فهرست مطالب

مطالعات ملی - سال دوم شماره 3 (پیاپی 7، پائیز 1380)

نشریه مطالعات ملی
سال دوم شماره 3 (پیاپی 7، پائیز 1380)

  • تاریخ انتشار: 1380/08/15
  • تعداد عناوین: 10
|
  • میزگرد فرهنگ و تمدن مشرق زمین
    صفحه 1
  • گفتگوی تمدنها از دیدگاه گفتمان شناسی
    سید محمد تقی طیب صفحه 2
    در این مقاله مساله گفت وگوی تمدن ها از دیدگاه گفتمان شناسی (تحلیل کلام) مورد بررسی و کنکاش قرار گرفته است. از آن جا که گفتمان شناس، پدیده گفت وگو را با روش علمی و دور از گرایش های آرمان خواهانه و ایده آلیستی مورد بررسی قرار می دهد، یافته های وی از دیدگاه پدیدارشناسی و اپیستمولوژی، به واقعیت های جهان هستی نزدیک است. بررسی حاضر از یک سو این فرصت را در اختیار گفت وگو کنندگان بالقوه گفت وگوی تمدن ها قرار می دهد که اولا اهداف گفت وگو را به آن چه که واقعا از عهده گفت وگو برمی آید، نزدیک و یا تعدیل نمایند، دوم آنکه روند گفت وگو و محتوای آن را در مسیر تحقق اهداف واقعی و نه آرمانی قرار دهند و سوم آنکه در انتخاب شرایط زمان و مکان گفت وگو، اهداف را مدنظر داشته باشند تا بدین سان ضمن افزایش بازده گفت وگو، از میزان ضایعات آن بکاهند. از سوی دیگر، این امر می تواند افکار عمومی را جهت پذیرش نتایج گفت وگوی تمدن ها آماده تر ساخته، انتظارات آرمان گرایانه و دور از دسترس آنها را به واقعیت نزدیک نماید.
    کلیدواژگان: گفت وگو، پدیدارشناسی، اپیستمولوژی، زبان شناسی، واجشناسی
  • دموکراسی؛ پیشنیاز گفتوگوی تمدنها
    محمد توحیدفام صفحه 3
    دمکراسی، چه در سطح درونی و داخلی واحدهای سیاسی و چه در سطح برونی و بین المللی، مهم ترین شرط تحقق گفت وگوی تمدن هاست. در بررسی زمینه های درونی دمکراسی، دولت ها جهت آمادگی برای گفت وگو، باید شرایط دمکراتیک را در داخل قلمروهای خود ایجاد نموده و به نوعی، خود را با حقوق عمومی دمکراتیک وفق دهند. زیرا هرگونه سخن از گفت وگو بدون در نظر گرفتن حقوق دمکراتیک واحدهای سیاسی دولت ملت، بی فایده است. وجود حقوق عمومی دمکراتیک در درون دولت ملی، مستلزم اجرای حقوق دمکراتیک در پهنه بین المللی است. در این مقاله، در زمینه درونی، هفت عرصه حقوق دمکراتیک و در زمینه بیرونی و بین المللی، اصول هشتگانه دمکراسی مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
    کلیدواژگان: برخورد تمدن ها، حقوق دمکراتیک، دمکراسی، دولت، گفت وگو، گفت وگوی تمدن ها، ملت
  • حوزه جغرافیایی تمدن ایرانی
    مهدی قرخلو صفحه 4
    گستره تمدن ایرانی در بستر جغرافیای مجازی امروز را باید در وسعت سرزمین های گذشته ایران جست وجو کرد. این حوزه تمدنی، از سرزمین های بلند فلات آناتولی و ارمنستان آغاز می شده و با گذشتن از جلگه بین النهرین تا کرانه های رودخانه سند در شبه جزیره هند و از طرف شمال شرقی تا ماوراءالنهر و مرزهای غربی چین پیش می رفته است. وضعیت کنونی و آینده حوزه تمدن ایرانی در داخل مرزهای واقعی و مجازی را باید در تحکیم و تقویت عناصر فرهنگ ملی جست وجو کرد. فرهنگ و تمدن ایرانی دارای حلقه های مستحکمی چون زبان فارسی، دین اسلام، ادبیات، میراث تاریخی، سوابق اجتماعی و احساس تعلق به سرزمین مشترک است. با استفاده از این حلقه های مستحکم می توان خرده فرهنگ ها و موقعیت های اقلیمی متفاوت را به هم پیوند داد و در قالب همبستگی ملی، زمینه های نزدیکی هرچه بیشتر میان آنها را فراهم ساخت. در این مقاله سعی شده است که پیدایش و شکل گیری این حوزه تمدنی در بستر جغرافیایی و دوره های تاریخی آن مورد بررسی قرار گیرد.
    کلیدواژگان: تمدن، جغرافیای تمدن، جغرافیای مجازی، حوزه جغرافیایی، فرهنگ
  • جغرافیای تاریخی سمرقند
    ابوطالب میرعابدینی صفحه 5
    بازشناسی هویت فرهنگی، دینی و ملی، از مهم ترین مسائلی است که می تواند در گذر زمان، اندیشه های نسل جدید را با نسل های پیشین مرتبط سازد و آنان را به خویشتن یابی و خودشناسی تشویق نماید. جغرافیا، سرزمین و تاریخ، از جمله عواملی هستند که در تاروپود هویت فرهنگی یک ملت یا قوم نقش موثری را ایفا می نمایند. در این مقاله، سعی شده است تا شهر سمرقند، به عنوان یکی از قدیمی ترین شهرهای حوزه تمدن ایرانی، از منظر پیشینه تاریخی و موقعیت جغرافیایی، مورد بررسی قرار گیرد.
