فصلنامه منابع طبیعی ایران
سال پنجاه و ششم شماره 4 (زمستان 1382)

برررسی عوامل موثر در وقوع زمین لغزش های یک منطقه و پهنه بندی خطرهایحاصل از آن میتواند کمک موثری در کاهش خسارتهای حاصل از این پدیده بنماید، تحقیق حاضر تلاشی در این زمینه بوده و با بررسی عوامل مئثر ایجاد زمین لغزش ها وروش های مختلف پهنه بندی خطر حرکت های توده ای،اقدام به پهنه بندی حوزه آبخیز گرمی چای به دو روش رگرشیون چند متغیره و تحلیل سلسله مراتبی نموده است.روش کاربه این صورت انجام گرفت که ابتدا عوامل موثر در زمین لغزش های منطقه بررسی شده و مهم ترین عوامل موثر به ترتیب اولویت شامل سنگ شناسی،شیب،کاربری اراضی،عناصر خطی،بارش،جهت دامنه و ارتفاع شناسایی شدند و سپس نقشه پراکنش زمین لغزش ها تهیه شد. در روش رگرسیون چند متغیره از چهار تیمار اول استفاده شد و نقشه واحد های همگن ژئومورفولوژی مربوط به آنها توسط تهیه شد به منطور کمی کردن عوامل و وزن دهی از در صد سطح لغزش یافته درواحد های مختلف استفاده شد و تجزیه تحلیل آماری با استفاده از روش گام به گام انجام گرفت که در نهایت مدل پهنه بندیبا استفاده از این روش با حذف عامل بارش به دست آمد. در روش تحلیل سلسله مراتبی از هفت عامل یاد شده استفاده شد که در این روش عوامل درنظر گرفته شده به صورت زوجی مقایسه شده ووزن عوامل محاسبه می شود. برای کلاسه بندی عوامل از منحنی تجمعی استفاده شد با در نظر گرفتن سطح لغزش یافته امتیاز دهی آنها امجام پذیرفت در مقایسه نتایج به دست آمده با استفاده از این دوروش معلوم شد که،روش تحلیل سلسله مراتبی سیستم ها به دلیل برخورداری از متغیر های بیشتر و کلاسه بندی اصولی و بدون اعمال نظر کارشناس نسبت به روش رگرسیون چند متغیره از اهمیت بیشتری برخوردار بوده ودقت بیشتری دارد بنابراین مدل به دست آمده از این روش به عنوان مدل نهایی انتخاب شد.

امروزه به دلیل استفاده های بی رویه، وضعیت منابع آبی و خاکی در موقعیت بحرانی به سر می برند. به دلیل وجود آثار درون منطقه ای و برون منطقه ای ناشی از تخریب این منابع، حدود چهل سال است که برای کنترل و مبارزه با این خطرات طرح های آبخیز داری در عرصه های منابع طبیعی به اجرا در می آیند. ولی با وجود چهار دهه کارهای اجرایی هنوز تخریب این منابع ادامه دارد و اقدامات انجام شده در مجموع کم اثر جلوه نمودند.افزون بر این هنوز اقدامات منسجم و دامنه داری برای ارزیابی و یافتن دلایل عدم موفقیت این طرح ها انجام نشده است. در این تحقیق با اتخاذ روش کیفیوکمی طرح آبخیز داری زیر حوزه مندرجان از حوزه آبخیز زاینده رود از مرحله تدوین تا بعد ازاجرابا استفاده از روش های بررسی اسناد، مشاهده مستقیم و مصاحبه عمیق وپرسشنامه مورد ارزیابی قرارگرفته است. به منظور جمع بندی نتایج حاصله عوامل در هفت گروه تقسیم بندی و هر کدام از این عوامل توسط عوامل جزئ تری به طور وزنی امتیاز دهی شدند. نتایج حاصله نشان داد که دو عامل وضعیت طرح تهیه شده و عدم ارزیابی اقتصادی به عنوان مهمترین عوامل در عملکرد طرح قلمداد می شوند.همچنین امتیاز نهایی ارزیابی این طرح با توجه به روش فوق 29 میباشد که حاکی از عملکرد ضعیف طرح است

