مجله دیابت و متابولیسم ایران
سال هشتم شماره 2 (پیاپی 29، زمستان 1388)

از آنجایی که بخش عمده ای از مراقبت از بیماران دیابتی در منزل و در داخل محیط خانواده انجام می شود، این نهاد می تواند نقش چشمگیری در کنترل مناسب قند خون داشته باشد. این مطالعه به منظور بررسی ارتباط بین حمایت خانواده و کنترل قندخون در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 انجام شد.
در این پژوهش توصیفی- همبستگی، تعداد 230 نفر از بیماران مبتلا به دیابت نوع2 مراجعه کننده به انستیتو غدد درون ریز و متابولیسم وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ایران به صورت تصادفی انتخاب و اطلاعات با استفاده از پرسشنامه ای که شامل دو بخش، فرم اطلاعات فردی و ابزار استاندارد"حمایت اجتماعی از بیماران دیابتی- نسخه خانواده" بود جمع آوری گردید و جهت بررسی چگونگی کنترل قند خون نیز از شاخص HbA1c استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون آماری کای دو و پیرسون از طریق نرم افزار SPSS ویرایش 15 تجزیه و تحلیل شد.
آزمون آماری پیرسون، همبستگی معکوس معنی داری را بین حمایت خانواده و HbA1c نشان داد (0001/0>P، 56/0-r=). همچنین یافته ها نشان دهنده وجود ارتباط معنی دار بین حمایت خانواده و متغیرهای سن(04/0P=)، جنس (02/0P=)، وضعیت تاهل (0001/0P<)، بعد خانوار (003/0P=) و نوع ساختار خانواده (0001/0>P) بود.
نتایج حاکی از آن بود که حمایت خانواده سبب بهبود کنترل قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 می شود. لذا پیشنهاد می گردد اعضای خانواده بیماران دیابتی به عنوان عضوی از تیم درمان در برنامه درمانی این بیماران مشارکت داده شوند.

هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی آموزش مدیریت استرس شناختی رفتاری بر کنترل قند خون و کاهش مشکلات هیجانی (افسردگی، اضطراب و استرس) در بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 بود.
25 نفر از بیماران دیابتی نوع یک عضو انجمن دیابت ایران به شیوه نمونه گیری داوطلبانه در دسترس انتخاب و سپس به طور تصادفی در دو گروه آزمایش (13=n) و کنترل (12=n) قرار گرفتند و علاوه بر پاسخ دادن به مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس (DASS)، آزمایش HbA1c خون از آنها به عمل آمد. پس از آن، گروه آزمایش در یک دوره آموزش مدیریت استرس که طی 12 جلسه 2 ساعته هفتگی و به شیوه شناختی رفتاری گروهی برگزار شد، شرکت کردند و در پایان، افراد هر دو گروه دوباره به DASS پاسخ دادند. 3 ماه پس از مداخله، آزمایش خون پس آزمون در مورد هر دو گروه و آزمون پیگیری DASS در مورد گروه آزمایش اجرا شد. برای تحلیل داده ها، از آمار توصیفی، تحلیل کواریانس، تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد.
پس از مداخله، میانگین نمرات HbA1c، افسردگی، استرس (001/0>P) و اضطراب (012/0=P) در گروه آزمایش به طور معنی داری کاهش یافت. در ضمن اثرهای مشاهده شده در مورد افسردگی، اضطراب و استرس، 3 ماه پس از مداخله باقی مانده بود (01/0>P).
آموزش مدیریت استرس می تواند به عنوان بخشی از مراقبت جامع دیابت سودمند باشد.

