فصلنامه حیات
سال چهاردهم شماره 3 (پیاپی 39، پائیز و زمستان 1387)

درمان های جراحی یکی از اضطراب آورترین وقایعی است که ممکن است در زندگی هر فرد رخ دهد. در اعمال جراحی قلب با توجه به خطرات و عوارض، اضطراب در سطح وسیع تری خود را نشان می دهد. اهمیت اضطراب در بیماران نامزد جراحی قلب لزوم پیشگیری از وقوع و استفاده از روش های کاهنده اضطراب را مورد تاکید قرار می دهد. این پژوهش با هدف تعیین میزان تاثیر برنامه بازتوانی قلبی فاز 1 بر اضطراب بیماران نامزد جراحی بای پس عروق کرونر صورت گرفته است.
این مطالعه مداخله ای از نوع کارآزمایی بالینی است که در آن 60 نفر از بیماران نامزد جراحی بای پس عروق کرونر بستری در بخش های قلب و جراحی قلب بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران که دارای ویژگی های شرکت در پژوهش بودند، به روش نمونه گیری خوشه ایانتخاب شده و به صورت تخصیص تصادفی در یک گروه تجربه و یک گروه شاهد قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه اطلاعات جمعیت شناختی و بیماری و پرسشنامه استاندارد شده Spiellberger بود. پژوهش طی سه مرحله صورت گرفت: ابتدا در زمان بستری سطح اضطراب هر دو گروه (تجربه و شاهد) بررسی شد. در مرحله دوم برای گروه تجربه برنامه بازتوانی فاز 1 قلبی (شامل انجام تمرینات ورزشی، انجام فعالیت های روزانه) اجرا شد. در مرحله سوم، در گروه تجربه بحث و گفتگو با بیمار در مورد شرایط قبل، حین و بعد از جراحی انجام گرفت. مراقبت ها برای گروه شاهد صرفا به صورت معمول بخش انجام گرفت. پس از اجرای مداخله (عصر روز قبل از عمل) و در زمان ترخیص، مجددا سطح اضطراب همه بیماران (تجربه و شاهد) بررسی شد. و در نهایت، اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از آزمون تی، مجذور کای و فریدمن و نرم افزار SPSS v.13 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته های پژوهش بیانگر آن است که دو گروه از نظر مشخصه های جمعیت شناختی و سطح اضطراب زمان بستری همگن بودند. در گروه تجربه، بعد از اجرای بازتوانی، میزان اضطراب کاهش معناداری داشت (001/0p<). همچنین بین میزان اضطراب دو گروه بعد از مداخله تفاوت آماری معناداری دیده شد (015/0=.(p در زمان ترخیص نیز بین میزان اضطراب دو گروه تفاوت معناداری وجود داشت (038/0=p).
این پژوهش نشان داد که اجرای فاز 1 بازتوانی قلبی در بیماران نامزد جراحی بای پس عروق کرونر سبب کاهش اضطراب این بیماران شده است. بنابراین می توان استفاده از روش یاد شده را در این گونه بیماران توصیه نمود.

یکی از وظایف پرستاران در امر مراقبت بیماران، تغییر وضعیت بیمار به طور مرتب می باشد. بیماران تحت تهویه مکانیکی به دلیل اتصال به انواع لوله ها و مسیرهای وریدی و شریانی معمولا در بخش های ویژه در وضعیت های خوابیده به پشت یا به پهلو قرار داده می شوند، از طرفی راحت بودن مراقبت پرستاری در وضعیت طاقباز ممکن است کارکنان پرستاری را به ثابت نگه داشتن بیماران برای مدت طولانی ترغیب نماید. بسیاری از مطالعات به تاثیر مثبت وضعیت دمر بر اکسیژناسیون و تهویه اشاره می نمایند، اگر چه پاره ای تحقیقات نیز از عدم تاثیر آن بر وضعیت اکسیژناسیون یاد می کنند. لذا مطالعه حاضر با هدف شناخت تاثیر وضعیت دمر بر اکسیژناسیون بیماران تحت تهویه مکانیکی صورت گرفته است.
