فصلنامه کومش
سال پنجم شماره 1 (پیاپی 12، بهار و تابستان 1382)

یکی از روش های ارزیابی آموزش اثربخش در آموزش عالی، ارزیابی دانشجویان از عملکرد اعضای هیات علمی در پایان هر ترم است. دانشجویان، منبع اصلی اطلاعات در باب کیفیت و اثربخشی آموزش محسوب می شوند. هدف از این تحقیق شناسایی عوامل مؤثر در آموزش اثربخش و ارائه پیشنهادهایی برای بهبود آن است. در این تحقیق شواهد پژوهشی در ارتباط با موضوع مورد بررسی قرار گرفته است.
ابزاری با 28 متغیر برای تعیین شاخص ها طراحی گردید و در اختیار 428 تن از دانشجویان رشته پرستاری در شش دانشگاه و دانشکده پرستاری قرار داده شد. تحلیل عاملی (Factor analysis) برای تعیین مجموعه ای از متغیرهای آموزش اثربخش به کار گرفته شد.
نتایج به دست آمده نشان می دهند که چهار عامل 1) ارائه درس، 2) سازمان دهی، 3) ارزیابی و 4) مهارت های تخصصی بر آموزش اثربخش تاثیر می گذارند در این مقاله پیشنهادهایی برای بهبود آموزش ارائه شده است، که از آن جمله می توان به اهمیت دادن یکسان به آموزش و پژوهش، آموزش اعضای هیات علمی، دادن فرصت های مطالعاتی، انتشار مجلات آموزشی و تقویت تحصیلات تکمیلی اشاره کرد.

نقش ارزیابی درونی در اصلاح و پیش برد اهداف غائی یک گروه آموزشی غیرقابل انکار است و اعضاء گروه با اجرای آن و شناسائی نقاط قوت و ضعف گروه در ملاک های مختلف، قادرند با رفع موانع و اصلاح نشان گرهای نامطلوب و تقویت نقاط قوت، در شکوفائی هرچه بهتر گروه خود بکوشند. با همین هدف، اعضاء گروه پرستاری داخلی جراحی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان تصمیم به ارزیابی درونی گروه خود درنیم سال اول 8281 گرفتند.
در این مطالعه توصیفی مقطعی، ملاک های مدیر گروه، تجهیزات گروه، فضای آموزشی بالینی، دانشجویان، اعضاء هیات علمی، طرح درس و برنامه ریزی آموزشی مورد ارزیابی قرار گرفتند. از چک لیست برای تعیین نشان گرها و از پرسشنامه برای تبیین عملکرد تئوری و بالینی اعضاء هیات علمی، هم چنین فضای آموزش بالینی استفاده گردید. در مورد ملاک طرح درس و برنامه ریزی آموزشی سعی شد، میزان نمرات کسب شده در هرکدام از اهداف درس، مدنظر قرار گرفته ضمن این که یک خودسنجی هم توسط دانشجویان در طول ترم نسبت به آموخته ها و توانائی های کسب شده درس مربوطه انجام گیرد. در این مطالعه جامعه و نمونه مورد ارزیابی، شامل کلیه اعضاء فعال هیات علمی گروه و همچنین کلیه دانشجویان دروس تئوری مربوطه و نیز کارآموزان پرستاری در فیلدهای آموزش بالینی داخلی جراحی و ویژه بوده که به طور سرشماری در مطالعه شرکت کردند.