بیماران مبتلا به دیابت جهت کنترل موثر بیماری، نیازمند آموزش و حمایت وسیع هستند. در این مطالعه تاثیر پیگیری تلفنی توسط پرستار بر کنترل گلیسمی و چربی های خون در مبتلایان به دیابت نوع 2 مورد بررسی قرار گرفته است.
این مطالعه یک پژوهش نیمه تجربی است. 60 نفر از بین مبتلایان به دیابت نوع 2 مراجعه کننده به انجمن دیابت ایران انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل برگه ثبت اطلاعات جهت درج میزان هموگلوبین گلیکوزیله(HbA1c) کلسترول تام، تری گلیسرید، LDL و HDL و پرسشنامه بود. تمامی افراد مورد پژوهش تحت آموزش خود مراقبتی در دیابت و مشاوره تغذیه قرار گرفتند و به طور تصادفی به دو گروه تجربه و کنترل تقسیم شدند. مداخله تلفنی جهت پیگیری تبعیت از رژیم درمانی در گروه مورد به مدت 12هفته انجام شد.
در تجزیه وتحلیل اطلاعات، اختلاف آماری معنی دار (001/0 >P) بین دوگروه از لحاظ میزان HbA1c بعد از مطالعه وجود داشت. میانگین تری گلیسرید(001/0 >P)، کلسترول تام (001/0 >P) و LDL (001/0 >P) قبل و بعد از مطالعه در گروه مورد اختلاف معنی دار داشت.
بعد از 12هفته پیگیری تلفنی توسط پرستار، میزان HbA1c، کلسترول، تری گلیسرید و LDL در گروه تجربه کاهش معنی داری داشت، لذا می توان نتیجه گرفت پیگیری تلفنی توسط پرستار منجر به بهبود وضعیت گلیسمی و کاهش چربی های خون در مبتلایان به دیابت نوع 2 می گردد.

هدف از مطالعه حاضر، مقایسه نسبت آلبومین به کراتینین (ACR) در نمونه ادرار صبحگاهی با دفع آلبومین در ادرار 24 ساعته در بیماران دیابتی (با استفاده از کیت های رایج مورد استفاده در کشور)، همچنین تعیین همبستگی بین این دو روش و نیز تعیین میزان روز به روز ACR می باشد.
در این مطالعه مقطعی در سال 1384 در شهر زنجان، یک نمونه ادرار 24 ساعته و 2 نمونه منفرد صبحگاهی برای سنجش آلبومین به روش ایمنوتوربیدیمتری در 201 بیمار سرپایی مبتلا به دیابت نوع 2 ارزیابی شد. ضریب همبستگی ACR در نمونه های منفرد در مقایسه با آلبومین دفعی ادرار24 ساعته با آزمون آماری همبستگی پیرسون و آنالیز رگرسیون و نیز عملکرد تشخیصی آن در تشخیص میکروآلبومینوری تعیین شد.
51 نفر از 201 بیمار (4/25%) میکرو و 8 نفر (4%) ماکروآلبومینوری داشتند. ضریب همبستگی نسبت آلبومین به کراتینین حداکثر 81/0 (0001/0 < P) و معادله رگرسیون در بهترین شرایط: 526/8 + (ACR روز دوم 891/0) = آلبومین دفعی ادرار 24 ساعته، بدست آمد. ضریب همبستگی در بیماران میکروآلبومینوریک فقط درمورد ACR روز دوم(50/ 0) از لحاظ آماری معنی دار بود. در صورت استفاده از Cut-off معمول 30 میلی گرم بر گرم برای ACR دوم، مقادیر حساسیت و ویژگی100 %و 8/93 % برای بیماران با سن کمتر از 40 سال(19 نفر) و 9/47% و3/83% برای بیماران 40 سال و بالاتر (182 نفر) بدست آمد.
به نظر می رسدتا زمان ارزیابی بیشتر کیت های آزمایشگاهی در دسترس، آزمون نسبت آلبومین به کراتی نین در نمونه ادرار صبحگاهی، جایگزین قابل قبولی برای اندازه گیری آلبومین ادرار 24 ساعته به منظور تشخیص میکروآلبومینوری در بیماران دیابتی در ایران نمی باشد.

هدف از این مطالعه، مقایسه واگردش استخوانی در بیماران مبتلا به دیابت بارداری با زنان با بارداری طبیعی است.
یک بررسی مقطعی بر روی 695 زن باردار مراجعه کننده به یکی از 5 درمانگاه بیمارستان های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی تهران صورت گرفت. غربالگری کلی با آزمون GCT 50 گرم گلوکز انجام شد و برای افرادی که سطح گلوکز پلاسمای بالاتر از mg/dl 130 داشتند، آزمون تشخیصی OGTT 100 گرم صورت گرفت و در صورت اختلال در این آزمون بر طبق معیار کارپنتر و کوستان، به عنوان بیمار دیابت بارداری در نظر گرفته شدند. سطح انسولین همراه با آزمون OGTT 100 گرم اندازه گیری شد. همچنین میزان استئوکلسین، کراس لپس و کلسیم خون اندازه گیری شد.
میانگین سطح استئوکلسین و کراس لپس، بین دو گروه سالم و بیماران مبتلا به دیابت بارداری، تفاوت معنی داری داشت. در این میان رابطه سطح سرمی کراس لپس در بیماران مبتلا به دیابت بارداری مستقل از سن و نمایه توده بدنی(BMI) بود.
یافته ها حاکی از آن است که دیابت بارداری می تواند روی واگردش استخوانی تاثیر داشته باشد و آن را به سمت افزایش بازجذب استخوانی سوق دهد.

