مجله دانشکده دندانپزشکی مشهد
سال سی و دوم شماره 4 (پیاپی 67، زمستان 1387)

استفاده از تکنولوژی اطلاعات و اینترنت این امکان را برای اساتید و دانشجویان فراهم می کند که در سریعترین زمان ممکن به جدیدترین اطلاعات علمی دسترسی پیدا کنند. این موضوع به ویژه برای پژوهشگران کشورهای در حال توسعه سودمند میباشد چرا که اینترنت خلاء اطلاعات را برطرف می کند. هدف از این مطالعه، بررسی میزان مهارت و استفاده از تکنولوژی اطلاعات و اینترنت در میان اساتید، دستیاران تخصصی و دانشجویان دندانپزشکی مشهد بود.
در این مطالعه توصیفی که در سال 1387 انجام شد پرسشنامه ای در اختیار کلیه اساتید، آسیستان ها و دانشجویان دانشکده دندانپزشکی مشهد قرار گرفت که حاوی سوالاتی در زمینه میزان مهارت و استفاده از کامپیوتر و اینترنت بود.
میزان دسترسی به کامپیوتر در خانه و دانشگاه در میان اساتید، آسیستان ها و دانشجویان به ترتیب 3/83%، 5/53% و 33% بود. 3/47% اساتید اعلام داشته بودند که در زمینه IT مبتدی هستند این رقم در میان آسیستان ها 7/76% و در میان دانشجویان 9/61% بود. اکثر اعضاء هیات علمی (9/95%) و بیشتر دانشجویان (2/74%) و آسیستان ها (4/74%) پست الکترونیک داشتند. 2/41% دانشجویان با بانک های اطلاعات پزشکی آشنایی نداشتند این رقم در میان اساتید (5/13%) و آسیستان ها (6/11%) کمتر بود.
میزان دسترسی به کامپیوتر خانگی و میزان مهارت میان اساتید و دانشجویان دانشکده دندانپزشکی مشهد بیشتر از مطالعات مشابه بود.

عوامل متعددی در موفقیت درمان ریشه تاثیر دارند که از جمله آنها تطابق پست با قسمت کرونال گوتای باقیمانده کانال است. هدف از این مطالعه بررسی آزمایشگاهی تاثیر وجود فاصله بین پست و پرکردگی کانال در میزان لیکیج بود.
در این مطالعه تجربی آزمایشگاهی72دندان سانترال فک بالا با ریشه های هم اندازه انتخاب شدند. درمان ریشه، تهیه فضای پست و ساخت پست فلزی، به روش یکسان برای همه نمونه ها انجام شد. سپس نمونه ها بطور تصادفی به سه گروه بدون فاصله بین پست و پرکردگی، فاصله بین صفر تا 2 میلیمتر و فاصله بیش از 2 میلیمتر بین پست و پرکردگی کانال ریشه تقسیم شدند. پست ها با سمانگلاس آیونومر چسبانده شدند و بررسی لیکیج به روش نفوذ دای در ناحیه میانی ریشه انجام شد. نمونه ها تحت برش طولی قرار گرفتند و بعد از بررسی زیر میکروسکوپ و خواندن نتایج، از آزمون کای دو جهت بررسی آماری استفاده شد.
براساس آزمون های آماری، تفاوت قابل ملاحظه ای در میزان نشت در بین گروه های مورد مطالعه دیده شد. بیشترین میزان لیکیج مشاهده شده در کل سطوح در گروه با فاصله بیشتر از 2 میلیمتر بین پست و گوتای باقیمانده دیده شد و کمترین میزان لیکیج در کل سطوح در گروه بدون فاصله بین پست و پرکردگی باقیمانده کانال مشاهده شد که این اختلافات از نظر آماری معنی دار بود (001/0P<).
هرچه فاصله بین پست و گوتای باقیمانده در سطوح مختلف بیشتر باشد میزان نشت افزایش و با کاهش فاصله، میزان نشت در سطوح کاهش می یابد اما با صفر شدن فاصله میزان نشت به صفر نمی رسد.

