مجله عمران شریف
پیاپی 38 (بهار 1388)

پیشرفت روش های تحلیل اجزای محدود غیرخطی دینامیکی، که بر پایه مینیمم کردن انرژی پتانسیل کل استوار می باشد، این امکان را فراهم آورده اند که تحلیل غیرخطی دینامیکی سازه های سقف کابلی به روش های تعیینی صورت پذیرد. ولی استفاده از روش های تعینی به علت سعی و اهتمام ناکافی برای تولید تاریخچه زمانی بارگذاری باد و زلزله و محدودیت رکورد های ثبت شده با دشواری هایی مواجه می باشد. لیکن با استفاده از روش های آماری، می توان پاسخ دینامیکی این دسته از سازه ها به بارگذاری باد، بوسیله آنالیز مودال و تحلیل در فضای فرکانس با استفاده از توابع طیف توان مناسب مولفه نوسانی سرعت باد تعیین کرد. در این روش پس از تعیین تابع طیف توان پاسخ سازه بر اساس توابع طیف توان سرعت و نیروی مولفه نوسانی سرعت باد، به کمک روش های آماری تابع توزیع احتمالاتی پاسخ سازه تشکیل می گردد. در ادامه با استفاده از تئوری توزیع بزرگترین مقادیر توزیع، ماکزیمم پاسخ به مولفه نوسانی باد حاصل می گردد. این مقدار با جواب حاصل از تحلیل غیر خطی استاتیکی تحت سرعت میانگین برای رسیدن به پاسخ کل، جمع گردد. همچنین به روش مشابهی پاسخ این سازه ها به بارگذاری زلزله با استفاده از طیف توان پاسخ و یا تابع چگالی طیفی پاسخ غیر خطی مناسب تعیین می گردد.

ساختمان های اسکلت فلزی یا بتنی که درون قاب ها توسط دیوارهای آجری پر می شوند، مرکب نامیده می شوند. این نام معرف رفتار مرکب قاب و دیوار داخل آن (میانقاب) می باشد. هنگامیکه داخل قابی با دیوار پر گردد، خواص دینامیکی آن نظیر سختی، مقاومت، نرمی و... به طور قابل ملاحظه ای تغییر خواهد نمود.با توجه به زلزله خیز بودن و بررسی های صورت گرفته بسیاری از سازه های متداول قدیمی ساز کشورمان دارای سیستم باربر اسکلت فلزی با میانقاب می باشد. از اینرو بررسی میزان کارایی میانقاب ها در زلزله امری ضروری به نظر می رسد. در این مقاله در ابتدا اثر میانقاب ها به صورت تحلیلی وآزمایشگاهی بر روی ساختمان اداری دانشکده عمران دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی بررسی شده و در نهایت نتایج تحلیلی و آزمایشگاهی با یکدیگر مقایسه گردیده است.

یکی از معضلات زیست محیطی اساسی در ایران کمبود آب و ازدیاد فاضلاب است. از آنجایی که تنها 5 درصد ساختمانهای شهر تهران به سیستم فاضلاب شهری متصل هستند و بقیه از چاه های جاذب استفاده می کنند، مسئله آلودگی آب های زیرزمینی و بالطبع کمبود آب تشدید شده است. استفاده مجدد از فاضلاب، بهره گیری از تکنولوژی و دانش فنی در بازیافت آب در جهان امروز، تاثیر بسزایی در کاهش مصرف آب داشته است.این راهکارها علیرغم هزینه اولیه بالا در درازمدت کاملا جنبه اقتصادی پیدا می کنند.در این مقاله راهکار استفاده مجدد از پساب مورد بررسی قرار می گیرد.

