مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
سال هشتم شماره 2 (پیاپی 31، تابستان 1388)

صورت اسامی نویسندگان یک مقاله به خوانندگان آن اعلام می نماید که چه فرد یا افرادی مسوولیت انجام پژوهش به عمل آمده و نوشتن مقاله حاصل از آن پژوهش را بر عهده گرفته اند. این افراد کسانی هستند که نه تنها بایستی از حقوق مادی و معنوی اثر خود بهره ببرند، بلکه باید بار مسوولیت یافته های خود را نیز به دوش بکشند. اگر چه در تئوری، بحث نویسندگی یک مقاله به نظر مشخص و معین می رسد اما در عمل، مسائل و مشکلات عدیده ای بروز می کند که حل آنها به سادگی میسر نخواهد بود.
برای نمونه اخیرا دو مورد جالب در این خصوص برای مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان رخ داد: در مورد اول نویسنده مسوول یک مقاله پس از آن که مقاله وی برای چاپ پذیرفته شده بود طی تماس تلفنی خواستار این نکته مهم شد که اسم یکی از نویسندگان مقاله را حذف نماید. دلیل وی برای انجام این کار آن بود که نویسنده مورد نظر هیچ نقشی در نوشتن مقاله ایفا نکرده است! در مورد دوم نیز نویسنده مسوول یکی دیگر از مقالات پذیرفته شده، امکان اضافه کردن نام یک نویسنده دیگر را به عنوان نویسنده نفر اول مقاله خود جویا شد. علت این امر آن بود که همکار نویسنده مسوول جهت ارتقاء نیاز مبرم به یک مقاله به عنوان نویسنده نفر اول داشت!
رخ دادن این موارد و مواردی از این دست که از نشریات خارج کشور نیز گزارش می گردند [1] نشانگر آن است که موضوع جر و بحث نویسندگی (authorship dispute) از مشکلات مهم و شایع مجلات علوم پزشکی دنیا می باشد. بخش مهمی از این امر به این نکته مهم باز می گردد که متاسفانه هنوز تعریف دقیق و جامعی از شرایط نویسندگی (authorship) وجود ندارد [2].
با این وجود، به نظر می رسد که تلاش کمیته بین المللی سردبیران مجلات علوم پزشکی International Committee of Medical Journal Editors (ICMJE) در ارائه تعریفی از شرایط نویسندگی تا حدودی این خلاء را پر کرده است. بر اساس این تعریف، نویسنده واقعی یک مقاله (true author) کسی است که دارای هر سه شرط زیر در تعریف نویسندگی باشد:1. سهم اساسی در شکل گیری و طراحی مطالعه، جمع آوری داده ها و یا تجزیه و تحلیل و تفسیر اطلاعات داشته باشد.
2. در تهیه پیش نویس اولیه مقاله نقش داشته و یا که این پیش نویس اولیه را به شکلی نقادانه از نظر بار معنوی آن مورد تجدید نظر قرار دهد.
3. در نهایت، نسخه نهایی مقاله را قبل از چاپ مورد تایید خود قرار دهد.
بنابراین، اگر چنانچه یک نفر فقط در تهیه بودجه طرح تحقیقاتی شرکت داشته و یا در جمع آوری اطلاعات کمک نموده و یا فقط سرپرستی تیم تحقیقاتی را به طور کلی در اختیار داشته است، از شرایط نویسندگی برخوردار نمی باشد [3].
معمولا نویسندگان یک مقاله ممکن است به دو صورت شرایط نویسندگی را خدشه دار نمایند. در مورد اول، آنها اسم کسانی را جز نویسندگان می آورند که یا هیچ نقشی را در انجام پژوهش نداشته و یا نقش بسیار کوچکی را در این زمینه ایفا نموده اند (gift authorship). در مورد دوم، ممکن است که آنها اسم کسانی را از قلم بیاندازند که سهم عمده ای در انجام تحقیق و نوشتن مقاله بر عهده داشته اند (ghost authorship).
از آن جایی که پیشگیری از یک مشکل بهتر از حل کردن آن پس از رخ داد می باشد، با درنظر گرفتن سه اصل عمده زیر می توان تا حد بسیار زیادی از مشکل جر و بحث نویسندگی پیشگیری نمود [1]:اصل اول- تشویق کردن فرهنگ اخلاق نویسندگی معمولا افراد به دلیل این که آداب و رسوم خاصی را دنبال می کنند، ممکن است به شکلی غیراخلاقی در زمینه شرایط نویسندگی عمل نمایند. این نکته ممکن است سبب شود که نام فرد معروفی، مثلا رئیس بخش، در حالی که وی هیچ تلاش عمده ای را در انجام تحقیق به عمل نیاورده است، به شکلی غیرمتعارف جزو نویسندگان آورده شود. تلاشی که اخیرا کمیسیون محترم نشریات کشور با ارسال پرسش نامه ای به سردبیران مجلات علوم پزشکی کشور در خصوص شرایط نویسندگی به عمل آورده است می تواند در صورت حصول به نتیجه مطلوب به تشویق فرهنگ اخلاق نویسندگی کمک نماید.
اصل دوم – هنگامی که طرح تحقیق را تهیه می نمایید، موضوع نویسندگی را نیز مطرح نمایید.
بهتر است از همان ابتدا که طرح تحقیق خود را تهیه می نمایید در مورد این که احتمالا نتایج تحقیق به چه شکلی گزارش خواهد شد و این که چه کسانی در زمره نویسندگان نتایج قلمداد می گردند، تصمیم بگیرید. هم چنین، بهتر خواهد بود که چنین تصمیماتی در جلسات رو در رو و با حضور تمام اعضاء تیم تحقیق مطرح و در هر مورد صورت جلسه ای تنظیم گردیده و به امضاء تمامی شرکت کنندگان در جلسه برسد.
اصل سوم – قبل از این که مقاله را به رشته تحریر در آورید، در مورد نویسندگان آن تصمیم بگیرید.
اگر در مرحله طراحی پژوهش چنین توافقی حاصل شده، بهتر است یک بار دیگر قبل از شروع به نوشتن مقاله در یک جلسه مشترک، موضوع به تمامی اعضاء تیم تحقیق یادآوری گردد. بنابراین چنانچه قبلا چنین تصمیمی گرفته نشده است، می بایست قبل از شروع به نوشتن مقاله در یک جلسه رو در رو این مساله مهم مطرح، سهم هر یک از افراد در نگارش مقاله مشخص و ترتیب نام نویسندگان معین گردد. برای این جلسه نیز بهتر است صورت جلسه ای تنظیم و به امضاء تمامی شرکت کنندگان در جلسه برسد.
اما در خصوص حل و فصل دو مورد پیش آمده برای نشریه دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، مطابق با دستورالعمل کمیته اخلاق در انتشار Committee on Publication Ethics (COPE) ابتدا به نویسنده مسوول هر دو مقاله یاددآوری شد که آنها فرم تعهد مجله را تکمیل نموده و در آن شرایط نویسندگی مقاله خود را تایید کرده اند. سپس، از آن ها خواسته شد که درخواستی با امضاء تمامی نویسندگان مقاله به ویژه از فردی که در مقاله اول نام وی بایستی حذف می شد تهیه نمایند که در آن تمامی نویسندگان موافقت کامل خود را با تغییر در اسامی نویسندگان اعلام کرده باشند. اما از آن جایی که هیچ کدام از دو نویسنده مسوول چنین نامه ای را ارائه نکردند، اسامی نویسندگان دو مقاله ذکر شده تغییر داده نشد.