دیابت به عنوان فرایندی التهابی و مزمن، یکی از علل مهم ابتلا به بیماری های قلبی- عروقی به شمار می رود و نقش هیپرگلیسمی از طریق برخی از سازوکارهای بیوشیمیایی در ایجاد عوارض میکرو و ماکروواسکولار مشخص شده است. هیپوگلیسمی نیز یکی از عوارض نا خواسته درمان های دارویی در بیماران دیابتی است و ارتباط آن با اختلالات قلبی عروقی نشان داده شده؛ حال آن که تاثیر آن بر نشانگرهای التهابی تاثیر گذار بر روی بیماری های قلبی عروقی، شناخته شده نیست. این مطالعه به منظور بررسی تاثیر هیپوگلیسمی به عنوان یک استرس بر نشانگرهای التهابی موثر بر بیماری های قلبی عروقی در افراد سالم انجام شده است.
مطالعه به صورت یک کارآزمایی بالینی با تزریق u/kg 15/0-1/0 انسولین رگولار به صورت داخل وریدی جهت ایجاد هیپوگلیسمی (قند کمتر یا مساوی mg/dl39) در 15 داوطلب سالم انجام شد. کل زمان آزمایش 240 دقیقه برای هر فرد بود و سطوح سرمی گلوکز، کورتیزول،ACTH، اپی نفرین، نوراپی نفرین، هورمون رشد و سیتوکین های پیش التهابی (CRP، TNF-a، IL-8، IL-6، IL-1b) در زمان های پایه و 240، 120، 60، 45،30 دقیقه بعد از تزریق انسولین اندازه گیری شد.
سطح سرمی هورمون های کورتیزول، هورمون رشد، اپی نفرین، نوراپی نفرین و ACTH در زمان هیپوگلیسمی افزایش یافته بود (05/0P<).افزایش سطوح سرمی عوامل پیش التهابی TNF-a، IL-6،IL-1b در زمان هیپوگلیسمی کاملا معنی دار بودند (05/0P<) اما در مورد دو مارکر CRPوIL-8، رابطه معنی داری بین زمان هیپوگلیسمی و میانگین تغییرات دیده نشد.
هیپوگلیسمی به عنوان یک استرس غیر اختصاصی مانند هیپرگلیسمی می تواند با فعال کردن سیستم اتونوم و ترشح کاتکول آمین ها، سبب افزایش برخی از نشانگرهای قلبی عروقی و سیتوکین های التهابی موثر در بیماری های قلبی عروقی می گردد.

پوکی استخوان و شکستگی های ناشی از آن به همراه بیماری های قلبی عروقی، هر دو از جمله بیماری های قابل پیشگیری هستند که سالیانه هزینه زیادی را بر نظام سلامت کشور تحمیل می کنند. هدف از انجام این مطالعه، پیدا کردن رابطه احتمالی بین سطح خونی انواع لیپیدهای خون و واگردش استخوانی در زنان پیش و پس از یائسگی بود.
279 نفر از زنانی که برای بررسی وضعیت استخوانی به مرکز سنجش تراکم استخوان ارجاع داده شده بودند، از لحاظ سطح سرمی پروفایل لیپیدها، استئوپروتگرین و لیگاند گیرنده فعال کننده فاکتور هسته ای(NF - KB) KB (RANKL) ارزیابی شدند.
ارتباط معکوس معنی داری میان کلسترول تام سرم و تراکم استخوانی مهره های L2 - L4 (02/0 = P و 152/0- = r) و همچنین T - score مهره های4L - 2L (02/0 = P و 151/0- = r) وجود داشت. LDL-C نیز به طور معکوس با تراکم استخوانی مهره های 4L - 2L (007/0 = P و 184/0- = r)، T - score در 4L - 2L (007/0 = P و 184/0- = r) و Z-Score مهره های 4 L - 2L (04/0 = P و 134/0- = r) رابطه داشت. اما هیچ رابطه ای میان تری گلیسرید و HDL - C با پارامترهای تراکم استخوان مهره های کمری یافت نشد. اگر چه 5/35% از زنانی که mg/dL 130 > LDL داشتند از نظر سطح سرمی RANKL بالای صدک 75 بودند، اما این میزان در بین زنان با mg/dL 130 < LDL تنها 7/18% بود (39/2 = Odds Ratio و 01/0 = P 6/4 - 24/1: 95% CI). استئوپروتگرین رابطه ای با LDL - C نداشت. در آنالیز یک متغیره، LDL مستقل از سن رابطه معنی داری با RANKL داشت (02/0 = P).
از آنجایی که RANKL یک نشانگر استخوانی است که تخریب استخوان را نشان می دهد، یافته مطالعه ما می تواند بیانگر اثر مخرب احتمالی LDL - C بر متابولیسم استخوان باشد.

