پژوهشنامه علوم کشاورزی
سال دوم شماره 1 (سال 1387)

هدف این تحقیق به دست آوردن ضرایب اقتصادی برخی صفات مهم اقتصادی و مقایسه آنها در سیستم های یک بار زایش در سال و سه بار زایش در دو سال از نظر تاثیر گذاری آنها بر سود دامدار بود. یک تابع سود برای گله ای با 100 راس میش پرورشی طراحی شد و بر اساس گرایش حداکثر سود، ارزش های اقتصادی صفات با مشتق گیری جزیی تابع سود بر حسب هر یک از صفات محاسبه شدند. تعداد 9 صفت در دو سیستم تولید مورد مطالعه قرار گرفت. در هر دو سیستم، بالاترین ضریب اقتصادی به دست آمده مربوط به صفت تعداد بره متولد شده به ازاء هر میش بود. اما این ضریب در سیستم سه بار زایش در دو سال بزرگتر از سیستم یک بار زایش در سال بود. بیشتر بودن تعداد بره متولد شده در سیستم سه بار زایش در دو سال دلیل بزرگتر بودن ضرایب اقتصادی برخی از صفات مانند زنده مانی در این سیستم نسبت به سیستم یک بار زایش در سال می باشد. ارزش اقتصادی صفت وزن دنبه در شیرگیری، در هر دو سیستم منفی و در سیستم سه بار زایش در دو سال کوچکتر از سیستم یک بار زایش در سال بود. منفی بودن ارزش اقتصادی نشان دهنده کاهش سود دامدار به ازاء پیشرفت ژنتیکی در آن صفت خاص می باشد. بالاتر بودن هزینه ها در سیستم سه بار زایش در دو سال باعث کوچکتر شدن ضریب اقتصادی وزن دنبه در شیرگیری نسبت به سیستم یک بار زایش در سال شده است.

در این پژوهش دامنه تغییرات توان تولیدی گاوهای شیرده در گاوداری های صنعتی استان زنجان طی ماه های مختلف سال و هم چنین امکان وجود تنش سرمایی و گرمایی مورد بررسی قرار گرفت. در این رابطه از داده های مربوط به 4305 راس گاو شیرده در 8 گاوداری صنعتی استان زنجان طی 12 ماه سال طی یک دوره 5 ساله (1379 تا 1383) استفاده گردید. دامنه تغییرات شیر تولیدی (کیلوگرم در روز)، چربی شیر تولیدی (درصد)، مقدار چربی شیر تولیدی (کیلوگرم در روز)، شیر تولیدی 5/3 درصد چربی (کیلوگرم در روز)، شیر تولیدی معادل بلوغ (کیلوگرم) و روزهای شیردهی با توجه به داده های مربوط به تغییرات آب و هوایی (دمای محیط، رطوبت محیط، میزان بارندگی و مجموع ساعات آفتابی در ماه) بررسی شدند. عوامل تولیدی دارای تغییرات معنی داری در بین سال های مختلف طی این دوره 5 ساله بودند. همچنین، دامنه تغییرات شیر تولیدی، درصد چربی شیر تولیدی، مقدار چربی شیر تولیدی، شیر تولیدی 5/3 درصد چربی، شیر تولیدی معادل بلوغ در بین ماه های مختلف سال معنی دار (01/0>P) بود. از بین متغیرهای مورد بررسی، درصد چربی شیر تولیدی دارای بیشترین تغییرات طی ماه های سال بود که این نشان دهنده تاثیر تغییرات آب و هوایی روی آن می باشد.