بیماری پریودنتال یکی از بیماری های عفونی همراه با التهاب شایع در میان افراد مبتلا به دیابت ملیتوس می باشد. هدف مطالعه حاضر بررسی تاثیر درمان غیر جراحی پریودنتال بر میزان هموگلوبین گلیکوزید در بیماران دیابتی نوع II بود.
در این مطالعه کارآزمایی بالینی که مسائل اخلاقی آن مورد تایید کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی شاهد تهران قرار گرفته است، تعداد 20 بیمار دیابتی نوع II با کنترل ضعیف و مبتلا به پریودنتیت مزمن از بیماران مراجعه کننده به مرکز دیابت یزد انتخاب شدند. درمان های مکانیکی پریودنتال (آموزش بهداشت دهان، جرمگیری و تسطیح سطح ریشه) برای تمام دهان انجام شد. در ابتدای مطالعه و 3 ماه بعد از انجام درمان میزان هموگلوبین گلیکوزیله (HbA1c) و گلوکز ناشتا خون (FBS) و پارامترهای کلینیکی پریودنتال (پلاک ایندکس، جینجیوال ایندکس، عمق پروبینگ، درصد نواحی با عمق پروبینگ بیشتر یا مساوی mm 4 و درصد نواحی با عمق پروبینگ بیشتر یا مساوی mm 6) اندازه گیری و ثبت شدند. نتایج توسط آزمون آماری Paired t-test آنالیز شدند.
تمامی شاخص های پریودنتال همه بیمارانبعد از درمان بهبود یافت (001/0P<) میزان هموگلوبین گلیکوزید به طور مشخصی بعد از 3 ماه دوره کنترل کاهش پیدا کرد (001/0P<).
نتایج مطالعه ما نشان داد که درمان های غیر جراحی پریودنتال با کاهش میزان هموگلوبین گلیکوزید در بیماران دیابتی نوع II مرتبط است و بنابراین توصیه می شود کنترل عفونت های پریودنتال بعنوان قسمت مهمی از درمان معمول بیماران دیابتی در نظر گرفته شود.

ایمپلنت کمبود استخوان، خصوصا در بعد باکولینگوالی هنگام قراردادن صحیح ایمپلنت هااهمیت بسزایی دارد. هدف از این مطالعه بررسی بالینی کارآیی روش اینترپوزیشنال، با استفاده از مخلوط استخوان اتوژن و Bio-oss برای افزایش عرض ریج بود.
در این مطالعه کارآزمایی بالینی، 4 بیمار با 4 ناحیه تحلیل عرض ریج انتخاب شدند. جراحی افزایش عرض ریج مطابق مراحل زیر انجام شد: تحت بی حسی موضعی در قله ریج کمی متمایل به لینگوال برش افقی در بافت نرم داده شد و فلپ با ضخامت کامل کنار زده شد. یک شیار افقی در قله ریج استخوانی و دو برش عمودی در ضخامت استخوان با کال ایجاد گردید. به کمک چیزل شکستگی Green stick در قاعده صفحه ایجاد و صفحه باکالی به تدریج جدا گردیده تا شکافی بین دو صفحه باکال و لینگوال ایجاد شود. در این فضا مواد پیوندی که مخلوطی از استخوان اتوژن ناحیه سمفیز و Bio-oss بود گذاشته شد. 6 ماه بعد از جراحی کست مطالعه اماده و اندازه گیری های مجدد به عمل آمد و نتایج با استفاده از آزمون Paired t-test مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.
میانگین افزایش عرض ریج استخوانی mm78/±56/3 بود و اختلاف معنی داری بین ضخامت ریج استخوانی قبل و بعد از عمل وجود داشت (001/0=P).میانگین کاهش ارتفاع ریج پس از عمل mm93/0±75/0 و از نظر آماری معنی دار نبود (056/0=P).
این مطالعه نشان داد که روش اینترپوزیشنال با استفاده از مخلوطBio-oss و استخوان اتوژن روش مناسبی برای افزایش عرض ریج می باشد.

