نشریه علوم کشاورزی و منابع طبیعی
سال پانزدهم شماره 2 (پیاپی 64، خرداد و تیر 1387)

این پژوهش به منظور بررسی خصوصیات رویشی نهال های حاصل از بذر درختان حرا (Avicennia marinma Forsk) برای احیای رویشگاه های مستعد این گونه انجام پذیرفت. بذور مورد نیاز در اواخر مرداد ماه از درختان مادری در رویشگاه مل گنزه جمع آوری و براساس قطر به سه درجه کیفی (1، 2 و 3) تقسیم بندی شدند. سپس بذرها به دو صورت باپوست و بدون پوست تحت دو تیمار درجه کیفی بذر (1، 2 و 3) و حجم گلدان (7/1 و 2/5 لیتری) در نهالستان کاشته شدند. چهار ماه پس از کاشت، بررسی نهایی شامل اندازه گیری ارتفاع، قطر یقه و تعداد برگ نهال ها انجام شد. نتایج حاصل از این بررسی حاکی از کاهش خصوصیات رویشی اندازه گیری شده در نهال ها به ترتیب تحت شرایط زیر بود: 1- بذور درجه یک باپوست در گلدان کوچک 2- بذور درجه یک بدون پوست در گلدان بزرگ 3- بذور درجه دو بدون پوست در گلدان بزرگ 4- بذور درجه دو باپوست در گلدان کوچک 5- بذور درجه سه بدون پوست در گلدان بزرگ 6- بذور درجه سه باپوست در گلدان کوچک. به طور کلی اندازه گیری ها نشان داد که برای تولید نهال یک ساله جهت جنگل کاری باید از بذور درجه یک استفاده نمود و در مورد سایر بذور، به نهال ها فرصت رویش بیشتری برای انتقال به عرصه داد.

این تحقیق با اهداف بررسی قابلیت تصاویر ماهواره ای سنجنده +ETM و IRS-1C در تهیه نقشه گستره جنگل های زاگرس و دستیابی به میزان و موقعیت تغییرات گستره جنگل از سال 1334 تا سال 1381 به صورت مطالعه موردی در جنگل های آرمرده شهرستان بانه با مساحت 19964 هکتار صورت گرفت. نقشه گستره جنگل مربوط به سال 1334 از روی فتوموزائیک رقومی حاصل از عکس های هوایی تهیه گردید. جهت تهیه نقشه گستره جنگل مربوط به سال 1381 از تصاویر ماهواره ای +ETM و IRS-1C استفاده گردید. پس از بررسی کیفیت رادیومتری و هندسی تصاویر ماهواره ای و تصحیح آنها، جهت استخراج بهتر اطلاعات از پردازش های مختلف بهبود و بارزسازی تصاویر، نسبت گیری های طیفی و ایجاد شاخص های گیاهی، تبدیل تسلدکپ، تجزیه وتحلیل مؤلفه های اصلی و نیز ادغام تصاویر چند طیفی سنجنده +ETM با باند پانکروماتیک همان سنجنده و باند پانکروماتیک IRS-1C از طریق روش های IHS و PANSHARP استفاده شد. بهترین مجموعه های باندی برای طبقه بندی 2 و 6 طبقه، انتخاب و به همراه تصاویر ادغام یافته یک بار به دو طبقه جنگل و غیرجنگل و بار دیگر به 6 طبقه جنگل، زراعت، باغ، مناطق مسکونی، مرتع و مناطق صخره ای با استفاده از الگوریتم های حداکثر احتمال، حداقل فاصله و جعبه ای طبقه بندی شدند. ارزیابی صحت نتایج حاصل از طبقه بندی ها با نقشه واقعیت زمینی نمونه ای نشان داد که بالاترین صحت کلی مربوط به نقشه حاصل از طبقه بندی مجموعه 7 باندی منتخب دو طبقه با استفاده از الگوریتم حداکثر احتمال، و با صحت کلی 81.3 درصد و ضریب کاپای 64/. می باشد. نتایج حاصل از بررسی تغییرات گستره جنگل های منطقه با استفاده از نقشه جنگل سال های 1334 و 1381 نشان داد در طی دوره مورد مطالعه 4853 هکتار از سطح جنگل کاسته شده و 953 هکتار به سطح جنگل افزوده شده است.

کنف مورد استفاده در این تحقیق (واریته برگ پنجه ای 7635 گونه Hibiscus cannabinus) از ایستگاه تحقیقات پنبه ورامین تهیه شد. پوست نمونه های کنف پس از جداسازی از مغز چوبی گیاه به قطعات 5-4 سانتی متر تبدیل و پس از شستشو با آب و خشک شدن با هوا برای تهیه خمیر کاغذ کرافت مورد استفاده قرار گرفت. تحت شرایط پخت متفاوت کرافت (سولفیدیته 25 درصد، درجه حرارت پخت 170 درجه سانتی گراد، نسبت مایع پخت به وزن خشک پوست 7 به 1، قلیائیت فعال 14، 16 و 18 درصد و زمان پخت 30، 50 و 75 دقیقه)، خمیر کاغذهای متعددی در محدوده بازده 50 تا 60 درصد و عدد کاپای 17 تا 30 تولید گردید. نتایج ارزیابی خمیر کاغذهای حاصله نشان داده است که اثر مستقل درصد قلیائیت فعال و زمان پخت برروی بازده و عدد کاپای خمیر کاغذ در سطح 1 درصد معنی دار و اثر متقابل آنها در سطح 1 و 5 درصد برروی بازده بدون معنی ولی برروی عدد کاپا معنی دار بوده است. با توجه به رابطه بین بازده خمیر کاغذ و عدد کاپا، سه تیمار مختلف در محدوده عدد کاپای 20، 25 و 30 انتخاب شد. به منظور تعیین عدد کاپا و درجه روانی مناسب به لحاظ خصوصیات بهینه کاغذ، کاغذهای دست ساز حاصل از خمیر کرافت پوست کنف با عدد کاپای متفاوت و درجات روانی مختلف 400، 450 و 500 (ml, CSF) ارزیابی شد. نتایج حاصل نشان داد که خمیر کاغذ کرافت حاصل از پوست کنف در عدد کاپای 25 و در درجه روانی 400 از نظر مجموع ویژگی های کاغذ، دارای کیفیت مطلوب تری بوده است.