در این مطالعه میانگین کل امتیازات حاصله از ملاک های مدیرگروه، تجهیزات گروه، دانشجویان و اعضاء هیات علمی معادل 8/3 برآورد شده که با عنایت به معیار رتبه بندی گورمن، در رده «خوب» به حساب می آید هرچند که عملکرد آموزشی اعضاء گروه از دیدگاه دانشجویان مورد مطالعه در رتبه «قوی» قرار گرفته ولی در حیطه های ساختار و مسئولیت ها و همچنین عملکرد پژوهشی اعضاء هیات علمی، نتیجه به دو رده پائین تر (بیش از رضایت بخش) نزول داشت. اکثر دانشجویان کارآموز و کارآموز درعرصه، منابع وتجهیزات بخش ها را درحد «ضعیف» ذکر کردند. در مورد ملاک طرح درس و برنامه ریزی آموزشی، از مجموع 48 هدف رفتاری در دروس تئوری انتخابی در 8/45% موارد یک هم خوانی بین نظرات دانشجویان از میزان یادگیری و دست یابی به هدف با نمرات کسب شده در ارزشیابی همان هدف وجود داشت.
با عنایت به نتایج حاصله، هرچند بسیاری تصمیم گیری ها به ویژه در ملاک دانشجویان، به عهده سازمان های برنامه ریزی آموزش عالی است ولی در بقیه ملاک ها، از اعضاء گروه و سازمان متبوع انتظار می رود با رفع موانع و نقاط ضعف و اصلاح نشان گرهای نامطلوب، رتبه های بالاتری را در ارزیابی های درونی بعدی کسب نمایند.

ارزیابی درونی گروه های آموزشی پزشکی از جایگاه خاصی برخوردار است. بخش پزشکی اجتماعی نیز به عنوان یک گروه آموزشی با رسالت تربیت دانشجویان کارآمد و با دیدی جامعه نگر از این امر مستثنی نمی باشد. این تحقیق برای تعیین بازده فعالیت های آموزشی و غیرآموزشی و سنجش میزان مطلوبیت عوامل مؤثر بر آنها و نیز اقدامات لازم جهت بهبودی فعالیت های گروه، اهمیت دارد.
مطالعه حاضر در سال 1381 با استفاده از الگوی اعتباربخشی و طبقه بندی گورمن انجام شد. عوامل مورد ارزیابی عبارت بودند از: مدیرگروه، اعضای هیات علمی، عرصه ها، وسایل و تجهیزات. اطلاعات از طریق پرسش نامه ها و چک لیست ها جمع آوری و سپس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در مجموع، بیش از 600 ملاک با ویژگی های متعدد ارزیابی شدند.
نتایج ارزیابی نشان داد که وضعیت مدیرگروه با امتیاز 54/2 رتبه رضایت بخش بود. هیات علمی از نظر فعالیت های علمی پژوهشی با امتیاز 02/2 و ارتباط با سایر مراکز علمی با امتیاز 2 رتبه مرزی و از نظر سابقه آموزشی و رشته تخصصی، الگوی رفتاری، مشاغل اجرائی و نحوه حضور در واحدهای دانشگاهی، رتبه بسیار قوی را احراز نمودند. نظرات دانشجویان در مورد اعضاء هیات علمی و ارائه دروس تئوری رتبه خوب، در مورد کارآموزی و کارورزی رتبه بیش از رضایت بخش تا قوی، متغیر بوده است. بیشترین کمبود، وسایل و تجهیزات در مراکز بهداشتی درمانی روستائی و مناسب ترین وسایل، فنی و اداری موجود در محل استراحت دانشجویان کارورز مشاهده شده است.
یافته ها نشان می دهد که اعضای هیات علمی گروه پزشکی اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی سمنان در زمینه فعالیت های علمی- پژوهشی و ارتباط با سایر مراکز علمی، نیاز به فعالیت بیشتری دارند؛ هرچند در بسیاری از ملاک ها از وضعیت مطلوبی برخوردارند. هم چنین گروه از نظر تجهیزات مورد نیاز جهت بهبود فعالیت های آموزشی به حمایت بیشتر مسئولین دانشگاه نیازمند می باشد.

هدف از این مطالعه ارزیابی گروه آموزشی زنان و زایمان به منظور کسب مهارت های علمی و عملی قضاوت صحیح بالینی و ارتقاء کیفیت آموزش پزشکی می باشد.