به منظور بررسی اندازه تاثیر حوادث بر سلامت و اقتصاد جوامع انسانی باید اطلاعات کافی در ارتباط با روند بروز، خطر بروز و نیز شدت حوادث و جراحات ناشی از آن ها داشت. مطالعه حاضر علاوه بر بررسی خطر بروز سالانه حوادث شغلی در کارخانجات معادن مس سرچشمه کرمان به ارایه روشی در ارزیابی شدت حوادث پرداخته است که این شدت را به ازای هر فرد شاغل در این مرکز ارایه می نماید.
در این مطالعه طولی، تمامی 5616 نفر کارگر شاغل در مجتمع صنعتی مس سرچشمه به مدت دو سال (1383 و 1384) مورد پیگیری قرار گرفته اند. اطلاعات مورد نیاز در دو بخش ویژگی های دموگرافیک و سوالات ویژه از جمله اطلاعات مربوط به تعداد روزهای از دست رفته، توسط چک لیست جمع آوری گردید. اطلاعات با مراجعه به افراد حادثه دیده و یا همراهان و همکاران آن ها و با روش مصاحبه رو در رو جمع آوری شده است و با روش محاسبه میزان بروز و نیز با استفاده از آزمون های آماری t-test و Chi-Square، Fisher Exact مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. خطر نسبی (Relative Risk) نیز برای مقایسه اندازه خطر در زیر گروه ها محاسبه شده است.
میانگین سنی حادثه دیدگان 3/7 ± 4/37سال بود. میزان بروز یک ساله حادثه (در هر 1000 شخص- سال) در سال 1383 (106 نفر) و 1384 (68 نفر) به ترتیب برابر با 52/21 و 41/14 بوده است. بی احتیاطی شایع ترین علت حوادث بود. میانگین تعداد روزهای از دست رفته در بین 170 مورد فرد حادثه دیده برابر با 7/29±8/29 روز بوده است. میانگین شدت هر حادثه مورد مطالعه به اندازه ای است که منجر به از دست رفتن معادل 45/1 نفر- سال زندگی به ازای 100،000 نفر جمعیت شاغل می شود.
کاهش خطر بروز حادثه در سال دوم بررسی نشان دهنده موفقیت برنامه های حفاظتی و آموزشی به کار رفته در آن مرکز بوده است اگرچه تداوم این برنامه ها و تلاش بیش از پیش می تواند موجب کاهش بیشتر خطر بروز گردد. روش ارایه شده برای محاسبه شدت حوادث شغلی نسبت به روش موجود تخمین دقیق تری را در محاسبه شدت حوادث شغلی در اختیار می گذارد.