طیف گسترده تهیه خمیر کاغذ با روش های مکانیکی و نیمه شیمیایی از جمله: حرارتی مکانیکی، شیمیایی- حرارتی مکانیکی و شیمیایی- مکانیکی به دلیل صرفه جویی در ماده اولیه و تولید خمیر کاغذ پربازده، بیش از هر زمان دیگر مطرح و در حال توسعه و تکمیل است. اگرچه از تولید خمیر کاغذ شیمیایی- مکانیکی به صورت انبوه در ایران بیش از دو دهه نمی گذرد، اما در زمینه مطالعات خمیر کاغذ، پیشرفت های قابل ملاحظه ای حاصل گردیده است. برای تهیه خمیر کاغذ با روش های مذکور نیاز به چوب با دانسیته پائین است، بنابراین گونه های سریع الرشد از جمله صنوبر و پالونیا مورد توجه می باشند. رشد چوب پالونیا بیش از صنوبر است و به همان نسبت الیاف کوتاه تری تولید می کند. مقاومت کاغذهای تهیه شده از خمیر خالص پالونیا و صنوبر به علت عکس العمل متفاوت الیاف آنها در برابر پالایش اختلاف معنی داری به وجود می آورد. از جانب دیگر با بررسی خواص کاغذ ملاحظه می شود که پالایش پذیری در الیاف بلندتر صنوبر سهل تر و بهتر صورت می گیرد، ولی ارزش متوسط کمی طول الیاف صنوبر پس از پالایش نزول نموده و اختلاف آن را با طول الیاف خمیر پالونیا کاهش می دهد. بنابراین، افزودن مقدار10 درصد خمیر پالونیا به خمیر صنوبر در مقاومت های به پاره شدن، ترکیدن، کشش، سفتی و همچنین طول پاره شدن در مقام مقایسه با کاغذ تهیه شده ازخمیر خالص صنوبر اختلاف معنی داری به وجود نمی آورد. این در حالی است که با افزودن مقدار 10 درصد خمیر پالونیا به خمیر صنوبر، خاصیت ماتی کاغذ حاصل افزایش و مقاومت به تا شدن آن کاهش می یابد و بین کاغذهای دو گروه یاد شده در سطح 1 درصد اختلاف معنی دار پیدا می کند. مدت زمان مناسب برای تولید خمیر با بازده حدود 85 درصد در شرایط بهینه پخت با حرارت 160 درجه سانتی گراد و نسبت ماده چوبی به مایع پخت 7: 1، برای چوب پالونیا 90 دقیقه و برای چوب صنوبر100 دقیقه حاصل گردید. با توجه به نتایج این بررسی، تهیه خمیرکاغذ شیمیایی- مکانیکی از چوب پالونیا و امکان افزودن آن به خمیر شیمیایی- مکانیکی صنوبر، افق امیدبخشی را در تامین کمبود چوب برای صاحبان کارخانجات چوب و کاغذ ترسیم می کند.

خصوصیات میکرومورفولوژیک یک توالی لس- پالئوسول در منطقه ناهارخوران در جنوب گرگان به منظور ارزیابی شرایط اقلیمی گذشته، مورد مطالعه قرار گرفت. بدین منظور، 17 پروفیل در دیواره توالی تشخیص و خصوصیات مورفولوژیک آنها ثبت گردید و از افق های آن نمونه های دست نخورده برای تهیه مقاطع نازک برداشته شد. مشاهدات میکرومورفولوژیک، شواهد مختلفی از وقوع فرآیندهای پدوژنیک را در این توالی نشان داد. وجود هیپوکوتینگ ها و نودول های اکسیدهای آهن و منگنز نشان داد که این توالی دارای نوسانات متناوب در شرایط رداکس بوده است. از دیگر خصوصیات این توالی، وجود شواهدی از فعالیت بیولوژیک از جمله فضولات جانوری و بقایای ریشه در حفرات و نیز اثرات بیوتورباسیون نظیر میکروساختمان کروی است. حضور بقایای غلاف آهکی نرم تنان، حاکم بودن شرایط سرد و خشک در طی فرآیند تجمع لس ها را نشان می دهد. کلسیت سیتومورفیک و سوزنی شکل در پالئوسول ها، از دیگر نشانه های شرایط محیطی مناسب و تجزیه مواد آلی است. کوتینگ ها و هیپوکوتینگ های رسی در پالئوسول ها، شاهدی از وجود بارندگی کافی و شرایط اقلیمی مرطوب برای آب شویی و انتقال رس می باشند. حضور پدوفیچر های مرکب، شامل کوتینگ های رس و کربنات کلسیم و اکسیدهای آهن و منگنز به شکل جاکستاپوز و سوپرایمپوز در لایه های پالئوسول، نشان دهنده پلی ژنتیک بودن این خاک ها می باشد. به طور کلی از شواهد و مشاهدات میکرومورفولوژیک ذکر شده می توان نتیجه گیری کرد که توالی لس- پالئوسول دره ناهارخوران گرگان، نشان دهنده تکرار دوره های سرد و خشک و گرم و مرطوب در این خاک ها می باشد. لس ها معرف اقلیم سرد و خشک بوده درحالی که پالئوسول ها نشان دهنده شرایط جغرافیایی گرم و مرطوب تری می باشند. بدین ترتیب تشکیل لس و پالئوسول مورد مطالعه، به ترتیب در ادوار یخچالی و بین یخچالی و در شرایط آب و هوایی و اقلیمی متفاوت انجام گرفته است.

