سنتی مطرح بوده است. این گفتمان که ریشه در سنتهای اجتماعی و مذهبی در ایران داشته نقش مهمی در نوع نگرش به زن در جامعه ایران ایفا کرده است. اما در آستانه قرن بیستم و انقلاب مشروطه در ایران، گفتمان جدیدی در مورد زنان با تاثیرپذیری از مدرنیسم مطرح شد که هرچند وجوه مشترکی با مبانی مدرنیسم در غرب داشت، اما به دلیل عدم انطباق کامل با آن باید آن را گفتمان شبه مدرن نامید. این گفتمان در دوران حکومت پهلوی، گفتمان مسلط در عرصه مطالعات زنان محسوب می شد و در چهارچوب مبانی نظری خود به تعریف جایگاه زنان در عرصه های مختلف اجتماعی پرداخت.
    در آستانه انقلاب اسلامی، گفتمان جدید دیگری درمورد زنان مطرح شد و در موضع قدرت قرار گرفت که می توان آن را گفتمان انقلاب اسلامی نامید. این گفتمان با نقد گفتمان سنتی و شبه مدرن تلاش کرد تا رویکرد جدیدی در نوع نگاه به زن در ایران مطرح سازد.
    این مقاله ضمن تبیین گفتمانهای مذکور، پیامدهای آنها را در عرصه های سیاسی و اجتماعی مورد بررسی قرار می دهد و به صورت خاص به این سوالات پاسخ می دهد که ویژگی ها و محتوای گفتمان انقلاب اسلامی درمورد زنان چیست و این گفتمان چه تاثیری در سیاستگذاری در حوزه اجتماعی سیاسی و حقوقی زنان در ایران به جای گذارده است؟
    کلیدواژگان: گفتمان انقلاب اسلامی، انقلاب اسلامی، زنان، ایران
  • جمیله کدیور صفحه 61
    امام خمینی به عنوان نمادی از فقه پویای شیعه که بر اساس مقتضیات زمان و مکان سخن گفته و حکم صادر کرده اند، درمورد مساله زنان نیز موضع گیری های متنوعی داشته اند که اگر خواننده اظهارات و نوشته های ایشان متن (Text) را بدون شرایط زمانی و مکانی (Context) که در آن سخن گفته اند در نظر بگیرد، در تحلیل دچار اشتباه و انحراف خواهد شد. دیدگاه های امام خمینی در مقاطع مختلف، متناسب با منطق موقعیت و شرایط روز جامعه دچار تحول و تغییر شده است. این تحول در چهار مقطع زمانی مشخص قابل مطالعه است. در حالی که در دو مقطع اول که در اوج اقتدار رژیم پهلوی است، امام با هر نوع حضور و مشارکتی از سوی زنان در جامعه و حوزه سیاسی به دلیل مفسده هایی که بر حضور زنان مترتب است، مخالفت کرده اند. ایشان در دو مقطع بعدی که در آستانه حرکتهای انقلابی و دهه اول تثبیت نظام جمهوری اسلامی است مشوق و مروج حضور زنان در عرصه سیاسی اجتماعی جامعه بوده اند. در این مقاله درصدد بیان چون و چرایی این تحول دیدگاه در مقاطع یادشده هستیم.
    کلیدواژگان: امام خمینی، زن، مشارکت، کشف حجاب، سیاست
  • محمد منصورنژاد صفحه 77
    نوشتار حاضر، بررسی تطبیقی بحث «نفس» از دیدگاه امام خمینی و غزالی را به عنوان یکی از مبانی انسان شناسی اندیشه سیاسی این دو اندیشمند احیاگر برعهده دارد. مباحث این مقاله درباره مدلل نمودن این فرضیه است که: «در حالی که اندیشه سیاسی غزالی در پارادایم اندیشه سیاسی سنتی تحلیل پذیر است، اندیشه امام خمینی از شاخصهای اندیشه سیاسی سنتی فراتر می رود».