این مطالعه از نوع نیمه تجربی می باشد. تعداد 36 بیمار مبتلا به نارسایی تنفسی حاد تحت تهویه مکانیکی بستری در بیمارستان شریعتی دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال 1386 که شرایط ورود به مطالعه را داشتند، به عنوان نمونه انتخاب شدند. نمونه گیری به صورت آسان و در دسترس انجام گرفت. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه و برگه ثبت اطلاعات اکسیژناسیون بود. بیماران ابتدا به مدت 30 و 120دقیقه در وضعیت خوابیده به پشت قرار می گرفتند و از نظر گازهای خون شریانی بررسی می شدند. سپس به وضعیت دمر برگردانده می شدند و تغییرات گازهای خون شریانی در پایان 30 دقیقه و پایان 120 دقیقه در وضعیت دمر اندازه گیری می شد. اطلاعات پس از جمع آوری با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی (میانگین، انحراف معیار، آزمون تی زوج) و نیز نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج پژوهش نشان داد که میان وضعیت دمر و میزان spo2 و sao2 در زمان های 30 و 120 دقیقه ارتباط معنادار آماری (001/0p<) وجود دارد.
اعمال وضعیت دمر به مدت 30 و 120 دقیقه تاثیر مثبت بر اکسیژناسیون دارد. لذا استفاده از این روش در مراقبت های پرستاری توصیه می شود.

آمار روز افزون سزارین در بسیاری از کشورهای جهان موجب نگرانی محققان و مسؤولان بهداشتی شده است. یکی از دلایل عمده این افزایش، در خواست خود بیمار جهت انجام این عمل می باشد. یکی از بهترین مدل هایی که در برنامه های آموزش بهداشت مورد استفاده قرار می گیرد، مدل باور بهداشتی می باشد. این مطالعه با هدف تعیین میزان تاثیر آموزش بر اساس مدل باور بهداشتی بر انتخاب روش زایمان در زنان باردار انجام شده است.
این مطالعه نیمه تجربی در مراکز بهداشتی - درمانی شهری و مطب های متخصصان زنان شاهرود در سال 1386 انجام گرفته است. نمونه ها شامل 128 خانم باردار متقاضی دریافت مراقبت های دوران بارداری (64 نفر در هر یک از دو گروه تجربه و شاهد) بود که به صورت نمونه گیری آسان انتخاب شدند. آموزش بر اساس مدل باور بهداشتی طی دو جلسه 40 دقیقه ای به گروه تجربه ارایه شد. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه بود. اطلاعات طی 2 مرحله قبل و بعد از آموزش جمع آوری گردید. جهت تجزیه و تحلیل یافته ها از نرم افزار SPSS v.11.5، آمار توصیفی (فراوانی مطلق و نسبی، میانگین، انحراف معیار) و آمار استنباطی (آزمون مجذور کای، تست فیشر، ویلکاکسون، من ویتنی یو و مک نمار) استفاده گردید.
قبل از آموزش دو گروه از نظر متغیرهای جمعیت شناختی، سابقه نازایی، سابقه بیماری و سه مورد از اجزای مدل باور بهداشتی یعنی حساسیت، منافع و موانع درک شده درمورد زایمان طبیعی و سزارین همگن بودند. مقایسه دو گروه تجربه و شاهد بعد از آموزش نشان داد که بین همه اجزای مدل باور بهداشتی مشتمل بر حساسیت (001/0p<)، شدت (001/0p<)، منافع درک شده (001/0p<) و موانع درک شده (004/0=p) و همچنین عملکرد (روش زایمان انتخاب شده) (001/0p<) اختلاف معناداری وجود داشته است.
در پژوهش حاضرآموزش از طریق مدل باور بهداشتی در تمایل زنان باردار به انتخاب و انجام زایمان طبیعی مؤثر بوده است.