در این مقاله با استفاده از یک معیارعلمی شاخصی برای درک صحیح رفتار حقیقی سازه های فلزی ارائه شده است. با مشخص شدن این شاخص معیارهای لازم برای مقاوم سازی نیز ترسیم می شوند. برای تعیین شاخص خرابی محققین روابط زیادی را ارائه نموده اند. برای محاسیه شاخص خرابی سازه های فلزی انجام محاسبات آزمایشگاهی لازم می باشد. از اینرو استفاده از این روش ها در سطح وسیع امکان پذیر نبوده و باید در نحوه تنظیم و محاسبه آنها تغییراتی ایجاد نمود. در روش اصلاح شده، رابطه پاپادولوس مبنای عمل قرار گرفته است. این روش با استفاده از روش های حل دقیق و مقایسه ای مورد ارزیابی قرار گرفته و این روش با استفاده از ظریب تصحیح ژئوتکنیک لرزه ای اصلاح شده است. از دیدگاه دیگر برای محاسبه معیارهای این رابطه از روش تحلیل غیرخطی استاتیکی استفاده شده است. برای تشخیص حد اولین شکست و تخریب کل سازه، مبنای بر عمل تشکیل مفاصل پلاستیک در ستونها استوار می باشد. بنابراین برای محاسبه نمودن شاخص خرابی کیفی که به سادگی مشخص شود، مبنای تشخیص اولین مفصل پلاسنیک در ستونها، و برای خرابی کل سازه تشکیل مفصل پلاستیک برای اولین بار ارائه شده است. برای اینکه شاخص خرابی کیفی ساده در عین حال کا ربردی ارائه شود، با انجام تحلیل های آماری و نظرسنجی، روش کارآمد در قالب روش کیفی برای اولین بار ارائه شده است. استفاده از این روش بسیار آسان و در عین حال با دقت مناسب می باشد. با انجام مطالعه عددی بر روی سه مدل مشخص گردید اختلاف روش جدید ارائه شده با روش اصلاح شده پاپادولوس حداکثر تا 5/9% می باشد. این امر مؤید آنست که روش کیفی ارائه شده، مناسب برای استفاده در سطح وسیع می باشد.

قرن 19 دوران برجسته هیدرولیک آزمایشی به شمار می رود. به دلیل گستردگی بحث در این مقاله، دانشمندان و روابط هیدرولیکی مربوطه را متناسب با هر منطقه ارائه کردیم. بر این اساس ابتدا به هیدرولیک فرانسه، سپس به هیدرولیک ایرلند و انگلیس و بعد از آن به هیدرولیک آلمان و سوئیس و در نهایت به هیدرولیک ایتالیا خواهیم پرداخت.

در این مقاله به مطالعه آزمایشگاهی تاثیر تراکم نسبی و تنش های همه جانبه موثر بر روی رفتار مکانیکی و حالت بحرانی یک نوع خاک ماسه ای رس دار پرداخته شده است. برای این امر از آزمایش های سه محوری در دو حالت تحکیم یافته-زهکشی شده و تحکیم یافته-زهکشی نشده استفاده شده است. نمونه های خاک با توجه به شرائط مختلف تراکم اولیه در پنج گروه مختلف بازسازی شده و در تنش های تحکیمی موثر 50، 100، 200 و 300 کیلوپاسکال تحکیم یافته و در دو حالت زهکشی نشده و زهکشی شده بارگذاری شده اند. بر پایه نتایج بدست آمده تاثیر تراکم نسبی و تنش های همه جانبه موثر بر روی مقاومت نهایی و تغییرات حجم و فشار آب حفره ای نمونه های خاک بررسی شده و پارامترهای گسیختگی خاک مورد مطالعه محاسبه شده اند. در پایان رفتار حالت بحرانی و الاستوپلاستیک خاک مطالعه شده و پارامترهای رفتار حالت بحرانی و تابع تسلیم خاک بدست آورده شده اند.

در بسیاری از کشور های پیشرفته تعمیر و نگهداری سازه ها از اهمیت بالایی نسبت به ساخت سازه های جدید برخوردار است. از آنجا که پل ها یکی از مهم ترین شاهرگهای ترافیکی به خصوص در کلان شهرهایی مانند تهران می باشند، مدیریت تعمیر و نگهداری پلها امری بسیار مهم در سیستم مدیریت شهری است. لذا تخصیص اعتبار مناسب در زمان مناسب، برای تعمیر یک پل با بکارگیری روشی مناسب برای تعمیر از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. مهمترین فرایند این بخش انتخاب پل مناسب برای انجام عملیات تعمیر و نگهداری است که نیاز به اولویت بندی پل های موجود در پایگاه داده یک سیستم مدیریت پل را امری ضروری می کند. هر چند تعاریف اولیه ای برای اولویت بندی در سطح پل های شهر تهران با استفاده از سیستم های روز دنیا صورت گرفته است اما نیاز به مطالعات دقیق بر روی ساز و کار چرخه اولویت بندی برای پل های شهر تهران به شدت احساس می شود.

