مجله طب نظامی
پیاپی 1-2 (بهار و تابستان 1379)

سم رسین (Ricin Toxin) پروتئینی است که در دانه گیاهان مخصوصا دانه کرچک (Ricin Communis) تولید می شود. این سم بر علیه انسان حیوانات و حشرات خاصیت سمی دارد و یکی از قوی ترین سموم شناخته شده گیاهی می باشد.
گیاه کرچک در قدیم بخاطر داشتن روغن چسبناک در کشور مصر کاشته می شود و از روغن آن به عنوان جلا دهنده و نرم کننده استفاده می شود. در جنگ جهانی اول و دوم از روغن کرچک برای روغن کاری قطعات هواپیما استفاده گردید. در جنگ جهانی دوم بعلت کمبود این روغن، در ایالت کالیفرنیای آمریکا به کشاورزان کمک مالی داده شد تا به کشت این گیاه بیشتر پرداخته شود. این عمل تا جایگزینی روغن کرچک با روغن های مصنوعی تا سال 1960 میلادی بطور فعال ادامه داشت. در سال 1888 میلادی استیل مارک پروتئین سمی در دانه کرچک پیدا نمود و آن را ریسین نامید. وی دریافت که ریسین موجب الگوتنیاسیون گلبولهای قرمز و رسوب پروتئین های سرم می گردد. این خاصیت در پروتئین سمی دیگری به نام آربین نیز دیده می شود. در سال 1972شارون و همکارش دریافتند که این پروتئین ها دارای کربوهیدارت هستند و خاصیت لکتینی دارند...

مالاریا یکی ازبیماری های انگلی شایع در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان می باشد که در کشور ایران نیز در برخی از استان های ایران از جمله سیستان و بلوچستان، هرمزگان و خوزستان به شکل بومی مشاهده می گردد.
واحدهای نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران در استان سیستان و بلوچستان حضور فعال داشته و به همین لحاظ نیز پرسنل ناجا در معرض ابتلا به بیماری مالاریا قرار دارند.
بررسی فراوانی بیماری در بین واحدهای مستقر در استان در سال 1378 نشان داد که بیشترین میزان بروز سالانه مالاریا به ترتیب در مناطق ایرانشهر (70.7%)، چابهار (14.6%)، سراوان (9.75%) و نیک شهر (4.8%) از کل موارد بیماری بوده است.
میانگین سنی افراد مبتلا 20.5 سال بوده و تمامی افراد بیمار (100%) به پلاسمودیوم ویواکس مبتلا شده اند. درمان کلیه بیماران توسط داروهای کلروکین و پریماکین به مدت شش الی هشت هفته انجام پذیرفت که بجز یک مورد عود بیماری در منطقه ایرانشهر و تکرار سه دوز دارویی بقیه افراد با یک دوز دارویی درمان شده و خوشبختانه مرگ و میری نیز مشاهده نشد.
با توجه به اینکه ابتلا به بیماری مالاریا در انجام وظایف پرسنل اختلاف جدی ایجاد می کند و با در نظر گرفتن همجواری ایران با کشورهای پاکستان و افغانستان که مالاریا در آنجا شیوع زیادی دارد، بررسی بیماری مالاریا، تعیین گونه انگلی مولد بیماری و عوامل موثر بر آنها به منظور برنامه ریزی بهداشتی مناسب در کنترل این بیماری مهم ضرورت دارد.

ارتقا بهداشت محیط در هر جامعه ارتباط مستقیم با کمیت و کیفیت آب مصرفی آن جامعه دارد و آب به عنوان یکی از مهمترین عوامل محیطی موثر بر زندگی انسانها نقش تعیین کننده بر سلامتی مردم دارد.
تمرکز شهرها و صنایع در اطراف منابع آب و افزایش روز افزون جمعیت شهری و روستایی سبب افزایش مصرف آب و تولید فاضلاب به عنوان یکی از مهمترین آلاینده های محیط زیست شده است و به همین دلیل دسترسی به مقدار کافی آب (کمیت) و اطمینان از سلامت آن (کیفیت) همواره از جمله دغدغه های خاطر مسوولین بهداشتی و متخصصین صنعت آب، بویژه در کشورهای در حال توسعه که با کمبود آب مواجه می باشند، شده است...

