فهرست مطالب

آفات و بیماریهای گیاهی - سال هفتاد و ششم شماره 1 (پیاپی 85، شهریور 1387)

نشریه آفات و بیماریهای گیاهی
سال هفتاد و ششم شماره 1 (پیاپی 85، شهریور 1387)

  • تاریخ انتشار: 1387/06/20
  • تعداد عناوین: 11
|
  • حسن رحیمی، علی مختاریان، محمد بازوبندی، حسین رحیمی، مجید کیانی، محمد بهداد صفحه 1
    زعفران یکی از محصولات مهم صادراتی و ارز آور در کشاورزی کشور است. یکی از آفات مهم آن کنه بنه زعفران، Rhizoglyphus robini است که با تغذیه از بنه ها (corm) سبب پوسیدگی و کاهش میزان گل دهی زعفران می شود. خسارت کنه زعفران طی سال های 1378 الی 1384 به مدت 6 سال در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گناباد مورد مطالعه قرار گرفت. در این مطالعه از طرح آزمایشی فاکتوریل در متن بلوک کامل تصادفی با دو عامل عمق کاشت (سه سطح) و آبیاری تابستانه (چهار سطح) در چهار تکرار استفاده شد. نتایج نشان داد که با گذشت زمان و افزایش عمر مزرعه زعفران، میانگین جمعیت کنه روند صعودی و درصد خال های سیاه ناشی از خسارت کنه نیز افزایش داشته است. اثر عمق کاشت بر درصد خال های سیاه ناشی از خسارت کنه بسته به فصل سال متفاوت بود. اثر متقابل آبیاری تابستانه و عمق کاشت معلوم نمود که بیشترین میزان جمعیت کنه و همچنین میزان خال های سیاه ناشی از خسارت کنه در اعماق مختلف و در تمام فصول در تیمارهای دوبار آبیاری شده در تیر و مرداد ماه و کمترین میزان جمعیت و خسارت کنه در تمام اعماق و در کلیه فصول در تیمارهای بدون آبیاری تابستانه دیده می شود.
    کلیدواژگان: عمق کاشت، آبیاری تابستانه، زعفران، کنه بنه
  • آرش فاضلی، نادعلی باباییان جلودار، محمدرضا نقوی، حمیدرضا نیک خواه صفحه 15
    به منظور بررسی اثر ژن، تعداد ژن و وراثت پذیری مقاومت به سفیدک پودری در جو، دو رقم مقاوم با یک رقم حساس به سفیدک پودری با هم تلاقی داده شدند. والدین (P1، P2) و نسل های F1، F2 و F3 حاصل از هر دو تلاقی Hebe × Arigashar و Igri × Arigashar در شرایط مزرعه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار کاشته شدند که در شش تاریخ متفاوت شدت آلودگی گیاهان به سفیدک به فواصل سه روز یک بار ثبت گردید. قبل از مرحله تورم سنبله سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری محاسبه گردید و سپس با استفاده از تجزیه وزنی میانگین نسل ها، دو تلاقی برای صفت پیشرفت بیماری مورد بررسی ژنتیکی قرار گرفتند. مقاومت به سفیدک پودری غالب بود. آزمون مقیاس وزنی نشان داد که مقاومت به سفیدک پودری به وسیله اجزای افزایشی، غالبیت و اپیستازی، خصوصا افزایشی × افزایشی کنترل می گردد. متوسط وراثت پذیری عمومی برای صفت پیشرفت آلودگی در دو تلاقی Hebe × Arigashar و Igri × Arigashar به ترتیب 74% و 88% برآورد گردید و تعداد تقریبی ژن کنترل کننده مقاومت در دو تلاقی به ترتیب 13-11 و یک ژن تخمین زده شد.
    کلیدواژگان: اثر ژن، تجزیه میانگین نسل ها، سفیدک پودری جو، سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری
  • حسین فرازمند، استانیسلاو چایکا صفحه 27