سلامت معنوی ابعاد مختلف زندگی انسان را هماهنگ می کند و جهت سازگاری با بیماری لازم است. مواجهه با سرطان موجب ایجاد بحران در ابعاد جسمی، روانی و معنوی می شود. این مطالعه با هدف شناخت سلامت معنوی بیماران مبتلا به سرطان تحت شیمی درمانی انجام گرفته است.
این مطالعه از نوع توصیفی مقطعی است که در مورد 360 بیمار مبتلا به سرطان تحت شیمی درمانی در مراکز آموزش درمانی منتخب دانشگاه های علوم پزشکی ایران و تهران در سال 1385 انجام گرفته است. در این مطالعه از پرسشنامه سلامت معنوی Paloutzian و Ellison (1982) استفاده شد. روش نمونه گیری از نوع مستمر بود. داده ها با استفاده از آمار توصیفی، آزمون های مجذور کای، ضریب همبستگی پیرسون و نرم افزار SPSS v.11 تجزیه و تحلیل شد.
میانگین کل نمره سلامت معنوی بیماران 36/14±35/98 و میانگین نمره سلامت مذهبی و وجودی آن ها به ترتیب 92/5±67/54 و 01/10±67/43 بود. بین سن، وضعیت تاهل و سطح تحصیلات بیماران با سلامت معنوی آن ها ارتباط معنادار وجود داشت (001/0p<).
نتایج نشان داد سطح سلامت معنوی این بیماران در محدوده بالا قرار دارد. همچنین سطح سلامت مذهبی بیماران بالاتر از سلامت وجودی آنان است که با توجه به فرهنگ جامعه ما این امر طبیعی به نظر می رسد. بین سلامت معنوی بیماران و اکثر مشخصات فردی آن ها ارتباط معنادار وجود دارد. لذا به نظر می رسد در مراقبت از این بیماران باید به مشخصات فردی آنان توجه کافی مبذول شود.

آموزش در اغلب موارد تبعیت بیماران از توصیه های درمانی و توانایی مراقبت از خود را افزایش می دهد؛ اما کوتاه شدن طول مدت اقامت بیماران در بیمارستان، اضطراب، ناخوشی یا کمبود خواب می تواند قابلیت یادگیری بیمار را کاهش دهد. علاوه بر این مشخص نیست که پرستاران و بیماران یادگیری چه مواردی را در طول مدت کوتاه بستری واقع گرایانه می دانند. پژوهش حاضر با هدف شناخت و مقایسه دیدگاه بیماران مبتلا به نارسایی احتقانی قلب و پرستاران از واقع گرایانه بودن یادگیری محتوای آموزشی در طول دوران بستری بودن بیمار در بیمارستان انجام گرفته است.
در این مطالعه توصیفی مقایسه ای 251 بیمار مبتلا به نارسایی قلبی به روش نمونه گیری آسان به صورت هدفمند و 181 پرستار به روش سرشماری (در سال 85-1384) از بیمارستان قلب شهید رجایی تهران انتخاب شدند. داده ها با استفاده از ابزار نیازهای یادگیری بیماران مبتلا به نارسایی احتقانی قلب (CHFPLNI) جمع آوری شد و با استفاده از نرم افزار SPSS v.11 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
اکثر بیماران مرد (4/82%) و اکثر پرستاران زن (6/85%) بودند. میانگین سن بیماران 18/55 و پرستاران 15/35 سال بود. میانگین دفعات بستری بیماران 26/4 و میانگین مدت ابتلای آن ها به نارسایی قلبی 70/10 سال بود. اکثر پرستاران (59%) دوره آموزش به بیماران قلبی را نگذرانده بودند. بیماران و پرستاران زیر مقیاس سایر اطلاعات را به عنوان واقع گرایانه ترین عنوان جهت یادگیری در طول مدت بستری رتبه بندی کردند و در واقع گرایانه بودن یادگیری اطلاعات دارویی توافق داشتند. یادگیری اطلاعات دارویی (001/0p<)، اطلاعات رژیم غذایی (001/0p<)، سایر اطلاعات (001/0p<) و کل محتوای آموزشی (001/0p<) از دیدگاه بیماران واقع گرایانه تر از پرستاران بود. پرستاران زن (012/0=p) و پرستارانی که دوره آموزش به بیماران قلبی را گذرانده بودند (001/0p<) یادگیری محتوا را در طول مدت بستری بودن واقع گرایانه تر درک کرده بودند.