القاء بیهوشی و لوله گذاری تراشه باعث ایجاد تغییرات قلبی – عروقی می گردد. تاکنون چندین روش برای کنترل این تغییرات پیشنهاد شده است. این مطالعه جهت بررسی پایداری همودینامیکی در طی القاء بیهوشی و لوله گذاری تراشه با استفاده از تیوپنتال اضافه شده به فنتانیل یا کتامین، یا فنتانیل و کتامین انجام شد.
60 بیمار بزرگسال به طور تصادفی در این کارآزمایی بالینی تصادفی شده به سه گروه مساوی تقسیم شدند: گروه اول تیوپنتال (4 میلی گرم بر کیلوگرم) + فنتانیل (3 میکروگرم بر کیلوگرم)، گروه دوم، تیوپنتال (4 میلی گرم بر کیلوگرم) + کتامین (1/0میلی گرم بر کیلوگرم) و گروه سوم تیوپنتال (4 میلی گرم بر کیلوگرم) + فنتانیل (3 میکروگرم بر کیلوگرم) + کتامین (1/0 میلی گرم بر کیلوگرم) به طور وریدی جهت القاء بیهوشی دریافت کردند. پاسخ همودینامیکی با ارزیابی تغییرات فشار خون و ضربان قلب بلافاصله قبل از لارنگوسکوپی و 1، 3، 5 و10 دقیقه بعد از آن ثبت شد.
تغییرات فشار خون و ضربان قلب در طی القا بیهوشی در گروه تیوپنتال - کتامین بیشتر از گروه تیوپنتال - فنتانیل و تیوپنتال - فنتانیل- کتامین بود (009/0= p). پس از لارنگوسکوپی فشار خون در گروه تیوپنتال - کتامین و تیوپنتال - فنتانیل نسبت به گروه تیوپنتال - فنتانیل-کتامین به طور معنی داری بیشتر (027/0= p) بود (گروه تیوپنتال - کتامین> گروه تیوپنتال - فنتانیل> گروه تیوپنتال - فنتانیل- کتامین). ضربان قلب پس از لارنگوسکوپی در گروه تیوپنتال - کتامین در مقایسه با گروه تیوپنتال - فنتانیل و تیوپنتال - فنتانیل - کتامین به طور معنی داری بالاتر (013/0= p) بود(گروه تیوپنتال - کتامین> گروه تیوپنتال - فنتانیل> گروه تیوپنتال - فنتانیل-کتامین). در گروه تیوپنتال - فنتانیل - کتامین بعد از لارنگوسکوپی نسبت به قبل از لوله گذاری فشار خون و ضربان قلب بدون تغییر ماند. تیوپنتال اضافه شده به فنتانیل و کتامین باعث کاهش بیشتری در ناپایداری همودینامیکی حین القاء بیهوشی و لوله گذاری تراشه نسبت به تیوپنتال اضافه شده به فنتانیل یا کتامین شد.