یکی از مراحل مهم درمان های پروتزی دهان، ثبت رابطه مرکزی فکین می باشد. روش های متنوع و زیادی جهت ثبت آن وجود دارد و عوامل زیادی بر آن تاثیرگذارند که یکی از آنها موقعیت بدن بیمار است. این مطالعه به بررسی تاثیر موقعیت بدن بیمار در ثبت رابطه مرکزی فکین به روش تریسینگ خارج دهانی پرداخته است.
در این مطالعه مقطعی 18 فرد بی دندان انتخاب و پس از توجیه و آموزش بیماران، ابزار تریسینگ دراین بیماران به دنچرهای ایشان متصل شدند. سپس تریسینگ قوس گوتیک در سه موقعیت قرارگیری بیمار بر روی یونیت دندانپزشکی یعنی عمودی، نیمه خوابیده و خوابیده با روش دودستی انجام شد. سپس میزان فاصله افقی، قدامی – خلفی و مستقیم نقاط سه گانه نسبت به نقطه به دست آمده در روش داوسون محاسبه شدند و از آزمون های ANOVA و t و همبستگی پیرسن در سطح 05/0 جهت بررسی نتایج استفاده گردید.
در افراد بی دندان، فاصله افقی نقاط ثبت شده در موقعیت های مختلف بدن تا نقطه به دست آمده با روش داوسون تفاوت معنی داری نداشتند، ولی از نظر قدامی-خلفی و فاصله مستقیم، نقاط ثبت شده در حالت خوابیده (Supine)، نسبت به نقاط ثبت شده در حالت عمودی (Upright)، به طور معنی داری نزدیکتر به روش داوسون بودند.
با توجه به محدودیت های این مطالعه در افراد بی دندان، در مقایسه با موقعیت Upright، رابطه مرکزی به دست آمده با روش تریسینگ خارج دهانی در حالت Supine با روش دو دستی شباهت بیشتری داشت.

با توجه به قابلیت ایجاد تغییرات نئوپلاستیک و قدرت تکثیر بیشتر و عود بالاتر بعد از برداشت کیست دنتی ژروس نسبت به فولیکول دندانی هدف از این مطالعه، بررسی ایمونوهیستوشیمیایی بیان MIB-1 در فولیکول دندانی و کیست دنتی ژروس بود.
در این مطالعه توصیفی-تحلیلی برش های تهیه شده از بلوک های پارافینه 12 مورد کیست دنتی ژروس و 12 مورد فولیکول دندانی با استفاده از روش ایمونوهیستوشیمی با آنتی بادی MIB-1 رنگ آمیزی شد. برای هر لام بر اساس درجه بندی Hscore، درجه ای از شدت رنگ پذیری سلول های اپی تلیالی و درصد سلول های اپی تلیالی رنگ گرفته در نظر گرفته شد. سپس مجموع این دو به عنوان Score نهایی بیان شد. نتایج با استفاده از آزمون Mann-Whitney، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
بیان MIB-1 در کیست دنتی ژروس بیشتر از فولیکول دندانی بود (001/0>P). این اختلاف در ارتباط با درصد سلول های اپی تلیالی رنگ گرفته با MIB-1 معنی دار به دست آمد (001/0=P) و میزان آن در کیست دنتی ژروس بیشتر از فولیکول دندانی بود.
بیان MIB-1 در کیست دنتی ژروس بیشتر از فولیکول دندانی بود که به نظر می رسد این تفاوت را بتوان به قابلیت ایجاد تغییرات نئوپلاستیک و قدرت تکثیر بیشتر در جدار کیست دنتی ژروس و رفتار بالینی متفاوت آن نسبت به فولیکول دندانی نسبت داد.