توجه روز افزون به اهمیت سلاح های بیولوژیک و افزایش تهدیدات بکارگیری این عوامل در جنگ ها، عملیات تروریستی و تهاجم مخفیانه به منابع اقتصادی، ضرورت تشخیص سریع عوامل بیولوژیک نظامی را بطور جدی مطرح ساخته است. برخلاف عوامل شیمیایی و هسته ای که در مقادیر بسیار کم توسط دستگاه های تشخیصی بسیار سریع و حتی از فاصله دور قابل شناسایی می باشند، عوامل بیولوژیک بدلیل پیچیدگی ملکولی مشکلاتی را در امر تشخیص سریع ایجاد می نمایند...

بر طبق تعریف کنوانسیون، جنگ بیولوژیک عبارت است از استفاده از عوامل بیولوژیک به منظور نابودی دشمن و یا ایجاد ترس و دلهره در عموم مردم. این تعریف بنحوی ارایه شده که حوادث ایجاد شده در کشورهای مختلف دنیا و نیز اقدامات تروریستی و بدون هدف را نیز در برگیرد. در خلال جنگ سرد، قدرت های نظامی دنیا، تولید و ذخیره سازی جنگ افزارهای بیولوژیک را ادامه دادند. بعد از آن کاربرد عوامل بیولوژیک بیشتر بعنوان وسیله ترور و ایجاد اغتشاش مورد توجه گروه های تروریستی (دولتی و غیر دولتی) قرار گرفت.
استفاده از جنگ افزارهای بیولوژیک تاریخچه نسبتا طولانی و پراکنده ای دارد. در طول قرون و اعصار متمادی وقوع همه گیری های مختلف عفونی در جنگ ها اجتناب ناپذیر بوده است. وقتی به تاریخ جنگ ها نگاه می کنیم شیوع بیماری هایی همچون آبله، سرخک و... سرنوشت بسیاری از عملیات نظامی را بنحو سرنوشت سازی تغییر داده است. در سالیان اخیر کاربرد جنگ افزارهای بیولوژیک در جنگ ها در مقایسه با جنگ افزارهای شیمیایی محدودتر بوده است...

برنامه دفاع شیمیایی و میکروبی آمریکا در مارس 2000 توسط وزارت دفاع به مجلس ارسال شد. این برنامه حاوی نکاتی اساسی مثل دیدگاه های آمریکا در مورد تهدیدات شیمیایی و میکروبی، برنامه های پاسخگویی به تهدیدات، اهمیت اینگونه تهدیدات، برنامه های کوتاه، میان و بلند مدت (تا سال 2016) دفاعی NBC می باشد. از اینرو بنظرم آمد که با ارائه یک خلاصه از آن علاقمندان، برنامه ریزان، محققین و تمام دست اندرکاران مرتبط را به مطالعه آن دعوت نمایم.

در این قسمت، اثرات ناشی از کاهش فشار بارومتریک بر روی حفرات حاوی گاز در بدن مورد بحث قرار خواهد گرفت. یک عده عوارض هستند که به علت قرار گرفتن در معرض یک فشار اندک، ایجاد می شوند. به آنها بیماری رفع فشار یاDecompression Sikness می گویند. چون تظاهرات بیماری رفع فشار خیلی متغیر است و مکانیسم ایجاد کننده آن نیز به خوبی شناخته شده نیست، بنابراین گذاشتن این تشخیص بر روی فرد پس از رد کردن سایر بیماری ها خواهد بود. به عبارت دیگر، علایم بیماری رفع فشار خیلی متغیر است و مکانیسم ایجاد کننده آن نیز به خوبی شناخته شده نیست...

در شماره قبل ضمن تاکید بر اهمیت آمادگی برای کاهش اثرات و عواقب ناشی از سلاح های هسته ای، به اصول و مبانی عملکرد این سلاح ها اشاره شد. در این شماره بحث را پیرامون خروجی های مختلف یک سلاح هسته ای پی می گیریم. از آنجا که تاثیر خروجی های مختلف سلاح های هسته ای بر محیط اطراف تابعی است از ارتفاع یا عمق انفجار نسبت به سطح زمین، این نکته نیز مورد بررسی قرار می گیرد.