امروزه مصرف لجن فاضلاب شهری و صنعتی در خاک های کشاورزی از لحاظ اقتصادی و زیست محیطی در بسیاری کشورها از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. به منظور بررسی اثر لجن بیولوژیک بر ویژگی های بیولوژیکی و شیمیایی یک نمونه از خاک های Haplocambid منطقه اهر، یک سری آزمایش های گلدانی با گلدان های حاوی پنج کیلوگرم خاک و با هفت سطح مختلف از لجن بیولوژیک خشک در مقیاس تن بر هکتار با چهار تکرار انجام پذیرفت. نتایج آزمایش ها نشان دادند که با افزایش مصرف لجن در خاک تعداد کل میکروارگانیسم ها، شدت تنفسی، هدایت الکتریکی، درصد مواد آلی و درصد ازت کل خاک به طور معنی داری افزایش حاصل نموده است. اثر لجن بر مقدار آهک خاک و نسبت کربن به نیتروژن معنی دار مشاهده نشد. در مورد اثر لجن بر تغییرات pH خاک، کاهش pH در کاربرد سطوح بالای لجن در مقایسه با تیمار20 تن لجن در هکتار در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بوده است.

خردل وحشی یکی از علف های هرز سمج و رایج در مزارع تولید کلزا در استان گلستان بوده و هیچ روش مؤثری توام با توجیه اقتصادی برای کنترل آن در کلزا وجود ندارد. بنابراین استفاده از ارقامی از کلزا با قابلیت رقابت بالا می تواند جهت کنترل خردل وحشی مؤثر باشد. به همین منظور آزمایش مزرعه ای در سال زراعی 85-1384 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر گرگان (عراقی محله) اجرا گردید. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار صورت گرفت. فاکتورهای آزمایش شامل ارقام کلزا در 7 سطح (هایولا 401، هایولا 330، آرجی اس 003، آپ شن 500، ساری گل، زرفام و طلایه) و سطوح علف هرز در دو سطح (30 بوته خردل وحشی در مترمربع و شاهد بدون علف هرز) بود. در شرایط مخلوط عملکرد زرفام و هایولا 330 در رتبه نخست و آپشن 500 در رده آخر قرار داشت، همچنین خردل وحشی پایین ترین و بالاترین بیوماس را به ترتیب در ارقام زرفام و آپشن500 تولید کرد. تجزیه کلاستر براساس شاخص های رقابتی ارقام را در سه گروه قرار داد، ارقام زرفام و آپشن 500 به ترتیب دارای بالاترین و پایین ترین قدرت رقابتی بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که رقم زرفام به دلیل دارا بودن سطح برگ و ارتفاع بیشتر و همچنین توزیع مناسب سطح برگ در لایه های کانوپی در شرایط رقابت با علف هرز توانایی بالایی در جلوگیری از کاهش عملکرد خود در شرایط رقابت با خردل وحشی، داشته (تحمل بالا) و از طرفی بیوماس و مقدار بذر علف هرز را نیز تا حد زیادی کاهش داد. از این صفات مذکور می توان در برنامه های به نژادی جهت افزایش توانایی رقابتی بهره جست.

به منظور بررسی اثر تنش کمبود آب و مقادیر مختلف نیتروژن بر عملکرد، اجزاء عملکرد و صفات فیزیولوژیک کلزا، آزمایش مزرعه ای به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سال زراعی 1384 انجام شد. در این بررسی، دو رقم کلزا به نام های زرفام و مدنا در سه سطح آبیاری (آبیاری پس از 40، 60 و 80 درصد تخلیه رطوبتی خاک) و چهار میزان کود نیتروژنه (صفر، 75، 150 و 225 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل نشان داد که کاهش مصرف آب و نیتروژن مصرفی باعث بروز تنش شدیدی در این گیاه می شود، به طوری که سبب کاهش معنی دار عملکرد دانه و اجزای عملکرد دانه می گردد. در این رابطه، درصد کاهش تعداد خورجین در بوته (17/59 درصد) نسبت به اجزای دیگر بیشتر بود. صفات فیزیولوژیکی همچون هدایت روزنه ای (89/68 درصد)، محتوای نسبی آب برگ (37/16 درصد) و میزان کلروفیل (61/29 درصد) در شرایط تنش آبی کاهش یافت، درحالی که میزان آمینواسید پرولین افزایش معنی داری نشان داد که این افزایش در جهت توان تنظیم اسمزی بالاتر در شرایط تنش رطوبتی بود. با افزایش نیتروژن مصرفی نیز تمام صفات فیزیولوژیک برگی افزایش معنی داری از خود نشان دادند. در مقایسه دو رقم نیز مشخص شد که رقم زرفام، تحمل بیشتری جهت شرایط کم آبی و همچنین مقادیر کم نیتروژن مصرفی داشت که دلیل این امر بالاتر بودن هدایت روزنه ای، محتوای نسبی آب برگ، میزان کلروفیل و پرولین تولیدی در شرایط تنش آبی و نیتروژن مصرفی بود. از طرفی، پتانسیل تولیدی رقم زرفام در شرایط آبیاری نرمال و مقادیر بالای نیتروژن مصرفی نیز بیشتر بود.