عضلات یکی از علل ایجادکننده درد در بدن انسان می باشند. بافت های عضلانی بیشتر از اعضاء دیگر مستعد پارگی های کوچک در طول فعالیت های روزانه هستند و سبب درد می شوند. در میان انواع دردهای عضلانی، نقاط ماشه ای میوفاسیال بسیار شایع می باشند. هدف از این مطالعه بررسی اثر لیزر کم توان در درمان نقاط ماشه ای میوفاسیال عضلات ذوزنقه ای بود.
این مطالعه به صورت کارآزمایی بالینی دوسوکور با استفاده از روش نمونه گیری متوالی به مدت 14 ماه از پانزدهم خرداد 86 تا پانزدهم مرداد 87 در درمانگاه فیزیوتراپی فاطمیه (س) رفسنجان انجام گرفت. 60 بیمار مبتلا به نقاط ماشه ای میوفاسیال عضلات ذوزنقه ای به طور تصادفی به دو گروه 30 نفری تقسیم گردیدند. روش های درمان شامل لیزر کم توان و روش پلاسبو بود. ارزیابی شدت درد، بهبود حرکات، کاهش درد انتشاری، باند سفت عضلانی و کاهش حساسیت در طول باند سفت در جلسه اول، پنجم، دهم و 10 روز پس از پایان درمان انجام گرفت. ارزیابی شدت درد از طریق مقیاس آنالوگ مشاهده ای بررسی گردید.
نتایج این مطالعه نشان می دهد لیزر کم توان در کاهش درد موضعی نقاط ماشه ای میوفاسیال موثرتر از روش پلاسبو می باشد (0001/0 p<). آزمون مجذور کای در جلسه دهم نشان داد که لیزر در مقایسه با روش پلاسبو، برای برطرف نمودن باند سفت عضلانی، کاهش درد انتشاری، بهبود حرکات و کاهش حساسیت در طول باند سفت موثرتر از روش پلاسبو بوده است (0001/0 p<).
از یافته های این مطالعه می توان نتیجه گرفت که لیزر کم توان در طی 10 جلسه می تواند در کاهش شدت درد موضعی، برطرف نمودن باند سفت عضلانی، کاهش درد انتشاری، بهبود حرکات و کاهش حساسیت در طول باند سفت نقاط ماشه ای میوفاسیال موثر باشد.

کاهش شنوایی حسی - عصبی به دنبال عمل جراحی ماستوئیدکتومی مورد مطالعات مختلف قرار گرفته و نتایج متفاوتی گزارش شده است. در حین عمل جراحی ماستوئیدکتومی، اتیولوژی های متفاوتی می توانند سیستم شنوایی را تحت تاثیر قرار دهند. هدف این مطالعه بررسی میزان تغییرات شنوایی حسی - عصبی به دنبال برداشتن استخوان ماستوئید و رابطه بین مدت زمان دریل کردن با میزان تغییرات احتمالی در شنوایی بوده است.
در این مطالعه طولی که در بیمارستان خلیلی دانشگاه علوم پزشکی شیراز انجام گرفته است تعداد 30 بیمار مبتلا به عفونت مزمن گوش مورد مطالعه قرار گرفتند. ادیومتری قبل از عمل و دو ماه بعد از عمل به وسیله ادیومتری معمولی از 250 هرتز تا 8 کیلوهرتز انجام گردید و هرگونه کاهش شنوایی دایمی قابل توجه به دنبال عمل ماستوئیدکتومی بررسی شد. نتایج با آزمون t زوجی و ضریب همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
مدت زمان متوسط دریل کردن 77/8 ± 6/46 دقیقه بود که در فرکانس های 250 هرتز تا 8 کیلوهرتز پس از دو ماه هیچ گونه تغییر مهمی مشاهده نگردید. رابطه بین مدت زمان دریل کردن و تغییر آستانه شنوایی در 4 کیلوهرتز در گوش مورد عمل جراحی معنی دار بود (022/0 p=) اما این رابطه در گوش مقابل دیده نشد.
دو ماه پس از عمل جراحی هیچ گونه تغییر دایمی در فرکانس های شنوایی مشاهده نگردید بنابراین در صورت تغییر دایم شنوایی بایستی به موارد دیگر توجه بیشتری داشت.