    سوسک برگخوار سیب زمینی، Leptinotarsa decemlineata، یکی از مهم ترین آفات سیب زمینی می باشد. پریکوسن، مهار کننده هورمون جوانی، اثر سمیت سلولی روی غدد آلاتای گونه های حشرات حساس داشته و با تاثیر بیولوژیکی بر علیه تعدادی از آفات بکار برده شده است. اثر پریکوسن-I و پریکوسن-II بر روی لارو سن دوم سوسک برگخوار سیب مینی به روش موضعی بررسی شد. بر اساس نتایج بدست آمده، تیمار لاروهای سن دوم با پریکوسن-I و II منجر به افزایش طول دوره لاروی و افزایش مرگ و میر شد، ولی هیچ تاثیری روی طول دوره شفیرگی نداشت. علاوه بر آن بین طول دوره زندگی لارو و همچنین میزان مرگ و میر آن ها با غلظت پریکوسن همبستگی مشاهده شد. حداکثر میزان تلفات پریکوسن-I و II در غلظت 50 میکروگرم، به ترتیب 100 و 95 درصد به ثبت رسید. پریکوسن در سوسک برگخوار سیب زمینی موجب کاهش تعداد سنین لاروی و دفعات پوست اندازی نشد، اما تشکیل زودرس صفات شفیرگی در روی لاروها را نشان داد. تیمار لاروها با پریکوسن منجر به تغییر شکل در لاروها، شفیره و حشرات کامل شد. کاهش اندازه، اختلال در تشکیل بندهای بدن، تغییر شکل شدید یا تحلیل کامل بال ها و بالپوش ها، حفظ کوتیکول قدیم و همچنین تشکیل آدولتوئید نیز مشاهده شد.
    کلیدواژگان: سوسک برگخوار سیب زمینی، پریکوسن، I، پریکوسن، II، مهارکننده هورمون جوانی
  • مریم فروزان، احد صحراگرد، مسعود امیر معافی صفحه 45
    رابطه بین دما و نرخ رشد و نمو مراحل مختلف رشدی زنبور پارازیتویید Habrobracon hebetor (Hym.: Braconidae) در ده دما از 16 تا 38 درجه سانتی گراد مورد مطالعه قرار گرفت. طول دوره رشدی مراحل مختلف زنبور پارازیتویید در دماهای متغیر بدست آمد. هفت مدل غیر خطی مربوط به اثر دما روی نرخ رشد و نمو حشره با داده ها انطباق داده شد. تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که مدل های Logan 1 و Stinner (بر اساس r2) به خوبی با داده های مراحل مختلف رشدی H. hebetor انطباق دارند. در این بررسی روابط مربوط به هر یک از مدل های فوق برای کلیه مراحل رشدی پارازیتویید نیز ارایه شده است.
    کلیدواژگان: Habrobracon hebetor، Braconidae، دما، مدل های غیر خطی
  • سید کریم موسوی، عبدالرضا احمدی صفحه 59
    تاثیر عصاره میوه علف هرز عروسک پشت پرده یکساله (Physalis divaricata) در تعامل با درجه حرارت، سرمادهی، خراش دهی، اسید سولفوریک و نیترات پتاسیم بر جوانه زنی بذر این علف هرز در قالب ارزیابی های آزمایشگاهی مورد مطالعه قرار گرفت. با کاهش یا افزایش دما فراتر از درجه حرارت بهینه 30 درجه سانتی گراد، درصد جوانه زنی بذر علف هرز عروسک پشت پرده یک ساله کاهش یافت. دامنه جوانه زنی بذر علف هرز عروسک پشت پرده یک ساله بین دمای 8/14 و 9/45 درجه سانتی گراد بود. بر اساس معادله برازش داده شده جوانه زنی بهینه (بیش از 70 درصد) در حد فاصل دماهای 3/24 تا 4/36 درجه سانتی گراد اتفاق افتاد. تیمار بذور علف هرز عروسک پشت پرده یک ساله با اسید سولفوریک با غلظت های 20، 30، 40 و 50 درصد سبب افزایش معنی دار جوانه زنی بذر شد. نیترات پتاسیم نیز موجب افزایش جوانه زنی بذر این علف هرز گردید. افزایش غلظت عصاره آبی میوه عروسک پشت پرده یک ساله بیش از 30 درصد سبب کاهش معنی دار جوانه زنی بذر این علف هرز شد. متوسط جوانه زنی در حضور غلظت 30 درصدی عصاره میوه 43 درصد بود در حالی که با افزایش غلظت عصاره میوه به 40 و 50 درصد میزان جوانه زنی به ترتیب به 10 و 2 درصد تقلیل یافت. با افزایش غلظت عصاره میوه، زمان رسیدن به 50% جوانه زنی طولانی تر شد. این موضوع گویای به تاخیر افتادن جوانه زنی بذر در حضور غلظت های بالای موسیلاژ میوه این علف هرز است که به نظر می رسد متضمن جوانه زنی و رویش آن طی دوره طولانی از فصل رشد باشد.
    کلیدواژگان: علف هرز عروسک پشت پرده یک ساله، جوانه زنی، دما، اسید سولفوریک، نیترات پتاسیم، سرمادهی، خراش دهی
  • شیما رحمانی، عارف معروف، آسیه ابوالحسنی، مسعود امیرمعافی صفحه 79

