نشریه کودکان استثنایی
سال هشتم شماره 3 (پیاپی 29، پاییز 1387)

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر مداخلات بهنگام روان شناختی و آموزشی خانواده محور بر رفتار سازشی فرزندان دارای نشانگان داون زیر 5 سال در شهر اصفهان انجام گرفت.
پژوهش از نوع آزمایشی بود و از طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. بدین منظور والدین 36 فرزند مبتلا به نشانگان داون به صورت تصادفی ساده انتخاب و در دو گروه کنترل و آزمایشی گمارده شدند و برای جمع آوری داده ها از مقیاس رفتار سازشی واینلند استفاده شد. تحلیل داده های پژوهش با استفاده از روش های آماری تحلیل کواریانس نشان داد که تفاوت بین عملکرد فرزندان با نشانگان داون در دو گروه مداخله و کنترل در رفتار سازشی و خرده مهارتهای آن معنادار است.
مداخلات بهنگام روان شناختی و آموزشی خانواده محور بر بهبود رفتار سازشی فرزندان دارای نشانگان داون تاثیر دارد.

هدف پژوهش حاضر بررسی حافظه کاری کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه / بیش فعالی (ADHD) و مقایسه آن با کودکان عادی است. نمونه های مورد مطالعه 11 پسر (12-6) ساله مبتلا به اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی و 11 پسر (12-6) ساله عادی است. اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی براساس مصاحبه بالینی به وسیله روان پزشک و پرسشنامه علائم مرضی CSI-4 و مقیاس ارزیابی والدین کانزر تشخیص داده شده است. برای یکسان سازی هوش کودکان، از آزمون هوش ریون و به منظور بررسی حافظه کاری کودکان از تست مخصوص حافظه دیداری کیم کاراد و تست فراخوانی داستان استفاده شده است. یافته های حاصل با استفاده از آزمون آماری t برای گروه های مستقل تجزیه و تحلیل شدند. نتایج تحقیق نشان داد که بین میانگین عملکرد کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی در فراخوانی آزمون حافظه دیداری کیم کاراد و آزمون فراخوانی داستان با میانگین عملکرد کودکان عادی در این آزمونها تفاوت معنادار وجود دارد.
نتایج نشان داد که کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی در آزمون حافظه دیداری کیم کاراد وآزمون فراخوانی داستان عملکرد ضعیف تری از کودکان عادی دارند؛ به علاوه سرعت پردازش اطلاعات دیداری در این کودکان کندتر از کودکان عادی است. لذا کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی به واسطه نقص در بازداری، نواقصی را در حافظه کاری تجربه می کنند که کودکان عادی آن را تجربه نمی کنند.

هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر قصه درمانی بر کاهش نشانه های اختلالهای اضطرابی و اختلال همبود در کودکان (10-9 ساله) بوده است.
بدین منظور در چارچوب روش پژوهشی نیمه آزمایشی 14 نفر از دانش آموزان دختر پایه چهارم ابتدایی دارای اختلالهای اضطرابی به طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. طرح پژوهشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بوده است. پرسشنامه علائم مرضی کودکان(CSI4) مورد استفاده قرار گرفت. پس از انجام پیش آزمون، برنامه قصه درمانی به مدت 14 جلسه (هر جلسه به مدت90 دقیقه- دوبار در هفته) برای گروه آزمایشی اجرا شد. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر استفاده شد.
نتایج نشان داد که نشانه های اختلالهای اضطرابی و اختلال همبود در کل آزمودنی ها پس از قصه درمانی کاهش معنادار داشته است.
قصه درمانی موجب کاهش نشانه های اختلالهای اضطرابی در کودکان مضطرب شده است؛ بنابراین می توان قصه درمانی را به مثابه یک فن اثربخش برای درمان اختلالهای اضطرابی کودکی به کار برد.