این تحقیق به منظور تعیین نوع محیط رسوبی محدوده شهر اصفهان و نقش زاینده رود در ایجاد آن انجام شده با استفاده از اطلاعات زمین شناسی و رسوب شناسی نشان داد، محدوده اصفهان از نظر محیط رسوبی یک محیط رودخانه ای بوده و از نظر مرفولوژی یک پشته یا سد رسوبی میان رودخانه ای می باشد. زاینده رود در گذشته پس از ورود به محدوده اصفهان، به علت کاهش شیب، عریض شدن ناگهانی و برخورد با کوه های انرژی اتمی به دو شاخه تقسیم شده و با رسوب گذاری بیشتر در قسمت پیشانی کوه ها، باعث تشکیل این مرفولوژی شده است. در نقشه تو پوگرافی اصفهان یک تالوگ دربخش شمالی آن دیده میشود. بررسی های انجام شده در این تحقیق نشان داد این تالوگ مسیر شاخه قدیمی زاینده رود در این محدوده است این شاخه قدیمی که علت آن ذکر شد، در حال حاضر قطع بوده و بررسی ها نشان داد که انقطاع آن به دلیل افزایش بار رسوبی رودخانه و بالا آمدن کف بستر بوده است

در مطالعات فرسایش و حفاظت خاک ویژگی های سنگ شناسی حوزه آبخیز از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. رفتار سنگ های مختلف در مقابل فرسایش متفاوت بوده و بعضی از واحدهای سنگ شناسی حساس به فرسایش و مستعد تولید رسوب هستند. رفتار سنگ ها و نشئته های کواترنر در مقابل هوازدگی و فرسایش بستگی به عوامل چندی دارد که بعضی ازعوامل مربوط به سرشت سنگ و عوامل دیگر مربوط به محیط خارجی در بر گیرنده سنگ است. در حوزه های آبخیز کوچک نقش عوامل مربوط به سرشت سنگ با اهمیت تر از عواملمربوط به محیط خارجی در بر گیرنده سنگ است.عوامل متعدد دیگری مانند ژئومورفولوژی، نوع اقلیم،وضعیت پوشش گیاهی، عامل انسانی و...در فرسایش موثرند. بررسی تمام عوامل موثر در فرسایش مشکل بوده وکار را پیچیده می نماید،بنابراین بایستی عوامل موثر را اولویت بندی نموده ودر نظر گرفت تا واحد های کاری با اندازه قابل بررسی به دست آمده واز نظر آماری بتوان بین عوامل موثر و آمار رسوب ارتباط برقرار کرد. منطقه مورد مطالعه حوزه آبخیز لتیان وزیر حوزه های آن است. با توجه به بررسی های اولیه در منطقه مشخص شد که سه عامل مواد زمین شناسی،شیب و اقلیم مهمترن عوامل موثر در فرسایش میباشند بنابراین این سه عامل مورد بررسی قرار گرفت و با یکدیگر تلفیق شدند تا واحدهای کاری به دست آیند.سپس حساسیت کیفی سنگ ها وسازندهای ماقبل کواترنر پیوسته با استفاده از معیارهای روش مقاومتی وسختی توده سنگ سلبی ‹1980›به صورت صحرایی تعیین شد. باری تعیین حساسیت کیفی سنگها وسازندهای ما قبل کواترنر نسبتا نا پیوسته وسازندهای کواترنر از عامل K در مدل USLE استفاده شد. در مرحله آخر برای کمی کردن فرسایش پذیری سازندها از آمار رسوب ایستگاه های هیدرومتری حوزه لتیان استفاده شد.

