فهرست مطالب

زن در توسعه و سیاست - سال ششم شماره 3 (پاییز 1387)

نشریه زن در توسعه و سیاست
سال ششم شماره 3 (پاییز 1387)

  • تاریخ انتشار: 1387/09/20
  • تعداد عناوین: 7
|
  • زهرا پیشگاهی فرد، ام البنی پولاب صفحه 5
    ارزیابی وضعیت زنان در جوامع مختلف نیازمند محاسبه شاخص های متفاوت در زمینه های علمی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است که محاسبه این عوامل و مقایسه آن در مورد مشابه با مردان نشانگر سطح پیشرفت و توسعه یافتگی کشورها و تعیین جایگاه آن ها نسبت به سایر کشورها در سطوح جهانی و منطقه ای است. با مشخص شدن جایگاه کشورها، آن ها می توانند برای رسیدن به اهداف برنامه ریزی شده در راستای توسعه انسانی، رفاه و منزلت در خور توجه زنان در مقایسه با کشورهای پیرامونی خود تدابیر لازم را بیندیشند. اگر چه سنجش وضعیت زنان در منطقه به پارامترهای مختلفی بستگی دارد اما با توجه به این که امروزه توسعه یافتگی از عوامل قدرت ملی کشورهاست و قدرت ملی از مسائل مهم جغرافیای سیاسی است، مقاله حاضر تلاش دارد که با ارائه روش و مدل، گامی در راستای این سنجش بردارد. در این تحقیق از نرم افزار SPSS که بیشتر برای ارزیابی، سنجش و تحلیل آمارهای اجتماعی به کار می رود استفاده شده و با استفاده از روش نمونه گیری چند مرحله ای سعی شده جایگاه فعلی کشورها را نسبت به هم سنجیده و سپس از طریق تکنیک های تجزیه و تحلیل سری های زمانی جایگاه آنان را در سال 1404 پیش بینی نماید.
    کلیدواژگان: شاخص های توسعه انسانی، توسعه جنسیتی، سند چشم انداز
  • غلامعباس توسلی، مریم نجار نهاوندی صفحه 39
    امروزه، محققان توسعه بر این باورند که از میان سرمایه های فیزیکی، تکنولوژیک و انسانی؛ متغیر اصلی و با اهمیت، سرمایه انسانی و بهره وری صحیح از آن است. توسعه و تکامل اقتصادی، جز از طریق رشد فرهنگی عوامل کار در محیط و سازمان های کار محقق نمی گردد. این چنین است که اخلاق کار در فرهنگ کار جامعه اهمیت یافته و متضمن توسعه و پیشرفت می شود. در این میان ورود زنان به بازار کار یکی از متغیرهای مؤثر بر فرهنگ و اخلاق کار در جامعه بوده است. این تحقیق با رویکردی جنسیتی به اخلاق کار در جامعه ایرانی، درصدد پاسخ به این نکته است که با توجه به خصوصیات محیط کار در ایران، چه تفاوت ها و شباهت هایی بین اخلاق کار زنان و مردان قابل مشاهده است و اینکه در صورت وجود تفاوت، چه عواملی در آن دخالت دارند. در این تحقیق از روش پیمایشی استفاده شده و ابزار تحقیق پرسشنامه بوده است.جامعه آماری، اعضای هیئت علمی و کارمندان دانشگاه تهران بوده اند که از میان آنان به صورت نمونه گیری طبقه بندی شده، جمعیت نمونه انتخاب شده است. پس از تجزیه و تحلیل داده ها و تحلیل مسیر، این نتایج بدست آمد: آنچه که در محیط کار دانشگاه بر اخلاق کار افراد مؤثر است، متغیرهای اقتصادی و پایگاهی کارکنان آن نیست، بلکه آنچه اهمیت دارد، متغیرهای فرهنگی و روابط درون سازمانی است و در دانشگاه به عنوان یک محیط فرهنگی بیشتر متغیرهای منزلتی، اجتماعی و ساختاری هستند که بر رفتار و اخلاق کارکنان تاثیرگذارند و زنان هم از این قاعده مستثنی نیستند. متغیر«جنسیت» به عنوان یک عامل مهم و مشخص در اخلاق کار(متغیر وابسته) خود را نشان نداده ولی توسط متغیرهای درون سازمانی (متغیرهای فرهنگی)، خود را بازنمایی و بازشناسی می کند.
