فهرست مطالب

شیر مادر - پیاپی 35 (پاییز 1387)

فصلنامه شیر مادر
پیاپی 35 (پاییز 1387)

  • 40 صفحه، بهای روی جلد: 11,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1387/09/20
  • تعداد عناوین: 12
|
  • سخن سردبیر
    صفحه 2
  • ناهید عزالدین زنجانی صفحه 3
    آمار مرگ و میر بالای نوزادان در جهان (حدود4میلیون مرگ در سال) همچنین در کشور ایران (16تا20 در هزار تولد زنده یعنی سالیانه بیش از 20000مرگ قبل از پایان ماه اول زندگی) بسیار تکان دهنده است.
    در آمارهای جهانی، حدود50% مرگ و میر نوزادان را در 24ساعت اول و سه چهارم آن را در هفته اول زندگی ذکر می کنند. دردناک تر از آن، این که 98% مرگ و میر نوزادان در کشورهای درحال توسعه و به سه دلیل عفونت، خفگی، عوارض نارسی و کم وزنی نوزاد است درحالی که در کشورهای توسعه یافته علت مرگ و میر نوزادان، بیشتر ناهنجاری های مادرزادی است.
    درسال های اخیر که نهضت جهانی ترویج تغذیه با شیرمادر به اوج خودرسیده و پزشکان ارجمند و مادران عزیز با شگفتی های شیرمادر و ارزش و اهمیت آن در بقاء، تغذیه و رشد متناسب کودک آشنا شده اند نهایت تلاش خود را می کنند تا ازهمان دقایق آغازین زندگی، بهترین غذا یعنی شیرمادر را به نوزاد هدیه کنند ولی گاهی اوقات در اثر عدم آگاهی یا عملکرد نادرست، مشکلاتی پیش می آید که منجر به بستری شدن نوزاد به دلیل بی قراری، شیرنخوردن، بی حالی، زردی شدید، هیپرناترمی(افزایش سدیم خون)، حتی تشنج و.. می شود. صرف نظر از برخی عوامل پزشکی، بیشترین علت این پیامدها عدم تغذیه کافی نوزاد در ساعات و روزهای اول زندگی است لذا ضرورت دارد چاره ای برای این انسان های کوچک و معصوم که راهی برای ابراز نیازها و دردهای خود به جز گریه و فریاد (اعتراض) ندارند اندیشیده و جان ارزشمند آنان نجات داده شود.
  • ملیحه کدیور، محمد حیدرزاده صفحه 10
    مراقبت کانگورویی در حال حاضر به عنوان یک روش موثر در مراقبت از نوزادان در کشورهای مختلف دنیا شناخته شده است. بیش از ربع قرن از پیدایش این نوع مراقبت در کشور کلمبیا می گذرد. واژه کانگورو از روشی شبیه به مراقبت این پستاندار کیسه دار از فرزند خود اقتباس شده است. در این روش شیرخوار در تماس پوست به پوست با مادر و نزدیک پستان های وی نگهداری می شود. برقراری ارتباط نزدیک مادر و شیرخوار به صورت تماس پوست به پوست و تغذیه با شیرمادر از ارکان اصلی در مراقبت از نوزاد نارس و کم وزن و انجام مراقبت کانگورویی است. در طی گذر زمان فواید بی شمار آن شناخته شده است که نه تنها در کشورهای در حال توسعه، بلکه در کشورهای توسعه یافته با امکانات بسیار و تکنولوژی پیشرفته نیز توصیه می شود. یکی از پایگاه های مهم آموزش و انجام روش مراقبت کانگورویی در هندوستان است. در این رابطه پژوهش های گسترده ای نیز در این کشور انجام شده است. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نام مراقبت مادرانه آغوشی را به جای مراقبت مادرانه کانگورویی در نظر گرفته است. انجام این نوع مراقبت از سیاست های مورد حمایت وزارتخانه در مراقبت از نوزادان از بدو تولد نوزاد است به همین منظور نیز کارگاه های آموزشی مراقبت آغوشی (کانگورویی) طراحی شده است.