با توجه به عدم توافق بیماران و پرستاران در مورد واقع گرایانه بودن یادگیری اطلاعات رژیم غذایی و عوامل خطر آفرین و همچنین کل محتوای آموزشی ممکن است پرستاران با تعویق در آموزش محتوا با فرض واقع گرایانه نبودن یادگیری آن توسط بیماران، به آن ها صدمه وارد کنند. بنابراین ضرورت دارد که پرستاران در هنگام تعیین اولویت های آموزشی بیماران مبتلا به نارسایی قلبی، دیدگاه بیماران خود را کاملا در نظر گیرند

با توجه به این که سلامت روانی مادر در شکل گیری سلامت روانی نوزاد نقش مهمی را ایفا می کند، لذا هدف مطالعه حاضر، بررسی اثر اضطراب مادر در سه ماهه سوم بارداری، بر روند زایمان و سلامت روانی نوزاد می باشد.
این مطالعه توصیفی - مقایسه ای است. نمونه مورد مطالعه شامل 40 زن باردار و نوزادان آن ها می باشد. نمونه گیری به صورت تصادفی ساده و از بین زنان بارداری انجام گرفت که جهت معاینه به درمانگاه بیمارستان امام خمینی مراجعه کرده بودند. در مرحله اول مادرانی که در سه ماه آخر بارداری قرار داشتند، پرسشنامه اضطراب کتل را تکمیل کردند و بر اساس نمره کل در دو گروه (20 نفر مضطرب و 20 نفر غیر مضطرب) قرار گرفتند. در هنگام زایمان شاخص های مربوط به زایمان در هر دو گروه اندازه گیری شد و سه ماه پس از زایمان شاخص های سلامت روانی نوزادان هر دو گروه با مقیاس سنجش سلامت روانی نوزادان سه ماهه اندازه گیری شد. تجزیه و تحلیل داده ها به کمک نرم افزار SPSS v.16 و آمار توصیفی و تحلیلی (t برای دو گروه مستقل و2χ) انجام یافت.
یافته های تحقیق نشان داد که شاخص های رشد در نوزادان مادران دارای اضطراب بالا به طور معناداری (001/0p<) پایین تر از نوزادان مادران غیر مضطرب است. همچنین زایمان طبیعی در مادران غیر مضطرب بیشتر مشاهده شد. در ضمن میزان بارداری ناخواسته در مادران مضطرب نسبت به مادران غیر مضطرب بیشتر بود. سلامت روانی نوزادان مادران مضطرب، در سه ماهگی به طور معناداری (001/0p<) پایین تر از نوزادان مادران غیر مضطرب بود.
وضعیت روانی مادر در دوره بارداری و پس از تولد بر روند زایمان و سلامت روانی نوزادان مؤثر است.

سوء مصرف اکستاسی در نوجوانان یک اختلال رفتاری محسوب می شود. نحوه نگرش به سوء مصرف مواد یکی از عوامل گرایش یا عدم گرایش به این امر است. پژوهش حاضر با هدف تعیین نحوه نگرش نوجوانان نسبت به سوء مصرف اکستاسی در سال 1385 انجام یافته است.
