پژوهشنامه علوم کشاورزی
سال یکم شماره 1 (سال 1383)

واکنش تابعی زنبور پارازیتوئید Trichogramma brassicae در نسل سوم پرورش آزمایشگاهی، نسبت به تغییرات انبوهی تخم بید غلات Sitotroga cerealella در شرایط دمایی 1 ± 25 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 5 ± 60 درصد و نسبت روشنایی به تاریکی 8: 16 مورد مطالعه قرار گرفت. تراکم های 5، 10،20، 40، 80، 100، 120 تخم یک روزه بید غلات هر کدام در 15 تکرار به مدت 24 ساعت در اختیار زنبورهای ماده یک روزه قرار گرفت. واکنش تابعی زنبور brassicae T. از نوع سوم تعیین گردید. قدرت جستجو (á) 055/0 ± 168/0 زمان دستیابی 121/0 ±468/1 و حداکثر نرخ حمله 34/16 برآورد گردید.

تغییرات جمعیت زنبور پارازیتویید Lysiphlebus fabarum و میزبان آن شته سیاه باقلا در بهار 1381 با نمونه برداری های هفتگی از مزارع باقلا در اطراف شهر رشت بررسی شد. در این بررسی تاثیر عوامل محیطی مانند بارندگی، رطوبت و دما روی جمعیت پارازیتویید و میزبان آن مطالعه گردید. حداکثر فعالیت زنبور پارازیتویید و میزبان آن در فصل بهار، اردیبهشت ماه بود. رابطه بین تراکم شته و در صد پارازیتیسم زنبور پارازیتویید از نوع وابسته به انبوهی مستقیم بود. قدرت پارازیتیسم زنبور مذکور 41 درصد برآورد شد که با توجه به نامساعد بودن شرایط جوی بویژه بارندگی، مقدار قابل توجهی است با توجه به روند تقریبا یکنواخت دما و رطوبت در فاصله اولین و آخرین نمونه برداری فقط میزان بارندگی روی جمعیت شته های پارازیته زنده، شته های سالم و تراکم کل کلنی شته اثرگذار بود. چنانکه در بارندگی 45/11 میلیمتر که بیشترین آن طی نمونه برداری های مختلف بود، کمترین میانگین تراکم شته و کمترین میانگین درصد پارازیتیسم مشاهده شد. حداکثر میانگین تراکم شته و در صد پارازیتیسم در بارندگی کمتر از یک میلی متر رخ داد که مربوط به نیمه اول اردیبهشت ماه بود

شب پره تک نقطه ای برنج Mythimna unipuncta دومین آفت کلیدی برنج در استانهای گیلان و مازندران محسوب می شود که با تغذیه از برگ و خوشه خسارت قابل ملاحظه ای را به مزارع برنج در این مناطق وارد می سازد (1 و 2). بررسی های انجام شده نشان می دهد که این آفت در مزارع برنج غرب مازندران سه نسل در سال داشته که حداکثر فعالیت لاروی نسل های مختلف به ترتیب در ماه های تیر، مرداد و شهریور ماه دیده می شود (3). چندین عامل طبیعی کنترل کننده جمعیت لاروی در مزارع برنج غرب مازندران وجود دارد که باعث کاهش جمعیت و در نتیجه کاهش خسارت آفت می شوند. در این میان نقش پارازیتوئیدهای لاروی از همه این عوامل مهم تر است. در این بررسی، چهارگونه پارازیتوئید لاروی به نام های Meteorus gyrator،Cotesia rufricus،Compsilura concinnata وPeribaea tibialis متعلق به دو راسته Hymenoptera و Diptera جمع آوری و مورد شناسایی قرارگرفتند. گونه اول برای اولین بار از ایران گزارش می گردد و سایر گونه ها نیز برای اولین بار از روی این آفت گزارش می شوند. این پارازیتوئید ها در بعضی از ماه های سال، در مجموع باعث مرگ و میر حدود بیش از 50% از لاروهای شب پره تک نقطه ای برنج می شوند. بر اساس نتایج بدست آمده فعالیت پارازیتوئید های لاروی بتدریج روی نسل های مختلف آفت افزایش یافته و حداکثر پارازیتیسم روی لاروهای نسل سوم (مصادف با مرداد و شهریور) ملاحظه گردید. با توجه به پلی فاژ بودن این پارازیتوئید ها به نظر می رسد در صورت عدم دسترسی به لارو M. unipuncta این پارازیتوئید ها به لاروهای سایر میزبان های خود حمله کرده و بدین ترتیب جمعیت خود را حفظ می نمایند

کرم گلوگاه انار یکی از مهمترین آفات باغ های انار بوده و خسارت آن در اکثر نقاط کشور اقتصادی است. برای بررسی دقیق زیست شناسی این آفت، پرورش آن در شرایط کنترل شده آزمایشگاهی (چهار دمای ثابت 20، 25، 30 و35 با دامنه 1± درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و رژیم نوری، 14 ساعت روشنائی و 10 ساعت تاریکی) با استفاده از غذای طبیعی (میوه انار) انجام شد. در این مطالعه حداقل آستانه حرارتی رشد و مجموع درجه حرارت موثر روزانه (degree- day) مورد نیاز برای تکمیل هر مرحله مطالعه شد. زمان لازم برای رشد تخم تا حشره کامل دردماهای ثابت 20، 25، 30 و 35 درجه سانتی گراد بطور متوسط و به ترتیب برابر 1/98، 1/53، 9/35 و 5/28 روز ثیت شد0 پائین ترین آستانه حرارتی رشد 8/11 درجه سانتی گراد برای لارو سن پنجم و بالاترین آن 97/15 درجه سانتی گراد برای مرحله تخم ثبت شد. حداقل آستانه حرارتی رشد از تخم تا حشر ه کامل 76/11 درجه سانتی گراد و مجموع درجه موثر روزانه آن 2/707 درجه محاسبه گردید. این اطلاعات می تواند نقش مهمی در برنامه ریزی های مدیریت تلفیقی ((IPM مبارزه با این آفت ایفاء نماید.