برای انجام این آزمایش از 432 قطعه جوجه خروس گوشتی در قالب 9 تیمار با 4 تکرار استفاده شد. جوجه ها با 4 نوع دانه سویا (دانه سویای خام، دانه سویای 20 دقیقه فرآیند شده، دانه سویای 40 دقیقه فرآیندشده و دانه سویای 60 دقیقه فرآیند شده) در 2 سطح کاربردی در جیره (20 درصد و 47 درصد) تغذیه شدند و سپس عملکرد آنها به طور مجزا با عملکرد جوجه های تغذیه شده از جیره شاهد بر پایه کنجاله سویا و روغن سویا مقایسه شد. جوجه ها از سن 21 روزگی با جیره های آزمایشی تغذیه شدند و در سنین 42 روزگی و 49 روزگی 2 جوجه از هر تکرار با میانگین نزدیک به آن تکرار انتخاب و جهت اندازه گیری صفات وزن، راندمان لاشه، وزن مخصوص لاشه، درصد چربی لاشه، درصد ازت لاشه و درصد رطوبت لاشه کشتار شدند. نتایج نشان دادند که فرآیند حرارتی دانه سویا تاثیر معنی داری بر روی وزن زنده، راندمان لاشه، درصد چربی لاشه، درصد ازت لاشه و درصد رطوبت لاشه داشت (05/0P<). همچنین اثر سطح کاربرد دانه سویا در جیره بر وزن زنده و راندمان لاشه معنی دار بود (05/0P<). در مجموع بالاترین وزن زنده و راندمان لاشه و همچنین پائین ترین درصد چربی مربوط به تیمارهای حاوی دانه سویای 60 دقیقه فرآیند شده به دست آمد که عملکردی شبیه به گروه شاهد داشتند.

این تحقیق برای برآورد پارامترهای مختلف سه صفت وزن پیله، وزن قشر پیله و درصد قشر پیله ابریشمی در شش لاین تجاری کرم ابریشم (107، 110، 101433، Xinhang1، Koming1 و Y) با استفاده از داده های پنج نسل متوالی انجام شد. مولفه های واریانس - کوواریانس به روش حداکثر درست نمایی محدود شده (REML) بر اساس مدل دام سه صفتی برآورد شد. بیشترین وراثت پذیری صفت وزن پیله در لاین های تجاری Koming1 (486/0) وY (486/0) و کمترین آن برای لاین تجاری 110 (349/0) برآورد شد. برای وزن قشر پیله، بیشترین و کمترین وراثت پذیری به ترتیب برای لاین تجاری Y (516/0) و 107 (292/0) و برای صفت درصد قشر پیله بیشترین و کمترین مقدار وراثت پذیری به ترتیب برای لاین های تجاری 101433 (259/0) و 110 (163/0) برآورد شد. بیشترین همبستگی ژنتیکی بین صفت وزن پیله و وزن قشر پیله در لاین تجاری 110 (936/0) و کمترین آن در لاین تجاری Koming1 (827/0) برآورد شد. همچنین بیشترین همبستگی ژنتیکی بین صفات وزن پیله و درصد قشر پیله در لاین تجاری 101433 (374/0) و کمترین آن در لاین 107 (229/0-) برآورد شد.

کارآیی سه روش تقریب صحت ارزیابی ژنتیکی با استفاده از ضرایب همبستگی هر کدام با مقدار واقعی صحت مقایسه گردیدند. هر سه روش بر مبنای تقریب عناصر قطر معکوس ماتریس ضرایب معادلات مدل مختلط استوار بودند. در روش اول از تقریب عناصر قطر ماتریس ضرایب استفاده شد. در روش دوم از مقادیر واقعی عناصر قطر ماتریس ضرایب استفاده گردید. روش سوم حاصل تغییری در روش اول جهت دخالت ضریب همخونی افراد بود. برای مقایسه سه روش از رکوردهای تولید شیر دوره اول شیر دهی گاوهای هلشتاین سه گله مختلف در شمال ایران که مربوط به سال های 1367 تا 1379 بود استفاده شد. برای مطالعه اثر تعداد مشاهدات در کارآیی روش های تقریب، سه مجموعه اطلاعات که شامل تعداد متفاوت رکورد بودند به صورت تصادفی از فایل داده های اصلی استخراج گردیدند. همچنین برای بررسی اثر سطح وراثت پذیری بر روی کارآیی تقریب مقادیر صحت، محاسبات برای دو سطح وراثت پذیری 25/0 و 35/0 انجام شد. به طور کلی بیشترین کارآیی با استفاده از روش دوم یعنی استفاده از مقادیر واقعی عناصر قطر ماتریس ضرایب معادلات مدل مختلط حاصل شد. ضریب همبستگی مقادیر تقریبی و مقادیر واقعی صحت در این روش بالاتر از دو روش دیگر بود. با توجه به اندک بودن همخونی در جامعه مورد بررسی تفاوت قابل ملاحظه ای در نتیجه روش سوم که مقادیر همخونی را در تقریب زدن صحت دخالت می داد با روش اول دیده نشد. افزایش تعداد مشاهدات به ازای هر زیر کلاس از عوامل ثابت مدل باعث افزایش کارآیی روش های تقریب و افزایش سطح وراثت پذیری موجب کاهش کارآیی روش ها شد.