در این بررسی جهت ارائه روش بهینه از نظر دقت و هزینه در آماربرداری جنگل های بلوط غرب، روش سیستماتیک –تصادفی با قطعات نمونه دایره ای ‹روش معمول در منطقه›وروش ترانسکت‹روش آماربرداری در جنگل های تنک‹زبیری 81››برای مقایسه انتخاب شد. مشخصه های مورد بررسی، تعداد در هکتار، سطح تاج پوشش وسطح مقطع برابر سینه‹مشخصه های مناسب برای آن جنگل ها ›انتخاب شد. با توجه به کلیه شرایط شبکه ای به ابعاد 100* 100 متر طراحی ودر روش سیستماتیک-تصادفی با قطعات نمونه دایره ای،مساحت قطعات نمونه،20 آری ودر روش ترانسکت،طول خط نمونه ها 50 متر انتخاب شد. برای مقایسه نتایج روش های نمونه برداری با پارامتر های واقعی جامعه آماری،منطقه ای به مساحت 03/37 هکتار آمار برداری صد در صد شد،نتایج حاصل از مقایسه به صورت زیر میباشد: میانگین مشخصه های مورد بررسی در روش های نمونه برداری به میانگین واقعی ‹حاصل از آمار برداری صد درصد ›نزدیک بوده ونتایج آزمون کولموگرف-سمیرنف برای مقایسه تعداد در هکتار واقعی در طبقات سطح مقطع وطبقات سطح تاج در آمار برداری صد در صد و مقدار برآوردی آن در نمونه برداری نشان می دهد که اختلاف معنی داری بین این فاکتورها وجود ندارد ضمنا در کلیه حالت ها، حدود اعتماد محاسبه شده، میانگین واقعی جامعه را دربرمی گیرد.با این حال به علت جامعه ناهمگن منطقه وتعداد کم قطعه نمونه درصد اشتباه آمار برداری در کلیه حالت ها ودر هر رو روش نمونه برداری بیش از مقدار قابل قبول ‹10 درصد›است. برای مقایسه دو روش نمونه برداری، ازنظر زمان، زمان کل آمار برداری روش ترانسکت ‹714دقیقه›به مراتب کمتر از زمان کل آماربرداری روش سیستماتیک –تصادفی با قطعات نمونه دایره ای ‹3027 دقیقه›است؛ ولی از لحاظ دقت،اشتباه آمار برداری برای برآورد میانگین مشخصه های مورد بررسی در روش سیستماتیک-تصادفی با قطعات نمونه دایره ای از روش ترانسکت کمتر بوده است. برای ارزیابی بهتر دو روش از مقایسه حاصل ضرب مجذور دقت در زمان کل آماربرداری ^2*T‹%E› استفاده شده که در کلیه حالت ها این ضریب برای روش ترانسکت کمتر بوده است.

در این تحقیق سعی گردید یک روش بهینه آماربرداری برای کسب اطلاعات از توده های جنگلی طبیعی ارسباران بررسی و معرفی گردد. به این منظور با استفاده از یک شبکه آماربرداری منظم تصادفی به ابعاد 300*150 متر تعداد 140 قطعه نمونه در سه روش آماربرداری با قطعات نمونه دایره ای، مستطیلی و خط نمونه از منطقه حفاظت شده ارسباران برداشت شد و سه مشخصه سطح مقطع برابر سینه و تعداد درختان در هکتار و زمان برداشت در قطعات نمونهو خط نمونه ها مدنظر قرار گرفت. آزمون دانکن وآزمون t نشان داد که بین میانگین سطح مقطع برابر سینه و تعداد درختان در هکتار محاسبه شده از سه روش یاد شده اختلاف معنی داری وجود ندارد اما میانگین زمان برداشت قطعات نمونه دایره ای،مستطیلی و خط نمونه ها اختلاف معنی داری را نسبت به هم نشان می دهد. سپس به منظور تعیین روش آمار برداری بهینه از رابطه E^2%*T‹1982...MILLER.B.Husch › استفاده شد که در آن E% درصد اشتباه آمار برداری در سطح اطمینان معین و ‹T› زمان برداشت نمونه ها می باشند. در نهایت آماربرداری با به کارگیری خط نمونه به عنوان روش آماربرداری بهینه در جنگل های ارسباران معرفی گردید.