یکی از مهمترین ابزارهای برنامه ریزی به منظور تامین به موقع محصولات زراعی پیش بینی عملکرد این محصولات قبل از برداشت است. در این تحقیق پیش بینی عملکرد گندم دیم (Triticum aestivum) در شهرهای سنندج، قروه و بیجار در استان کردستان و کرمانشاه و کنگاور در استان کرمانشاه با استفاده از متغیرهای مختلف هواشناسی و شاخص های هواشناسی کشاورزی برای سال های زراعی 84-1383 و 85-1384 انجام گرفت. براساس بیشترین ضریب همبستگی معنی دار، کمترین خطای معیار و همچنین کمترین انحراف نسبی مقادیر پیش بینی شده عملکرد از واقعی، مناسب ترین شاخص ها انتخاب و برای پیش بینی عملکرد محصول به کار برده شدند. شاخص های منتخب مدل های رگرسیونی شامل دمای حداقل روزانه، اختلاف تجمعی دماهای حداکثر و حداقل روزانه، مقدار تجمعی واحدهای حرارتی- نوری، ساعات آفتابی، درجه- روزهای تجمعی رشد، میزان بارندگی و مقدار تجمعی واحدهای حرارتی- آفتابی برای شهرهای مذکور بودند. پیش بینی عملکرد گندم در سنندج با استفاده از داده های مربوط به مرحله دوم رشد رویشی فعال پس از دوره خواب (7 فروردین تا 31 اردیبهشت)، برای قروه، مرحله زایشی (1 تا 30 خرداد)، برای کرمانشاه، مرحله زایشی (11 اردیبهشت تا 5 خرداد) و برای کنگاور مرحله دوم رشد رویشی فعال پس از دوره خواب (24 اسفند تا 10 اردیبهشت) انجام گرفت. در شهر بیجار به دلیل بالا بودن مقادیر انحراف نسبی مدلی مورد استفاده قرار نگرفت. براساس این تحقیق در سنندج و قروه 68 درصد، در کرمانشاه 91 درصد و کنگاور 81 درصد از تغییرات عملکرد محصول گندم دیم، به دلیل تغییرات پارامترهای هواشناسی و شاخص های منتخب هواشناسی کشاورزی می باشد.

این تحقیق به منظور کنسرو کردن میگوهای سفید هندی پرورشی Penaeus indicusریزی که ارزش صادراتی بالایی ندارند، انجام شد. به این منظور میگوها در دو اندازه متوسط و ریز انتخاب شده و به سه روش، پخت اولیه با آب نمک 6، 9 و 12 درصد و در زمان های 2، 4 و 6 دقیقه، پخت اولیه با بخار آب در زمان های 5 و 8 دقیقه و پخت اولیه به صورت سرخ کردن در روغن در زمان های 2 و 4 دقیقه آماده گردیدند و در دو محیط آب نمک و روغن کنسرو شدند. سپس فرآورده های تولیدی از نظر خصوصیات حسی به دو روش مقایسه چندتایی و هدونیک ارزیابی گردیدند. نتایج حاصل از تست هدونیک نشان داد که کنسرو میگوی ریز سرخ شده به مدت 2 دقیقه در محیط پرکننده روغن با امتیاز ارزیابی کلی 40/6، طعم و مزه 20/6، قوام و بافت 00/7، بو 60/4 و رنگ 00/5 و کنسرو میگوی متوسط سرخ شده به مدت 4 دقیقه در محیط پرکننده روغن با امتیاز ارزیابی کلی 60/6، طعم و مزه 60/6، قوام و بافت 00/7، بو 20/5 و رنگ 20/5 بالاترین مطلوبیت را حائز گردیدند. مقایسه چندتایی تیمارهای تولید شده نیز این انتخاب ها را تایید نمود.

مایکوتوکسین ها متابولیت های ثانویه سمی و سرطان زای تولید شده به وسیله برخی از قارچ ها نظیر آسپرژیلوس فلاووس می باشند. حضور مایکوتوکسین ها در مواد غذایی وابسته به عوامل مختلفی از قبیل نوع قارچ، محصولات غذایی آلوده، عوامل محیطی و میزبان است. این مطالعه به منظور تعیین میزان سم آفلاتوکسین های B1 و M1 در جگر، عضلات سینه و ران مرغ های گوشتی انجام گرفت. بدین منظور 40 نمونه از هر یک از اندام های جگر، عضلات سینه و ران مرغ های کشتار شده در کشتارگاه اهواز جمع آوری و از نظر آلودگی به آفلاتوکسین های B1 و M1 به روش HPLC مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان داد 5/37 درصد جگرها، 5/22 درصد عضلات سینه و ران مرغ های کشتار شده آلوده به سم آفلاتوکسین بودند. جگر و عضلات سینه به ترتیب دارای بالاترین و کمترین میانگین میزان آلودگی به آفلاتوکسین های B1 و M1 بودند. تجزیه و تحلیل آماری نشان داد میانگین مقدار باقی مانده آفلاتوکسین B1 و M1 در جگر به طور معنی داری بیشتر از عضلات سینه و ران مرغ های کشتار شده بود (01/0P<).

به منظور بررسی اثر مخمر ساکارومایسیس سرویسیه بر عملکرد پروار و خصوصیات لاشه بره های پرواری تغذیه شده با جیره حاوی خوراک باگاس نیشکر تعداد 20 راس بره نر نژاد سنجابی با میانگین وزن 5/1±33 کیلوگرم و سن 5/3 ماه در قالب یک طرح کاملا تصادفی مورد استفاده قرار گرفتند. بره ها به دو گروه تقسیم شده و به مدت 98 روز با یک جیره پرواری با و یا بدون مخمر تغذیه شدند. ترکیب جیره مصرفی برای هر دو گروه یکسان بود. این جیره از یونجه خشک (96/17 درصد)، خوراک پلت شده باگاس نیشکر (30 درصد)، جو (40 درصد)، کنجاله تخم پنبه (10 درصد)، مکمل معدنی (59/1 درصد) و نمک (45/0 درصد) تشکیل شده بود. مخمر مصرفی (2 گرم در روز به ازای هر بره)، اضافه وزن روزانه در بره های پرواری را به طور معنی داری (05/0P<) افزایش داد، به طوری که بره هایی که مخمر را دریافت کرده بودند 18/14 درصد بیشتر از گروه شاهد رشد کردند. ضریب تبدیل خوراک نیز در گروهی که مخمر دریافت کرده بودند، به طور معنی داری (01/0P<) بهبود یافت، اما مخمر تاثیر معنی داری بر ماده خشک و ماده آلی مصرفی، گلوکز و اوره سرم خون و خصوصیات اندازه گیری شده لاشه نداشت. به طورکلی نتایج این آزمایش نشان داد که اضافه کردن مخمر ساکارومایسیس سرویسیه به جیره پرواری حاوی خوراک باگاس نیشکر، می تواند موجب افزایش رشد و بهبود ضریب تبدیل خوراک در بره ها شود.

