فهرست مطالب

فصلنامه اندیشه دینی
پیاپی 27 (تابستان 1387)

  • تاریخ انتشار: 1387/05/11
  • تعداد عناوین: 7
|
  • حسن بلخاری قهی صفحه 1
    بحث خیال از جمله مهم ترین و اصلی ترین مباحث فلسفه ی هنر در حوزه ی ادبیات و هنر است. از افلاطون تا به امروز، فیلسوفان و متفکران، آرای مهم و متفاوتی در زمینه ی خیال ارائه نموده اند. پیش از رنسانس، در منظر اندیشمندان غربی، این معنا صرفا در ساحت فلسفه مورد بحث قرار می گرفت، اما همراه با تحولات علمی و ادبی، نظریه پردازی در عرصه ی خیال، به حوزه ی نقد ادبی و نیز نظریه پردازان عرصه ی شعر و هنر نیز کشیده شد.
    از جمله ی این نظریه پردازان، ساموئل تیلور کالریج شاعر و نویسنده ی انگلیسی است که در سال 1817، با نگارش کتاب سیره ی ادبی، تئوری خود درباره ی تمایز میان خیال و تخیل را ارائه نمود. از دیدگاه بسیاری از منتقدان و متفکران، وی اولین کسی بود که این تمایز را مطرح نمود. این مقاله با بررسی آرای ابن سینا در کتاب شفا و تامل در آرای وی، تبیین نموده است که هشت صد سال پیش از کالریج، این ابن سینا بود که متفاوت با آرای اسلاف خویش، تمایز میان خیال و تخیل را مطرح نمود.
    کلیدواژگان: ابن سینا، کالریج، خیال، تخیل
  • مقاله انگلیسی
  • شاپور اعتماد صفحه 3
    به طور متعارف وقتی مفاهیم یا تصورات دکارتی مورد اشاره قرار می گیرند مقصود می تواند هم دیدگاه های فلسفی دکارت (مانند عقل گرایی و اصالت ثنویت) باشد و هم دلایل وجودشناختی در تایید نظریه فلسفی او در باب شناخت. در این مقاله هر دو جنبه مورد استفاده قرار گرفته اند تا به کمک شان نشان داده شود که چگونه قلمرو اخلاق را می توان به نحوی افتراقی تعریف کرد- به خصوص با عطف توجه به قلمرو زبان و فعل. مضافا تاکید شده است که چگونه این مفاهیم افتراق یافته در تعهدات اخلاقی ما سهیم اند. به طور متعارف وقتی مفاهیم یا تصورات دکارتی مورد اشاره قرار می گیرند مقصود می تواند هم دیدگاه های فلسفی دکارت (مانند عقل گرایی و اصالت ثنویت) باشد و هم دلایل وجودشناختی در تایید نظریه فلسفی او در باب شناخت. در این مقاله هر دو جنبه مورد استفاده قرار گرفته اند تا به کمک شان نشان داده شود که چگونه قلمرو اخلاق را می توان به نحوی افتراقی تعریف کرد- به خصوص با عطف توجه به قلمرو زبان و فعل. مضافا تاکید شده است که چگونه این مفاهیم افتراق یافته در تعهدات اخلاقی ما سهیم اند.
  • نوریه ریاضی صفحه 25
    این مقاله به دنبال یافتن پاسخ این پرسش است که با توجه به ازلی و ذاتی بودن علم و اراده ی خدواند، آیا این صفات تغییرپذیرند؟ در صورت مثبت بودن پاسخ، این تغییر چگونه و در چه شرایطی رخ می دهد؟ پرسش بالا در آموزه ی بداء، که از عقاید پیروان فرقه ی شیعه ی اثنی عشری است، به خوبی پاسخ داده شده است. در میان اندیشمندان شیعه، در مورد بداء، دو رویکرد به چشم می خورد: در رویکرد اول، بداء نوعی نسخ است و نسبت آن به خدا مجازی تلقی می شود. یکی از ایرادهای این رویکرد این است که همه ی مسلمانان نسخ را قبول دارند؛ بنابراین اگر بداء امری مستقل از نسخ بوده، نسبت آن به خدا حقیقی است. این رویکرد، که از تاویل روایات اهل بیت (ع) برگرفته شده است، بداء را اظهار امر تازه از علم مخزون خدا می داند.