در این پژوهش از اطلاعات صفات وزن بدن گوسفند عربی که در طی سالهای 1375 تا 1381 در ایستگاه دامپروری مجتمع رامین اهواز جمع آوری شدند استفاده شده است. پارامترهای ژنتیکی و اجزای واریانس با استفاده از روش حداکثر درستنمایی محدودشده بی نیاز از مشتق گیری (DFREML) برای 6 مدل دام مختلف که حاصل افزودن یا حذف اثرات ژنتیکی افزایشی و محیطی دائمی مادری بودند برآورد شدند. مناسب ترین مدل تجزیه برای هر صفت با استفاده از آزمون نسبت درستنمایی تعیین شد. وراثت پذیری مستقیم و مادری برای صفات وزن تولد، وزن شیرگیری و افزایش وزن روزانه از تولد تا شیرگیری به ترتیب (1/0 و 09/0)، (16/0 و 05/0) و (12/0 و 04/0) برآورد گردید. وراثت پذیری مستقیم نسبت کلیبر از تولد تا شیرگیری 48/0 برآورد گردید. نسبت واریانس محیطی دائمی مادری به واریانس فنوتیپی برای صفات وزن تولد، وزن شیرگیری، افزایش وزن روزانه از تولد تا شیرگیری به ترتیب 09/0، 07/0 و 09/0 بدست آمد. برای برآورد همبستگی های مختلف بین صفات از آنالیز دو صفتی استفاده شد. همبستگی ژنتیکی بین وزن تولد- شیرگیری، تولد- افزایش وزن روزانه، تولد- نسبت کلیبر، شیرگیری- افزایش وزن روزانه، شیرگیری- نسبت کلیبر و افزایش وزن روزانه- نسبت کلیبر به ترتیب 41/0، 57/0، 18/0، 97/0، 43/0 و 92/0 برآورد شد. همبستگی فنوتیپی بین صفات فوق به ترتیب 35/0، 17/0، 1/0-، 94/0، 21/0 و 85/0 برآورد گردید.

این آزمایش به منظور تعیین اثر سطوح مختلف اسید آمینه متیونین و چربی بر عملکرد جوجه های گوشتی انجام شد. آزمایش با 3 سطح اسید آمینه متیونین و دو سطح چربی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار و 8 قطعه جوجه در هر واحد آزمایشی انجام شد. نتایج نشان دادند که اسید آمینه متیونین، باعث افزایش وزن در دوره آغازین، دوره رشد و کل دوره شد (P<0.01). اثر چربی بر افزایش وزن زنده در دوره آغازین، معنی دار نبود (P>0.05)، ولی در پایان 6 هفتگی، چربی باعث بهبود افزایش وزن زنده شدP<0.01)). متیونین و چربی هیچیک بر مصرف غذا تاثیر معنی داری نداشتند (P>0.05). اسید آمینه متیونین در دوره آغازین، دوره رشد و در نهایت در کل دوره ، ضریب تبدیل غذایی را بهبود بخشید P<0.01)). چربی، اثری برضریب تبدیل غذایی در دوره آغازین نداشت (P>0.05) ، ولی در دوره رشد و کل دوره، ضریب تبدیل غذایی بهتری را موجب شد.P<0.01)). چربی جیره، درصد چربی محوطه بطنی را افزایش داد P<0.01))، ولی بر دیگر صفات لاشه، از قبیل درصد لاشه، درصد سینه، درصد ران، درصد بال، درصد پشت و گردن تفاوت معنی داری نداشت P>0.05)). متیونین، سبب افزایش درصد سینه و کاهش درصد چربی محوطه بطنی شد P<0.01))، ولی صفات دیگر لاشه را تحت تاثیر قرار نداد P>0.05)). اثر متقابل متیونین و چربی بر هیچ یک از صفات معنی داری نبود P>0.05)).