با توجه به نقش مطالعات کارایی در فراهم سازی زمینه تجدیدنظر در اهمیت نسبی اجزای تولید، اصلاح سیاست ها و مدیریت منابع، پژوهش حاضر با هدف اندازه گیری کارایی تکنیکی کشتارگاه های دام و شناسایی عوامل تاثیرگذار بر آن، با استفاده از آمار و اطلاعات تولیدی 31 کشتارگاه دام استان تهران و بهره گیری از رهیافت تحلیل فراگیر داده ها صورت پذیرفت. براساس یافته ها، بسیاری از کشتارگاه ها تنها با نیمی از ظرفیت اسمی خود فعالیت می کنند. همچنین، میانگین کارایی تکنیکی نمونه 77 درصد ارزیابی گردید که بیانگر قابلیت بهبود عملکرد فنی واحدها با فن آوری موجود می باشد. از سوی دیگر، نتایج آزمون مقایسه میانگین ها، وضعیت بهتر واحدهای بزرگ مقیاس، مکانیزه و غیردولتی را نشان داد، ضمن آنکه نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد متغیرهای رتبه مقیاس تولید، نوع مالکیت، سطح فن آوری، سن، تحصیلات و تخصص مدیر ارتباط مستقیم و متغیر عمر کشتارگاه ارتباط معکوسی بر اندازه کارایی تکنیکی واحدها داشته است. در پایان، تسهیل واگذاری واحدهای دولتی، خروج کشتارگاه های با طول عمر طولانی و کارایی پایین از زنجیره تولید، و ضرورت مطالعات امکان سنجی فنی و اقتصادی پیش از احداث واحدهای جدید به عنوان راهکار سیاستی پیشنهاد گردید.

در این تحقیق رفتار جذب آب سه رقم برنج فجر، شفق و ندا در 6 دمای مختلف (25، 30، 40، 50، 60 و 70 درجه سانتی گراد) با در نظر گرفتن تغییرات وزن در طول زمان بررسی شد. خصوصیات فیزیکی (ابعاد، میانگین قطر هندسی و ضریب کرویت)، دانسیته توده ای، دانسیته دانه ای و میزان تخلخل ارقام مختلف برنج نیز به صورت تابعی از درجه حرارت در محدوده دمای 70-25 درجه سانتی گراد تعیین گردید. نتایج این تحقیق نشان داد درجه حرارت عامل مهمی در فرآیند خیساندن برنج می باشد به گونه ای که هرچه درجه حرارت خیساندن بیشتر باشد زمان فرآیند کوتاه تر می شود. دماهای بالاتر منجر به نرم شدن و انبساط دانه می گردد. سرعت جذب آب در مراحل اولیه شدید بوده و به تدریج کندتر شده و در نهایت به سمت رطوبت تعادلی یا اشباع پیش می رود. خصوصیات فیزیکی دانه های برنج (طول، عرض، ارتفاع، حجم و ضریب کرویت) تابع فرآیند خیساندن می باشند و دمای خیساندن تاثیر قابل توجهی بر آنها دارند. علاوه بر این روابط ریاضی بین خصوصیات فیزیکی و درجه حرارت فرآیند خیساندن برای ارقام مختلف برنج به دست آمد. دانسیته توده ای، دانسیته دانه ای و میزان تخلخل ارقام مختلف برنج با تغییر دمای خیساندن به صورت غیرخطی تغییر کرد. دانسیته توده ای ارقام مختلف برنج در دمای 40 درجه سانتی گراد به حداقل و در دمای 70 درجه سانتی گراد به حداکثر می رسد. دانسیته توده ای ارقام فجر، ندا و شفق به ترتیب در محدوده 4/768-9/732، 9/777-4/720 و 788-6/705 کیلوگرم بر مترمکعب تغییر کرد. دانسیته دانه ای ارقام مختلف برنج در دمای خیساندن 40 درجه سانتی گراد به حداکثر و در 70 درجه سانتی گراد به حداقل می رسد. دانسیته دانه ای ارقام فجر، ندا و شفق به ترتیب در محدوده 1/1245-1/1230، 4/1362-1/1285 و 5/1389-7/1229 کیلوگرم بر مترمکعب تغییر کرد. تغییرات تخلخل در ارقام مختلف برنج تقریبا روند مشابهی دارد و پس از افزایش در دمای 40 درجه سانتی گراد، روند نزولی طی کرده و در دمای 70 درجه سانتی گراد به حداقل می رسد. میزان تخلخل ارقام فجر، ندا و شفق به ترتیب در محدوده 1/56-3/43، 6/51-7/42 و 0/44-4/41 درصد تغییر کرد.