اضافه وزن و چاقی، شایع ترین اختلال متابولیسم در انسان است و به عنوان عامل خطری برای بسیاری از بیماری ها به شمار می رود. مطالعه حاضر با هدف تعیین شیوع اضافه وزن و چاقی در جمعیت 64- 25 ساله خرم آباد در سال1385 انجام گردید.
در این مطالعه توصیفی - مقطعی، 1010 نفر از ساکنین 64-25 ساله شهر خرم آباد با روش نمونه گیری چند مرحله ای و با مراجعه به منازل مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات فردی توسط پرسشنامه و از طریق مصاحبه جمع آوری شد. وزن نمونه ها با ترازوی عقربه ای استاندارد و قد با استفاده از قدسنج، اندازه گیری شد. نمایه توده بدنی محاسبه گردید و مقادیر بین25 تا 9/29 اضافه وزن و30 و بیشتر به عنوان چاقی در نظر گرفته شد. برای بررسی چاقی شکمی، با متر نواری دور کمر و دور باسن اندازه گیری و نسبت دور کمر به دور باسن محاسبه و مقادیر 95/0 سانتی متر و بیشتر در مردان و 85/0 سانتی متر و بیشتر در زنان به عنوان چاقی شکمی تعریف گردید.
در شهرخرم آباد، شیوع اضافه وزن 8/36 % و شیوع چاقی 4/11% بود. شیوع چاقی بطور معنی دار در زنان (9/14%) بیشتر از مردان (1/8%) و شیوع اضافه وزن در مردان 7/37% و در زنان 1/36% بود. شیوع چاقی با افزایش سن و تاهل نسبت مستقیم و با سطح سواد نسبت عکس داشت (0001/0=P). شیوع چاقی شکمی در زنان 3/73 و در مردان 7/22% بود که با افزایش سن ارتباط معنی دار نشان داد (0001/0=P). در هر دو جنس با افزایش سطح تحصیلات، شیوع چاقی شکمی کاهش یافت.
شیوع اضافه وزن، چاقی و چاقی شکمی به ویژه درمیان زنان شهر خرم آباد تامل برانگیز است و اطلاع رسانی و افزایش آگاهی عمومی، ضروری به نظر میرسد.

سندرم متابولیک با عوامل خطر متعدد قلبی عروقی شامل اختلال تنظیم قند، افزایش انسولین، بالا بودن تری گلیسرید، کاهش HDL-C، افزایش فشار خون و چاقی با توزیع مرکزی شناخته می شود. تشخیص زودرس و درمان این سندرم، از عوارض جلوگیری می کند.
این مطالعه توصیفی در شهرستان شهرضا و روستاهای تابعه در سال 1386 با نمونه گیری تصادفی سیستماتیک انجام گردید. از جمعیت زنان در سنین باروری 15 تا 49 سال در شهر و روستا، 1501 نمونه انتخاب شدند.
شیوع سندرم متابولیک در نمونه مورد مطالعه بر اساس تعریف فدراسیون بین المللی دیابت IDF)) 3/17 % و بر اساس تعریف ATPIII 7/9% بود. شیوع سندرم متابولیک در گروه های سنی مختلف، متفاوت بود. 2/46 %افراد با نمایه توده بدنی مساوی یا بالای 40 مبتلا به سندرم متابولیک بودند. تری گلیسرید بالا وHDL پایین همراه با چاقی مرکزی با 53 % شایع ترین فرم سندرم متابولیک بود.
شیوع سندرم متابولیک در زنان سنین باروری شهرستان شهرضا بر اساس ATPIII 7/9% و بر اساس IDF 3/17 % بود که لزوم انجام اقدامات پیشگیرانه را یادآور می سازد.

