نشریه مطالعات ملی
سال دوم شماره 4 (پیاپی 8، زمستان 1380)

تراکم و قرینگی روابط بین قومی در حوزه های تعاملی اقتصاد، سیاست، فرهنگ و اجتماع، تعلق و وفاداری اقوام را به اجتماع ملی تقویت می کند. مقاله حاضر با استناد به داده های تجربی فرضیه مذکور را مورد ارزیابی قرار می دهد. نتایج حاصله نشان می دهد که با افزایش همکاری های بین قومی؛ که از ترکیب سه نوع رابطه فکری، عاطفی و معیشتی اقوام حاصل می شود؛ تعلق و وفاداری اقوام به اجتماع ملی فزایش پیدا می کند و درمقابل با افزایش تعارضات و خصومت های قومی، تعلق و وفاداری اقوام به اجتماع ملی تضعیف می گردد.

بسیاری از گروه های قومی ساکن ایران در جریان تاریخ و در روند همانندگردی با جامعه میزبان به یک گروه محلی تبدیل شده اند. آن دسته از مکانیسم های فرهنگی که مرز گروه را در برابر اجتماعات انسانی، محیط طبیعی و محیط فراطبیعی مشخص می کنند، شاخص های این تفکیک را فراهم می سازند. با اتکا به همین چارچوب، الگوهای کنش نمادین سه خرده نظام خویشاوندی، همیاری اقتصادی و مذهبی را به عنوان شاخص هایی برای شناخت گروه های قومی به دست می دهد. براین اساس مشخص شده است که محور پیوند فرهنگی این گروه ها در ایران براساس شاخص هایی است که مجموع آنها را جزئی از ملت ایران معرفی می کند.

هرگونه بحث و تحلیلی پیرامون جامعه مدنی ضرورتا مستلزم پرداختن به مسائلی همچون تنوع، وحدت، هویت، ادغام و کنارگذاری است. این موضوعات ارتباط زیادی با متغیرهایی همچون طبقه، جنسیت و قومیت دارند و به مثابه موانعی ساختاری و فرهنگی برای تحقق حقوق شهروندی گروه های قومی و اقلیت ها محسوب می شوند.
هدف این مقاله روشن ساختن این نکته است که جوامع چند قومی و دولت های ملی اروپای غربی در چه زمینه ها و به چه دلایلی تفاوت نشان می دهند و شکل گیری مفهوم شهروندی در میان گروه های اقلیت چگونه است. برای این منظور اصول ادغام و کنارگذاری را در چهار کشور آلمان، فرانسه، هلند و با تفصیل بیشتر در انگلیس موردبحث قرار خواهیم داد.

واژه سیستان و بلوچستان در ذهنیت اکثریت جامعه ایران یادآور کاروان های مسلح مواد مخدر و شرارت های امنیتی است. تمرکز تبلیغاتی روی این جنبه از تشکل سیاسی - اجتماعی در منطقه در همان حال که فقر گسترده و عمومی را پنهان نگاه می دارد، واقعیت های سیاسی و عقیدتی مهم تری را نادیده می گیرد. نویسنده مقاله با طرح مقدماتی این موضوع که سیستان و بلوچستان در معرض تاثیرپذیری و تاثیرگذاری اندیشه های سیاسی و عقیدتی گوناگونی است، به این مهم توجه می دهد که اندیشه طالبانی و ناسیونالیزم بلوچ تحت تاثیر حوزه های اقتدار تهران، اسلام آباد، قندهار وکویته قرار گرفته اند و آینده امنیتی منطقه در گرو قدرت تاثیرگذاری هر کدام از آنهاست. نویسنده ناتوانی سیاسی در بهره گیری مثبت از تمامی ظرفیت انقلاب اسلامی در جهت دهی به تحولات سیاسی را به زیان امنیت ملی ارزیابی می کند و روی این مطلب تاکید دارد که در غیاب تاثیرگذاری امنیتی تهران، منطقه در معرض طالبانیزه شدن قرار می گیرد.

قوم تالش یکی از اقوام کهن ایرانی است که مردمان آن، در قلمرو نسبتا وسیعی در شمال غرب ایران و جنوب جمهوری آذربایجان پراکنده اند. در این مقاله تلاش شده است ابعاد مختلفی از حیات اجتماعی، فرهنگی این قوم شامل: مذهب، زبان، آداب و رسوم و برخی خصوصیات تاریخی آن مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.
علاوه برآن، نویسنده ضمن توصیف قلمرو جغرافیایی و وضعیت اقتصادی تالشی ها، کوشش نموده است چگونگی تجزیه قلمرو قوم تالش به دو بخش تالش ایران و تالش جمهوری آذربایجان در جنگ های ایران و روس را بررسی کرده و تحلیلی از وضعیت تالشی های آن سوی مرز به دست دهد.

فرهنگ مردم کردستان، بخشی از گنجیه فرهنگ ملی ایران است که سینه به سینه، به نسل کنونی منتقل شده است. متاسفانه تا نیم سده پیش، به جز از سوی تنی چند از جهانگردان خارجی، کوششی در راه گردآوری بخش های پربار این فرهنگ به عمل نیامده است. در سال های اخیر با درک اهمیت و ضرورت شناخت فرهنگ عامه، تلاش های گسترده ای از سوی فرهیختگان کرد به منظور جمع آوری، چاپ و انتشار فرهنگ و ادبیات کردی آغاز شده است. فولکلور یا فرهنگ مردم کردستان دارای بخش های: "بیت و باو" (قصه های منظوم حماسی و دلدادگی و اجتماعی)، "پند پیشینیان " (ضرب المثل)، "چیروک " (قصه و افسانه)، "گورانی " (ترانه)، "گالته وگپ " (طنز و شوخی)، چیستان و متل است. در این مقاله هر یک از بخش های یاد شده، به اختصار مورد بحث و بررسی قرار گرفته است و کوشش شده اندیشمندان فرهنگی کشور به شناخت جاذبه های ظریف و اصیل فرهنگ یکی از اقوام کهن ایرانی، یعنی کردها، هرچه بیشتر آشنا گردند.