فهرست مطالب

راهبردهای آموزش در علوم پزشکی - پیاپی 1 (پاییز 1387)

نشریه راهبردهای آموزش در علوم پزشکی
پیاپی 1 (پاییز 1387)

  • تاریخ انتشار: 1387/02/11
  • تعداد عناوین: 6
|
  • صغری ابراهیمی قوام، مرتضی خاقانی زاده صفحه 1
    گرچه اطلاعات مادرباره انگیزش اصولاتوصیفی است ولی ازروی کارکردهاورفتارهای بعدازیادگیری پی به انگیزش افرادمی بریم. انگیزش مبحثی بسیاروسیع است که حوزه های علایق، کنجکاوی، سلائق، نیازهاوحتی حیطه عاطفی رادربرمی گیرد. گرچه عامل وراثت ومحیط باهوش وغنی سازی محیط آموزشی وبهبودروش های تدریس تااندازه زیادی دربهبودوضع آموزشی تاثیردارندولی قلب آموزش انگیزش است. انگیزش عامل کلی مولدرفتاربه حساب می آیددرحالیکه انگیزه راعلت اختصاصی یک رفتارمشخص می دانندمثلاوقتی می پرسیم که چرافلان شخص رفتارخاصی راانجام می دهدبدنبال انگیزه اوهستیم. درواقع انگیزش حالت کلی تمایل به پیشرفت تحصیلی است وانگیزه حالت اختصاصی نسبت به درس خاص می باشد. انگیزش هم هدف است وهم وسیله، بعنوان هدف ماازدانش آموزان ودانشجویان می خواهیم نسبت به موضوعهای مختلف علمی واجتماعی علاقه کسب کنند.ازاین رو،تمام برنامه های درسی که درآنهافعالیتهای حیطه عاطفی ملحوظ شده است دارای هدف انگیزشی هستندبعنوان وسیله انگیزش مانندآمادگی ذهنی یارفتارهای ورودی، یک پیش نیازیادگیری به حساب می آیدوتاثیرآن بریادگیری یکی ازاموربدیهی است. اگردانش آموزان ودانشجویان نسبت به درس بی علاقه باشند(دارای انگیزش سطح بالایی باشند) هم به توضیحات معلم بادقت گوش خواهندداد،هم تکالیف درسی خودراباجدیت انجام خواهنددادوهم بدنبال کسب اطلاعات بیشتری درزمینه مطالب درسی خواهندرفت. در این مقاله ضمن آشنایی با نقش انگیزش بر یادگیری، ومعرفی انواع نظریه های انگیزشی،شیوه هاواصول ایجاد انگیزش توضیح داده می شود.
    کلیدواژگان: انگیزش، یادگیری، پیشرفت تحصیلی
  • افسانه رئیسی فر، مرتضی خاقانی زاده، عباس عبادی، معصومه معصومی صفحه 10
    هدف اصلی ارزشیابی، تقویت فعالیت ها و روش های اثر بخش و تضعیف یا حذف فعالیت ها و روش های بی تاثیر یا نامطلوب است. فرایند ارزشیابی استاد، فرایندی است که در طی آن با جمع آوری اطلاعات و با بررسی عملکردهای گوناگون اساتید، درباره کفایت و شایستگی آنان قضاوت می شود و در عین حال تصمیم لازم در مورد اقداماتی که می تواند به افزایش شایستگی ایشان و بهبود یادگیری فراگیران کمک کند، اتخاذ می گردد. استفاده از ارزشیابی کارامدترین روش جهت بهبود کیفیت آموزشی است. شاید پیچیده ترین نوع ارزشیابی، ارزشیابی از کار معلمان باشد که علت آن نیز کم اعتباری و بی دقتی وسایل و روش های اندازه گیری و سنجش مورد استفاده در این نوع ارزشیابی است زیرا هیچ یک از منابع اطلاعاتی مورد استفاده، اطلاعات دقیق و بی غرضانه ای را که برای یک ارزشیابی سالم ضروری است به دست نمی دهد. روش های جاری ارزشیابی اساتید شامل ارزشیابی توسط مسئولین، همکاران، دانشجویان، خودارزیابی و استفاده از میزان یادگیری دانشجویان می باشد که از میان روش های ذکر شده ارزشیابی هیئت علمی توسط دانشجویان از رایجترین روش های مورد استفاده است. روش های ذکر شده هر کدام جنبه های خاصی از کار استاد را ارزیابی می کنند، و هیچ یک به تنهایی نمی توانند بیانگر کیفیت واقعی کار اساتید باشند؛ بنابراین برای اینکه ارزشیابی جامع و سالمتری از کار اساتید به دست آید، باید از همه منابع اطلاعاتی موجود داده های لازم را بدست آورد و قضاوت نهایی را بر اساس ترکیبی از آنها انجام داد.در متن اصلی به طور مفصل در خصوص روش های رایج ارزشیابی اساتید، مزایا و معایب هر کدام و راهکارهای ارتقاء کیفیت ارزشیابی ایشان بحث خواهد شد.