محیط غواصی به دلیل شرایط خاص خود، اثرات مختلفی بر روی بدن غواص می گذارد. غواص در طی نزول، فشار ستونی از آب را بر روی بدن خود وارد می آورد که با افزایش عمق رابطه مستقیم دارد و هر چقدر سرعت غوص رفتن بیشتر باشد، اثرات فشار بر بدن نیز بیشتر خواهد شد.
از آنجا که هوا (گازها) و مایعات بدن نسبت به تغییرات فشار حساسیت بیشتری دارند، اندام ها و دستگاه های بدن که محتوی هوا و مایعات باشند بیشتر متاثر می شوند. یکی از این اندام ها سینوس های سر و صورت و اطراف بینی می باشند که در هنگام نزول بدلیل متراکم شدن هوای موجود در آن، یک فشار منفی در داخل سینوس ها ایجاد شده و باعث کشیدگی مخاط پوشاننده سینوس ها می گردد و موجبات خونریزی و آسیب مخاط را فراهم می آورد. اندام دیگر که شایع ترین عضو حساس به تغییرات فشار می باشد گوش است که از سه قسمت تشکیل شده است گوش خارجی که با بیرون ارتباط داشته و در صورت انسداد مجرای خروجی آن، در اعماق دریا در اثر تراکم هوا، فشار منفی ایجاد نموده و پرده صماخ را به داخل مجرا می کشد و در هنگامی که مجرا باز باشد می تواند با ایجاد فشار مثبت پرده را به سمت گوش میانی برجسته نماید و در صورت تشدید فشار دچار پارگی گردد...

تغذیه عامل تقویت کننده عملیات نظامی به شمار می رود. اگر اقدامات تغذیه ای در میادین به نحو درست برنامه ریزی شده و به مرحله اجرا در آیند، کارایی بدنی و روحی را تقویت نموده و تاثیر بسزایی در موفقیت ماموریت ها خواهند داشت. پرسنل نظامی که از تغذیه مناسب و مقوی برخوردارند، در آب و هوای نامساعد میادین نبرد، تاب و تحمل بیشتری خواهند داشت.

در دنیای متمدن قرن بیستم، علی رغم معاهدات و قراردادهای بین المللی که استفاده از سلاح های شیمیایی را ممنوع کرده اند، بکارگیری و انباشتن این سلاح ها توسط برخی کشورهای جهان همچنان ادامه دارد.
گاز خردل برای اولین بار در جنگ جهانی اول توسط آلمانی ها بر علیه نیروهای فرانسوی (1914) و ارتش روسیه (1915) بکار گرفته شد؛ در طول دهه اخیر، حملات مکرر شیمیایی عراق علیه ایران و بکارگیری گاز خردل سولفوره در طی جنگ تحمیلی، مصداقی دیگر از نقض قوانین بین المللی در این زمینه می باشد...