  • زردی و شیر مادر
    پدرام نیک نفس ترجمه: دکتر پدرام نیک نفس صفحه 16
  • سید حسین فخرایی* صفحه 18
    گاهی اوقات نگرانی های ناشی از بارداری و زایمان سبب می شود که در ماه اول بعدازتولد نوزاد مشکلات خاصی برای مادر ایجاد شود. اگر زایمان شما به روش سزارین بوده و یا نیاز به مداخله نظیر اپی زیوتومی داشته اید، مسلما چند هفته طول می کشد تا بدن شما به وضعیت طبیعی قبل از حاملگی برگردد و زخمها اعم از بخیه های اپی ریوتومی یا برش عمل سزارین بهبود یابند و شما بتوانید به فعالیتهای روزانه تان بپردازید. ازطرف دیگر ممکن است به خاطر تغییر درمیزان هورمونهای بدنتان دچار تغییرات خلقی شوید. این تغییرات سبب دوره های گریه ناگهانی بدون علت و یا احساس افسردگی می شوند و احتمال دارد به علت خستگی ناشی از بیدارشدن و شیردادن مکرر درطول شب (هر 2الی3 ساعت) و تعویض پوشک نوزاد تشدید شوند.
    برای احتراز از افسردگی پس از زایمان، باید از مصاحبت و کمک دیگران استفاده کرده و از گوشه گیری درچندهفته اول پس از زایمان خودداری کنید، سعی کنید وقتی کودکتان خوابیده است شما هم چرتی بزنید و بیش از حد خودتان را خسته نکنید. اگر این حالات روحی بیش از چندهفته طول بکشند و یا شدید باشند، بهتراست با پزشک خودتان مشورت کنید.
    ملاقات کنندگان شما می توانند به شما درجلوگیری از افسردگی پس از زایمان کمک کنند به ویژه اگر آنها تولد کودکتان را باآوردن هدایایی برای شما و کودک جشن بگیرند و یا در کارهای خانه و نگهداری از کودک کمکتان کنند، ولی گاهی اوقات نیز با حضور بی موقع خود می توانند باعث خستگی شما و آزار و اذیت کودکتان شوند و ممکن است حتی وی را درمعرض عفونتها قراردهند، بنابراین بهتراست دفعات و تعداد ملاقات کننده ها را به خصوص درماه اول محدود کنید و مانع از ملاقات کودکتان با افرادی که دچارسرفه، سرماخوردگی یا بیماری های مسری هستند شوید. بهتراست از ملاقات کننده هایتان تقاضاکنید که مدت ملاقات را کوتاه کنند.
  • شیوا فیوض یوسفی، فاطمه عرب عامری، خدیجه کردی ترجمه: شیوا فیوض یوسفی، دکتر فاطمه عرب عامری، دکتر خدیجه کردی صفحه 20
    متخصصین امر مراقبت اطفال می توانند برای حمایت از شیردهی دربحرانها، مادران را به شرح زیر حمایت نمایند:1-خانواده ها را درکنار یکدیگر نگه دارید.
    2-مکانهای امن برای زنان باردار و مادرانی که شیر می دهند، فراهم کنید. دراین مکانها باید امنیت، آب و غذا و امکانات مشاوره ای فراهم گردد. مراقبین اطفال می توانند با دفاتر کار، بیمارستانها و سایر پناهگاه ها مرتبط شوند.
    3-به مادران اطمینان دهید که شیرمادر درسال اول زندگی و پس از آن، می تواند غذای ایده آل و ویژه ای برای شیرخوار باشد.
    4-از شیرخواران یتیم و بی سرپرست حمایت کنید و از دایه هایی که HIV منفی هستند کمک بگیرید.