پژوهش حاضر به منظور مقایسه نگرش معلمان رابط و عادی دانش آموزان کم شنوای تلفیقی نسبت به اثربخشی برنامه های آموزش تلفیقی بر روی 60 نفر معلم رابط و 60 نفر معلم عادی، شاغل در دبستانهای پسرانه شهر تهران اجرا شد.
طرح پژوهش حاضر از نوع علی- مقایسه ای است و آزمودنی ها به‎طور تصادفی با استفاده از روش نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری مورد استفاده، مقیاس محقق ساخته نگرش سنج معلم بود که اعتبار آن با استفاده از روش آلفای کرونباخ 94/0 برآورد شد. تحلیل آماری داده ها، با استفاده از آزمون تی مستقل و روش رگرسیون چندگانه صورت گرفت.
یافته ها: نتایج این پژوهش نشان داد که بین دو میانگین نگرش معلمان رابط و نگرش معلمان عادی نسبت به اثربخشی برنامه های آموزش تلفیقی به نفع معلمان رابط تفاوت معنا داری وجود دارد. اما متغیرهای پیش بین مورد بررسی همچون جنسیت، سن، مدرک تحصیلی، سابقه تدریس، پایه تدریس، وضعیت استخدام معلمان و تعداد دانش آموزان کم شنوای تحت پوشش در کلاس نتوانستند تغییرات نگرش معلمان را پیش بینی کنند.
نتیجه گیری: با توجه به اینکه نگرش معلمان عادی دانش‎آموزان کم‎شنوای تلفیقی نسبت به برنامه های آموزش تلفیقی مثبت نیست، لذا موفقیت این‎گونه برنامه ها به خطر می‎افتد و ضرورت دارد برنامه های آموزش ضمن خدمت به منظور آگاه‎سازی معلمان عادی و اصلاح نگرش آنان اجرا شود.

هدف از این پژوهش بررسی تاثیر فعالیتهای موسیقایی بر حافظه کوتاه مدت دانش آموزان کم توان ذهنی است. در این پژوهش که از نوع مطالعات آزمایشی و طرح پژوهشی پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل است، 26 دانش آموز دختر کم توان ذهنی با دامنه سنی 12 تا 19 سال و میانگین65/14 و انحراف استاندارد 67/1 که در سال تحصیلی 86-1385 در پایه های چهارم و پنجم مرکز آموزشی دانش شهرری مشغول به تحصیل بودند، به تصادف به دو گروه مساوی تقسیم شدند وسپس با انتساب تصادفی، مداخله فعالیتهای موسیقایی (شامل موسیقی و اجرای حرکات موزون) در گروه آزمایش به مدت 15 هفته و هر هفته دو جلسه اجرا شد. در این مدت گروه کنترل تحت تمرینات موسیقی یا ورزشی قرار نداشتند و فقط برنامه درسی معمولی را دریافت کردند. برای هر دو گروه قبل و بعد از اجرای مداخلات خرده آزمون ارقام وکسلر برای سنجش حافظه کوتاه مدت اجرا شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون پارامتری t برای مقایسه تفاوت های پیش آزمون و پس آزمون میانگینها استفاده شد.
با استفاده از آزمون پارامتری t، بین میانگین نمرات گروه کنترل و آزمایش در پیش آزمون حافظه (926/0=p) تفاوت معناداری مشاهده نشد. اما همین آزمون نشان داد که میانگین نمرات دو گروه کنترل و آزمایش در پس آزمون حافظه (305/3- =t و006/0>p) تفاوت معنادار دارد و عملکرد گروه آزمایشی بهتر بوده است. آزمون پارامتری t در گروه آزمایش نشان داد بین میانگین نمرات پیش آزمون و پس آزمون حافظه تفاوت معنادار وجود دارد (836/9- = tو 0001/0>p). در حالی که با استفاده از همین آزمون، بین میانگین نمرات پیش آزمون و پس آزمون حافظه در گروه کنترل تفاوت معناداری مشاهده نشد (140/0=p).
با استناد به داده های به دست آمده از این تحقیق می توان نتیجه گرفت که با اجرای فعالیتهای موسیقایی، حافظه کوتاه مدت دانش آموزان کم توان ذهنی بهبود می یابد.