اپولیس فیشوراتوم یک ضایعه التهابی تحریکی مرتبط با لبه دست دندان لق بوده و از نظر بافت شناسی مشابه فیبروما است. جهت درمان این ضایعات برجسته می توان از تیغ جراحی، الکتروسرجری، کرایوسرجری و لیزراستفاده کرد. عدم نیاز به بخیه، حفظ عمقوستیبول و خونریزی ناچیز یا عدم خونریزی حین جراحی از مزایای روش های الکتروسرجری و کرایوسرجری نسبت به تیغ جراحی است. این مطالعه جهت مقایسه بین الکتروسرجری و کرایوسرجری در حذف این ضایعات صورت گرفت.
در این مطالعه کارآزمایی بالینی که مسائل اخلاقی آن مورد تایید کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی اصفهان قرار گرفته است، تعداد 20 ضایعه حدود یک سانتیمتری اپولیس فیشوراتوم به طور تصادفی به دو گروه مساوی جهت جراحی با کوتر یا کرایو تقسیم شدند. زمان بهبودی بالینی و میزان درد در بین دو گروه ثبت شد. آزمون های بقا، تی تست، آنالیز داده های مکرر برای بررسی داده ها به کار رفت.
میانگین مدت زمان بهبودی در روش کرایوسرجری 5/14 روز و در روش الکتروسرجری 8/12 روز به دست آمد که این تفاوت طبق آنالیز بقاء معنی دار بود (0216/P=). از نظر درد بعد از جراحی تفاوت معنی داری بین دو روش وجود نداشت.
میانگین مدت زمان بهبودی کلینیکی در روش الکتروسرجری کمی کوتاهتر از کرایوسرجری است، ولی کرایوسرجری از این جهت که می تواند بدون تزریق بی حسی انجام شود و نیز بوی نامطبوع ندارد، در بسیاری از بیماران باید مورد توجه قرار گیرد.

تحلیل ریشه دندانهای پیشین فک بالا یک پدیده نسبتا شایع در انتهای درمان ارتدنسی است. بنابراین شناسایی عوامل ایجاد کننده تحلیل ریشه به عنوان فاکتورهای خطر، امری لازم و ضروری است تا قبل از شروع درمان ارتودنسی، تمهیدات لازم جهت کاهش شدت عارضه و حتی پیشگیری از آن بعمل آید. هدف از این مطالعه بررسی مقایسه ای تحلیل ریشه دندان های پیشین فک بالا در بیماران با مال اکلوژن بعد عمودی، قبل و پس از درمان ارتودنسی ثابت بود.
در طی این مطالعه مقطعی، اندازه تحلیل ریشه در دندان های پیشین فک بالا در 100 بیمار کلاس یک با دامنه سنی 13 تا 18 سال (37 مورد نرمال بایت، 35 مورد دیپ بایت، 28 مورد اپن بایت) مورد ارزیابی قرار گرفت. اندازه گیری ها از طریق بررسی پرتونگاری موازی با شیوه Long cone پیش و پس از درمان ارتدنسی ثابت و توسط برنامه فتوشاپ 7 صورت گرفت. سپس نتایج گروه ها بوسیله تست آماری t-test و One way ANOVA و به دنبال آن تست های Mann-Whitney و Tukey آنالیز شدند.
میزان تحلیل ریشه در دندان های پیشین میانی در گروه دیپ بایت بیشتر از گروه نرمال (008/0P=) و میزان تحلیل در گروه نرمال بایت بیشتر از گروه اپن بایت بود ولی این اختلاف از نظر آماری معنی دار نبود (013/0P=). میزان تحلیل در دندان های پیشین کناری در گروه دیپ بایت بیشتر از گروه اپن بایت (004/0P=) و گروه اپن بایت بیشتر از گروه نرمال بایت بود (006/0P=).
گروه دیپ بایت مقدار تحلیل ریشه بیشتری را هم در دندان های پیشین میانی وهم کناری نسبت به سایر گروه ها نشان داد.