کفشدوزکOenopia conglobata (L.) یکی از شکارگرهای فعال است که از اکثر نقاط ایران و جهان از روی درختان مثمره و غیر مثمره و گیاهان زراعی گزارش شده است. به منظور بررسی اثر دماهای مختلف روی مراحل کفشدوزک O. conglobata، تعداد 30 نمونه از ابتدای شروع هر مرحله انتخاب و به طور جداگانه در داخل ظروف پتری در اتاقک رشد با 4 دمای متفاوت 15، 20، 25 و 30 درجه سانتی گراد آزمایش شدند. تخم ها و لاروها طی مدت آزمایش، روزانه برای تعیین مدت زمان تفریخ و طول دوره رشد و نمو مراحل مختلف، مورد بازدید قرار گرفتند. مدت زمان لازم برای طی شدن تخم تا ظهور حشره کامل در 4 دما به طور متوسط برابر با 16/46، 46/26، 86/16 و83/12 روز ثبت شد. حداقل آستانه دمایی رشد از 44/6 درجه سانتی گراد برای پیش شفیره تا 83/12 درجه سانتی گراد برای لاروسن سوم متغیر بود. حداقل آستانه دمایی رشد از تخم تا ظهور حشره کامل 10 درجه سانتی گراد و مجموع درجه حرارت های موثر آن 32/270 درجه سانتی گراد بدست آمد

نرخ ذاتی جمعیت (rm) از پارامترهای آماری مناسب در توصیف نرخ رشد جمعیت است و برای تعیین کارایی دشمنان طبیعی استفاده می شود. با توجه به پراکنش وسیع H. variegata و نقش موثر آن در کنترل شته ها، حمایت از این کفشدوزک، پرورش و رهاسازی آن در برنامه های مدیریت تلفیقی می تواند مفید باشد. لازمه استفاده بهینه از این کفشدوزک شناخت ویژگی های زیستی آن است. بر این اساس پارامترهای رشد جمعیت این کفشدوزک روی شته جالیز درشرایط آزمایشگاهی مطالعه شد. حشرات کامل کفشدوزک از مزارع خیار اطراف رشت جمع آوری شد و در اتاقک رشد در دمای oC2 ± 26 و دوره نوری 8: 16 ساعت (تاریکی: روشنایی) و رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و با تغذیه ازا شته جالیز Aphis gossypii تغذیه می شد، پرورش داده شد. 10 جفت کفشدوزک در حال جفتگیری که 48 ساعت از ظهورشان گذشته بود بطور جداگانه به ظروف پلاستیکی شفاف به ابعاد 12 ×10 × 8 سانتی متر انتقال داده شد که درپوش آن دارای توری ارگانزا بود. با استفاده از نتایج باروری روزانه، جدول زندگی ویژه باروری تشکیل شد. مجموع تخم های گذاشته شده 127 ± 1916 عدد و میانگین تعداد نتاج ماده در هر روز(mx)، 91/. ± 25/8 و دوره قبل از تخم ریزی 27/. ± 6/5 روز بود. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) و نرخ خالص تولید مثل(Ro) بترتیب 254/. و 9/387 بود. میانگین طول دوره نسل (T) 46/23 روز و مدت زمان لازم برای دو برابر شدن جمعیت (DT) 73/2 روز بود. جمعیت کفشدوزک در مدت یک هفته (rw)، 9/5 برابر میشود. میانگین طول عمر حشرات کامل 44/4 ± 4/53 روز بود

افزایش خسارت ناشی از کنه های خانواده Tetranichidae به ویژه کنه تارتن دولکه ایTetranychus urticae، اهمیت شناسایی و بکارگیری کنه های خانواده Phytoseiidae را برای کنترل بیولوژیک آنها در اولویت قرار داده است. Typhlodromips caspiansis یکی از فراوان ترین کنه های شکارگر در استان گیلان است. زیست شناسی این کنه شکارگر در آزمایشگاه در دمای 1 26 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 80 70 % و طول دوره نوری 10: 14 (تاریکی:روشنایی) با تغذیه از کنه تارتن دولکه ای Tetranychus urticae بررسی شد. طول دوره های مختلف رشدی شامل تخم، لارو، پروتونمف و دئوتونمف برای کنه ماده به ترتیب 31/0 9/1، 1، 56/0 9/1، 52/0 5/1 روز و برای کنه نر نیز به ترتیب 42/0 8/1، 1، 78/0 8/1 و 51/0 6/1 روز بود. میانگین طول یک نسل (تخم تا تخم) کنه شکارگر 4/9 روز و میانگین طول عمر کنه ماده 1/47 روز تعیین شد. میانگین تعداد تخم های گذاشته شده در دوره تخم ریزی (4/32 روز)، 3/1 تخم در روز به ازای هر کنه ماده بود. رفتار جفت گیری و تغذیه ای کنه شکارگر نیز مطالعه شد