در این مطالعه از الگوی اعتبار بخشی استفاده شده است. گروه آموزشی زنان و زایمان طرح ارزیابی درونی را از اسفند 1377 با تشکیل شورای ارزیابی آغاز نموده و بررسی در اسفند 79 پایان یافت. در این مطالعه اهداف آموزشی، درمانی، پژوهشی، جایگاه سازمان و تشکیلاتی گروه و فرآیند آموزش و نیروی انسانی فضا و تجهیزات مورد ارزیابی واقع شده اند. برای جمع آوری داده ها از 40 نوع پرسشنامه استفاده شد که در هر پرسشنامه ملاک ها بین عدد 1 تا 5 (خیلی ضعیف تا عالی) طبقه بندی شده اند. میانگین امتیاز ملاک ها تعیین و از طبقه بندی گورمن جهت تحلیل نهایی استفاده شد. امتیاز کمتر از 51/2 «نامطلوب» تعریف شده است.
در این ارزیابی دست یابی اهداف آموزشی گروه زنان با امتیاز 5/3 و ارزیابی فرآیند آموزش با امتیاز 13/3 در محدوده «بیش از رضایت بخش» و ارزیابی برنامه های آموزشی گروه با امتیاز 8/3 در محدوده «خوب» طبقه بندی گورمن قرار گرفت. اهداف درمانی با امتیاز 58/3 در محدوده خوب جایگاه سازمانی و تشکیلاتی گروه با امتیاز 85/3 در محدوده «خوب»، اهداف پژوهشی با امتیاز 5/4 در محدوده «بسیار قوی» و فضا، پرسنل و تجهیزات با امتیاز 90/3 در محدوده «خوب» طبقه بندی گورمن قرار گرفت.
در مجموع نتایج به دست آمده، گروه آموزشی زنان و زایمان با امتیاز 79/3 در محدوده «خوب» طبقه بندی گورمن قرار گرفت که نشانه وضعیت مطلوب گروه می باشد.

تربیت نیروهای متخصص، ایجاد اشتغال و استفاده از خدمات آنان در زمره مشغولیت های مهم هر سیستم مدیریتی است. بدیهی است هنگامی که کسب مهارت و ایجاد تخصص های مختلف با نیازهای جامعه هماهنگ باشد از هدر رفتن منابع مالی و ایجاد روحیه ناامیدی در قشر جوان و فرهیخته جامعه که به عنوان سرمایه های توانمند و منابع انسانی مطرح جلوگیری می گردد. سالانه دانشگاه های کشور پذیرای تعدادی از جوانان برای ادامه تحصیل در رشته بهداشت محیط می باشند. این پذیرش طی سال های قبل از 75 و بعد از آن روند رو به تزایدی داشته است. به ترتیبی که هم اکنون موضوع جذب این دانش آموختگان در بازار کار به عنوان یکی از معضلات این بخش، خودنمایی می کند. به منظور آگاهی از وضعیت اشتغال دانش آموختگان مقاطع مختلف رشته بهداشت محیط کشور و بررسی ابعاد مختلف آن با هدف ارائه راه کارهایی برای برنامه ریزی درازمدت، بررسی همه جانبه ای در مورد وضعیت شغلی دانش آموختگان این رشته در فاصله زمانی سال 75 تا 82 به عمل آمد.
برای این منظور از مجموع 7315 نفر دانش آموخته مقطع کاردانی، 3382 نفر دانش آموخته مقطع کارشناسی و 136 نفر دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد در فاصله زمانی مورد مطالعه بر اساس روش های آماری به ترتیب 576 نفر کاردان، 367 نفر کارشناس و 39 نفر کارشناس ارشد انتخاب شدند و با توزیع پرسشنامه به عنوان ابزار جمع آوری داده ها و تکمیل آن نسبت به تجزیه و تحلیل نتایج با استفاده از نرم افزار SPSS اقدام گردید.
نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که درصد عمده ای از دانش آموختگان مقطع کاردانی (6/64 درصد) و7/42 درصد از دانش آموختگان مقطع کارشناسی لغایت خرداد سال 82 بی کار می باشند. درصد بی کاری در بین دانش آموختگان کارشناسی ارشد رشته بهداشت محیط به مراتب کمتر و به 7/3 درصد می رسد. ضمنا در مقاطع کاردانی و کارشناسی بیشترین درصد بی کاری سهم خانم ها و در مقطع کارشناسی ارشد مربوط به آقایان می باشد.
بررسی ها نشان می دهند که تعداد قابل ملاحظه ای از دانش آموختگان مقاطع کاردانی و کارشناسی رشته بهداشت محیط شاغل نیستند. به منظور حل مشکل، پیشنهاد می شود ضمن کاهش ظرفیت پذیرش دانشجو تا حد نیاز، در مورد اجتناب از پذیرش دانشجو در مقطع کاردانی به طور مقطعی و تاسیس رشته کارشناسی پیوسته رشته بهداشت محیط اقدام نموده و با بالا بردن درجه مهارت و سطح علمی دانشجویان این رشته از طریق بازنگری در برنامه های درسی مصوب، آموزش مهارت های کارآفرینی در جهت یافتن بازار کار و خدمات جدید و ابداع شیوه های نوین، زمینه های لازم برای اشتغال دانش آموختگان این رشته فراهم گردد.

نحوه آموزش رشته گوش حلق و بینی و تعیین نقاط قوت و ضعف آن مقدمه تدوین برنامه های اصلاحی در آموزش دستیاران این رشته است. این مطالعه با جمع آوری نقطه نظرات متخصصین این رشته، به موضوع از دیدگاه فارغ التحصیلان این رشته پرداخته است.
ارسال پرسشنامه و جمع آوری و توصیف نتایج حاصله از نظرات متخصصین این رشته و مقایسه آموزش دستیاری در ایران با برخی دانشگاه های معتبر جهان.
میزان پاسخ دهی حدود یک سوم دریافت کنندگان پرسشنامه و سن پاسخ دهندگان بین 32 تا 76 سال بوده و غالبا فارغ التحصیل دو دهه اخیر بوده اند. در خصوص طول دوره آموزشی 2/64% زمان آموزش را کاملا یا نسبتا مناسب ارزیابی نمودند. اکثریت پاسخ دهندگان (5/69%)، آموزش های عمومی درون بخشی را مناسب و آموزش های خارج بخشی را ناکافی ارزیابی نمودند (5/88%). آموزش حیطه های پیشرفته گوش حلق و بینی نیز به نظر غالب پاسخ دهندگان (3/91%)، ناکافی بوده است. غالب جمعیت مورد مطالعه طول دوره 4 ساله را مناسب می دانند (7/57%). فارغ التحصیلان این رشته در 3/68% موارد تهیه و تدوین پایان نامه را مفید ارزیابی نمودند.
با توجه به نقاط ضعف موجود در سیستم آموزش رشته گوش حلق و بینی، ایجاد کمیته تدوین برنامه های آموزش این رشته که با ارزیابی مداوم به صورت دوره ای اقدام به بازنگری برنامه بر اساس نیازهای جامعه و استانداردهای بین المللی بنماید، مفید تلقی می شود. هم چنین ترمیم گروه های آموزشی به کمک اعضاء هیات علمی که در زمینه های خاص از تجربه یا آموزش ویژه ای برخوردار بوده اند و نیز تامین تجهیزات و امکانات مربوط و لحاظ نمودن چرخش های حساب شده خارج بخشی می تواند تا حدود زیادی به بهبود کیفیت آموزشی این رشته در ایران کمک نماید

کیفیت در یک نظام دانشگاهی با عملکرد شغلی دانش آموختگان، نتایج پژوهش های انجام شده و خدمات تخصصی ارتباط مستقیم دارد و ارزشیابی قضاوت در مورد کیفیت و دست یابی به اهداف نظام آموزش را ممکن می سازد. بنابراین هدف از این پژوهش ارتقاء کیفیت آموزشی گروه پرستاری کودکان دانشگاه علوم پزشکی به واسطه ارزیابی درونی بوده است.