احتمال وقوع فوریت های پزشکی در مطب های دندانپزشکی وجود دارد. بنابراین یک دندانپزشک باید جهت شناسایی سریع و برخورد موثر با آن آمادگی داشته باشد. هدف از این مطالعه ارزیابی میزان شیوع اورژانس های پزشکی در مطب های دندانپزشکی و بررسی آگاهی و نگرش دندانپزشکان در مواجهه با این فوریت هاست.
این مطالعه توصیفی و مقطعی در سال 84 بر روی 64 نفر از دندانپزشکان عمومی شهر زاهدان انجام گرفت. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش پرسشنامه ای بود که بر اساس منابع معتبر تهیه گردید. پس از تکمیل پرسشنامه ها اطلاعات بدست آمده توسط نرم افزار SPSS و با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت.
نتایج نشان داد 7/67% از دندانپزشکان مرد و 3/32% زن بودند میانگین سن شرکت کنندگان 6/31 سال و میانگین مدت فراغت از تحصیل آنان 9/4 سال بود. میزان پاسخ دندانپزشکان به پرسشنامه ها 7/96% بود. از این تعداد 61% امتیاز مثبت در نگرش و 8/96% نمرات متوسط تا خوب در آگاهی کسب نمودند. میزان آگاهی دندانپزشکان با سن و مدت فراغت از تحصیل آنها رابطه معنی داری نداشت (53/0P= و 08/0r=) شایع ترین مورد اورژانس کاهش فشار خون وضعیتی گزارش گردید.
وقوع اورژانس های پزشکی در مطب های دندانپزشکی اجتناب ناپذیر است و یک نیاز مشخص برای آموزش های عملی بیشتر به دندانپزشکان را به وجود می آورد.

ارزیابی سلامت دهان در کودکان نقش مهمی در تعیین وضعیت سلامت و برنامه ریزی بهداشتی و درمانی جوامع دارد. هدف از انجام این مطالعه، بررسی میزان تجربه پوسیدگی دندانی و عوامل تاثیر گذار بر آن در کودکان سنین قبل از مدرسه مهدکودک های بیرجند بود.
در این پژوهش توصیفی – تحلیلی که مسائل اخلاقی آن مورد تایید کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی مشهد قرار گرفته است، 434 کودک 13-72 ماهه از بین کودکان سنین قبل از مدرسه مهدکودک های بیرجند بطور تصادفی انتخاب شدند و از جهت پوسیدگی دندانی براساس معیارهای WHO مورد معاینه واقع شدند و پرسشنامه ای که حاوی سوالاتی در رابطه با وضعیت اقتصادی-اجتماعی کودکان بود توسط والدین آنها تکمیل شد. آنالیز آماری با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد و آزمون های آماری Mann-Whitney، Chi-Square، Kruskull Wallis و Logistic Regression مورد استفاده قرار گرفتند و سطح معنی داری برای همه آزمون ها 05/0P< در نظر گرفته شد.
میانگین dmft کل کودکان مورد مطالعه معادل 12/4±99/4 و dmfs معادل 45/8±88/7 بدست آمد. 1/16% از نمونه ها عاری از پوسیدگی بودند و میزان شیوع Early Childhood Caries و Severe Early Childhood Caries بترتیب 7/83% و 2/50% بدست آمد. این مطالعه نشان داد که با افزایش سن نمونه ها از میزان درصد کودکان عاری از پوسیدگی کاسته شده است (001/0P<). کودکانی که والدین، بخصوص مادران آنها از سطح تحصیلات بالاتری برخوردار بودند dmft پایین تری داشتند و شیوع پوسیدگی در کودکانی که مادران آنها شاغل بودند کمتر از کودکان با مادران خانه دار بود (001/0P<).
نتایج این مطالعه بر شیوع بالای پوسیدگی در بین کودکان بیرجند دلالت دارد. که میزان تجربه پوسیدگی کودکان با سطح تحصیلات والدین (بخصوص مادران) آنها مرتبط است. بنابراین اجرای برنامه های آموزشی به منظور پیشگیری از بروز پوسیدگی دندانی در کودکان آن سامان بویژه در کودکان خانواده هایی که از طبقات اجتماعی– اقتصادی پایین بشمار می روند ضروری بنظر می رسد.

