فهرست مطالب

مطالعات برنامه درسی - پیاپی 6 (پاییز 1386)

فصلنامه مطالعات برنامه درسی
پیاپی 6 (پاییز 1386)

  • تاریخ انتشار: 1386/07/11
  • تعداد عناوین: 7
|
  • بررسی تاثیر نظریه ی سازنده گرایی اجتماعی بر عملکرد دانش آموزان پایه ی سوم دوره ی راهنمایی در درس علوم در شهر زاهدان
    رحمت الله مرزوقی، جعفر جهانی، علیرضا حیدرزادگان صفحه 1
    هدف پژوهش حاضر، بررسی تاثیر نظریه ی سازنده گرایی اجتماعی بر برنامه ی درسی علوم دوره ی راهنمایی است. بدین منظور، نمونه ای از جامعه ی آماری دانش آموزان دختر و پسر پایه ی سوم شهر زاهدان با روش نمونه گیری مرحله ای تصادفی انتخاب شدند و عملکرد آنان در قالب "طرح نیمه آزمایشی چهارگروهی سالمون" مورد بررسی قرار گرفت. نمونه ی مورد مطالعه، دو گروه کنترل و دو گروه آزمایش دختر و پسر بودند.
    ابزار پژوهش برای بررسی عملکرد مورد انتظار، آزمون جهانی تیمز بود. با استفاده از روش های تحلیل آماری آزمون تی و تحلیل واریانس، یافته ها نشان داد که بین عملکرد دانش آموزان که با رویکرد سازنده گرایی اجتماعی آموزش دیده اند (گروه های آزمایش) وآن هایی که با برنامه ی رایج علوم آموزش دیدند (گروه های کنترل)، تفاوت معنی داری وجود دارد. به عبارت دیگر، عملکرد فراگیران آموزش دیده با رویکرد سازنده گرایی اجتماعی، بالاتر از عملکرد فراگیران گروه کنترل بود. بین عملکرد دانش آموزان دختر و پسر در گروه های آزمایش و کنترل، تفاوت معنی داری مشاهده گردید. دانش آموزان دختر و پسر گروه های آزمایش عملکرد بالاتری از دانش آموزان گروه کنترل داشتند.
    عملکرد دانش آموزان پسر گروه های آزمایش نیز بالاتر از دختران گروه های آزمایش بود.
    کلیدواژگان: سازنده گرایی، برنامه ی درسی علوم، یادگیری، عملکرد مورد انتظار
  • بررسی بنیادهای نظری برنامه ی درسی فلسفه برای کودکان از دیدگاه فیلسوفان عقل گرا
    یحیی قائدی صفحه 2
    هر برنامه ی درسی، و از جمله برنامه ی درسی فلسفه برای کودکان، بر نظریه و بنیادهای نظری استوار است. در بدو امر می توان این بنیادها را در دیدگاه ها و آرای فیلسوفان جست وجو کرد؛ هم به دلیل این که در این برنامه ی درسی قصد داریم فلسفه ورزی را به کودکان بیاموزیم و هم به دلیل شمول و کلی بودن فلسفه در نظریه و نظریه پردازی. در این مقاله، صرفا به بررسی اندیشه های فیلسوفانی نظیر سقراط، افلاطون، دکارت، کانت، هگل، نلسون و لیپمن پرداخته ایم. نتایج این بررسی نشان می دهد که اندیشه های سقراط، افلاطون و کانت از مفهومی از فلسفه حمایت می کنند که برنامه ی درسی برای کودکان بر آن استوار است. اندیشه های سقراط نیز در روش و در عمومی دانستن فلسفه، از این برنامه حمایت می کند. وابستگی همه ی دیدگاه های افلاطون به تربیت و فلسفه ی تربیت نیز زمینه ی لازم را برای رشد چنین برنامه ای تدارک دیده است. تاکید دکارت بر فلسفه ورزی و بازگرداندن فلسفه به جایگاه واقعی خود و نزدیکی قواعد و مراحل روش دکارت به روش مورد نظر برنامه ی درسی فلسفه برای کودکان را می توان جزو بنیادهای نظری این برنامه قلمداد کرد.
    بزرگ ترین سهم هگل در زمینه ی برنامه ی درسی فلسفه برای کودکان تاکید او بر آموزش منطق است. سهم نلسون در این برنامه نیز تدارک تجربه ای عملی از اجرای روش سقراطی است که تقریبا شبیه آن چیزی است که این برنامه در نظر دارد. لیپمن در مقام بنیان گذار نیز سهمی جدی در این زمینه دارد. تغییر شیوه ی سقراطی از گفت وگوی دو نفره به گروهی، استفاده از متون مکتوب، عقیده نداشتن افلاطون به دموکراسی و تمایل او به ورود به دوره ی دیالکتیک از 18 سالگی به بعد، مخالفت کانت با ورود زودهنگام دانشجویان (و کودکان) به بحث های فلسفی، تاکید هگل بر اطاعت از دولت جزء ناهماهنگی نظری اندیشه های این فیلسوفان با این برنامه است.
    کلیدواژگان: فلسفه برای کودکان، برنامه ی درسی فلسفه برای کودکان، فیلسوفان عقل گرا
  • بررسی میزان برخورداری کتب فارسی، تاریخ و تعلیمات اجتماعی دوره ی راهنمایی تحصیلی از مؤلفه های هویت ملی