    جدول زندگی شب پره کوچک خرما Batrachedra amydraula Meyer (Lep.: Batrachedridae) در دمای C 1±30، رطوبت نسبی 5 ±60 درصد و تاریکی کامل در شرایط آزمایشگاهی مطالعه شد. داده ها بر اساس جدول زندگی سنی- مرحله رشدی دو جنس، به منظور در نظر گرفتن هر دو جنس (نر و ماده) و رشد و نمو متغیر بین افراد و جنسیت تجزیه و تحلیل گردید. متوسط مدت رشد و نمو از تخم تا حشره کامل برای نر ها 61/1±91/51 روز و ماده ها 3/2± 3/53 روز بود. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm)، نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ)، نرخ خالص تولید مثل (R0)، نرخ ناخالص تولید مثل (GRR) و مدت زمان یک نسل (T) به ترتیب، 039/0 (روز/1)، 0398/1 (روز/1)، 39/9 (نتاج)، 68/59 (نتاج) و 37/57 (روز) بود.

    کلیدواژگان: شب پره کوچک خرما، Batrachedra amydraula، دموگرافی، جدول زندگی، دوجنس، بیولوژی
  • علی اکبر کیهانیان صفحه 91
    کک های کلزا (Flea Beetles) از آفات کلزا در اراضی تحت کشت این محصول در استان های گرگان، گیلان، زنجان، خوزستان و مرکزی می باشند، که در اوایل رشد گیاه به آن حمله نموده و سبب بروز خسارت شدید می گردند. به منظور بررسی بیولوژی و تغییرات جمعیت آفت Phyllotreta corrugata، مطالعاتی طی سال های 82 تا 84 در مزارع منطقه ساوه و با استفاده از تله های چسبی زرد رنگ و نمونه برداری مستقیم از مراحل مختلف رشدی آفت صورت گرفت. علاوه بر این خصوصیات زیستی آفت در آزمایشگاه مورد بررسی های دقیق تر قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که این حشره در شرایط آب و هوایی ساوه به صورت حشره کامل در زیر بقایای گیاهی حاشیه مزرعه زمستانگذرانی نموده و از اواخر اسفند تا اوایل فروردین از پناهگاه های زمستانی خارج و از برگ های گیا هان خانواده چلیپائیان تغذیه می کند. حشرات کا مل پس از تکمیل تغذیه، جفتگیری نموده و تخم های خود را به صورت انفرادی و یا چند تایی در سطح و خلل فرج خاک و در اطراف ریشه گیاه میزبان قرار می دهند. ظهور حشرات کامل نسل جدید در منطقه ساوه از اوایل خرداد آغاز می شود که تقریبا مصادف با برداشت کلزا می با شد. این حشرات برای مدتی از گیا هان تازه سبز شده و یا علف های هرز تغذیه و سپس زیر بقایای گیاهی تابستانگذرانی می نمایند. در اوایل پائیز همزمان با ظهور گیاهچه های کلزا، سوسک های تابستانگذران به کلزای نورسته حمله و در ساعت های گرم روز از آن ها تغذیه می نمایند. این فعالیت تا اواسط آذر ماه ادامه یافته و پس از آن آفت دوره زمستانگذرانی خود را در زیر بقایای گیاهی حاشیه مزارع آغاز می نماید. این آفت در منطقه ساوه یک نسل در سال دارد. نتایج آزمایشگاهی (تحت شرایط حرارتی C ̊2±23 و رطوبت 5± 60%) نشان داد که دوره جنینی، لاروی و شفیرگی آفت به ترتیب 6 تا 11 روز، 18 تا 28 روز و 9 تا 25 روز می با شد.