    به نظر می رسد علت مخالفت بعضی از فرقه های مسلمان با بداء، برداشت نادرست از آن است که مستلزم نسبت دادن عجز و جهل به خداوند می شود. اما با توجه به آیه ی «کل یوم هو فی شان» که سلطنت مطلق خدا بر هستی را ثابت می کند، حکمت عدم استمرار وضع سابق، که معنای درست بداء است، توجیه روشنی می یابد.
    مقاله رویکرد دوم را اثبات می کند که دو نتیجه ی مهم از آن به دست می آید: نخست این که حقیقت بداء مستلزم هیچ تغییری در علم و اراده ی خدا نیست، بنابراین مخالفت بعضی فرقه ها با بداء منطقی نیست؛ و نتیجه ی دوم این که اختلاف فرق دیگر با شیعه صرفا لفظی و سطحی است.
    کلیدواژگان: بداء، قضا و قدر، نسخ، لوح محو و اثبات
  • صمد موحد، خسرو باقری، احمد سلحشوری صفحه 39
    این مقاله به بررسی مبانی فلسفی، روان شناختی و روش شناختی تربیت اخلاقی در دیدگاه نادینگز و غزالی می پردازد. مبانی فلسفی تربیت اخلاقی در دیدگاه نادینگز، عاطفه گرایی، هستی گرایی، پدیدارشناسی و فمنیسم است. مبانی فلسفی دیدگاه غزالی در تربیت اخلاقی، متاثر از قرآن، فلاسفه ی اسلامی و یونانی می باشد. مبانی روان شناختی تربیت اخلاقی در دیدگاه نادینگز با توجه به سه عامل غم خواری طبیعی، خوداخلاقی و ارتباط متقابل بیان می شود. مبانی روان شناختی تربیت اخلاقی در دیدگاه غزالی با توجه به سه رویکرد فلسفی، دینی و عرفانی توضیح داده می شود. در زمینه ی روش های تربیت اخلاقی، در روش های هنجاری، هر دو غایت گرا هستند، اما در زمینه ی فرااخلاق، غزالی واقع گرایی مابعدالطبیعی است و نادینگز واقع گرایی طبیعی. روش های تربیت اخلاقی در دیدگاه نادینگز الگو دهی، گفت وگو، عمل و تایید است. غزالی با توجه به انواع «خود» در تربیت اخلاقی، یعنی «خود حیوانی» یا «مهلکات» و «خود ملکوتی» یا «منجیات» روش های خاصی را ذکر کرده است.
    واژه های کلیدی: 1-
    کلیدواژگان: محمد غزالی، نل نادینگز، تربیت اخلاقی، عاطفه گرایی
  • قدرت الله قربانی صفحه 61
    اخلاق ارسطو یکی از عناصر اصلی فلسفه ی او است که به سبب برخوردار بودن از عناصر مهم و غایت انگارانه و توجه به سعادت و فضایلی عقلانی چون حکمت، شجاعت، اعتدال و عدالت، دارای جایگاه مهمی در اندیشه ی فلسفی غرب است. این سنت اخلاقی در سایه ی همین خصوصیات، در قرون وسطی و در برخورد با ادیان ابراهیمی چون مسیحیت، یهودیت و اسلام، نه تنها انسجام خود را از دست نداد، بلکه ضمن تایید از سوی آنان، عناصری نیز بر آن افزوده گردید و به ویژه در مکتب توماسی، با خلاقیت اکویناس، عناصر اگوستینی و الهیات مسیحی نیز بر آن افزوده گردید و آن را تکمیل کرد.