    کلیدواژگان: اخلاق کار، جنسیت، وضع اجتماعی، شرایط کار
  • فریبا حسنی، شکوه نوابی نژاد، رحمت الله نورانی پور صفحه 61
    مقاله حاضر برگرفته از یک پژوهش شبه آزمایشی است که با هدف بررسی تاثیر دو روش زوج درمانی رفتاری-شناختی و هیجان محور بر کاهش افسردگی زوج مرد نابارور شکل گرفته است. نمونه آماری شامل 30 زوج مرد نابارور از بین مراجعین کلینیک ناباروری کوثر بود که با روش نمونه گیری داوطلبانه در دو گروه آزمایشی و یک گروه گواه جایگزین شده و با استفاده از آزمون افسردگی بک-II مورد سنجش قرار گرفتند و داده های بدست آمده با استفاده از روش های آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های استنباطی حاصل از آزمون غیر پارامتریک یومان ویتنی حاکی از این است که زوج درمانی رفتاری-شناختی با اطمینان 99 درصد بر کاهش افسردگی زوج مرد نابارور مؤثر است () اما روش زوج درمانی هیجان محور در تغییر میزان افسردگی معنادار نبوده است (). همچنین یافته ها نشان می دهد که جنسیت تاثیر معناداری در میزان کارآیی دو روش زوج درمانی رفتاری-شناختی و هیجان محور بر کاهش افسردگی نداشته است و هر دو رویکرد بر زنان و مردان به گونه ای یکسان تاثیر می گذارد.
    کلیدواژگان: زوج درمانی رفتاری شناختی، زوج درمانی هیجان محور، افسردگی، زوج مرد نابارور
  • محمد رضایی، عباس کاظمی صفحه 85
    در مقاله حاضر، تحلیل کیفی نحوه نمایش زنان در مجموعه های تلویزیونی مورد توجه ما بوده است. از این رو، سه مجموعه «اگه بابام زنده بود»، «آهوی ماه نهم» و طنز «خانه به دوش» از تولیدات شبکه های 1 و3 در شش ماهه دوم سال 1383 به روش تحلیل محتوای کیفی بررسی شده است. محور تحلیل این نمونه ها مفهوم حضور شایسته زنان در خطوط داستانی این مجموعه ها بود که پس از بررسی دیدگاه های برخی نظریه پردازان اسلامی و اهداف و برنامه های تلویزیون در سال 1383محور تحلیل قرار گرفته است. نویسندگان نتیجه می گیرند که هر چند کمیت حضور زنان در این مجموعه ها حاکی از حضور پررنگ آنهاست اما حضور کیفی و شایسته آنها با الگوها و اهداف سیمای جمهوری اسلامی ایران انطباق ندارد. در واقع، گسستی قابل توجه میان دو سطح سیاست گذاری و تولید برنامه های سیمای ج.ا.ا سبب ناکارآمدی اهداف این نهاد ارشادی در اعمال سیاست جنسیت شده است.