    کلیدواژگان: سوسک های کک مانند، کک کلزا، Phyllotreta corrugata، زیست شناسی، ایران
  • حمیرا سلیمی، جواد خلقانی، علی اکبر قره داغی، حمید رحیمیان مشهدی صفحه 103
    با توجه به نقش کودهای دا می تازه در افزایش آلودگی مزارع به بذور علف های هرز و افزایش بانک بذر خاک، تحقیقی در زمینه کاهش زیستایی بذور علف های هرز مهم علوفه در فرآیند پوسیدگی کود گاوی انجام گردید. آزمایش در اوایل تابستان 1383 با قرار دادن بذور شانزده علف هرز مهم مزارع علوفه در پاکت های پلی اتیلن مش دار شروع گردید. پاکت ها در عمق های مختلف دپوی کود که شامل عمق های 5/0، 1 و 5/1 متری بودند در دو پشته، یکی بدون پوشش و دیگری دارای پوشش نایلونی قرار داده شدند. پاکت ها هر ماه تا چهار ماه از عمق های مختلف باز یافت شد و زیستایی بذور داخل آن ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که کاهش زیستایی در بذور گونه های مختلف متفاوت است. بیشترین کاهش زیستایی در پشته بدون پوشش و در عمق 5/0 متری بود. برخی از بذور موجود در عمق 5/0 متری، پس از یک ماه حدود صد درصد کاهش زیستایی داشتند. دمای پشته ها در ماه اول و دوم به حدود 60 تا 70 درجه سانتی گراد رسید. سپس دما در ماه های سوم و چهارم کاهش یافت. کاهش زیستایی به دمای پشته ها بستگی داشت و دما در عمق 5/0 متری بیشتر از عمق های 1 و 5/1 متری بود. دما در دپوی بدون پوشش نسبت به دپوی دارای پوشش بیشتر بود. با توجه به یافته های فوق دپو کردن کود دامی بدون هیچ پوششی به مدت 2 ماه و در صورت وجود بذر سس (Cuscuta campestris)، سلمک (Chenopodium album)، تاج خروس (Amaranthus retroflexus) و ناخنک (Goldbachia laevigata) به مدت 3 ماه جهت از بین رفتن زیستایی بذور علف های هرز در عمق 5/0 متری ضروری است. در صورت وجود پشته ها یی به بلندی بیش از 5/0 متر، جهت افزایش فعالیت میکروارگانیسم های هوازی و افزایش دما نیاز به هوادهی کود بوده تا منجر به کاهش زیستایی بذور گردد. تجزیه شیمیایی کود کاهش مقدار آب را پس از یک ماه در هر سه عمق نشان داد. همچنین سطح pH بین 7 تا 8 متغیر بود و نسبت کربن به نیتروژن نیز پس از دپوی کود بین 15 تا 20 در هر سه عمق به دست آمد.
    کلیدواژگان: علف هرز، بذر، زیستایی، کود دامی
  • سید علیرضا دلیلی، سید وحید علوی صفحه 123