    بابک شمشیری، محمودرضا نوشادی صفحه 3
    دقت و توجه کارشناسانه در انتخاب محتوای درسی و پیام های آشکار و مکنون آن ها می تواند، به صحت و سلامت فرایند شکل دهی هویت ملی و هم چنین رشد آن در دانش آموزان کمک نماید. به همین دلیل مسئله ی کلی پژوهش حاضر عبارت است از چگونگی پرداختن کتب تعلیمات اجتماعی، تاریخ و فارسی دوره ی راهنمایی به مقوله ی هویت ملی و نیز شناسایی کاستی ها و آسیب پذیری های هر کدام از آن ها در متون درسی. برای انجام پژوهش حاضر و پاسخ گویی به سؤالات آن، از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. در پژوهش حاضر، یازده مقوله شناسایی شدند. که عبارت اند از بعد دینی، بعد سیاسی، ارزش های ملی، هنجارهای ملی، میراث فرهنگی، اسطوره های ملی، نمادهای ملی، ویژگی های جغرافیایی، خرده فرهنگ های قومی، افتخارات ملی و تعاملات بین المللی.
    در مجموع، یافته های به دست آمده از پژوهش حاضر دلالت بر آن دارد که در کتب نام برده، به برخی از مؤلفه های مربوط به پدیده ی هویت ملی در حد نسبتا مناسبی پرداخته شده است. که این مؤلفه ها عبارت اند از: بعد دینی و بعد سیاسی. این در حالی است که برخی دیگر از ابعاد هویت ملی شدیدا مورد غفلت قرار گرفته اند. ابعاد مذکور به ترتیب عبارت اند از: هنجارهای ملی، اسطوره های ملی، خرده فرهنگ های قومی، نمادهای ملی و تعاملات بین المللی. با توجه به یافته های به دست آمده، بازنگری در هدف ها و محتوای برنامه های درسی دوره های گوناگون تحصیلی با تاکید بر پرورش هویت ملی (اسلامی- ایرانی) پیشنهاد می شود.
  • طراحی برنامه ی درسی دانشگاه مجازی
    فرهاد سراجی، محمد عطاران، عزت الله نادری، مجید علی عسگری صفحه 4
    هدف پژوهش حاضر، بررسی عوامل اثرگذار بر برنامه ی درسی دانشگاه مجازی و شناسایی ویژگی های عناصر نه گانه ی آن است. برای طراحی برنامه ی درسی ابتدا باید عوامل اثرگذار بر برنامه ی درسی شناسایی شود و سپس نحوه ی اثر گذاری این عوامل بر عناصر برنامه ی درسی مورد بررسی قرار گیرند.
    قابلیت های فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) و نظریه های یادگیری یادگیرنده محور دو عامل اثر گذار بر طرح برنامه ی درسی دانشگاه مجازی هستند. قابلیت های چند رسانه ای، ابر رسانه های، تعاملی، انعطاف زمانی و مکانی فاوا به یادگیرنده امکان می دهد، به محتوا ها و منابع یادگیری گوناگون دست رسی داشته باشد و با هم کلاسان، مدرسان و راهنمایان متعدد تعامل داشته باشد و متناسب با شرایط و موقعیت خود در فعالیت های یادگیری شرکت کند. مجموعه ی این امکانات به یادگیرنده کمک می کند، دانش خود را به طور فعال و متناسب با موقعیت شکل دهد.
    فرانسیس کلاین، نه عنصر: هدف ها، محتوا، فعالیت های یادگیری، گروه بندی یادگیرندگان، مواد و منابع یادگیری، فضا، زمان، راهبردهای تدریس و شیوه های ارزش یابی را در طراحی برنامه های درسی شناسایی کرده است. در این پژوهش، ویژگی های این نه عنصر با توجه به قابلیت های فاوا و دلالت های نظریه های یادگیرنده محور مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های این پژوهش نشان می دهد، تدوین نه عنصر برنامه ی درسی دانشگاه مجازی با ملاحظه قابلیت های فاوا و دلالت های نظریه های یادگیرنده محور، مهارت های مورد نیاز عصر اطلاعات - همچون مهارت حل مسئله، تفکر انتقادی، مهارت برقراری ارتباط، مشارکت و خود راهبری- را در دانشجویان تسهیل می کند.
    کلیدواژگان: طرح برنامه ی درسی، دانشگاه مجازی، طراحی برنامه ی درسی، فاوا، عناصر برنامه ی درسی، نظریه های یادگیرنده محور، یادگیری آنلاین
  • طراحی و اعتباربخشی الگوی سازگارسازی برنامه ی درسی ملی برای کلاس های درس چندپایه
    محرم آقازاده، محمد عطاران، ولی الله فرزاد، غلامرضا حاجی حسین نژاد صفحه 5
  • میزگرد نقد کتاب
  • مبانی برنامه ریزی درسی آموزش متوسطه
    حسن ملکی صفحه 6
  • معرفی کتاب
    صفحه 7