امروزه بخش عمده ای از جنگل های شمال ایران به شالیزار تبدیل شده اند. با توجه به شرایط ویژه کشت برنج دراین مناطقژژ،تبدیل جنگل به شالیزارها موجب تغییراتی در ویژگی های فیزیکوشیمیاییو میکرومورفولوژی این خاک ها می شود. این مطالعه سعی کرده است تغییرات یاد شده را در منطقه فومنات مشخص کند. مقایسه تغییرات یاد شده بر اساس حفر یک زوج پدون درمحدوده جنگلی و شالیزار به فاصله ی کمتر از پنجاه متر از یکدیگر در هر ناحیه انجام شد. پس از مطالعه صحرایی و تعیین ویژگی های فیزیکی و شیمیایی نمونه ها،ویژگی های میکرومورفولوژی خاک با تهیه مقاطع نازکنمونه های دست نخورده خاک و بررسی آنها در زیر میکروسکوپ پلاریزان، مشخص شدند سپس مورد مقایسه قرار گرفتند. تغییرات ویژگی های فیزیکو شیمیایی خاک عمدتا شامل کاهش مواد الی، تغییر در نوع و مقدار حفرات،بروز وضعیتکاهش، تراکم بخش عمقی خاک و تخریب ساختمان خاک است. در مطالعات تغییرات میکرومورفولوژیخاک به طور کلی، نودول های اشباع شده سزکویی اکسید، پرشدگی حفرات ازفری آرجیلان ها وایجاد شرایط مساعد برای تشکیل فراجی پن رادر برمیگیرد.بنابراین تبدیل جنگل ها به شالیزار در منطقه فومنات موجب تغییراتی در خاک می شود که در بسیاری موارد حتی امکان جنگل کاری مجددبا گونه های اولیه را غیر ممکن میکند.

تنوع و ساختار اجتماع بی مهرگان خاکزی شامل کرم خاکی، پادمان، هزار پایان، خرخاکی ها، صدپایان، پروتورها،شبه عقرب ها،عنکبوت ها،سیمفیل ها، دیپلورها،پوروپدها،پادرازان، سایر حشرات و لارو آنها در لایه های خاکتیپ های جنگلی راش، ممرز وبلوط-نکاواقع درشمال ایران بررسی شد.تعیین زیوزن بی مهرگان به مدت یک سال با نمونه برداری از خاک به صورت استوانهای با سطح مقطع81 سانتیمتر مربع تا عمق 30 سانتی متری خاک معدنی شامل لایه های مواد الی خرد نشده، موادالی خرد شده وعمق های 0تا10،10تا20و20تا30سانتیمتر به طور ماهانه انجام شد.حضور بی مهرگان در لایه های خاک تیپ های راش، ممرزو بلوط-ممرز مقایسه شد.تغییر پذیری زیوزن بی مهرگان در لایه های خاک تیپ های راش،ممرزوبلوط- ممرز با استفاده از شاخص های تنوع ویکنواختی سیمسون و شانون محاسبه شد. ساختار اجتماع بی مهرگان در لایه های خاک تیپ های راش، ممررو بلوط – ممرز با استفاده از نمودار فراوانی مرتب شده ارایه شد.تیپ های جنگلی ولایه های خاک با استفاده از تجزیه مولفه های اصلی گروه بندی شدند.حضور بی مهرگان در لایه های خاک، متفاوت ونمایانگر تغییر پذیری زیوزن آنها درارتباط با تغییر عمق لایه های خاک بود. با افزایش عمق خاک، شاخص های تنوع و یکنواختی بی مهرگان خاکزی کاهش یافت. این شاخص ها درتیپ راش از تیپ های ممرز وبلوط- ممرز بیشتر بودند. ساختار اجتماع بی مهرگان در لایه های مختلف خاک، متفاوت ولی در تیپ های جنگلی، مشابه بودند.تجزیه مولفه های اصلی نشان داد که با توجه به شاخص های تنوع و یکنواختی بی مهرگان، تیپ های راش، ممرز وبلوط – ممرز در سه گروه کاملا مجزا قرار می گیرند.لایه های الی ‹شامل مواد الی خرد شده و خرد نشده ›ومعدنی ‹شامل لایه های 0تا10، 10 تا20 و20تا30 سانتیمتر›به دو گرو ه جداگانه تقسیم شدند. به طور کلی تنوع و تغییر پذیری اجتماع بی مهرگان خاکزی در لایه های آلی خاک از لایه های معدنی بیشتر بود که باید در مدیریت و حفاظت تنوع زیستی جنگل مورد توجه قرار گیرد.