مطالعه حاضر مقطعی است و جامعه پژوهش را نوجوانان 18-16 ساله ساکن مناطق غرب شهر تهران تشکیل می دهند. 800 نفر به روش نمونه گیری مستمر در این پژوهش شرکت کردند. مکان های عمومی غرب شهر تهران محیط این پژوهش را تشکیل می داد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه خودساخته سنجش نگرش نسبت به مصرف اکستاسی بود. یافته ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی و نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد.
نتایج نشان داد اکثر نوجوانان (9/78%) نگرش منفی و5/17% نگرش مثبت نسبت به مصرف اکستاسی دارند. آزمون مجذور کای اختلاف معناداری را بین نگرش دختران و پسران نسبت به مصرف اکستاسی نشان نداد.
از آن جا که حدود بیش از 80% از نوجوانان نسبت به مصرف اکستاسی نگرش منفی داشتند، این امر نشان می دهد که سرمایه گذاری های صورت گرفته در اطلاع رسانی و فرهنگ سازی در این زمینه مؤثر بوده است؛ با این حال جهت موفقیت بیشتر لازم است ضمن استمرار فعالیت های اطلاع رسانی و فرهنگی اولیا، و مربیان نوجوانان توجه بیشتری به این مقوله مبذول نمایند.

حاملگی و زایمان یک حادثه بزرگ در زندگی زنان می باشد نتایج مطالعات متعدد بیانگر آن است که زنانی که در دوران حاملگی نگرانی شدید نسبت به زایمان را تجربه می کنند از نظر عوارض جسمی و روانی و خطر وقوع سزارین اورژانسی آسیب پذیر می باشند. با توجه به این که عمل سزارین مانند هر عمل جراحی دیگر عوارض و خطرات فراوانی برای مادر و نوزاد به همراه دارد و زنان اول زا ترس بیشتری را نسبت به زنان چندزا تجربه می کنند و همچنین پیامدهای زایمانی در اولین زایمان می تواند زایمان های بعدی را تحت تاثیر قرار دهد، لذا در این پژوهش ارتباط بین ترس از زایمان و وقوع سزارین اورژانسی در زنان باردار شکم اول مورد بررسی قرار گرفت.
در این پژوهش تحلیلی - مقطعی، 243 زن باردار شکم اول که جهت انجام زایمان طبیعی در طی شش ماهه دوم سال 1383 به زایشگاه نیک نفس رفسنجان مراجعه کرده بودند، به روش تصادفی ساده مبتنی بر هدف انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه پژوهشگر ساخته مشتمل بر اطلاعات جمعیت شناختی، تعیین شدت و علل ترس از زایمان و همچنین تعیین روش زایمان می باشد. پرسشنامه از طریق مصاحبه رو در رو توسط عاملان زایمانی در اتاق زایمان تکمیل شد. داده ها، به وسیله نرم افزار SPSS وآزمون مجذور کای و فیشر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
7% از آزمودنی ها بیان کردند که «از زایمان نمی ترسم». 4/44% اظهار داشتند «کمی می ترسم و نگرانم»، 3/26% اعلام نمودند «خیلی می ترسم» و 3/22% بیان کردند «فوق العاده زیاد می ترسم». در بررسی علل ترس، ترس از درد (3/68%) و ترس از آسیب جنینی (30%) دارای بیشترین فراوانی بودند. بین نمره ترس و نوع زایمان به شدت ارتباط معنادار آماری وجود داشت (001/0p<) به طوری که درصد وقوع سزارین اورژانسی در بین کسانی که درجه ترس بالاتری را گزارش کرده بودند، بیشتر بود.
بر اساس نتایج این پژوهش اکثر زنان باردار شکم اول به درجاتی ترس از زایمان را تجربه می کردند و این ترس می تواند یکی از دلایل وقوع سزارین اورژانسی در آن ها باشد. لذا لازم است ترس از زایمان در دوران بارداری، توسط مراقبان بهداشتی مورد توجه ویژه قرار گیرد

با توجه به شیوع بالای سرطان دهانه رحم و در دسترس نبودن مطالعه ای در مورد علل عدم مراجعه زنان برای انجام آزمایش، این مطالعه با هدف بررسی کیفی موانع و عوامل انگیزه ساز مؤثر بر مراجعه زنان برای انجام آزمایش غربالگری پاپ اسمیر در شهر کرج در بهار 1386 انجام گرفت.