    کلیدواژگان: محمد غزالی، امام خمینی، نفس انسانی، نفس ناطقه، انسان شناسی، فراسنتی
  • اصغر آقامهدوی صفحه 93
    نظریات امام خمینی(س) به عنوان فقیهی که عمری را در راه تعلیم و تعلم علوم دینی، به خصوص علم فقه، صرف کرده اند و در مرحله ای از زندگی پربار خود رهبری نظامی را که بر مبانی فقه استوار است به عهده گرفته اند، می تواند راهگشای برخی از مسائل مبهم در این حوزه از معرفت بشری باشد.
    از نظر ایشان یکی از مسائل مهم در دنیای کنونی نقش زمان و مکان در اجتهاد و نوع تصمیم گیری هاست. تاثیر زمان و مکان بنا به دیدگاه های حضرت امام(س) بر تغییر و تحول در موضوعات احکام شرعی است؛ یعنی مساله ای که در قدیم دارای حکمی بوده است به ظاهر همان مساله در روابط حاکم بر سیاست و اجتماع و اقتصادیک نظام، ممکن است حکم جدیدی پیدا کند. تبیین و تحلیل این دیدگاه موضوع مقاله حاضر است.
    تغییر ماهوی موضوع، تغییر مصادیق موضوع، تغییر عنوان موضوع، تعلق عنوان ثانوی بر موضوع، تغییر نظام حاکم بر موضوع از جمله موضوعاتی است که در این مقاله مورد بحث قرار می گیرد.
    کلیدواژگان: زمان و مکان، موضوع حکم، مصداق حکم، استنباط، نظام
  • عنایت الله یزدانی، سید احمد فتاحی صفحه 119
    مهم ترین بعد هر انقلاب بعد ایدئولوژیک آن است که در بررسی تاثیرات فراملی اهمیت فراوان دارد. این بعد در انقلاب اسلامی ایران تاثیرات مهمی برمناطق همجوار که از نظرمذهبی، جغرافیایی، فرهنگی و تاریخی وجوه اشتراک زیادی دارند گذاشت. این تاثیرات، گرچه در دهه اول پیروزی انقلاب به علت سلطه رژیم شوروی مورد توجه قرار نگرفت، اما با فروپاشی شوروی و تشکیل جمهوری های مستقل مسلمان، جمهوری اسلامی ایران تلاش کرد با استفاده از پیوندهای سه گانه اسلام (نژاد، زبان و میراث مشترک فرهنگی تاریخی) نفوذ خود را گسترش دهد.
    در این خصوص دو سوال اساسی مطرح است: 1) انقلاب اسلامی تا چه حد برحرکتهای اسلامی منطقه تاثیر گذارد؟ 2) چه حرکتهای اسلامی در منطقه به وجود آمد و تا چه حد زمینه را برای نفوذ ایدئولوژیکی ایران در منطقه فراهم آورد؟ یافته های مقاله نشان می دهد که اگرچه استقلال جمهوری های آسیای مرکزی فرصتهایی را پیش روی نظام جمهوری اسلامی گذاشت، اما شرایط منطقه ای و رقابت قدرتهای متعدد در منطقه و سیاست عملگرایانه و منفعت محور ایران نسبت به منطقه باعث شد که تاثیر انقلاب اسلامی بر حرکتهای اسلامی آسیای مرکزی در حد یک الگو و ایده مطرح باشد.