    5-به مادران تازه زایمان کرده کمک کنید تا تغذیه با شیرمادر را درعرض یک ساعت پس از زایمان شروع نمایند. تغذیه انحصاری با شیرمادر تا 6 ماهگی را ترویج نمایید و تداوم تغذیه با شیرمادر را حداقل تا پایان یکسال و بیشتر تشویق کنید.
    6-درزمان ارزیابی شیرخوار اگر با وضعیت کم آبی وی روبرو شدید، تغذیه مکرر با شیرمادر را ترویج کنید.
    7-درشرایطی که شیرمادر دردسترس نیست از شیرهای استریل و آماده مصرف استفاده کنید. شیرخشک باید آخرین انتخاب باشد. از فورمولاهای غلیظ شده یا پودرشده فقط درصورتی استفاده کنید که آب جوشیده و بطری تمیز در دسترس باشد.
    8-ممکن است نیاز باشد این کودکان و زنانی که به کودکشان شیر می دهند، مشابه دیگران براساس برنامه کشوری واکسینه شوند.
    9-برای حفظ، حمایت و ترویج تغذیه با شیرمادر با آژانس ها و نیروهای امدادگر همکاری کنید.
    10-درطول بحران یا بلایا، فعالیت های تغذیه با شیرمادر را کنترل، ارزیابی و هماهنگ نمایید
  • شیوا فیوض یوسفی، فاطمه عرب عامری، فهیمه فرهادی، خدیجه کردی ترجمه: شیوا فیوض یوسفی، دکتر فاطمه عرب عامری، فهیمه فرهادی، دکتر خدیجه کردی صفحه 22
    مهارت های تکاملی که فرزند من باید تا سن 3و4 سالگی آنها را کسب کرده باشد، کدامند؟
    با گذشت دوسال تمام، سالهای اسرارآمیز سوم و چهارم شروع می شود یعنی زمانی که دنیای کودک شما با تصورات خیالی و روشن پر می شود. در این دو سال او در بسیاری از زمینه ها، کامل خواهد شد.
    در زیر به برخی از این مهارت های تکاملی اشاره می شود:مهارت های حرکتی:5 ثانیه روی یک پا لی لی می کند و می ایستد.
    بدون کمک از پله ها بالا و پایین می رود.
    توپ را به جلو شوت می کند.
    توپ را بالای سر پرتاپ می کند.
    اغلب اوقات موفق می شود توپ را در هوا بگیرد.
    با چالاکی و چابکی، به سمت جلو و عقب حرکت می کند.
    مهارت ها در دستان و انگشتان:از روی اشکال چهارگوش کپی می کند.
    یک آدم با دو تا چهار قسمت از بدنش را نقاشی می کند.
    از قیچی استفاده می کند.
    دایره و مربع می کشد.
    کم کم شروع به کپی کردن حروف بزرگتر می کند
  • پریسا پهلوان، مریم اشرفی صفحه 27
    جامعه برای رسیدن به توسعه نیازمند افرادی سالم و توانا است. در این میان برای رسیدن به توسعه پایدار در آینده، توجه به سطح سلامت کودکان امروز، از اهمیت خاصی برخوردار است.
    با تغییر سبک زندگی سنتی به سبک زندگی امروز، اغلب والدین مجبور هستند ساعات زیادی را برای اشتغال در خارج از منزل سپری کنند، ازطرف دیگر کم جمعیت بودن خانواده ها به خصوص درشهرها، خانواده ها را ناگزیر می کند تا برای نگهداری از فرزندشان از مراکز نگهداری کودک یا مهدهای کودک کمک بگیرند.
    امروزه مهدهای کودک تنها مراکز نگهداری نیستند بلکه می توانند تاحدودی نقشی را که برعهده والدین است و احیانا به دلیل گرفتاری های زیادشان امکان اجرای مناسب آن را ندارند، برعهده بگیرند.