این پژوهش، بررسی رابطه هوش هیجانی با خودپنداره دانش‎آموزان عادی و تیزهوش است. همچنین مقایسه این دو متغیر در میان دانش‎آموزان تیزهوش و عادی دومین هدف مطالعه حاضر بوده است. به همین منظور 400 نفر دانش‎آموز مقطع متوسطه (200 دانش‎آموز دختر و پسر عادی و 200 دانش‎آموز دختر و پسر تیزهوش) شهر اردبیل به صورت خوشه ایچندمرحله ای تصادفی انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه خودپنداره راجرز، پرسشنامه هوش هیجانی شوت و همکاران و آزمون هوش کتل فرم A استفاده شده است.
نتایج نشان داد که هوشبهر، خودپنداره و هوش هیجانی دانش‎آموزان دختر تیزهوش از دانش‎آموزان دختر عادی به طور معناداری بیشتر است. همچنین میانگین هوشبهر و خودپنداره دانش‎آموزان پسر تیزهوش از دانش‎آموزان پسر عادی به طور معناداری بالاتر است. اما بین هوش هیجانی دانش‎آموزان پسر تیزهوش و دانش‎آموزان پسر عادی تفاوت معناداری یافت نشد. در بین دانش‎آموزان تیزهوش، میانگین خودپنداره و هوش هیجانی دانش‎آموزان دختر به طور معناداری از دانش‎آموزان پسر بیشتر است. بین هوشبهر این دو گروه تفاوت معناداری مشاهده نشد. همچنین در بین دانش‎آموزان عادی، میانگین هوشبهر دانش‎آموزان پسر به طور معناداری از دانش‎آموزان دختر بیشتر است. اما میانگین خودپنداره دانش‎آموزان دختر به طور معناداری از دانش‎آموزان پسر بیشتر است. بین هوش هیجانی این دو گروه تفاوت معناداری مشاهده نشد.
با توجه به یافته های به دست آمده می‎توان چنین نتیجه گیری کرد که در مراکز آموزشی دانش‎آموزان تیز هوش و عادی علاوه بر رشد شناختی به عاملهای هیجانی آنان نیز توجه شود.

این تحقیق به منظور شناخت موقعیت آموزش و پرورش استثنایی کشور و فراهم آمدن امکان ارائهراهبردهای توصیه ای به اجرا در آمده است. روش این تحقیق کتابخانه ای و بررسی اسناد و مدارک علمی است. بدین منظور کشور ما در چهار خرده نظام مدیریت و برنامه ریزی راهبردی،منابع انسانی،منابع مالی و برنامه ریزی درسی با کشورهای آلمان،انگلیس، امریکا، کانادا، ژاپن و فرانسه مورد مقایسه تطبیقی قرار گرفتند.
نتایج این بررسی نشان داد که در مقایسه با کشورهای پیشرو مورد مقایسه،کشور ما با مشکل فقدان قانون مصرح در حمایت از آموزش و پرورش فراگیر روبه روست. طرح ملی سنجش با تاخیر به مرحله اجرا درمی آید. در مقایسه با کشورهای مورد مطالعه که درجه تحصیلی کارشناسی، شرط اشتغال معلمان است، در کشور ما چنین شرطی وجود ندارد، لیکن 53 درصد شاغلین از چنین شرطی برخوردارند.
در کشور ما رایگان بودن آموزش و پرورش ویژه و پیش بینی منابع بیمه درمان و آتی در منابع مالی آموزش و پرورش استثنایی، فهمی مناسب از حمایتهاست. لیکن در مقایسه با کشورهای مورد مقایسه از قاعده جلوگیری از هر گونه هزینه اضافی به دلیل معلولیت، فاصله داریم. کشور ما در برنامه ریزی، مقایسه با کشورهای پیشرو با مشکل ساختار متمرکز مواجه است.