مالاریا یکی از بیماری های بومی ایران می باشد و هر چند که مبارزه جدی از دیرباز با این بیماری در کشور صورت گرفته است. ولیکن این بیماری هنوز به صورت آندمیک در برخی از استان های ایران از جمله سیستان و بلوچستان، هرمزگان و برخی از نواحی جنوب غربی ایران وجود دارد. به علاوه اینکه این بیماری در مناطق جنوب شرقی عراق شامل استان های بصره و ناصریه نیز آندمیک می باشد. این مطالعه به چگونگی مبارزه گسترده با مالاریا در دوران دفاع مقدس می پرداز که شامل بررسی پاتولوژی جغرافیایی منطقه آلوده، مبارزه بیولوژیک با پشه مالاریا، مبارزه شیمیایی با پشه آنوفل با استفاده از حشره کش های بهداشتی می باشد.
همچنین چگونگی مراقبت فردی رزمندگان با استفاده از داروی داراپریم (25 میلی گرم در هفته) به عنوان شیمیوپروفیلاکسی، با استفاده از مواد دور کننده حشرات به عنوان دور کننده (Repellent) و بیماریابی افراد مبتلا که همگی به صورت مبارزه تلفیقی می باشد در جهت کنترل و پیشگیری از بیماری مذکور مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج اقدامات بهداشتی انجام شده موید ممانعت از بروز هر گونه اپیدمی بیماری مالاریا در بین رزمندگان اسلام در 8 سال جنگ در بین رزمندگان سپاه و بسیج در مناطق عملیاتی، بوده است که با توجه به آلودگی منطقه و حضور چشمگیر رزمندگان و در مقایسه با موارد آمار کشور در استان های جنگی و همچنین در مقایسه با دیگر جنگ ها در طی قرن بیستم در سطح بسیار ناچیز بوده است که آن را می توان یک دستاورد مهم بهداشتی در طول جنگ برای جمهوری اسلامی ایران ارزیابی نمود.

علیرغم تحقیقات گسترده انجام شده یک روش موثر برای درمان و بهبود افرادی که در معرض سولفورموستارد قرار گرفته اند بدست نیامده است. هنوز مهار شدید سیستم ایمنی علت اصلی ابتلا مجروحین جنگی با سولفور موستارد به عفونت های فرصت طلب سپتی سمی و حتی مرگ می باشد. در این گزارش ما یک مدل آلودگی سولفورموستارد در موش ارائه می دهیم. حیوانات بصورت داخل صفاق با سولفور موستارد آلوده شدند. این حیوانات علائم کلینیکی مشابه علائم کلینیکی مصدومین با سولفورموستارد در جنگ ایران و عراق را نشان دادند از جمله کم اشتهایی، اسهال، کاهش وزن و کوری.
اتوپسی حیوانات نشان دهنده نکروز شدید در روده و تحلیل طحال می باشد. نتایج بدست آمده مهار کلیه پاسخ های ایمنی در برابر sRBC اعم از تیتر آگلوتیناسیون و تست DTH را نشان می دهد.

تبادل اطلاعات پزشکی از راه دور را تله مدیسین می گویند. این اطلاعات شامل نتایج آزمایشگاه، گزارشات مراکز درمانی راجع به بیمار، تصاویر زنده سمعی و بصری دو جانبه بصورتی که میان بیمار و تیم پزشکی در مراکز درمانی ارتباط مستقیم (صوت، تصویر متن) برقرار می گردد. تله مدیسین به منظور تبادل اطلاعات جهت تشخیص، درمان و آموزش از فن آوری و ارتباطات از راه دور و علم اطلاع رسانی بهره می گیرد در موارد اورژانسی دسترسی به این امکانات به معنای اختلاف میان مرگ و زندگی است و از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.
اهمیت خدمات سریع پزشکی در حوادث و جنگ در درجه اول فعالیت ها می باشد و استفاده از تله مدیسین (TM) در جهت تقویت مراقبت های پزشکی برای همه بخش های دفاعی می باشد و در میان تمامی سازمان ها، نیروهای نظامی پیش قراول در ساخت و توسعه و استفاده تله مدیسین بحساب می آید.

به اینترنت خوش آمدید. اینک در آستانه سرزمین بی مرز و بی همتایید، سرزمینی که در آن واحد، هم اینجاست و هم آنجاست. سرزمینی که باید گفت همه جا ست. با ورود به اینترنت شما به میلیون ها کسانی خواهید پیوست که هر روز در سراسر دینا از این منبع پر بار جهانی استفاده می کنند.
اینترنت یک سیستم عظیم و جهانی متشکل از انسان، اطلاعات و رایانه است (انسان با تمام پیچیدگی و تفاوت افکار، ایده ها و اهداف؛ اطلاعات با ساختارهای مختلف؛ رایانه ها با تنوع تکنولوژی، سیستم های عامل و پروتکل های مورد استفاده). اینترنت آنقدر بزرگ و گسترده است که هیچ کس نمی تواند ادعا کند تمام و یا حتی بخش مشخصی از آن را می شناسد...