    اما در دوره ی جدید، در پی تغییر نسبت انسان با جهان و خدا، اخلاق معنای دیگری یافت و عواطف و امیال انسان محور اخلاق قرار گرفت. در واقع، عقل که محور اخلاق و فضایل آن بود، به کنار نهاده شد که این امر را می توان در دیدگاه های فیلسوفانی چون هیوم، رید، کانت، هاچسون، نیچه، بنتام و جان استوارت میل ملاحظه کرد. در نتیجه، اخلاق دوره ی مدرن را می توان به اخلاق عاطفه گرا تعبیر کرد که در آن، گزاره های اخلاقی، در واقع، انشای عواطف و احساسات است و صدق و کذب در آن راه ندارد.
    مک اینتایر با بیان مطالب فوق، بر آن است که تنها راه نجات اخلاقی غرب، بازگشت به سنت اخلاقی ارسطو است؛ زیرا تنها این سنت است که به واسطه ی غایت انگاری و تکیه بر فضایل عقلانی، توانایی لازم را برای رسیدن به سعادت حقیقی دارد؛ البته می توان کاستی های سنت ارسطویی را با بازسازی آن برطرف کرد.
    واژه های کلیدی: 1-
    کلیدواژگان: سنت ارسطویی، مک اینتایر، فلسفه اخلاق غرب
  • مهدی افتخار صفحه 83
    مساله ی تطبیق نظام پیوسته ی ظهور عوالم با نظام کمالات الهی، که در قالب اسمای الهی از آن سخن گفته می شود، از قدیمی ترین مسایل حکمت الهی و عرفان بوده و سعی اهل عرفان در شناسایی پدیده ها، بر شناخت ارتباط آن ها با صفتی از صفات علیای خداوند متمرکز شده که مبدا ظهور آن بوده است.
    این مقاله در پی جمع آوری و طراحی اصول و بیان مفاهیمی است که درک بهتر معانی اسمای الهی و ارتباط بین آن ها و ترتیب تنزل آن ها را امکان پذیر نموده، بازخوانی جدیدی از نور، حیات و جایگاه جلال و جمال و طبقات اسمای الهی و ترتیب نزول آن ها را با جمع بندی بین کلمات اهل عرفان و قرآن مجید و کلام اهل بیت علیهم السلام ارائه می دهد.
    کلیدواژگان: امهات اسما، حدوث اسمی، هویت ذاتی، تعین صفات
  • سید حسین سیدی صفحه 105
    متون دینی، متون ادبی ویژه ای هستند و برای تاثیر بر مخاطب، از اسلوب خاص و ساختار زبانی شعرگونه بهره می گیرند. قرآن کریم به مثابه ی یک متن ادبی، در شیوه ی بیان سازوکارهای زبان ادبی را به کار بسته است. یکی از این سازوکارها تصویر هنری است که مقاله ی حاضر به مولفه های آن در قرآن می پردازد. تصویر هنری یعنی ایجاد هماهنگی و تناسب میان اندیشه و سبک یا زبان و احساس، تصویر موجب تبیین یک مفهوم ذهن یا انتزاعی برای مخاطب می گردد. تصویر یکی از مهم ترین روابط در واژگان متن است.
    کلیدواژگان: قرآن، تصویر، سبک
|
  • Dr. Hassan Bolkhari Ghehi Page 1
    Discussion about "fancy" is one of the most important and significant themes in philosophy of art in literary and artistic domains. From Plato's time, different scholars have had very important and different views about "fancy"."Fancy" has been argued only in philosophical domain before Renaissance in Europe. But after then, it has been also discussed in critical literature.Samuel Taylor Coleridge is one of the great writers, literature critiques, in Europe who has been believed to differentiate between fancy and imagination and to be the first one who has talked about this distinction. In this article referring to Ibn Sina's views in Al-shifa, we will show that this distinction has been discussed by Ibn Sina, about 800 years before Coleridge.