طرح مدیریت پارک های ملی دربر گیرنده برنامه ها وراه کارهایی است که نحوه اداره پارک را در قالب حفاظت و بهره برداری مدنظر قرار می دهد.تحقق اهداف پارک داری در دراز مدت مستلزم انجام فرایند زون بندی و تدوین برنامه های مشخصهر زون می باشد. پارک ملی کویر با مساحتی معادل 419613هکتار در 50 کیلو متری جنوب شرقی شهر تهران واقع شده است وبه عنوان نمونه بارزی از اکوسیستم های خشک و بیابانی زیستگاه گونه های با ارزشی همچون یوزپلنگ، گورخر،جبیر،هوپره و... است.در این مطالعه شناسایی منابع اکولوژیکیواقتصادی – اجتماعی به عنوان گام نخست فرایند ارزیابی منجر به تهیه نقشه های منابع پایه ‹مقیاس1:50000› شد. فرایند نقشه سازی با استفاده از داده های منابع اکولوژیکی پایدار، مبتنی بر روش تجزیه وتحلیل سیستمی منجر به شناسایی 863 یگان زیست محیطی شد وبا استفاده از مدل های اکولوژیکی ویژه پارکداری توان یگان ها برای زون های هفت گانه ارزیابی شد. سپس اولویت بندی وساماندهی زون ها بر اساس اهداف مدیریت پارک های ملی انجامشد ودر پایان نقشه زون بندی به مثابه موزاییکی از واحد های همگن برنامه ریزی و مدیریت به دست آمد و با تدوین برنامه های کوتاه مدت،نحوه اجرای فعالیت زون ها و روند مدیریت پارک ملی کویر در جهت کاهش تضاد بین بهره برداریو حفاظت در دراز مدت مشخص شد. نتیجه مطالعه حاکی از آن است که زون اندوختگاه بازداشته ‹امن›95/15 درصد از پارک ملی کویر را پوشش میدهد و زون های حفاظتی 63/33 درصد،تفرج متمرکز82/7 درصد،بازسازی 27/1درصد،استفاده ویژه 47/2 درصد،و تاریخی فرهنگی01/3 درصد از سطح پارک را به خود اختصاص داده اند.

شناخت ویژگی های شیمیایی مواد اولیه نقش مهمی را در فناوری و شیوه های فرآوری این مواد ایفا میکند. از کاه گندم به عنوان یک پسماند زراعی قابل دسترس وفراوان در برخی از کشور های در حال توسعه برای تهیه خمیر کاغذ استفاده میشود.کاه گندم این بررسی از مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد برداشت شد.مشخصه های اندازه گیری شده در این پژوهش شامل مقادیر خاکستر، مواد قابل حل در آب سرد، قابل حل در آب گرمو قابل حل در سود سوز آور یک درصد،مواد استخراجی‹استن حل›،سلولز و لیگنین بود که بر اساس استانداردهای آئین نامه TAPPI انجام گرفت.اجزای ساقه مورد بررسی عبارت از: مخلوط کاه کند،میان بند اول، میان بند دوم و میان بند سوم ساقه‹به ترتیب از بالا به پایین و به طور مجزا›گره ها و برگ ها بودند. داده ها نشان میدهد که مقدار خاکستر، مواد قابل حل در آب سرد،مواد قابل حل در آب گرم، مواد قابل حل در سود یک درصد و مواد استخراجی ‹استن ح›برگ در مقایسه با دیگر اجزای مورد بررسی بیشتر بود. درصد ترکیبات یاد شده در ساقه گندم از بالا به پایین کاهش می یابد. مقادیر خاکستر،مواد قابل حل در آب سرد، آب گرم و سود سوز آور یک درصد در گره بیشتر از میان بند هاست. مقدار سلولز و لیگنین نیز در طول ساقه از بالا به پایین افزایش دارد.