خشکسالی نشانه روشنی از نوسانات اقلیمی است. بررسی علمی پدیده خشکسالی به منظور برنامه ریزی و مدیریت منابع آب و مقابله با مشکلات ناشی از کمبود آب ضروری می باشد. در دهه های گذشته معمولا تحلیل خشکسالی به صورت توصیفی انجام می گرفت، ولی امروزه برای بیان کمی پدیده خشکسالی، ارزیابی و پایش آن، از شاخص های مختلف استفاده می شود. در این تحقیق از شاخص بارندگی استاندارد شده (SPI) جهت ارزیابی و تحلیل مکانی خشکسالی هواشناسی در سطح استان گلستان استفاده شده است. به این منظور از آمار بارندگی 24 ایستگاه باران سنجی با طول دوره آماری 29 سال، استفاده شده و وضعیت خشکسالی در محدوده هر ایستگاه و در هر سال آبی تعیین شد. سپس با استفاده از نرم افزارSurfer 8.0 نقشه های وضعیت خشکسالی سالیانه در طول دوره آماری مورد نظر، به تفکیک هر سال آبی تهیه شد. نتایج نشان می دهد که به طور کلی نوسانات وضعیت رطوبتی در سطح استان بسیار زیاد می باشد. در حالی که نمی توان به طور قطع از وجود یک سیکل مشخص در نوسانات رطوبتی و وقوع خشکسالی مطمئن بود، ولی می توان به این واقعیت اشاره نمود که در مواردی ترسالی یا خشکسالی های مهم با فواصل زمانی حدود 11 سال به وقوع پیوسته اند. ضمن آنکه در فاصله سال های اشاره شده به دفعات شرایط رطوبتی تغییر نموده است. همچنین با توجه به نقشه های گستره خشکسالی در استان گلستان، دامنه نوسانات و فراوانی خشکسالی در مناطق مرزی و نوار ساحلی دریای خزر که در وضعیت اقلیمی خشک و نیمه خشک قرار دارند، شدید می باشد. علاوه بر آن زمان شروع و خاتمه خشکسالی در مناطق مختلف استان متفاوت بوده و در هر سال آبی حداقل 3 وضعیت رطوبتی در سطح استان مشاهده شده است.

آمایش سرزمین علمی است که با توجه به ویژگی های اکولوژیک سرزمین و شرایط اقتصادی- اجتماعی آن، نوع استفاده بهینه از سرزمین را مشخص می سازد. در آمایش حوزه آبخیز کوهدشت که مساحت آن 456 کیلومترمربع است، نقشه های طبقات ارتفاع از سطح دریا، درصد شیب، جهت های جغرافیایی، ویژگی های خاک شناسی، تیپ و تراکم پوشش گیاهی به روش دوتایی با هم ترکیب شده و نقشه نهایی واحدهای زیست محیطی به دست آمد. همچنین ویژگی های اقلیم شناسی، منابع آب، شبکه جاده و فرسایش خاک برای هر واحد ثبت گردید و مطالعات اقتصادی و اجتماعی نیز برای حوزه از طریق پرسش نامه انجام شد. در نتیجه فرآیند آمایش سرزمین، 793 اکوسیستم خرد یا واحد زیست محیطی مشخص گردید. برای این اکوسیستم های خرد نیز ارزیابی توان اکولوژیک برای کاربری های کشاورزی، مرتع داری، جنگلداری، توریسم گسترده، توسعه شهری و حفاظت صورت پذیرفت و با تلفیق ارزیابی با نیاز اقتصادی و اجتماعی منطقه، کار آمایش سرزمین حوزه به پایان رسید. در نتیجه کار آمایش از کل مساحت منطقه 6/42 درصد به کشاورزی، 03/17 درصد به مرتع داری، 4/3 درصد به جنگلداری، 24/12 درصد به توریسم گسترده، 3/0 درصد به توسعه شهری و 9/21 درصد به حفاظت اختصاصی پیدا کرد.

شوری یکی از فرآیندهای است که در نتیجه تغلیظ نمک های محلول در آب و خاک در اثر عملکرد طبیعی یا انسانی افزایش می یابد. شوری در مناطق پست و در جهت جریان های آب های زیرزمینی افزایش می یابد. در این مطالعه کیفیت شیمیایی آب تالاب اینچه در شمال آق قلا و برخی از چاه های آب های زیرزمینی کم عمق بخش شرقی تالاب با نمونه برداری در فصل زمستان 1384 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج هیدروژئوشیمی بیانگر شوری بالای آب تالاب و آب های زیرزمینی کم عمق منطقه مورد مطالعه با مواد محلول جامد بیش از1000 میلی گرم در لیتر است. بر طبق نمودارهای گیبز، تبخیر پدیده غالب و مهمترین عامل غلظت زیاد یونی در تالاب شور و آب های زیرزمینی منطقه می باشد. مقادیر بالای یون های Na+ و Cl- در تالاب شور اینچه و آب های زیرزمینی کم عمق در مقایسه با آب رودخانه و آب های زیرزمینی، منشاء تبخیری دارد. همچنین همبستگی مثبت بین کلرید با یون های K+ وNa+ بیانگر آن است که نمک های تبخیری موجود در خاک های شور منطقه منبع اصلی این یون ها است. به طوری که رخساره هیدروژئوشیمی آب تالاب براساس نمودارهای پاییر و چادها غالبا از نوع سدیک و کلرید (Cl–Na+) می باشد. مدل سازی هیدروژئوشیمی نشان داد که کانی های آراگونیت، دولومیت و کلسیت فوق اشباع می باشند، این در حالی است که کانی تبخیری هالیت در این فصل تحت اشباع است.