    کلیدواژگان: ایران، سیاست جنسیت، زنان، تلویزیون
  • آرین قلی پور، اشرف رحیمیان، اعظم میرزمانی صفحه 113
    توانمندسازی به معنای تفویض و یا اعطای قدرت به کسی است. در دهه های اخیر توانمندسازی به عنوان مکانیزمی برای افزایش کیفیت زندگی کاری و شخصی زنان مطرح شده است. تحصیلات و اشتغال از ابزارهای مؤثر تحقق توانمندسازی زنان است اما نمی توان نقش فرهنگ را در این زمینه نادیده انگاشت. هنجارهای اجتماعی می توانند به طور مستقیم و یا غیر مستقیم، میزان توانمندسازی زنان را محدود نمایند. در این مقاله نقش تحصیلات و اشتغال در توانمندسازی روانشناختی زنان در شهر تهران مورد کنکاش قرار گرفت. تحقیق حاضر یک تحقیق کاربردی-توصیفی است. در این تحقیق تحصیلات رسمی و اشتغال سازمانی به عنوان متغیرهای مستقل و توانمندسازی به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شد. نمونه گیری به صورت تصادفی ساده و به وسیله پرسشنامه، از حدود600 نفر از زنان شهر تهران به عمل آمد. جهت آزمون روایی سؤالات از اعتبار محتوا و اعتبار عاملی و برای سنجش اعتبار محتوای پرسشنامه از نظرات کارشناسان خبره استفاده شد. همچنین برای آزمون فرضیات، از آزمون همبستگی رتبه ای اسپیرمن و روش معادلات ساختاری استفاده شد. ضریب آلفای کرونباخ مقیاس توانمندی، 8945/0 است. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که تحصیلات و اشتغال سازمانی موجب توانمندی روانشناختی زنان در شهر تهران می شود.
    کلیدواژگان: زنان، توانمندسازی روانشناختی، تحصیلات، اشتغال، فرهنگ
  • سید کاظم موسوی، اشرف خسروی صفحه 133
    شاهنامه فردوسی از ارزنده ترین آثار ادبی ایران و جهان است که از دیدگاه های مختلف قابل نقد و بررسی است. این اثر ارزشمند و افتخارآمیز را می توان از جهت زبان و ادبیات، جامعه شناسی، اسطوره شناسی، داستان پردازی و سایر زمینه ها تحلیل کرد. یکی از زمینه های به نسبت جدید که می تواند بستر پژوهش در شاهنامه باشد و آثار و نتایج مفیدی به دست دهد، روان کاوی و روان شناسی است. از روان کاوان و روان شناسان برجسته و صاحب نظر دوران اخیر که آرا و نظرات او در بررسی آثار ادبی مشرق زمین مفید و قابل استفاده است، کارل گوستاو یونگ است. آنیما (وجود مادینه) از مهم ترین موضوعات نظریه روان شناسی تحلیلی شخصیت اوست که به گفته وی به صورت های دوگانه سازنده و ویران گر نمود پیدا می کند. زنان در شاهنامه در کنار داشتن جلوه های بیرونی و اجتماعی خود می توانند به گونه ای نمودهای دو گانه آنیما باشند که در ناخودآگاه جمعی قوم ایرانی وجود داشته و در اسطوره و پس از آن در حماسه پدیدار شده اند. سودابه و زنان گمراه کننده هفت خوان، آنیمای منفی و فرانک، فرنگیس، رودابه و سیندخت آنیمای مثبت ناخود آگاه اند که در حماسه نقش و کارکرد مهمی ایفا می کنند. خواهران توامانی (پاکیزه رویان جمشید و خواهران اسفندیار) که در شاهنامه به اسارت درمی آیند و سپس آزاد می شوند بیانگر این نکته اند که آنیما در برخورد با خودآگاه می تواند دگرگون شود و از حالت آفرینندگی و پاکی به اسارت و ناپاکی درآید و دوباره در برخورد با یک خودآگاه نیک به حالت اولیه خود باز گردد. در این مقاله به بررسی این موضوع پرداخته شده است.