    کلیدواژگان: ارزشیابی، اساتید، دانشجویان، مدل های ارزشیابی اساتید
  • معصومه معصومی، عباس عبادی صفحه 19
    امروزه آموزش پرستاری مدرن از الگوهای گوناگونی بهره می برد که همگی آنها آموزش بالینی را جزء اصلی آموزش پرستاری به حساب می آورند. هدف نهایی تربیت پرستاران شایسته، اطمینان از این است که بیماران سطوح بالایی از مراقبت را دریافت می کنند از آنجایی که نقش های بالینی پرستاران مطابق با محیط ها و بیماران مختلف ابعاد متعددی پیدا می کند در نتیجه سنجش توانایی، انجام تمام ابعاد چنین نقش های دشوار است. ارزشیابی بالینی در پرستاری به عنوان یکی از ارکان مهم آموزش، باید شایستگی و توانمند های دانشجوی پرستاری را اندازگیری کند ولی هنوز به عنوان یک امر مشکل ذهنی، وقت گیر و اغلب گیج کننده باقی مانده و اغلب مربیان و دانشجویان از نحوه ارزشیابی بالینی رضایت ندارند.بنابراین استفاده از روش های جدید ارزشیابی برای سنجش ابعاد مختلف عملکرد پرستاری کاملا لازم است.چرا که مشخص می کند که آیا این فرد می تواند در محیط بالین از عهده انجام وظایف و مسئولیت ها برآید. بنابراین امتحان بالینی با ساختار عینی یکی از بهترین روش های سنجش که می تواند میزان تحقق اهداف آموزشی در زمینه های شناختی، عاطفی و روانی حرکتی دانشجویان پرستاری را مورد ارزیابی قرار دهدو ضمنا ویژگی های یک آزمون بالینی ایده آل را که شما اعتبار و پایائی و عملی بودن است را شامل می شود.
    OSCE (آزمون بالینی با ساختار عینی) شیوه ارزیابی است که طی آن داوطلب از چند ایستگاه می گذرد و در هر ایستگاه از او خواسته می شود که وظایفی را انجام دهد ودر این میان توسط ممتحن به کمک چک لیست از پیش تهیه شده ارزیابی می شود.که در این مقاله به علل بوجود آمدن این روش، تاریخچه، تعاریف، فوائد، معایب و نحوه اجرای این روش می پردازیم.روش آزمون عینی ساختار یافته بالینی یک روش طلائی در ارزشیابی بالینی دانشجویان پرستاری می باشد.
    کلیدواژگان: OSCE، پرستاری، روش های ارزشیابی بالینی
  • رمضان رحمانی، کورش فتحی واجارگاه صفحه 28
    کیفیت امروزه در راس امور سازمانها قرار دارد وبهبود کیفیت از دغدغه های اصلی آنها است. شناسایی نقاط ضعف وقوت، تشخیص فرصتها وتهدیدها و تلاش برای بهبود وضع موجود ورسیدن به وضع مطلوب وکسب جایگاه برتر از اهم وظایف سازمانها از جمله دانشگاه ها می باشد. بهبود مستمر کیفیت نیاز مند ارزشیابی مستمر می باشد. نظام دانشگاهی بایستی به طور مستمر به قضاوت درباره مطلوبیت عوامل درون داد، فرایند وبرون داد خود پرداخته و حاصل آن جهت بهبود امور(آموزشی، پژوهشی وعرضه خدمات تخصصی به جامعه) مورد استفاده تصمیم گیرندگان قرار گیرد. ارزشیابی فرایند کلی تحلیل نظامداراست که منجر به داوری یا ارایه پیشنهادات مربوط به کیفیت یک موسسه آموزش عالی می شود. این ارزشیابی باید شامل همه عوامل وعناصر برنامه درسی(Curriculum) باشد.