امروزه پژوهش های زیست پزشکی با استفاده از حیوانات آزمایشگاهی وسعت و اهمیت زیادی دارد؛ اما طبق تعالیم اسلامی، انسان فقط حق بهره گیری مشروع از حیوانات را دارد. با توجه به وسعت کار بر حیوانات آزمایشگاهی در کشورمان، با استفاده از مقررات و آیین نامه های موجود و همچنین اطلاعات مشابه در سایر کشورهای جهان، کدهایی برای رعایت شرایط مناسب زندگی حیوانات آزمایشگاهی تدوین شده است. لذا شایسته است پژوهشگران ما با توجه به اصول اسلامی برخورد با حیوانات، کدهای اخلاقی کار با حیوانات آزمایشگاهی را بشناسند و طبق آن عمل نمایند.
در این مطالعه، ابتدا منابع اسلامی در زمینه رفتار با حیوانات و نیز راهنماهای اخلاقی معتبرکار با حیوانات آزمایشگاهی از سایر کشورها جمع آوری و بررسی شد. سپس، با دسته بندی اطلاعات فوق و بازبینی توسط اساتید زبده، راهکارهای اجرای صحیح و کامل دستورالعمل اخلاقی کار با حیوانات آزمایشگاهی و نظارت بر کار پژوهشگران کشورمان ارائه گردید.
با انجام این مطالعه، آیین نامه پیشنهادی کمیته های اخلاق کار با حیوانات آزمایشگاهی، فرم تقاضانامه مجری طرح پژوهشی، چک لیست جهت ارزیابی فرم تقاضانامه مجری، فرم درخواست حمل حیوانات آزمایشگاهی، چک لیست نظارت بر اجرای صحیح موازین اخلاقی کار با حیوانات آزمایشگاهی و چک لیست دیگری جهت نظارت بر نگهداری حیوانات آزمایشگاهی تدوین گردید و دوره آموزشی اصول اخلاقی کار با حیوانات آزمایشگاهی برای پژوهشگران و پرسنل نگهداری حیوانات طراحی و پیشنهاد شد.
نظارت دقیق برکار با حیوانات آزمایشگاهی مستلزم تصحیح و تکمیل برنامه های آموزشی پژوهشگران جهت کاربرد حیوانات در پژوهش های زیست پزشکی می باشد.

زخم پای دیابتی یکی از شایع ترین مشکلات در بیماران دیابتی می باشد و پاسخ نامناسب به روش های درمانی مختلف دارویی و جراحی، این عارضه را به صورت یک معضل در آورده است. لیزرهای کم توان در درمان انواع زخم های باز کاربرد دارند، ولی مطالعات کافی بر روی اثر بخشی لیزر کم توان بر زخم های ناشی از دیابت انجام نشده است. هدف از این مطالعه بررسی اثر لیزر کم توان بر زخم پای دیابتی می باشد.
در این مطالعه Case Series 32 بیمار مبتلا به زخم های درجه 2 و 3 پا ناشی از دیابت نوع2 با استفاده از لیزر کم توان تحت درمان قرار گرفتند. برای درمان از نور قرمز j/point5/1-1 روی بستر زخم و j/point6-4 مادون قرمز حاشیه زخم به همراه لیزر وریدی و لیزر اکوپانچر استفاده شد. جلسات درمان 15-10جلسه، یک روز در میان و سپس 2 بار در هفته تا بهبود کامل زخم بود.
به طور متوسط پس از 18 جلسه درمان، بهبودی کامل برای همه زخم ها حاصل شد و در پیگیری بعمل آمده 3 ماه بعد، عود یا عارضه ای در بیماران دیده نشد.
لیزر کم توان می تواند روش درمانی موثر و مطمئن برای زخم پای ناشی از دیابت نوع 2 باشد. مقایسه این روش با سایر روش های درمانی رایج پیشنهاد می گردد.