    دوران کودکی فرصت طلایی رشد و تکامل جسمی است، دراین دوران بسیاری از اندام های بدن مانند استخوان ها، ماهیچه ها، خون و... درحال تکامل هستند و زمینه بسیاری از بیماری ها مانند دیابت، بیماری های قلبی و عروقی، فشارخون و انواع سرطان ها دراین سنین فراهم می شود از طرف دیگر بسیاری از علایق غذایی است.
    بسیاری از علایق غذایی، دوران درکودکی شکل می گیرند، ممکن است 2وعده غذای اصلی و 1تا2 میان وعده در مهدکودک صرف شود. ازآنجایی که زمان غذاخوردن بهترین زمان برای آموزش تغذیه صحیح به کودکان است، مربیان آموزش دیده به همراه مشاورین تغذیه می توانند درزمینه فرهنگ سازی تغذیه ای گام مؤثری بردارند.
    اهمیت دادن به صرف صبحانه کامل یکی از نکته های مهم در تغذیه صحیح است اما متاسفانه در بسیاری از مهدهای کودک به جهت کم کردن هزینه، صبحانه از برنامه غذایی کودکان حذف شده است.
  • شیدا فیوض یوسفی، فاطمه عرب عامری، دکترخدیجه کردی ترجمه: شیدا فیوض یوسفی، دکتر فاطمه عرب عامری، دکترخدیجه کردی صفحه 31
    سیگارکشیدن و یا مواجهه با دود دخانیات در زنان باردار می تواند سبب تولد نوزاد کم وزن (زیر2500گرم=LBW)، زایمان زودرس، مرگ ومیر حول وحوش تولد درجنین و نوزاد و سندرم مرگ ناگهانی شیرخوار (SDS) شود. مواجهه با دود دخانیات از شایع ترین و مضرترین انواع مواجهه محیطی در کودکان است. دراین کودکان عوارض متعدد و جدی مثل آسم، عفونت های تنفسی، کاهش رشد ریه و کاهش تحمل فعالیت فیزیکی بیشتر دیده می شود.
    مصرف استنشاق دودسیگار در دوران کودکی و نوجوانی، مشکلات قابل ملاحظه ای در سلامتی ازجمله بیماری های لثه، سرفه مزمن، افزایش تولید خلط، افزایش تعداد بیماری های تنفسی و شدت آنها و کاهش تناسب جسمی ایجاد می نماید. اگر الگوی فعلی مصرف دخانیات به همین ترتیب ادامه یابد، تخمین زده می شود 4/6میلیون کودک درنتیجه بیماری های مرتبط با مصرف سیگار، درسنین پایین فوت نمایند.
  • خدیجه حسن پور* صفحه 34
    فرزندان ما، (در واقع خود ما) از لحظه تولد تا بزرگسالی با مشکلات گوناگونی روبه رو می شوند. یکی از شایع ترین این مشکلات، به ویژه در سنین قبل از دبستان، بی اشتهایی است. عوامل بسیاری می تواند در روش غذایی و اشتهای کودک تاثیر بگذارد و ما فقط درصورتی می توانیم به او کمک کنیم که دلیل واقعی مشکل او را دریابیم و آن را برطرف کنیم. درعین حال توجه به این نکته ضروری است که پیدایش مشکل یا ناراحتی، یکی از بخشهای غیرقابل اجتناب در سیر رشد بچه هاست. قبل از هرچیز بهتر است تعریفی از اشتها ارائه کنیم. اشتها یعنی میل خاص دستگاه های بدن که فرد را به سوی انتخاب غذای مورد نیاز و لازم بدن هدایت می کند. اشتها نیز حالتی شبیه نفس کشیدن، بلعیدن و سایر فعالیت های بدن انسان بوده و غیرارادی است. بدیهی است که تمایل نداشتن کودکان به غذا، والدین را نگران می کند، اما باید به میل آنها احترام گذاشته و در ضمن به حل مساله پرداخته شود، در ضمن لازم نیست که اوقات غذا خوردن به ساعت جدال و درگیری تبدیل شود. غذا نخوردن کودکان را به بدخلقی آنها نسبت ندهید. نباید بچه ها را عادت داد که فقط در ساعات غذا خوردن، چیزی بخورند. پس در هنگام بروز این مشکل چه باید کرد؟ شاید قبل از هرچیز لازم باشد که فرزند خود را نزد پزشک ببرید، زیرا بی میلی به غذا ممکن است با پیدایش هر نوع بیماری، هر چند خفیف و جزیی، ایجاد شود و پزشک با معاینات دقیق فرزندتان این موضوع را روشن خواهد کرد.