    کلیدواژگان: ابومسلم، اسطوره، زبان فارسی، سامانیان، سغدی، سمرقند، صفاریان، غزنوی، مدائن، مسیحیت، مغول
  • سهم ایران در تمدن بشری
    عزت الله نوذری صفحه 6
    ایران زمین در پیوند دیرینه خود با تمدن های بزرگ جهان، همواره به داد و ستدی فرهنگی، اقتصادی و سیاسی مشغول بوده است. شاید هیچ تمدنی در بستر تاریخی خود، چنین حجم عظیمی از مبادله در ابعاد گوناگون را مشاهده نکرده باشد. در این مقاله سعی شده است تا به اختصار به بررسی روند مبادلات فرهنگی، اقتصادی و سیاسی میان حوزه تمدن ایرانی با جهان خارج در مقاطع و دوره های زمانی گوناگون پرداخته شود.
    کلیدواژگان: اشکانیان، امویان، جندی شاپور، ساسانیان، سلجوقی، سلوکوس، صفوی، عباسیان، عیلام، کورش، مشروطه، مغول، هخامنشیان، یونان
  • تمدن ایرانی؛ ویژگی ها و امتیازات
    محسن مدیرشانه چی صفحه 7
    در این مقاله با نگاهی به سه مجموعه از تمدن ها، جایگاه تمدن ایرانی، ویژگی ها و امتیازات خاص آن، مورد بررسی قرار گرفته است. سپس با تبیین کارآیی و نقش آفرینی این ویژگی ها و امتیازات تاریخی در جهان امروز، از امکان عملی بهره گیری از آنها برای تداوم یا احیای ساختارهای تمدنی کنونی و به عبارتی، کارایی این مولفه ها در بازسازی تمدن ایرانی در دنیای امروز سخن می رود.
    کلیدواژگان: آذربایجان، امارات متحده عربی، پاکستان، ترکیه، تشیع، تمدن، تمدن ایرانی، عثمانی، عراق
  • جایگاه فرهنگ و تمدن ایرانی در آفریقا
    محمد قربانزاده آهنگری صفحه 8
    شناسایی پیشینه تاریخی تاثیر فرهنگی ایران بر آفریقا و نقشی که ایرانیان در شکل گیری فرهنگ و تاریخ مردم این قاره داشته اند، امری است که می تواند زمینه گسترش روابط میان دو حوزه اصلی تمدن شرق، که در روزگاران کهن «گهواره تمدن» نامیده می شدند، را فراهم آورد.
    نگارنده در این مقاله، تاثیر تمدن و فرهنگ ایرانی را بر آفریقا، در دوران های مختلف قبل و بعد از اسلام و سپس در عصر حاضر، مورد بررسی و ارزیابی قرار داده است.
  • نگاهی جامعه شناختی به زندگی و فرهنگ مردم عرب خوزستان
    عبدالنبی قیم صفحه 9
    کشور ما ایران، با کوه های سر به فلک کشیده، جلگه های سرسبز، دشت های حاصلخیز، کویرهای خشک و لم یزرع و آب های نیلگون در شمال و جنوب، آمیزه ای از مناطق جغرافیایی مختلف با آب و هوای متفاوت است. وسعت سرزمین ایران به همراه تنوع جغرافیایی و تنوع آب و هوایی باعث گردیده تا مردمانی با ویژگی ها و آداب و رسوم خاص در آن سکنی گزینند. این مردم، اجزای پیکره ای بزرگ و یکپارچه به نام ملت ایران هستند که با پیشینه مشترک، تاریخ این مرز و بوم را رقم زده اند.
    ازجمله اجزای این پیکره بزرگ که نقش فعال و موثری در تحولات شش قرن اخیر این خطه از میهن داشته اند، مردم عرب خوزستان هستند که در بخش جلگه ای استان خوزستان زندگی می کنند. هدف این نوشته، آشنایی با نحوه زندگی، پیشینه تاریخی، موقعیت جغرافیایی، جمعیت، فرهنگ، زبان و مذهب این مردم و هم چنین سیاست های رژیم پهلوی و دگرگونی های پس از انقلاب اسلامی، در زندگی آنها است.
    کلیدواژگان: پهلوی، خزعل، خوزستان، صائبی، عرب، عشیره، عیلام، قبیله، قوم، کعبیان، مشعشعیان
  • سخنرانی تمدن غرب و گفتمان های روشنفکری عصر مشروطه
    حسین آبادیان صفحه 10
    ظهور انقلاب مشروطه در ایران، تاثیر چشمگیری بر زندگی سیاسی آحاد این مرز و بوم بر جای گذاشت. یکی از مباحث مطرح در دوران شکل گیری مشروطیت، حفظ هویت فرهنگی ایرانیان در برابر ورود تمدن غرب بود.
    در این سخنرانی سعی شده است تا به تجزیه و تحلیل چهار نحله فکری آن دوران که عبارت بودند از رهیافت های تجددگرا، سنت گرا، اعتدال گرا و احیاگرا که ضمن حمایت از اصل مشروطه، به ارائه نظریاتی درباره نحوه مقابله با تمدن غربی اقدام نموده اند، پرداخته شود.
    کلیدواژگان: احیاگرا، اعتدالیون، تمدن، تجددگرا، رسول زاده، روشنفکری، سنت گرا، مذهب، مشروطه