    مدلهای مختلف ارزشیابی وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از:مدل تحقق یافتن اهداف، ،مدل Context، Input، Process، Product=CIPP ومدل اعتبار بخشی. اعتباربخشی: فرایندی است مبتنی بر خودارزیابی و ارزیابی همگنان، برای تضمین کیفیت مؤسسه یا دوره آموزشی دانشگاهی که با هدف ارتقای کیفیت، پاسخگویی و تعیین اینکه آیا مؤسسه یا برنامه مورد نظر، استانداردهای منتشر شده توسط سازمان اعتباربخشی مربوطه و نیز رسالت و اهداف خود را تامین کرده یا خیر، طراحی شده است.الگوی اعتبار سنجی دارای دوقسمت است:1- ارزشیابی درونی(Internal Evaluation):. دراین مرحله نظام دانشگاهی به منظور خود در آینه دیدن اقدام به ارزشیابی می کند(قضاوت درباره خود) تا جنبه های قوت وضعف خودرا دریابد وبه اصلاح ضعفها به پردازد.(در ارزیابی درونی دانشگاه باید براساس حوزه ها، شاخص ها، استانداردهای مورد پذیرش نهاد اعتباربخش خود را ارزیابی نماید؛ اما در خودارزیابی حوزه ها، شاخص ها و استانداردها توسط خود دانشگاه تعیین می گردد.)2- ارزشیابی بیرونی(External Evaluation) ارزشیابی بیرونی توسط کارشناسان خارجی یاهیات همگنان و پس از انجام ارزشیابی درونی و به منظور اطمینان از صحت کار و استفاده از نظرات متخصصین و کارشناسان خارج از موسسه انجام می شود. (2،3،5،7،9)عناصر وحوزه های ارزشیابی درونی عبارتند از:1- هدف ورسالت گروه آموزشی The aim and function of the department2- مدیریت وسازماندهی The organization and management structure of the department3- اعضای هیات علمی The academic staffs4- دانشجویان The students5- فرایند یاد دهی – یادگیری The teaching and learning process6- برنامه آموزشی The curriculums7- امکانات و تسهیلات آموزشی وپژوهشی The educational and research facilities8- فعالیت های پژوهشی Research9- دانش آموختگان Graduates
    کلیدواژگان: آموزش عالی، کیفیت، ارزشیابی، برنامه درسی High Education، Quality، Evaluation، Curriculum
  • مریم صفرنواده، کورش فتحی واجارگاه صفحه 40
    زمینه
    توجه به برنامه Null کمک می کند که ما محتاطانه و با اطمینان انتخاب محتوا و جایگزین های آن را انجام دهیم. همچنین اهداف آموزشی خود را دوباره آزمون کنیم و اهدافی را گزینش نماییم که در محتوا مشخص باشند و بدرخشند و نهایتا توجه به برنامه مغفول دید ما را تیز و دقیق می کند که مبادا در روند برنامه ریزی محتوای آموزشی دچار اشکال و اهمال گردیم.
    هدف
    در این مقاله سعی بر این است نگاهی دوباره به مفهوم برنامه درسی مغفول افکنده شود و به این سوال که چرا مراکز آموزشی بعضی از مباحث را تدریس نمی کنند، تا حدودی پاسخ داده شود. همچنین برخی از روش های دریافت و کشف این برنامه معرفی گردنند. در حیطه های نظری، عملی و پژوهشی، کاربرد مفهوم مغفول پیچیدگی هایی دارد که این مقاله در پی روشن کردن بعضی از این زوایا است. البته اینکه این مفهوم چگونه تعریف وتبیین گردد تاثیر بسزایی در روشن شدن حیطه های ذکر شده خواهد داشت.
    روش کار
    این بررسی با مرور منابع مربوط انجام شده است. در مراجعه به متون از یک سو منابع خاص برنامه درسی و از سوی دیگر منابع مربوط به حوزه آموزش پزشکی دنبال شده اند.
    یافته ها و
    نتیجه گیری
    برنامه درسی مغفول از جمله مفاهیم جدید در عرصه مطالعات برنامه درسی است که فهم و شناخت آن با پیچیدگی هایی مواجه است. با وجود این، امکان شناخت آن در واقعیت های نظام آموزش پزشکی وجود دارد و تلاش در این راه می تواند به بهبود امور کمک کند.
    کلیدواژگان: برنامه درسی مغفول، آموزش پزشکی، برنامه ریزی درسی
  • مژگان محمدی مهر، کورش فتحی واجارگاه صفحه 48
    برنامه های درسی یکی از مهمترین ابزار و عناصر تحقق بخشیدن به اهداف و رسالتهای کلی آموزش پزشکی هستند و در نظام آموزش عالی از جایگاه و اهمیت ویژه ای برخوردارند. یکی از ابعاد برنامه درسی، برنامه درسی پنهان می باشد. برنامه درسی پنهان شامل تدریس ضمنی، غیررسمی و غیرملموس نظام ارزشها، هنجارها، طرز تلقی ها و جنبه های غیر ملموس دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی است که متاثر از کل نظام تربیتی و بافت کل جامعه است. اجرای دوره های آموزش جهت ارتقای مهارتهای شغلی جامعه پزشکی یکی از وظایف دانشگاه های علوم پزشکی است که در قالب قانون آموزش مداوم اجرا می گردد. در این مقاله پس از معرفی برنامه درسی پنهان و مسائلی که به نحوی با برنامه درسی پنهان ارتباط دارد، به بررسی نقش آن در آموزش مداوم پزشکی می پردازیم.
    کلیدواژگان: برنامه درسی، برنامه درسی پنهان، آموزش مداوم پزشکی، آموزش عالی