بیماری لانگرهانس که سابقا هیستوسیتوزیس X نامیده می شد اختلال نادری است که با پرولیفراسیون سلول های شبیه لانگرهانس مشخص می گردد. علت و پاتوژنز این بیماری ناشناخته است. نمای این بیماری به وسعت درگیری ارگان ها بستگی دارد. تظاهرات دهانی ممکنست اولین و تنها علامت بیماری باشد که می تواند بصورت درگیری پریودونتال، زخم دهان، خونریزی لثه، لقی زودرس دندان ها و یا افزایش حجم لثه دیده شود. در این مقاله یک مورد بیمار مبتلا به بیماری لانگرهانس که با توجه به علائم دهانی تشخیص داده شده ارائه گردیده است.
بیمار پسری 6 ساله بود که با شکایت از لقی پیش رونده دندان های خلفی با سیر سریع مراجعه نموده و در معاینه داخل دهانی افزایش حجم لثه در نواحی خلفی فکین و لقی دندان ها دیده می شد. تشخیص بالینی بیماری لانگرهانس بود. در رادیوگرافی پانورامیک ضایعات رادیولوسنت متعدد با حدود مشخص در فکین دیده شد. رادیوگرافی جمجمه طبیعی بود. یافته های هیستوپاتولوژیکی و رنگ آمیزی S100 تشخیص بالینی را تایید نمود. بیمار با تشخیص بالینی-پاتولوژیک بیماری لانگرهانس (LCD) به متخصص انکولوژی اطفال ارجاع و تحت شیمی درمانی قرار گرفت. در کنترل های بعدی بهبود ضایعات لثه ای و ضایعات لوسنت فک مشاهده گردید و داروها نیز یکسال پس از شروع درمان قطع شد.
از آنجایی که تشخیص زود هنگام این بیماری و درمان به موقع آن می تواند در پیش آگهی و بقای بیمار موثر باشد، لذا آگاهی دندانپزشکان از علائم دهانی این بیماری و افتراق آن از سایر ضایعات بسیار اهمیت دارد تا در مواردی نظیر بیمار ما که علائم دهانی اولین و تنها علامت بیماری می باشند، بیماران از نظر درمانی در جهت صحیح هدایت گردند.

ادنتوما شایع ترین ضایعه ادنتوژنیک غیر کیستیک فکین می باشد. درمان این ضایعه جراحی است که در موارد جراحی ضایعات بزرگتر، معمولا جراحی تحت بی هوشی عمومی انجام می شود. هدف از این گزارش امکان درمان ضایعات بزرگ تحت بی حسی موضعی می باشد.
بیماران معرفی شده 3 زن و 2 مرد در محدوده سنی 35-20 سال می باشند که همگی ادنتوم های وسیع در فک پایین داشتند. همه موارد جراحی انوکلیشن ضایعه، تحت بی حسی موضعی و در بخش جراحی دانشکده دندانپزشکی مشهد انجام شد.
تمامی بیماران از عدم بستری شدن در بیمارستان و انجام جراحی تحت بی حسی موضعی رضایت کامل داشتند و بعد از عمل دوره نقاهت کوتاه (حداکثر 7 روز) را سپری و بدون هیچگونه عارضه ناشی از جراحی درمان شدند.