برای بررسی اثر جرم مخصوص گونه چوبی برروی ویژگی های فیزیکی ومکانیکی تخته فیبر سبک و نیز تخته فیبر سخت، نمونه های مورد نیاز برای هر دو نوع تخته از کارخانه هایفیبر بابلسر‹با ترکیب 95 درصد جوب های با جرم مخصوص زیاد و 5 درصد چوب های با جرم مخصوص کم،وفیبر ایران‹باترکیب 95 درصد چوب های با جرم مخصوص کم و5 درصد چوب های با جرم مخصوص زیاد›تهیه شدند.خمیر الیاف وتخته های تهیه شده از آنها در دو کارخانه در شرایط یکسان آماده شده بودند. ویژگی های فیزیکی و مکانیکی تخته فیبر سخت و ویژگی های صوتی تخته فیبر سبک‹عایق›مورد نظر در شرایط یکسان اندازه گیری تعیین شدند. نتایج این بررسی نشان میدهد که ضریب جذب صوت تخته فیبر سبک حاوی 95 درصد الیاف چوب های با جرم مخصوص کم بین 7/1 تا 6/5 برابر ضریب جذب صوت تخته های حاوی 95 درصد الیاف جوب های با جرم مخصوص زیاد است. ویژگی های مکانیکی ‹مقاومت به خمش، مقاومت به کشش موازی و عمود بر سطح تخته › تخته فیبر سخت تهیه شده از الیاف چوب های با جرم مخصوص زیاد بین 4/1 تا7/1 برابر، جذب آب 3/7 درصد و واکشیدگی ضخامت آنها 8/0 درصد بیشتر از تخته فیبر سخت وچوب های با جرم مخصوص زیاد برای ساخت فیبر سخت مناسب تر هستند.

این تحقیق با هدف بررسی شرایط پخت و ویژگی های کاغذ ساخته شده به روش CMP از کاه گندم انجام شد در این مطالعه ابتدا ویژگی های بیومتریک الیاف و ترکیبات شیمیایی ساقه کاه گندم تعیین شد، سپس پخت ها با استفاده از دو ترکیب ماده شیمیایی سود سوز آور خالص و مخلوط سولفیت سدیم و کربنات سدیم به نسبت یک به یک دوم درسه سطح 6و8و10 درصد وزمان در سه سطح 20و30و40 دقیقه، مجموعا 18 تیمار مختلف درسه تکرار انجام گرفت. تیمار در شرایط دمای حمام آبی ‹98-95 درجه ی سانتی گراد ›و فشار یک اتمسفر و نسبت مایع پخت به کاه 10به 1 انتخاب شد. به طور کلی پخت های با سولفیت دارای بازده، وازده الک و مصرف انرژی پالایش زیادتر از سود سوز آور بوده اند، زیرا سود سوز آور فعال تر از سولفیت سدیم بوده و در طی پخت لیگنین و پلی ساکارید های بیشتری را حل میکند. به همین دلیل بازده تولید خمیر کاغذ حاصل از آن کمتر است و الیاف کاه گندم بهتر تفکیک شده ودر نتیجه وازده الک کمتری هم به دست آمده است. بر اساس ویژگی های خمیر کاغذهای حاصله و شرایط پخت آنها، 6 تیمار متشکل از پخت های 30 دقیقه ای برای ساخت کاغذ و مقایسه ویژگی های مقاومتی آنها انتخاب گردید و سپس خمیر کاغذ ها تا درجه روانی 25?350میلی لیتر‹C.S.F.› پالایش شدند. مقاومت های کاغذهای حاصل از پخت با سودسوز آور به طور قابل توجهی بیشتر از سولفیت بود. همچنین مقدار مصرف ماده شیمیایی اثر مستقیمی بر مقاومت ها ‹به استثنای مقاومت به ترکیدن›گذاشت.