    کلیدواژگان: شاهنامه، ناخودآگاه جمعی، آنیما، آنیموس، خواهران توامان، اسطوره، روان شناسی شخصیت
  • فاطمه پیرا صفحه 155
    پیروزی طغرل در دندانقان در 431 ق. آغازگر دوره سلاجقه در ایران است. عصری که نقطه اوج آن را پادشاهی ده ساله آلپ ارسلان (65-455 ق.) و سلطنت بیست ساله پسرش ملکشاه (85-465 ق.) تشکیل می داد. البته این دوره وحدت سی ساله را می بایست عصر وزیر خواجه نظام الملک نیز نامید. وی رایزن خردمند سلاطین سلجوقی بود، که ولی نعمتان ترک خود را تشویق می کرد، بر سنت ایرانشهری چون پادشاهی مطلق عمل کنند و در کتابش سیاست نامه نه تنها به نظریه پردازی درباره شیوه حکومت داری پرداخت، بلکه امیدوار بود طرح و نمونه دقیقی ارائه دهد که امپراتوری شرقی را مطابق آن بسازد. مقاله حاضر قصد دارد مسئله جنسیت را همچون بسیاری از پدیده های انسانی و اجتماعی در قالب نظام فرهنگی یک جامعه بررسی کند. در این پژوهش تاریخی کتاب سیاست نامه متنی از اواخر قرن پنجم ق. به عنوان عرضه کننده نظام فرهنگی جامعه ایران در دوره مورد بحث انتخاب شده است. پس از معرفی جامعه و آن عصر، با تشریح محتوای متن و طبقه بندی استدلال های ارائه شده به وسیله نویسنده، پدیده جنسیت و قدرت را در اندیشه خواجه نظام الملک تجزیه و تحلیل خواهیم کرد. طی این تحقیق درمی یابیم که اندیشه های وزیر بزرگ سلاجقه در مورد زنان بیشتر متاثر از سنن کهن ایرانشهری است تا روح و قوانین اسلامی
    کلیدواژگان: جنسیت، قدرت، سیاست نامه، نظام الملک، زن، سلاجقه
|
  • Page 5
    Assessment of women's status entails calculating various indices from different fields including scientific, economic, social and political. Calculating these factors and comparing them with that of male indicates a country's development and progress level thus determines their position in the world ranking as compared to other countries. Although assessment of women's status in the region depends on various parameters, but considering the fact that nowadays development is one of the elements of national power of countries and national power is an important issue in political geography, the present article aims to present new models and methods for the purpose of assessing women's status. This research has made use of SPSS computer software to conduct evaluation and statistical analysis of data. Using a multi-stage sampling method, the data is collected and the current status of countries is compared and through a time series statistical technique their status in the year 1404 is predicted.
  • Page 39
    Theoreticians of development believe that among the 3 types of capital; physical, technological and human capital; the main important one is human capital and its appropriate utilization. Economical development will not occur unless environmental factors of work and work organization develop culturally. Thus work ethic in the work culture of society will become important and warrant development and improvement. Presence of women in the work market is one of the effective variables on work culture and work ethic. This research has a gendered view of work ethic in Iranian society. The question raised in this article tackles the following issues: What similarities and differences are observed in men’s and women’s work ethic? If they are different, which factors interfere? This research is conducted through a survey using a questionnaire. The sample population consists of 356 faculty staff of Tehran University including 148 females and 208 males. The sampling method used is stratified sampling. The results of research show that the variable of gender does not influence work ethic directly but it is influential through other variables. The most effective variables are mediating variables such as inner organizational and cultural variables. The causal model is distinctive both in men and women. While the work ethic model is very complicated for men, it is very simple for women. The reason for this refers to the fact that women want to maintain their jobs and keep it as long as they can. Therefore, in order to reach a desirable and effective work for all individuals based on universal standards, it is important to consider gender differences.
  • Cognitive Behavioral Couple Therapy, Emotional Focused Couple Therapy, Depression, Infertile Male, Factor Pairs Page 61
    This current research is a quasi experimental design which is aimed to study the effectiveness of two couple therapies, Cognitive Behavioral Couple Therapy (CBCT) and Emotional Focused Couple Therapy (EFT), on depression and some other variables in infertile male factor pairs. The sample includes 30 infertile volunteer pairs from Kosar Infertility Clinic which are placed in an experimental and a control group by applying Beck Depression Inventory (BDI-II) and U-man vitney test. The results show that depression in CBCT group has a significant difference in comparison with control group (p<%1), while the EFT approach has no significant effect on it (p>%5). The results also reveal that the effect of two approaches on men and women are the same and there is no difference between them in affecting the depression (p>%5).