در این ارزیابی، اعضای هیات علمی گروه پرستاری کودکان، عوامل پشتیبانی (فضا و تجهیزات، آموزش تئوری و بالینی و وسایل و تجهیزات کمک آموزشی)، جایگاه سازمانی (مدیرگروه بهداشت و پرستاری کودکان و اعضای هیات علمی گروه) و فرآیند آموزش - یادگیری (وضعیت تحصیلی دانشجویان کارشناسی پیوسته و ناپیوسته پرستاری قبل از اخذ درس پرستاری کودکان، میزان دست یابی دانشجویان به اهداف آموزش تئوری و بالینی و نظرات دانشجویان در مورد فرآیند آموزش تئوری و بالینی) را از طریق الگوی اعتباربخشی، مورد ارزشیابی قرار دادند. جمع آوری داده ها توسط 24 پرسشنامه همراه با 438 معیار انجام گردید. سپس میانگین امتیازات، توسط طبقه بندی گورمن مقایسه شدند و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
در این مطالعه، عوامل پشتیبانی امتیاز 52/3 را در رده «بیش از رضایت بخش» کسب نموده، که کمترین و بالاترین امتیاز به ترتیب مربوط به فضای آموزش تئوری و وسایل کمک آموزشی بود. جایگاه سازمانی نیز امتیاز 35/3 را در رده «بیش از رضایت بخش» کسب نمود. هم چنین از نظر فرآیند آموزش - یادگیری گروه پرستاری کودکان با امتیاز 05/4 در رده «قوی» قرار گرفت.
پس از تجزیه و تحلیل نتایج، گروه پرستاری کودکان امتیاز 65/3 را در رده بندی «خوب» از معیار گورمن، از کل عوامل مورد ارزیابی مذکور کسب نموده، که خود می تواند نشان گر وضعیت مطلوب گروه باشد.

پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه تجربی است که با هدف مقایسه تاثیر دو روش آموزشی کلاسیک و مبتنی بر استراتژی های تفکر انتقادی (CTS)، بر میزان یادگیری پایدار دانشجویان پرستاری در دانشکده پرستاری و پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی سمنان در سال تحصیلی 81-80 انجام شد.
جامعه پژوهش شامل کلیه دانشجویان کارشناسی پرستاری دانشکده بود که از بین آنان دانشجویان ترم 3 پرستاری (17n= نفر) در نیم سال اول به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. در این پژوهش درس دو واحدی پرستاری بیماری های دستگاه گوارش به دو بخش یک واحدی مستقل، پرستاری بیماری های دستگاه گوارش فوقانی (UGI) و پرستاری بیماری های دستگاه گوارش تحتانی (LGI) تقسیم شد و بخشUGI در 8 هفته اول ترم به روش کلاسیک (دوره آموزشی اول) و بخشLGI در 8 هفته دوم ترم به روشCTS (دوره آموزشی دوم) جهت دانشجویان تدریس گردید. امتحان هر بخش به صورت مستقل در پایان هر دوره از دانشجویان به عمل آمد. در روش کلاسیک، موضوعات درسی به شیوه معمول و در روشCTS، از استراتژی های تفکر انتقادی شامل تکالیف نوشتاری سرکلاسی و خارج از کلاس، بحث گروهی، کارگاه آموزشی کوچک و سخنرانی فعال جهت ارائه مطالب در هر جلسه تدریس استفاده شد. جهت بررسی تاثیر دو روش آموزشی مذکور در یادگیری پایدار دانشجویان، آزمون مجدد از امتحان پایان هر دوره به فاصله 3 ماه از اجرای اولیه، بدون اطلاع قبلی دانشجویان به عمل آمد. در این پژوهش هم چنین جهت بررسی تاثیر آموزش به روشCTS بر سطح مهارت های تفکر انتقادی دانشجویان، سطح این مهارت ها به وسیله آزمون مهارت های تفکر انتقادی کالیفرنیاCCTST)) در ابتدا و انتهای ترم مورد سنجش قرار گرفت. تجزیه و تحلیل آماری داده ها به کمک برنامه نرم افزاری SPSS صورت گرفت.