ویژگی های راستایی سه نوع تخته خرده چوب ساخت داخل به وسیله نسبت سرعت های اولتراسونیک ‹موج طولی وموج عرضی›،مدول الاستیسیته استاتیک و تغییر ناپذیری صوتی مورد مطالعه قرار گرفت. سرعت امواج اولتراسونیکدرجهات اصلی تخته خرده چوب به وسیله روش عبوری اندازه گیری شد. مدول الاستیسیتهاستاتیک در جهت موازی و عمود بر جهت ساخت روش خمش با چهار نقطه بار گذاری تعیین شد و خواص راستایی تخته ها به وسیله نسبت سرعت های اولتراسونیک ومدول های الاستیسیته در جهت های مختلف مورد بررسی قرار گرفته و مقایسه شد. نتایج نشان میدهند که سرعت امواج اولتراسونیک در تخته خرده چوب متاثر از نحوه جهت یابی خرده چوب هاست،طوری که بیشترین سرعت امواج اولتراسونیک در جهت ساخت تخته‹موازی با جهت خرده چوب ها›و کمترین آن در جهت ضخامت مشاهده شده است. به دلیل تاثیر ساختمان تخته خرده چوب بر سرعت امواج اولتراسونیک،خواص راستایی تخته خرده چوب را می توان به وسیله نسبت سرعت های اولتراسونیک در جهات مختلف توضیح داد. روش های مختلف تخمین شدتهر سونا یکسانی به وسیله اولتراسونیک و روش استاتیک همگرایی خوبی را نشان می دهد.

ویژگی های فیزیکی خاک یکی از عوامل موثر در رشد گیاهان در مرتع است. این ویژگی خاک روی رشد ریشه و توسعه گیاهان مرتعی نقش مهمی را ایفا می نماید.هدف از این مقاله بررسی اثر لگدکوبی و چرای دام بر روی ویژگی های فیزیکی خاک مرتع است که در سه شرایط مرتعی ‹مرجع،کلیدی و بحرانی›ویژگی های فیزیکی خاک شامل رطوبت،وزن مخصوص ظاهری،درصد تخلخل، نفوذ پذیری و مقاومت مکانیکی در فصل چرا‹خرداد تا مهر›در سال های 79و80 در منطقه لار اندازه گیری شد نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که میانگین درصد رطوبت از منطقه مرجع به منطقه بحرانی روند کاهشی برخوردار بود ونسبت به فصل چرای دام سیر نزولی داشت ودر تمام طول فصل چرا رطوبت در عمق 15-0 سانتی متر کمتر از عمق 30-15 سانتی متر بود. وزن مخصوص ظاهری منطقه مرجع کمترین و منطقه بحرانی بیشترین مقدار را داشت و مقدارآن در طول دوره فصل چرا افزایش یافت مقدار وزن مخصوص ظاهری در عمق 15-0 سانتیمتر بیشترازعمق 30-15 سانتیمتربود.میزان تخلخل در منطقه مرجع بیشترین و در منطقه بحرانی کمترین بوده است و مقدار آن در هردو عمق نمونه گیری در طول دوره چرا سیر کاهشی داشت.میزان نفوذپذیری در ابتدای چرای دام بیشتر از پایان دوره چرا بود و مقدار آن در منطقه مرجع در بالاترین حد و در منطقه بحرانی در پایین ترین حد قرارداشت مقدار مقاومت مکانیکی خاک در منطقه بحرانی در بالاترین حد و در منطقه مرجع در پایین ترین حد ومقدار آن در ابتدای دوره چرا کمتر از زمان پایان دوره چرا بود درصد پوشش گیاهان چمنی منطقه مرجع بیشتر از دو منطقه دیگر بود به طوری که در منطقه بحرانی به1 درصد کاهش یافت.کاهش پوشش گیاهی به کمتر از 7 درصد در پایان فصل چرا درمنطقه بحرانی،خاک این منطقه را به شدت در معرض فرسایش قرار داده است.