  • Dr. Noorieh Reyazy Page 25
    This article attempts to find an answer concerning the changeability of God's pre-eternal and essential knowledge and will. If the answer is affirmative, how and in what conditions, will this happen? In Beda which is the common opinion among the Twelver's Shia sect followers, the above question has been much accounted for. There are two distinct points of view about Beda among Shia's learners. As to the first one, Beda is believed to be a kind of abrogation and is considered metaphorical with regard to God. One objection to this point of view is that if the reality of Beda refers to abrogation, it must be accepted by all Moslems while this isnt actually the case. Regarding the second viewpoint, Beda is independent from abrogation and it's due relation to god is considered factual. This second point of view taken mainly from allegorical tradition of folks of the household holds the view that Beda is considered as a new assertion of the God's precious knowledge.The main cause of opposition by some muslim sects to Beda is the misconception about it. Such misconception indicates God's inability and ignorance. Regarding "Everyday He is in a new action" which proves the God's sovereignty over all existence, the wisdom of nonpermanent situation apriori-the true meaning of Beda –is here justified and clearly depicted.The author in this essay is going to elaborate on the latter view and reach two conclusions. The first is that the due belief of Beda doesnt, in effect, implicate any changes in god's pre-eternal knowledge and will, so the cause of opposition towards Beda is not logical. The second conclusion would be the due dispute between the Shia and other sects on Beda are only literal and thus superficial.
  • Dr .Samad Movahed, Dr. Khosro Bagheri, Ahmad Salahshoori Page 39
    This paper studies philosophical, psychological and methodological foundations of moral education from the viewpoints of Noddings and Ghazali. In Nodding's view, philosophical foundations are of moral education emotivism, existentialism, phenomenology and feminism. In Ghazali's view, philosophical foundation of moral education is taken from Koran, Islamic and Greek philosophers. In Nodding's view, psychological foundation of moral education is explained by three factor; nature caring, ethical self and reciprocity but in Ghazali it is explained by philosophical, religious, and mystical approaches. Concerning moral education methods, both of them, are teleological in normative methods. In meta-ethics methods Ghazali follows a meta physical realism but Noddings follows natural realism. In Nodding's view, moral education methods include modeling, dialogue, practice and conformation and Ghazali represents methods based on types of self in moral education; “self – centeredness’’ or fatality, “self- heavenly” or saviour.
  • Qodratullah Qorbani Page 61
    Aristotle’s ethics is one of the basic elements of his philosophy that by having an important and finality and paying attention to happiness and rational virtues such as wisdom, bravery, temperance and justice has an important place in the western philosophy. This ethical tradition by having very properties in the middle age and encountering divine religions like Christianity and Islam not only did lose its coherence, by acquiring some acceptances from them but it increased its elements and principles, especially in the school of Thomas which increased some Augustine and Christian theology elements by creativity of Thomasism. But in the modern age by changing the man’s relationship with God and the world, ethics acquired another meaning in which man’s emotions and desires was considered as the axis of ethics. In fact reason, that was the axis of ethics and virtues previously, was omitted. We can consider this process in philosophers such as Hume, Reid, Hutchison, Nietzsche, Bentham, Stuart mill and Kant. Hence we can call the modern ethics as Emotional ethics in which ethical statements, are composed of emotions and impressions that we cannot call them true or false.MacIntyre, maintains that the only way for the salvation of the ethics in the west is returning to the ethical tradition of Aristotle, because it is the only tradition which, by paying attention to the end and relying on the rational virtues for reaching real happiness, has this capability although we can find some defects in it.
  • Mehdi Eftekhar Page 83
    The problem of coherent system of manifestation of the stage of the world and their relationship with Divines attributes and names, is one of the oldest problems in theology and mysticism. Mystics can centrate their intentions on realization and analization of the phenomena and their relationship to Divine attributes as their origins.This paper tends to draw the principles and concept which help to realize the true meaning of the Divine names, their relation to each other and their order. It also gives a new reading of the concept such as light, life, beauty and myjesty of God according to the Quran and hadiths.
  • Dr. Seyyed Hosein Seyyedi Page 105
    By image we mean an artistic possibility in poetry. It includes similes simile, metaphor, metonymy, symbol and other artistic ways that express images. Religious texts also make use of special forms of this possibility. Quran as a literary text makes use of mechanisms of literary language to express its content. One of these mechanisms is image or making image.