نتایج پژوهش نشان داد که اکثریت دانشجویان را خانم ها تشکیل داده و میانگین سنی آنان 46/20 سال بوده است. هم چنین نتایج نشان داد که دانشجویان در اجرای مجدد آزمون پایان دوره توانسته اند در هر دو دوره آموزشی کلاسیک (8/78%) و CTS (6/85%) بیش از 60% نمره آزمون پایان همان دوره را کسب نمایند، که نمایان گر ایجاد یادگیری پایدار در هر دو دوره آموزشی مذکور می باشد. مقایسه تفاضل میانگین نمرات آزمون های هر دوره با یکدیگر اختلاف معنی داری را بین دو دوره نشان نداد، که بیان گر این است که اختلاف معنی داری در میزان یادگیری پایدار در دو دوره آموزشی مذکور وجود نداشته است. مقایسه میانگین نمرات دانشجویان در آزمون مهارت های تفکر انتقادی در ابتدای ترم (12/10) و انتهای ترم (53/11) نشان داد که سطح مهارت های تفکر انتقادی دانشجویان در پایان ترم به طور معنی داری افزایش یافته است (001/0 P=).
یافته های پژوهش حاکی از آن است که هر دو روش آموزش کلاسیک و مبتنی بر CTS باعث ایجاد یادگیری پایدار در دانشجویان شده است. با وجود ایجاد یادگیری پایدارتر در روشCTS از نظر کمی، از نظر آماری هیچ کدام از روش ها بر دیگری برتری نداشتند. به عبارت دیگر روشCTS نتوانسته است یادگیری پایدارتری نسبت به روش کلاسیک در دانشجویان، ایجاد نماید اما این روش آموزشی باعث ارتقای سطح مهارت های تفکر انتقادی در دانشجویان شده است.

هدف ارزشیابی، قضاوت درباره کیفیت آموزش و مشخص نمودن جنبه های قوت و ضعف آن جهت دست یابی به اهداف نظام آموزشی و ارتقاء کیفیت می باشد. به این منظور مناسب ترین روش، ارزشیابی درونی است که توسط خود اعضاء گروه انجام می شود. این مطالعه با هدف ارزشیابی درونی گروه پرستاری داخلی و جراحی در دوره آموزشی داخلی و جراحی 2 و به منظور تعیین نقاط قوت و ضعف، جهت ارتقاء کیفیت آموزش انجام گردیده است.
این مطالعه در گروه پرستاری داخلی و جراحی دانشگاه علوم پزشکی سمنان انجام گردید. از الگوی تسهیل تصمیم گیری سیپ (CIPP) استفاده شده و عوامل مورد ارزشیابی شناسائی گردیده و برای هر سه شاخص درون داد، فرآیند و برون داد نظام آموزشی، وضعیت مطلوب و نشان گرهای آن مشخص شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه و سیاهه می باشد. پرسشنامه ها براساس مقیاس رتبه بندی لیکرت به 5 رتبه، عالی، خوب، متوسط، ضعیف و خیلی ضعیف تقسیم و ارقام 5-1 برای آن منظور شد. جهت ارزشیابی وسایل از مقیاس 3 درجه ای استفاده شد و نمرات 5 برای کامل، 3 برای ناقص و 1 برای عدم وجود، تعیین گردید. جامعه و نمونه مورد ارزیابی را کلیه اعضاء هیات علمی، نیروهای پشتیبانی و دانشجویان کارشناسی پیوسته پرستاری تشکیل می دادند. میانگین نمرات به دست آمده از پرسشنامه ها، با جدول طبقه بندی دانشگاه ها که توسط گورمن پیشنهاد شده مقایسه گردیده است.