    کلیدواژگان: انقلاب، انقلاب اسلامی، آسیای مرکزی، ایدئولوژی، حرکتهای اسلامی، فرهنگ، اصول گرایی، سیاست خارجی
|
  • Mahmoud Shafii, Seyed Mahdi Taheri Page 19
    The Islamic Revolution of Iran has had several impacts on the regional and international levels. The analysts have enumerated at least four main impacts: palpable and outstanding impact, consolidation and acceleration of the pace of Islamic political trends, reviving political Islamic ideology and thought, and preparing the grounds for some of the governments to suppress the opposition Islamic movements.Among the regional countries, Lebanon is the most suitable place for acceptance of revolutionary ideas. Despite the existence of several tribes in the complicated Lebanese society, every tribe in order to expert its influence needs tribal essential power as well as the support of one foreign power. The Shia in Lebanon during the course of history had never enjoyed the said factors to exercise power in Lebanon. Despite the efforts of Imam Musa Sadr to provide the Shias with the instruments of power, such problems as civil war and his disappearance caused a shortcoming among the Shias in their efforts to gain power. These developments occurred simultaneous with the victory of the Islamic revolution, and this coincidence raised their hopes in the future. The present paper is an attempt to study the impacts of the Islamic Revolution on the provision of power factors for the Lebanese Shias as well as the obstacles that the Shias face in this regard.
  • Yahya Fouzi Page 47
    Regarding the social-political status of women in contemporary Iran, one of the important discourses has been the traditional discourse. Having their roots in the social and religious traditions, this discourse has had a significant influence on the nature of approach to women in Iranian society. However on the eve of the Constitutional Revolution a new discourse influenced by modernism came to the fore which is called semi-modernism because it is not fully compatible with Western modernism. This was the dominant discourse during the Pahlavi era.On the threshold of the Islamic Revolution, a new discourse about women became dominant which is called the discourse of Islamic Revolution. Criticizing the traditional and semi-modern discourses this new discourse presented a new approach to women.The present article is an attempt to study the said discourses and their consequences in the political and social fields.
  • Jamileh Kadivar Page 61
    As a symbol of dynamic Shia jurisprudence Imam Khomeini who issued decrees on the basis of requirements of time and space has certain stances on women as well. If the text of his speeches and writing are analyzed out of context, the reader may misunderstand him. Imam Khomeini’s viewpoints have undergone change depending on the prevailing conditions in the society. These changes can be studied in four certain historical stages. During the first two stages which is the peak of Pahlavi’s power, the Imam opposed political participation of women in political and social affairs due to the problems such participation would created for the women and during the second two stages which coincided with the revolutionary movement and the first decade of the revolution, Imam encouraged women’s participation in the social-political affairs. The present article is an attempt to study the reasons for this change.
  • Mohammad Mansournejad Page 77
    The present paper is an attempt to comparatively study the issue of “soul” from the viewpoints of Imam Khomeini and Gazzali as an anthropological foundation of the their political thoughts. The hypothesis of the present study is: While the political thought of Gazzali is analyzable within the traditional paradigm, the indices of Imam Khomeini’s political thought go beyond the traditional paradigm.
  • Asghar Aqa Mahdavi Page 93
    Imam Khomeini as a jurisprudent who studied and taught jurisprudence assumed the leadership of a system which was based on jurisprudence. Hence his viewpoints are helpful in solving some of the problems of this field.According to Imam Khomeini one of the important issues in today’s world is the role of time and space in individual inference and in decision-making. According to Imam Khomeini, time and space leave their impacts on the subject of decrees, that is, a subject whose decree has been given in the past, may have another decree within the framework of relations dominating politics as well as social and economic affairs of a society. The present particle is an attempt to analyze this approach.
  • Enayatullah Yazdani, Seyed Ahmad Fattahi Page 119
    The most important aspect of every revolution is its ideological aspect which is significant in studying its transnational impacts. This aspect of the Islamic Revolution left an impact on the adjacent regions – which enjoy many regional, geographical, cultural and historical similarities. Although these impacts were not much noticed due to the domination of former Soviet Union during the first decade of the revolution, with the collapse of the Soviet Union, and formation of newly independent republics, the Islamic Republic of Iran tried to expand its influence on the basis of three connections, i.e., ethnicity, language and common historical-cultural background).