  • صفحه 36
    هزاران سال است که ماست به عنوان یک غذای مفید و مقوی برای سنین مختلف مصرف می شود. ماست منبع مناسبی برای کلسیم، پروتئین، فسفر، پتاسیم، ریبوفلاوین، ویتامین 12B و اسید پانتوتنیک است. ماست در پیشگیری از بروز برخی سرطان ها و یا بالا رفتن فشار خون مفید شناخته شده است. همچنین ماست می تواند با افزایش تولید گامااینترفرون که نقش بسیار مهم و اساسی در مقابله با برخی آلرژی ها و بسیاری عفونت های ویروسی دارد، سبب بهبودی عملکرد دستگاه ایمنی شود.
    ماست فرآورده تخمیر شده شیراست و حاوی باکتری های زنده مفید برای سلامتی می باشد. باکتری های موجود در ماست در حرارت بدن تکثیر یافته، باعث تولید ویتامین B در روده می شوند و همچنین به میکروب های بیماری زای موجود در روده بزرگ حمله می کنند و این یکی از دلایل مفیدبودن مصرف ماست در موارد ابتلا به اسهال است. ماست برای هضم کازئین که یکی از پروتئین های شیر است مفید و با کمک به رشد میکروب های مفید موجود در روده (که به آن فلور میکروبی روده گفته می شود)، به پیشگیری از بروز عفونت های روده ای کمک می کند. به همین دلیل کودکانی که ماست می خورند کمتر به بیماری های اسهالی مبتلا می شوند. به طور کلی ماست باعث افزایش باکتری های مفید یا پروبیوتیک(Probiotic) شده و از رشد باکتری های مضر جلوگیری می کند.
  • اخبار استان
    صفحه 39
    معاونین محترم بهداشتی دانشگاه های علوم پزشکی همدان (جناب آقای دکتر بهزاد امیری) و قزوین (جناب آقای دکتر منوچهر مهرام) گزارشی از فعالیت های انجام گرفته در هفته جهانی ترویج تغذیه با شیرمادر (مرداد ماه 1387) را به دفتر انجمن ارسال داشته اند. ضمن تشکر فراوان از همه کسانی که در به ثمر رسیدن این فعالیت ها تلاش نموده اند و با عرض پوزش از این که همه فعالیت ها را نمی توان به تفصیل چاپ نمود به برخی از آن ها به شرح زیر اشاره می شود: 1)گرامیداشت هفته جهانی شیرمادر و پخش اخبار مربوطه در برنامه های تلویزیونی و رادیویی 2)ایراد سخنرانی توسط امام جمعه و ائمه جماعات در خطبه های نماز جمعه در زمینه اهمیت تغذیه کودکان با شیرمادر و تاکید بر حمایت از مادرانی که شیر می دهند. 3)تهیه ونصب پلاکارد با شعار " حمایت از مادرانی که شیر می دهند"در سردر مراکز بهداشت و داخل کارخانه های صنعتی4)درج شعارها و پیام های مربوطه در سربرگ نامه های اداری و قبوض آب و برق و تلفن 5)تقدیر از پرسنل فعال، مادران نمونه و موفق در شیردهی و اهداء جوایز به آنان