تعداد نیروی انسانی گروه با نمره 32/1 کم ترین امتیاز را به دست آورد. بالاترین امتیاز (86/3) را دوره آموزشی مورد اجرا از نظر هیات علمی اخذ نموده است. دانشجویان، درخصوص فرآیند آموزش دروس تئوری بالاترین نمره (23/4) را به اساتید خود داده اند، درحالی که اساتید، در فرآیند آموزش بالینی کم ترین نمره (01/3) را از دانشجویان خود گرفته اند. برون داد نظام آموزش عالی را دانش آموختگان و تولید دانش نو تشکیل می دهند. امتیاز به دست آمده برای مهارت دانش آموختگان از نظرخودشان 1 می باشد. در بخش تولید دانش نو، اعضاء هیات علمی این گروه نمره 84/2 را به دست آورده اند.
در مجموع، گروه پرستاری داخلی و جراحی، امتیاز 86/2 را کسب و در طبقه «رضایت بخش»، قرار می گیرد. ولی عوامل ناموفق زیادی وجود دارند که مانع از موفقیت گروه در دست یابی به اهداف می گردند.

هدف اساسی ارزیابی درونی در تمام موارد و زمینه ها، بهبود کیفیت امور است. ارزیابی درونی وضعیت موجود در حین اجرای فرآیند، بازخورد مطلوبی ایجاد خواهد کرد که مشخص می سازد برنامه اجرا شده تا چه حد در دست یابی به اهداف از پیش تعیین شده موفق بوده است و باعث خواهد شد تا شناخت صحیح و کافی از اشکالات و کمبودهای احتمالی به دست آید و زمینه برای انجام اصلاحات، فراهم گردد. گروه بهداشت محیط دانشکده بهداشت دامغان برای نیل به این اهداف، ارزیابی درونی گروه را انجام داده است.
در این طرح ابتدا اهداف و سپس معیارها و ملاک های وضعیت مطلوب و وضعیت موجود از دیدگاه اعضاء گروه تعیین گردید. سپس 14 پرسشنامه در 4 حیطه کیفیت آموزشی، ارزیابی دانشجویان، ارزیابی ساختار سازمانی، ارزیابی فضاهای بخش آموزشی و تجهیزات طراحی شد، که برای این پرسشنامه ها رتبه بندی بر اساس مقیاس لیکرت به صورت عالی، خوب، متوسط، ضعیف و خیلی ضعیف صورت گرفته و امتیاز (5-1) برای آن ها منظور گردید.
در این ارزیابی، کیفیت آموزشی با 3/70 درصد (وضعیت خوب)، ارزیابی دانشجویان با 84/79 درصد (وضعیت خوب)، ارزیابی هیات علمی با 5/73 درصد (وضعیت خوب)، مدیر گروه با 66/66 درصد (وضعیت متوسط)، نیروهای انسانی دیگر با 60 درصد (وضعیت متوسط)، واحد انتشارات با 4/71 درصد (وضعیت خوب)، کارگاه لوله کشی با 2/76 درصد (وضعیت خوب)، واحد آزمایشگاه با 5/66 درصد (وضعیت متوسط)، واحد سمعی و بصری با 50 درصد (وضعیت متوسط)، واحد کامپیوتر با 8/63 درصد (وضعیت متوسط)، کارگاه نصب و راه اندازی پمپ 4/51 درصد (وضعیت متوسط)، کلاس درس با 7/45 درصد (وضعیت ضعیف)، کتابخانه و فضاهای دیگر به ترتیب با 4/26 درصد و 1/21 درصد دارای وضعیت خیلی ضعیف می باشند.
ارزیابی انجام شده مشخص نموده است که در حیطه ارزیابی کیفیت آموزشی 3/70 درصد (وضعیت خوب)، در حیطه ارزیابی دانشجویان 84/79 درصد (وضعیت خوب)، در حیطه ساختار سازمانی با 9/70 درصد (وضعیت خوب)، در حیطه فضاهای بخش آموزشی و تجهیزات 5/51 درصد (وضعیت متوسط) و به طور کلی ارزیابی درونی گروه با 4/64 درصد در وضعیت متوسط قرار گرفته است.