در این مطالعه تحلیل محتوا با استفاده از روش مصاحبه گروهی متمرکز با 86 نفر در هشت گروه (12-8 نفره) مصاحبه نیمه ساختار به عمل آمد و برای راهنمایی بحث ها از سؤالات راهنما استفاده شد.
یافته ها نشان می دهد عواملی نظیر توصیه پزشک، دوستان و فامیل، آگاهی از علایم و روش تشخیص اولیه بیماری، جدی گرفتن خطر بروز سرطان و همچنین دسترسی آسان و ارزان به آزمایش پاپ اسمیر از جمله عوامل مهم انگیزه ساز برای آزمایش پاپ اسمیر است. در خصوص موانع انجام آزمایش پاپ اسمیر به مواردی نظیر آگاهی کم از علل ایجاد سرطان دهنه رحم، باورهای نامناسب، ترس از تشخیص سرطان و درد ناشی از آزمایش تاکید شده است.
با توجه به موانع و عوامل انگیزه ساز مؤثر بر مراجعه زنان برای انجام آزمایش پاپ اسمیر، به نظر می رسد طراحی برنامه های آموزشی مناسب در جهت ارتقای آگاهی، تعدیل اعتقادات ناسازگار و... و ارایه آن از طریق وسایل ارتباط جمعی و در مراکز بهداشتی درمانی و همچنین گسترش امکانات، زمینه لازم برای مراجعه هر چه بیشتر آنان جهت انجام آزمایش پاپ اسمیر فراهم شود

حمایت اجتماعی به عنوان یکی از عوامل مهارکننده اثرات منفی تنش شغلی شناخته شده است. در حرفه پرستاری موقعیت های تنش زای زیادی وجود دارد که می توانند موجب مشکلاتی از قبیل نارضایتی، کاهش کارآیی، ترک خدمت یا تغییر شغل در پرستاران شوند. این مشکلات، صدمات جبران ناپذیری بر ارایه مراقبت بالینی به بیماران، در پی دارد. این مطالعه با هدف تعیین میزان حمایت اجتماعی از پرستاران انجام گرفته است.
این مطالعه توصیفی تحلیلی است. جامعه مورد مطالعه را پرستاران شاغل در مراکز آموزشی درمانی دانشگاه علوم پزشکی ایران در سال 1385 تشکیل می دهند. 373 پرستار که به کارهای مدیریتی اشتغال نداشته و دارای حداقل 6 ماه سابقه کار بودند، به صورت تصادفی انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه حمایت اجتماعی McCain و Marklin و پرسشنامه تنش شغلی پرستاری استفاده شد. داده ها با استفاده از آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و استنباطی (مجذور کای و تست دقیق فیشر) و نرم افزار SPSS v.13 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
85% پرستاران، حمایت دریافت شده از سوی همکاران، سرپرستاران و سوپروایزرها را متوسط، 7/10% زیاد و 3/4% کم ذکر کرده بودند. بین حمایت اجتماعی و نوبت کاری ارتباط معنادار آماری وجود داشت. حمایت دریافت شده از سوی همکاران (میانگین 83/24) بیشتر از حمایت دریافت شده از سوی سرپرستاران و سوپروایزرها (میانگین 37/19) بود.
اکثر پرستاران از حمایت اجتماعی متوسطی برخوردار بودند و نیز اکثر آنان تمایل به ارتباط بیشتر با همکاران و مسؤولان پرستاری داشتند. به نظر می رسد سرپرستاران و سوپروایزرها با ترتیب دادن گردش های دسته جمعی و یا تورهای زیارتی و سیاحتی می توانند ارتباط بهتر و بیشتری را با کارکنان خود برقرار کنند