    بیماری پوسیدگی طبق، یکی از بیماری های مهم آفتابگردان در مناطق مختلف دنیا، طی سال های اخیر ابتدا در مزارع استان گلستان و سپس در استان مازندران مشاهده گردیده است. در سال 1378 از مزارع کشت آفتابگردان در استان مازندران (بهشهر، نکا و ساری) در مراحل مختلف رشد زایشی این گیاه بازدید و طبق های واجد علائم آلودگی جمع آوری شدند. در آزمایشگاه از کشت نمونه های جمع آوری شده، 25 جدایه قارچ جدا و خالص سازی شد. بر اساس ویژگی های ریخت شناسی و رشدی، تمامی جدایه های مورد مطالعه متعلق به گونه Rhizopus oryzae بودند. در شرایط گلخانه، جدایه های به دست آمده روی طبق آفتابگردان رقم "رکورد"، ایجاد پوسیدگی مشابه با علائم پوسیدگی طبق در مزرعه نمودند. به منظور تعیین شاخص خسارت، قطعه زمینی در ایستگاه تحقیقات زراعی بایع کلا (شهرستان نکا) انتخاب و رقم "رکورد" در آن کشت گردید. مایه زنی بوته ها در مراحل مختلف رشد زایشی با استفاده از بذور همین رقم که به طور مصنوعی با جدایه های بیمارگر آلوده شده بودند، صورت گرفت. در مرحله رشدی جوانه گل و آغاز پیدایش بساک هیچگونه آلودگی مشاهده نشد، در حالیکه مایه زنی در طی مراحل مختلف ظهور بساک شامل 25،50، 75 و 100 درصد از سطح طبق به ترتیب منجر به کاهش عملکرد به میزان 100، 100، 50/69 و 11/44 درصد و در طی مراحل تکامل دانه شامل پرشدن دانه در گلچه های بیرونی و سیاه شدن دانه های خارجی، تغییر رنگ دانه در 75% طبق، و سفت شدن و رسیدن دانه ها به ترتیب کاهشی معادل 43/6، 06/5 و 35/3 درصد عملکرد را به همراه داشت. میزان آلودگی در سطح مزارع متفاوت و از شش درصد (ران، بهشهر) تا 18 درصد (خورشید، نکاء) بود. کاهش عملکرد نیز بسته به زمان وقوع آلودگی از 64/0 (کلت، بهشهر) تا 78/1 درصد (خورشید، نکاء) برآورد گردید.

    کلیدواژگان: آفتابگردان، پوسیدگی طبق، Rhizopus oryzae
  • فهیمه نظری، غلامرضا نیکنام، ابوالقاسم قاسمی، اسماعیل ترابی، سیدمحسن تقوی صفحه 135

    بیماری شانکر باکتریایی گوجه فرنگی در ایران، اولین بار در سال 1367 از منطقه ارومیه در استان آذربایجان غربی گزارش گردید. این بیماری موجب زخم (شانکر)، پژمردگی و خشکیدگی یک طرفه در بوته و ایجاد لکه روی برگ و میوه شده و در نهایت به زوال کامل گیاه منجر می گردد. در طی این تحقیق، 64 جدایه باکتریایی از بوته های آلوده گوجه فرنگی مزارع استان آذربایجان غربی و گلستان جداسازی و بررسی گردید. بر اساس مشخصات مرفولوژیکی، بیوشیمیایی و خصوصیات بیماری زایی، تمامی جدایه ها تحت عنوان Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis شناسایی شدند. در تمامی مراحل شناسایی از نمونه استاندارد Cmm (NCPPB382، از آلمان) به عنوان شاهد در آزمون ها استفاده گردید. نتایج، بیانگر وجود تفاوت های مشخص در توانایی استفاده از منابع مختلف و نقوش الکتروفورتیکی پروتئین محلول سلولی با استفاده از روش SDS-PAGE بود. دندروگرام داده های حاصل از خصوصیات بیوشیمیایی و الکتروفورز پروتئین با استفاده از نرم افزارNTSY`S-pc Version 2/02e، روش UPGMA و ضریب جاکارد رسم گردید. تعداد سه گروه با درصد شباهت معادل 77% در دندروگرام حاصل از داده های بیوشیمیایی و پنج گروه با درصد شباهت معادل 86% در دندروگرام حاصل از داده های پروتئینی مشخص گردید. نتایج فوق هتروژنی در بین جدایه های ایرانی با نمونه استاندارد، هموژنی بین جدایه های گلستان و آذربایجان غربی و وجود جمعیت های متفاوت در بین جدایه های مناطق مختلف را نشان دادند. این اولین گزارش از وجود بیماری شانکر باکتریایی گوجه فرنگی در استان گلستان است.

    کلیدواژگان: Clavibacter michiganensis subsp، michiganensis، شانکر باکتریایی گوجه فرنگی، ایران، آذربایجان غربی، گلستان