از پرتابه های جامی شکل در انتهای سرریز سدهای بلند، به منظور کاهش هزینه ها، در مقایسه با دیگر سازه های مستهلک کننده انرژی، استفاده می شود. آبشستگی ناشی از برخورد جت آب با بستر رودخانه می تواند پایداری سرریز، سد و سازه های مرتبط را به مخاطره بیندازد، ضمن این که تجمع مواد فرسایش یافته می تواند با تغییر رقوم پایاب، بر عملکرد خروجی سدها یا نیروگاه ها تاثیر بگذارد. در این پژوهش برای بررسی پدیده آبشستگی و عوامل مؤثر بر آن، ابتدا با استفاده از آنالیز ابعادی، روابط کلی برای حداکثر عمق آبشستگی، ارتفاع تپه های بالادست و پایین دست حفره آبشستگی، به صورت تابعی از متغیر های بدون بعد، حاوی پارامتر های شدت جریان، ضخامت جت، ارتفاع ریزش، اندازه ذرات و SN (نسبت مجموع نیروهای محرک به مجموع نیروهای مقاوم در حرکت ذره تحت تاثیر جریان آب) به دست آمده و سپس با انجام آزمایش های متعدد، در شرایط هیدرولیکی مختلف و دانه بندی های مختلف، نتایج مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته و مدل های خطی و توانی چند متغیره، برای پیش بینی آنها به دست آمده است. بهترین مدل ها برای برآورد حداکثر عمق آبشستگی، با استفاده از متغیر های بدون بعد از شدت جریان، ارتفاع ریزش، اندازه ذرات و عمق پایاب به دست آمده و در ضمن متغیر SN رابطه قوی با حداکثر عمق آبشستگی نشان نداده است. برای پیش بینی ارتفاع تپه های بالادست و پایین دست نیز، مدل های چندان قوی به دست نیامده است. برای بررسی توانمندی مدل های به دست آمده از این پژوهش، مجموعه ای از داده های محققان دیگر نیز جمع آوری و نتایج آنها با یکدیگر مقایسه شده است. نتایج نشان داده است که دقت مدل های ارائه شده در این پژوهش بیشتر از مدل های قبلی می باشد.

بررسی فرآیندهای آب وهوایی، ابزار مناسبی در اختیار مدیران حوزه های مختلف قرار می دهد تا با در نظرگرفتن این بررسی ها، سیاست های آینده را در جهت بهینه نمودن صرف هزینه ها و امکانات بهره وری حداکثر طرح ریزی کنند. هدف از این تحقیق بررسی ارتباط نشانه های پهن مقیاس اقلیمی با بارش استان خراسان بوده است. پس از بررسی های لازم و تکمیل خلاهای آماری موجود، تعداد 37 ایستگاه سینوپتیک، اقلیم شناسی و باران سنجی تحت پوشش سازمان هواشناسی کشور، انتخاب و آزمون همگنی بر روی داده های بارش فصلی (دسامبر تا می) این ایستگاه ها انجام شد. سپس، سری زمانی بارش متوسط منطقه ای به روش مدل رقومی ارتفاعی محاسبه شد. در مرحله بعد، سری زمانی متوسط دمای سطح دریا و اختلاف دمای سطح دریا و سطح 1000 میلی باری در بازه های زمانی مختلف محاسبه و استاندارد شدند. آنگاه، همبستگی نشانه های پهن مقیاس اقلیمی در مناطق شاخص انتخاب شده با بارش متوسط منطقه ای در بازه زمانی دسامبر تا می، محاسبه شد. نتایج نشان دهنده ارتباط تغییرات دمای سطح دریا، در مناطقی نظیر دریای سیاه در بازه سپتامبر تا نوامبر، سیبری در بازه ژوئن تا نوامبر، شمال خلیج فارس در ماه نوامبر، دریای شمال در بازه اکتبر تا نوامبر و ایسلند، جنوب دریای سرخ و غرب مدیترانه در بازه اگوست تا نوامبر با تغییرات بارش متوسط منطقه می باشد. همجنین نتایج نشان دهنده ارتباط تغییرات اختلاف دمای سطح دریا و سطح 1000 میلی باری با بارش منطقه در مناطقی مانند گرینلند در بازه ژولای تا نوامبر، ایسلند در بازه ژوئن تا نوامبر، دریای لابرادور در بازه زمانی اگوست تا نوامبر و شمال خلیج فارس در دوره اکتبر تا نوامبر می باشد

مشخصه اصلی جریان در قوس رودخانه ها وجود جریان حلزونی است که باعث می شود تمایل بردارهای سرعت در سطح آب به طرف قوس خارجی و در کف به طرف قوس داخلی باشد. از این رو مناطق واقع در قوس خارجی مکان مناسبی برای آبگیری به شمار می رود. میدان جریان در اطراف آبگیر های جانبی، کاملا سه بعدی و پیچیده می باشد و جانمایی آبگیر در قوس رودخانه باعث افزایش پیچیدگی این الگوی جریان می شود. شناخت الگوی جریان در اطراف آبگیر واقع در قوس رودخانه می تواند مهندسین را در طراحی بهتر آن یاری نماید. در تحقیق حاضر به منظور شناخت میدان جریان حول آبگیر جانبی در قوس و تاثیر آبگیر روی میدان جریان در قوس, میدان جریان در یک کانال قوسی با زاویه مرکزی 180 درجه با حضور آبگیر جانبی در موقعیت 115 درجه از قوس, با استفاده از سرعت سنج سه بعدی ADV در حالت بستر صلب برداشت شد. خطوط جریان در مقاطع عرضی نشان می دهد با ورود جریان به قوس, یک جریان چرخشی در مقطع شکل می گیرد ضمن اینکه یک سلول چرخشی دیگر نیز با جهت مخالف در قوس خارجی به وجود می آید. در مقاطع پس از آبگیر, سلول چرخشی دوم در قسمت فوقانی جداره داخلی قوس تشکیل می گردد. الگوی سه بعدی جریان جلوی آبگیر نشان می دهد عرض صفحه تقسیم جریان جلوی آبگیر که در لایه های بالایی بیشتر از لایه های پایینی جریان است, در نزدیک سطح مقداری کاهش می یابد. محاسبه قدرت جریان ثانویه در مقاطع مختلف قوس با حضور آبگیر نشان می دهد حداکثر قدرت جریان ثانویه در مقطع 45 درجه از قوس قرار دارد, ضمن اینکه یک حداکثر نسبی دیگر نیز در مقطع 130 درجه وجود دارد. با استفاده از مقادیر تنش های رینولدز در لایه 5/0 سانتی متری از بستر, تنش برشی بستر در محدوده آبگیر محاسبه شد. به منظور مقایسه میدان تنش برشی محاسبه شده با الگوی آبشستگی موضعی اطراف دهانه آبگیر, آزمایش هایی روی بستر فرسایش پذیر و در حالت شرایط آب زلال نیز انجام گردید.