مرگ و میر پریناتال به عنوان شاخص سلامت و مراقبت های بهداشتی زمان تولد مورد استفاده قرار می گیرد. آگاهی از علل عمده و عوامل موثر بر مرگ و میر پریناتال در برنامه ریزی صحیح جهت تقویت سیستم های مراقبت دوران بارداری، زایمان و نوزادان در جامعه نقش عمده ای دارد. هدف از این مطالعه شناسایی عوامل موثر بر مرگ و میر پریناتال در شهرستان رفسنجان بوده است.
این مطالعه توصیفی در طی یک دوره 2 ساله بر روی 321 مورد مرگ و میر پریناتال انجام شد. برای هر مورد، یک نوزاد که تا روز 28 پس از تولد، زنده مانده و از نظر زمانی نزدیک ترین تولد به گروه مورد بود به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. اطلاعات مورد نیاز از پرونده بیمارستانی مادر و نوزاد، مصاحبه با پرستار، مادر و شخصی که زایمان را انجام داده بود کسب گردید. تجزیه و تحلیل اطلاعات توسط نرم افزار آماری SPSS و آزمون های مجذور کای و t مستقل انجام شد.
میزان مرگ و میر پریناتال، 2/32 در هزار و به تفکیک برای دختران 1/29 و برای پسران 9/34 در هزار بود. شایع ترین علل مرگ نوزادی، نارس بودن (8/53%)، سندرم دیسترس تنفسی (5/20%)، سپتی سمی (4/6%) و شایع ترین علل مرده زایی پارگی زودرس کیسه آب (7/27%)، فشارخون ناشی از بارداری (9/8%)، جداشدگی جفت (3/6%) و ناهنجاری های مادرزادی (4/5%) بود. آزمون های آماری ارتباط بین وزن جنین، سن داخل رحمی جنین، سابقه مرده زایی و رتبه تولد با مرده زایی را معنی دار نشان دادند. عواملی مانند دوقلویی، سن مادر، بیماری قبلی مادر، میزان افزایش وزن مادر در حاملگی و تعداد حاملگی به عنوان عوامل خطرساز و افزایش دهنده مرگ و میر نوزاد مطرح بودند.
بر اساس نتایج این مطالعه عوامل متعددی از قبیل سن مادر، رتبه تولد، میانگین سن داخل رحمی، سابقه مرده زایی، وزن هنگام تولد و حاملگی اول در وقوع مرگ و میر پریناتال دخیل بودند. بنابراین لزوم تصمیم گیری های اساسی در زمینه مراقبت بهتر از مادر و کودک و هم چنین اتخاذ تمهیدات اولیه برای پیشگیری از عوامل احتمالی موثر بر مرگ و میر پریناتال احساس می شود.

یادگیری، توانایی تغییر رفتار بر اساس تجربه و حافظه، توانایی به یاد آوردن وقایع گذشته به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه است. یادگیری و حافظه از عملکردهای پیچیده مغزی محسوب می شوند که نواحی متعددی را در سیستم عصبی مرکزی درگیر می کنند. ایجاد تغییرات مورفولوژیکی سیناپسی پایدار خصوصا در هیپوکمپ، اساس یادگیری و حافظه می باشد که عوامل مختلفی می توانند این روند را متاثر نمایند. در این مطالعه اثر مورفین در ناحیه CA3 هیپوکمپ بر یادگیری و حافظه فضایی موش های صحرایی نر بررسی شد.

در ابن مطالعه تجربی تعداد 48 سر موش صحرایی نر نژاد ویستار بررسی شدند. نمونه ها پس از بیهوشی عمیق در دستگاه استرئوتاکسی قرار گرفتند و کانول گذاری دو طرفه در ناحیه CA3 هیپوکمپ انجام شد. حیوانات پس از طی یک هفته دوره بهبودی، به شش گروه تقسیم شدند. گروه ها شامل: گروه کنترل (فقط کانول گذاری شده)، گروه شاهد (دریافت کننده سرم فیزیولوژیک) و چهار گروه دیگر بودند که به ترتیب مورفین را با مقادیر 1، 5، 10 و 25 میلی گرم به ازای هر موش و با حجم 1 میکرولیتر از طریق کانول ها به مدت 5 روز و هر روز 30 دقیقه قبل از ارزیابی یادگیری و حافظه فضایی آن ها با ماز آبی موریس دریافت کردند.