مطالعات گذشته نشان داده که با انجام ارزیابی درونی در هرگروه آموزشی می توان به نحو مطلوب به کاستی ها پی برد و بر اساس آن در جهت بهبود کیفیت امور آموزشی گام برداشت. از آن جا که تاکنون هیچ ملاک و معیار مشخصی برای ارزیابی بخش، به ویژه فیزیولوژی مطرح نشده است و اعمال استانداردهای خارجی نیز در محیط های آموزشی داخلی چندان مناسب به نظر نمی رسند، هدف این مطالعه ارزیابی درونی گروه آموزشی فیزیولوژی دانشگاه علوم پزشکی سمنان به منظور رسیدن به راه کارهای اساسی در جهت ارتقاء کیفیت آموزشی می باشد. در این مطالعه ابتدا با استفاده از الگوی اعتباربخشی و الگوی تسهیل تصمیم گیری (CIPP)، عوامل مورد ارزیابی توسط اعضاء هیات علمی گروه شناسایی شد و سپس ویژگی های وضعیت مطلوب و استاندارد و نشان گرهای آن تدوین شد. سپس بر اساس عوامل چهارگانه: فرایند آموزشی، پژوهشی، تجهیزات و فضای آموزشی و تشکیلات گروه، پرسشنامه تهیه شد. در پرسشنامه ها براساس مقیاس لیکرت رتبه های عالی، خوب، متوسط، ضعیف و خیلی ضعیف در نظر گرفته شد و امتیازات (5-1) برای آن ها منظور گردید. جامعه مورد ارزیابی شامل کلیه اعضای هیات علمی (6 نفر)، دانشجویان 3 دوره پزشکی (86 نفر)، امکانات فیزیکی بخش فیزیولوژی و فرایند آموزش و پژوهش بوده است. پس از تکمیل پرسشنامه ها امتیازات به دست آمده از آن ها مورد سنجش قرار گرفت و سپس با معیارهای گورمن [(بسیار قوی = 5 - 51/4)، (قوی = 5/4 - 4)، (خوب = 99/3 - 6/3)، (بیش از رضایت بخش = 59/3- 3)، (رضایت بخش = 99/2 - 51/2)، (مرزی = 50/2 - 2) و (غیررضایت بخش = کمتر از 2)] مقایسه شد.
نتایج نشان می دهند که در گروه، فرایند آموزشی به ترتیب در مورد دانشجویان و اعضاء هیات علمی 21% و 6/26% از پرسشنامه ها «عالی»، 39% و 8/38% «خوب» و 20% و 23% «متوسط» و 18% و 10% «ضعیف» بود. با توجه به رتبه بندی گورمن، گروه در امور آموزشی از نظر دانشجویان و استادان رتبه «بیش از رضایت بخش» (به ترتیب 43/3 و 74/3) و در خصوص امور پژوهشی نمره 26/4، «قوی» را کسب کرده است. در مورد تجهیزات و فضاهای آموزشی، امتیازات کسب شده از پرسشنامه ها، نشان دهنده 8/12% «عالی»، 38% «خوب»، 21% «متوسط» و 18% «ضعیف» می باشد، که بر اساس رتبه بندی گورمن از نظر هر دو گروه فوق رتبه «بیش از رضایت بخش» (43/3) به دست آمده است. از نظر دانشجویان، تشکیلات گروه «خوب» (63/3) است. در بررسی کل بخش فیزیولوژی رتبه «بیش از رضایت بخش» کسب می نماید.
یافته های فوق نشان می دهند که از دید دانشجویان و اعضای هیات علمی گروه وضعیت «خوب» داشته، ولی در برخی موارد بخش فیزیولوژی نیاز به ارتقاء سطح آموزش و جبران نقطه ضعف های خود نیز دارد.