  • Page 85
    The present article's focus is mainly on the qualitative analysis of women's representation in Iranian national TV series. Thus, three series, "if my dad was alive!", "the ninth month gazelle " and the satire genre "homeless" produced by channel 1 and 3 in the second half of 2004 have been addressed through qualitative method. The analysis of these cases focused on the concept of the deserving presence of women in the serie's plot. To this aim, the views of Islamic thinkers as well as the television's agendas and purposes in 2004 have been examined. The authors conclude that the qualitative presence of women in the series is not consistent with the agendas and purposes although the quantity of the presence is reasonable. In reality, a significant rupture between Islamic Iranian policy-makings and the productions of the Iranian TV has resulted in the ineffectiveness of this organization in exercising its gender policy.
  • Page 113
    In recent decades, empowerment as delegation of power to someone has been used a mechanism to increase personal and work life quality of women. Higher education and occupation are effective instruments for empowering women but the role of culture cant be denied in this relation. Social norms can directly or indirectly limit women's empowerment. In this article the role of higher education and occupation in psychological empowerment of women in Tehran has been quested. Current research is a descriptive-practical research. Education and occupation are independent variables and empowerment is the dependent variable. Random sampling is used and 600 questionnaires are completed by women in Tehran city. To determine validity of scale, construct validity and factor analysis is utilized. The reliability index of chronbakh is 0.8945 and spearman correlation and structural equations model are used for statistical analysis. Results of research indicate that higher education and organizational occupation determine the level of empowerment for women in Tehran.
  • Page 133
    Ferdowsi's Shahname (one of the most valuable literary works in Iran and in the world) can be studied from different viewpoints. This important literary work can be analyzed from various dimensions including literature, sociology, mythology and elements of the story. One quite new aspect which can lay the ground for research in Shahnameh and can be very useful and give great results to us is psychology and psychoanalysis. Karl Gustav Jung is an outstanding figure and prominent scholar of psychology in recent centuries and his views are very useful in studies of literary eastern works. Anima is one of his most important views regarding social unconscious and has also been applied in myth and epic. Anima can have a dual aspect, it can be creative and maker or contrary killer and ruinous (positive and negative). In Shahname women can be considered both as creative and ruinous Animas, such as Sowdabe and misleader women in the seven exploit (Haft khan) who are fatal, ruinous and are thus negative anima; and Faranak, Farangis, Roodabe and Sindokht who are creative and savior animas and thus positive anima that play special roles in epic. Twins sisters in Shahname (Jamshid's daughters and Esfandear's sisters) who were captured by Zahhak and Arjasp and freed by Fereidoon and Esfandear, show that conscious can change anima and it can become both fatal and savior. This subject will be researched in this essay briefly.
  • Page 155
    The victory of Tugrul in Dandanghan (431 HQ/1073 AD) heralded the rule of Seljuks in Persia. The pinnacle of this period could be said to have been the ten years reign of Alp Arsalan (455-65/1063-73) and twenty years reign of his son Malekshah (465-85/1063-73). These thirty years of continuous rule by father and son coincided with the chancellorship of Khajeh Nizam al-Mulk, a wise counselor to the Seljuks, who encouraged his Turkish Masters to follow Persian Tradition (Iranshahr) of Absolute Ruler. In his masterpiece the Siyasatnameh he not only developed his political philosophy on the rules of governance, but also attempted to give a precise paradigm for an oriental Empire. In this essay an attempt is made to look at the question of ‘gender’ as a social phenomenon in a cultural context and Siyasatnameh, a text from the fifth HQ/eleventh Ad century, is chosen as representing the cultural system of Persian society during this Period. Having introduced his society and era, his views concerning women as a social class during the Seljuk period is discussed. It is argued that Nezam al-Molk’s views with regards to women are influenced more by older Persian traditions than by Islamic Sheria laws