نتایج به دست آمده نشان داد که مورفین با مقادیر 5، 10 و 25 میلی گرم منجر به تاخیر زمانی و مکانی در رسیدن به سکو در چهار روز شد. مورفین در تمام مقادیر باعث طی کردن مدت زمان و مسافت کمتری در ربع هدف در روز پنجم گردید.

تزریق مورفین در ناحیه CA3 هیپوکمپ باعث اختلال در یادگیری و حافظه فضایی می شود.

تلکا، خرمندی، چوچاخ و زولنگ از جمله گیاهان بومی ناحیه شمال ایران می باشند که جایگاه ویژه ای در سبد غذایی مردم منطقه دارند. میوه خرمندی و تلکا مصرف خوراکی دارد و برگ چوچاخ و زولنگ نیز به عنوان سبزی در تهیه غذاهای محلی به کار می رود. هدف این مطالعه سنجش اثر آنتی اکسیدانی عصاره متانولی با بهره گیری از شش روش متفاوت برون تنی بوده است.
در این مطالعه تجربی اثر آنتی اکسیدانی با بهره گیری از روش های به دام اندازی رادیکال آزاد دی فنیل پیکریل هیدرازیل، نیتریک اکساید، هیدروژن پراکسید، لینولئیک اسید، قدرت احیاءکنندگی و شلاته کنندگی یون آهن مورد مطالعه قرار گرفت. محتوای فنلی و فلاونوئیدی با بهره گیری از روش رنگ سنجی فولین سیوکالتیو و روش آلومینیوم کلراید سنجیده شد.
غلظت مهار 50% در روش به دام اندازی رادیکال دی فنیل پیکریل هیدرازیل بدین ترتیب بود: عصاره چوچاخ < عصاره زولنگ < عصاره خرمندی < عصاره تلکا. عصاره های چوچاخ و زولنگ فعالیت بهتری را در مدل به دام اندازی نیتریک اکساید و هم چنین در مدل احیا آهن از خود نشان دادند که قابل مقایسه با ویتامین ث بود (05/0 p<).
عصاره های متانولی گیاه زولنگ و برگ چوچاخ فعالیت بهتری را نسبت به سایر نمونه های مورد مطالعه نشان دادند که احتمالا ناشی از محتوای بالای فنل و فلاونوئید موجود در آن ها بوده است.

موکورمایکوزیس یک بیماری نادر و کشنده است که بر اثر قارچ هایی از خانواده موکوراسه ایجاد می شود. شایع ترین محل بروز آن بینی و مغز می باشد. هدف از گزارش این مورد تاکید بر تشخیص و درمان سریع برخی عفونت های فرصت طلب در بیماران دیابتی یا بیماران دچار ضعف سیستم ایمنی و نیز تاکید بر عمل جراحی با حفظ عملکرد اعضاء حیاتی و نقاط ضعف برخی آندوسکوپ ها در اعمال جراحی بینی است.
شرح مورد: بیمار خانمی 76 ساله و دیابتی که به علت درد شدید سر و صورت و کاهش شنوایی با تشخیص موکورمایکوزیس سینوس های پارانازال در بیمارستان مرادی شهرستان رفسنجان بستری گردید و پس از دو مرحله عمل جراحی (آندوسکوپی سینوس و مدیال ماگزیلکتومی) و درمان طبی با آمفوتریسین B پس از 45 روز بستری، بهبودی یافت.
در بیمارانی که با سردرد یا درد ناحیه صورت مراجعه می کنند معاینه دقیق و گرفتن شرح حال از نظر وجود بیماری های زمینه ای و مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی، حفظ اعضاء حیاتی ضمن عمل جراحی جهت برداشتن بافت های درگیر و انجام آندوسکوپی به روش کالدول لوک (Caldwell-luc) جهت دسترسی بهتر به دیواره قدامی سینوس ماگزیلا باید مد نظر قرار گیرد.