این مقاله به بررسی نقاط ضعف و قوت چند شرکت ساختمانی شهر تهران برای دستیابی به بهترین استراتژی در صنعت ساخت جهت کمینه کردن نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت آنها می پرازد. پس از مطالعات بسیار، بیست و سه عامل درونی انتخاب شدند که در تهیه پرسشنامه ها از آن ها استفاده شد. هدف از تهیه این پرسشنامه ها تحقیق در زمینه نقاط ضعف، قوت، فرصت ها و تهدیدهای این شرکت ها بود که نتایج آنها در مدل پیشنهادی SWOT منظور شد و به وسیله آن استراتژی هایی انتخاب شد که بیانگر این مطلب بود که برای تداوم و رشد در دنیای فوق رقابتی امروز چگونه و کجا باید به بهبود اوضاع اندیشید و توجه خاص را مبذول داشت. آنالیز SWOT به عنوان راهی برای کمک به استراتژیست ها به حساب می آید که می توان با آن به صورت اصولی به بررسی عواملی پرداخت که ما را به اهدافمان می رساند

یکی از پدیده هایی که همواره در سدهای خاکی باید کنترل شود، قوس زدگی می باشد. زیرا هرگاه میزان قوس زدگی در هسته زیاد شود، احتمال رخداد شکست هیدرولیکی بالا می رود، ازین رو کنترل تنشهای نرمال در حین ساخت سدهای خاکی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد که این امر با ابزراهای به نام سلولهای فشار سنج (EPC) که در نقاط مختلف سد و مخصوصا در هسته نصب می شوند، صورت می پذیرد. از این رو در این مقاله ابتدا به آنالیز استاتیکی سد دریک پرداخته شده که تمرکز اصلی بر روی محاسبه و تحلیل تنشهای نرمال کل در هسته سد و در مقطع (D-D) آن بوده است. آنالیز بوسیله نرم افزار تفاضل محدود و مدل رفتاری الاستو پلاستیک موهر – کلمب صورت گرفته و نتایج محاسبه شده توسط نرم افزار با مقادیر قرائت شده از روی ابزار دقیق مقایسه شده اند تا مدل را کالیبره کرده و از صحت عملکرد نرم افزار اطمینان حاصل شود. و سپس با توجه به کاربرد فراوان مدل موهر – کلمب در زمینه های مختلف مدلسازی سازه های خاکی به بررسی تاثیرپارامترهای آن بر تنش نرمال در هسته رسی سدهای خاکی پرداخته شده است.

این مقاله اولین سری از مقالات راجع به پل های کابلی می باشد که در این مقاله، با توجه به این که فناوری ساخت پل های کابلی در ایران سابقه چندانی ندارد و استفاده از این فناوری به سال های اخیر بازمی گردد،و از آنجا که در کتاب های رشته ی مهندسی عمران اشاره ی اندکی به مبحث سیستم های کابلی شده،سعی شده است تا ابتدا یک تاریخچه ی مختصر راجع به این نوع پل ها معرفی شود و در ادامه آنالیز این نوع پل ها و ویژگی های آنها و نیز انواع آن ها بر حسب شکل اتصال کابل ها و نوع عرشه معرفی شود و در پایان سیستم جدید نگه داری این نوع پل ها به تفصیل شرح داده شده است،متاسفانه به دلیل این که تعداد پل های ساخته شده از این نوع در ایران انگشت شمار می باشد،و نیز این که امکان بازدید از مراحل ساخت آن ها برای اکثر دانشجویان فراهم نمی باشد،این مقاله بیشتر جنبه ی ترجمه دارد تا جنبه تحقیقاتی.در شماره های آینده(به بهانه ی ساخت بزرگترین پل کابلی خاورمیانه در اهواز) مراحل ساخت این نوع از پل ها از نزدیک و به تفصیل شرح داده خواهد شد،و نیز شایان ذکر است که قسمت آنالیز پل های کابلی ترجمه ی مستقیم قسمتی از مبحث cable-stayed bridges از بخش cable-supported bridgesبر گرفته از کتاب structural steel designers'' handbook نوشته Frederick s.merritt از انتشارات McGRAW-HILL می باشد که علاقه مندان برای مطالعه بیشتر می توانند به کتاب ذکر شده مراجعه کنند.