این تحقیق به منظور مطالعه اثر سرعت باد، فشار کارکرد آبپاش و شیب زمین بر یکنواختی توزیع رطوبت خاک در اراضی مجهز به سیستم آبیاری بارانی ثابت انجام گردید. بدین منظور، 6 پلات با ابعاد 30×25 متر با شیب زمین متفاوت 4/13-3/1 درصد در شبکه آبیاری بارانی بیله سوار مغان انتخاب شد. برای هر پلات، آزمایش های ارزیابی یکنواختی توزیع آب و رطوبت خاک در 3 تکرار انجام گردید. در آزمایش های مربوط به هر پلات، عمق آب آبیاری و رطوبت خاک در هر آزمایش به ترتیب در 121 و100 نقطه اندازه گیری شد. در طول انجام آزمایش ها، شدت جریان و فشار کارکرد آبپاش ها، سرعت باد، رطوبت نسبی و دمای هوا پایش گردید. با توجه به بازه تغییرات سرعت باد، فشار کارکرد آبپاش و شیب زمین، مقدار ضریب یکنواختی درصد رطوبت خاک در آزمایش های انجام شده بین 64 تا 88 درصد متغیر بود. براساس نتایج به دست آمده، رابطه ای بین ضریب یکنواختی توزیع رطوبت خاک با دو پارامتر شیب بستر و ضریب یکنواختی توزیع آب استخراج شد. آنالیز حساسیت این رابطه نشان داد، ضریب یکنواختی توزیع رطوبت خاک نسبت به پارامتر یکنواختی توزیع آب در مقایسه با پارامتر شیب بستر از حساسیت بیشتری برخوردار است. ضریب یکنواختی توزیع آب نیز به صورت تابعی از دو عدد بدون بعد سرعت باد و فشار کارکرد نرمالیزه آبپاش بیان گردید. براساس یافته های این تحقیق، وابستگی ضریب یکنواختی توزیع آب به پارامتر سرعت باد در مقایسه با فشار کارکرد سیستم بیشتر بوده و از این رو می توان نتیجه گرفت که تاثیر سرعت باد در غیریکنواختی توزیع رطوبت خاک به مراتب بیشتر از شیب زمین و فشار کارکرد آبپاش است. البته بهبود مدیریت فشار کارکرد سیستم در مناطق بادخیز تاثیر نسبتا بیشتری بر بهبود وضعیت پخش آب نسبت به مناطق با سرعت باد پایین دارد. نتایج این تحقیق موید برتری مقدار ضریب یکنواختی توزیع رطوبت خاک نسبت به مقدار ضریب یکنواختی توزیع آب در سطح مزرعه می باشد.

با توجه به محدودیت منابع آب و حجم وسیع اطلاعات در شبکه های آبیاری، لزوم استفاده از فناوری های نو نظیر سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و سنجش از دور (RS) به منظور رسیدن به یک مدیریت مطلوب، لازم و ضروری به نظر می رسد. هدف از این تحقیق تهیه یک بانک اطلاعاتی از شبکه آبیاری سد درودزن (استان فارس) جهت ارتقاء مدیریت آبیاری به کمک GIS و RS می باشد. نتایج تحقیق نشان داد که برای اعمال یک برنامه ریزی مناسب جهت بهره برداری بهینه از منابع آب و خاک در شبکه های آبیاری بایستی یک بانک اطلاعاتی برای برقراری ارتباط بین انواع اطلاعات مکانی و توصیفی، به هنگام کردن سریع اطلاعات، تحلیل های آماری و مدل سازی فراهم شود.

این پژوهش با هدف بررسی تاثیر غلظت های مختلف زرده تخم مرغ (5/2، 5، 5/7، 10، 15 و 20 درصد) همراه با رقیق کننده تریس در فصل تولیدمثلی بر زنده مانی، تحرک و جنبایی پیش رونده اسپرم بز مرخز پس از فرآیند انجماد- یخ گشایی انجام پذیرفت. نمونه های منی از 5 بز نر مرخز هفته ای دو بار، به مدت 7 هفته جمع آوری و هر بار بلافاصله برای پارامترهایی همچون تحرک و غلظت ارزیابی شدند. منی با رقیق کننده (تریس، سیتریک اسید و فروکتوز) به همراه غلظت های مختلف زرده تخم مرغ رقیق و تا 5 درجه سانتی گراد سرد، سپس در بخار ازت، منجمد و در تانک حاوی نیتروژن مایع ذخیره شدند. یخ گشایی پایوت ها در حمام آب گرم 37 درجه سانتی گراد و در طی 30 ثانیه انجام گرفت. نتایج به دست آمده از غلظت های مختلف زرده تخم مرغ (5/2، 5، 5/7، 10، 15 و 20 درصد)، برای زنده مانی به ترتیب 48/57، 17/60، 21/55، 91/54، 74/53 و 53/49 درصد، برای تحرک اسپرم به ترتیب 92/52، 71/55، 78/50، 85/49، 21/49 و 35/45 درصد و برای جنبایی پیش رونده به ترتیب 21/39، 28/42، 85/37، 36، 37 و 42/32 درصد بود. بیشترین و کمترین زنده مانی، تحرک و جنبایی پیش رونده به ترتیب با غلظت های 5 و 20 درصد زرده تخم مرغ حاصل شد. نتایج این پژوهش نشان داد با افزایش غلظت زرده تخم مرغ، تحرک و زنده مانی اسپرم به طور معنی داری کاهش می یابد (05/0>P)، بنابراین استفاده از رقیق کننده های تریس حاوی 5 درصد زرده تخم مرغ برای انجماد و حفاظت اسپرماتوزوای بز مرخز در طول فصل تولیدمثلی می تواند مناسب باشد.